بخشی از مقاله

تاج محل مكاني در شهر آگراي هندوستان مي باشد كه در زمان امپراطوري مغول و در زمان پادشاهي شاه جهان و به ياد همسر مورد دلخواه وي ممتازمحال ساخته شده است .
تاج محل بهترين مثال معماري عصر مغول مي باشد سبكي كه تركيبي از عناصر فارسي تركي، هندي ومعماري اسلامي  را در خود دارد در سال 1983 تاج محل جزء‌ آثار ميراث جهاني يونسكو قرار گرفت و به عنوان گوهري از هنر مسلمانان در هندوستان مشخص گرديد همچنين به صورت جهاني شاهكار ميراث عالