بخشی از مقاله
چکیده:
بیمارستانها به عنوان یکی از اصلی ترین مراکز ارائه دهنده خدمت در هنگام وقوع حوادث غیرمترقبه می باشند که باید در حین و پس از بحران ها قابلیت خدمات رسانی خود را حفظ نمایند. بنابراین ضروری است میزان ایمنی بیمارستان ها را برای شرایط اضطراری سنجیده و اطمینان حاصل شود که بیمارستان در شرایط اضطرار، عملکرد قابل قبولی را از خود نشان دهد.
این تحقیق یک مطالعه تحلیلی - توصیفی و میدانی از نوع مقطعی در مورد بیمارستان حضرت علی - ع - که یک بیمارستان قدیمی در منطقه اسلام آباد کرج است که به منظور بررسی وضعیت ایمنی و آمادگی آن در برابر بلایا انجام شده است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه شاخص ایمنی بیمارستانی سازمان بهداشت جهانی در سه قسمت ایمنی عملکردی، غیرسازه ای و سازه ای استفاده شد.
در این مطالعه بیمارستان حضرت علی - ع - در حیطه ایمنی عملکردی نمره ضعیف 5/05 - از - 20 کسب کرده است، در قسمت ایمنی غیر سازه ای نمره ضعیف 7/84 - از - 30 و در قسمت ایمنی سازه ای نیز نمره ضعیف 13/34 - از - 50 را کسب نموده است و نمره ی ایمنی کل این بیمارستان با توجه به محاسبه و در نظر گرفتن وزن های مشخص شده، نمره ضعیف 26/23 - از - 100 می باشد و در سطح ضعیف ایمنی قرار گرفت. از این رو، نیازمند اقدامات فوری برای حمایت از جان بیماران و پرسنل می باشد و توصیه می شود که به صورت سالانه، سطح ایمنی به طور ادواری و برنامه ریزی شده ارزیابی شود تا بتوان به سطح استاندارد جهانی نزدیک تر شد.
مقدمه
قرارگرفتن شهر کرج در مسیر رودخانه کرج، مجاورت با استانهای باخطرزلزله بالا - مثل قزوین وتهران - ، شهرسازی ضعیف در حاشیه های شهر و قرارگرفتن در منطقه با خطر بسیار زیاد از نظر امکان وقوع زلزله نیز بر اهمیت موضوع می افزاید. بیمارستانها و مراکز درمانی بعنوان اصلی ترین سازمانهای درگیر درهنگام وقوع حوادث غیرمترقبه، ازجمله زیرساخت های حیاتی هستند که باید در تمامی مواقع از جمله حین و پس از بحرانها در دسترس باشند و به عبارت دیگر قابلیت خدمات رسانی خود را حفظ نمایند چرا که فعالیت مناسب آن ها در حین سوانح و بحرانها نقش بسیار مهمی درکاهش تعداد مصدومین خواهد داشت
از سوی دیگر معمولا بیمارستانهای اصلی و مراکز بهداشتی در هر جامعه، نسبت به سایر تسهیلات حیاتی و زیرساختی ارزش و اهمیت بیشتری دارند زیرا همیشه بیمارستانها و مدارس یک ارزش نمادین سیاسی و اجتماعی برای جامعه دارند. سازمان بهداشت جهانی عنوان می کند که وقوع بلایا می تواند بیمارستان ها را به شدت تحت تأثیر قرار دهد به خصوص که این مراکز، اغلب مواقع دربرگیرنده تعداد زیادی جمعیت شامل: بیماران بستری، بیماران سرپایی، کارکنان درمانی، پرسنل اداری و ملاقات کنندگان هستند
بنابراین لازم است که این مراکز بتوانند به فعالیت خود در شرایط بحرانی زمانی که بیشترین نیاز به خدمات آنها وجود دارد ادامه دهند. همچنین لازم است در این مراکز برنامه ریزی مدیریت بحران به گونه ای انجام پذیرد که ایمنی تمامی افرادی که در بیمارستان حضور دارند در برابر سوانح تضمین شده باشد. برای تضمین ایمنی، باید ارزیابی مستمر سطح ایمنی و یا آسیب پذیری این مراکز مورد توجه خاص قرارگیرد و الویتهای بهسازی آنها تعیین و اجرا گردد.
محاسبه شاخص ایمنی بیمارستانی روش نوینی برای مدیریت خطر و ارتقای ایمنی بیمارستانی می باشد. این شاخص امکان نظارت دائمی بر سطح ایمنی ساختمان های بهداشتی و درمانی را فراهم می آورد و به وسیله آن می توان سطح ایمنی بیمارستان را درجه بندی کرده و با پایش های دوره ای می توان نقاط ضعف را شناسایی و به تدریج بهبود بخشید. بسیار مهم است که در تکمیل این شاخص ارزیابی در بیمارستان از ابتدا با هماهنگی مسئولین ارشد انجام گیرد که این امر نه تنها دسترسی سریعتر به دقیقترین اطلاعات موجود را فراهم می کند بلکه استفاده از نتایج ارزیابی را نیز تضمین می کند. استفاده از ان ایندکس می تواند سطح آمادگی یک بیمارستان را برای مواجهه با بلایا در یک مقطع از زمان تعیین کند یا تغییرات آن را در طی زمان پایش نماید.
سید حسام سیدین و همکاران در سال 1392 در مقاله ای به بررسی تعیین سطح آسیب پذیری بیمارستان های عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مقابل زلزله با استفاده از ابزار سازمان جهانی بهداشت با عنوان "ارزیابی خطر بلا در بیمارستان" 1پرداختند، نتایج نشان داد که آسیب پذیری سازه ای تمامی 6 مرکز مورد بررسی در سطح ایمنی متوسط و آسیب پذیری غیر سازه ای 4 بیمارستان در سطح ایمنی زیاد و 2 بیمارستان در سطح متوسط قرار داشتند
همچنین آسیب پذیری مدیریتی 5 مرکز در سطح زیاد و یک مرکز در سطح کم بود و در کل آسیب پذیری سازه ای اکثر بیمارستانها، درسطح ایمنی متوسط بود و در صورت بروز زمین لرزه ای با شدت متوسط،صرفاً می توانند ایمنی جان افراد حاضر در آن را تأمین کنند و قادر به ارائه بی وقفه خدمات نخواهند بود
مهمت تاپ و عمر گیدر و یونس تاس در سال 2010 در مقاله ای با عنوان "بررسی آمادگی بیمارستان در برابر حوادث در ترکیه" بیان می کنند درزلزله سال 1999 ترکیه که 44000 مجروح به جا گذاشت بسیاری از مجروحین برای دسترسی به خدمات پزشکی یا به مراکز درمانی دوردست اعزام شدند و یا در محوطه بیرونی بیمارستانها تحت مراقبت قرار گرفتند و همچنین متذکر می شود که برنامه مقابله با سوانح بیمارستان یک سیستم مدیریت اورژانس است که موقعیت در یک چارت سازمانی مورد استفاده و مجموعه ای از روش ها، سیاست ها، الگوهای تعامل، نقش ها و غیره می باشد و همچنین یک هدف دیگر برنامه مقابله با حوادث در بیمارستان ارائه سریع و موثر مراقبت های پزشکی به هرچه بیشتر مردم جهت کم کردن نرخ مرگ میر ناشی از فجایع
اردلان و همکاران در گزارش ارزیابی ایمنی 224 بیمارستان کشور در برابر بلایا در سال 1392 اعلام نمودند که میانگین سطح ایمنی کلیه بیمارستان ها % 32/4 می باشد و همچنین بیان نمودند که به طور کلی از بین 224 بیمارستان 122 بیمارستان - 54/4% - واجد شرایط ایمنی پایین و 103 بیمارستان - 45/6% - واجد ایمنی متوسط در برابر بلایا بودند و هیچیک از بیمارستانهای ارزیابی شده دارای ایمنی بالا نبودند. همچنین متوسط ایمنی عملکردی، غیر سازه ای و سازه ای به ترتیب برابر با % 27/3، %36، %36 می باشند
اعظم لاری و همکاران در سال1391 در مطالعه تحقیقاتی با عنوان "تحلیل شاخص ایمنی بیمارستان دررویارویی با بحران" به تحلیل شاخص های ایمنی یکی از بیمارستان های تامین اجتماعی - مطالعه موردی - پرداختند که نتایج حاکی از آن بود که سطح ایمنی بیمارستان مورد مطالعه در پایین ترین سطح بوده، یعنی درصورت وقوع حادثه غیرمترقبه نه تنها بیمارستان قادر به ادامه فعالیت نخواهد بود، بلکه برای ساکنین خود نیز امنیت ندارد. یکی از اجزای مراکز درمانی که لازم است مورد توجه قرار گیرد اجزای غیرسازهای است.
نتایج اولیه نشان داد که عناصر غیرساختاری - عناصر معماری، تاسیسات و تجهیزات اساسی - بیش از هر چیز دیگر آسیب پذیر هستند .
محمد دانشمندی و همکاران در سال 1388در مطالعه تحقیقاتی تخت عنوان "ارزیابی سطح آمادگی مقابله با بحران های سیل، زلزله، آتش سوزی و طوفان در بیمارستان های منتخب ایران" با استفاده از چک لیست 220 سوالی به پژوهش توصیفی در30 بیمارستان منتخب ایران پرداختند که بیمارستانهای مورد مطالعه در قسمتهای فرماندهی و مدیریت، اورژانس، آموزش و پشتیبانی از لحاظ سطح آمادگی در وضعیت خوب و در قسمتهای نیروی انسانی، امنیت، تخلیه و انتقال، ارتباطات و ترافیک در حد متوسط آمادگی و از نظر پذیرش در سطح آمادگی ضعیف ارزیابی شدند. طبق ارزیابی انجام شده در این پژوهش، میزان آمادگی کلی بیمارستانهای مورد مطالعه براساس مقیاس ارزیابی لیکرتی در حد متوسط بود
آنیتا سبزقبایی و همکاران در سال 1392 در مقاله ای با عنوان "بررسی وضعیت ایمنی بیمارستانهای منتخب تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در برابر بلایا در مقایسه با استانداردها طی سالهای 1389 تا "1391 به بررسی سطح ایمنی بیمارستانی در بیمارستان های امام حسین، طالقانی، مدرس، شهدای تجریش و لقمان که همگی تحت پوشش دانشگاه شهید بهشتی هستند با استفاده از پرسشنامه شاخص سلامت بیمارستانی سازمان بهداشت جهانی که شامل 5 قسمت و در مجموع 145شاخص ارزیابی ایمنی بیمارستانی بود، پرداختند که در این مطالعه بیمارستان مدرس پایین ترین نمرات را در هر سه بخش عملکردی، سازه ای و غیرسازه ای به خود اختصاص داد و از سوی دیگر بیشترین نمرات اکتسابی در بخش عملکردی و غیرسازه ای مربوط به بیمارستان امام حسین و در بخش سازه ای مربوط به بیمارستان طالقانی بود و دو بیمارستان شهدای تجریش و لقمان در حد میانی قرار داشتند و در مجموع بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه چنین استنباط می شود که سطح ایمنی بیمارستانی در اکثر بیمارستان های مورد بررسی در حد متوسط بوده است. اگرچه وضعیت این بیمارستان ها بحرانی نیست؛ ولی نیاز به برنامه ریزی و انجام اقدامات مقتضی جهت بهبود سطح ایمنی بیمارستانی احساس میشود
در نتیجه می توان با یک ارزیابی صحیح و همه جانبه پیش از وقوع حادثه، ضمن برآورد کارایی واقعی مراکز درمانی در زمان بحران، امکان انجام اقدامات پیشگیرانه و افزایش آمادگی برای زمان بحران فراهم شود که در این شرایط برنامه ریزی و سازماندهی امکانات، نیروی انسانی و منابع مورد انتظار هدفمندتر و با دقت بیشتری انجام می شود. با توجه به مسائل ذکر شده و همچنین با توجه به اینکه این تحقیق در سطح بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی البرز انجام نشده بود، پژوهش حاضر درصد تعیین وضعیت و محاسبه شاخص های ایمنی در بیمارستان حضرت علی - ع - کرج بوده تا ضمن سنجش میزان ایمنی این بیمارستان در برابر بلایا، مشخص شود که چه اقداماتی جهت کاهش آسیب پذیری و پیشگیری درصورت وقوع بلایا و به حداقل رساندن خسارات باید انجام داد.
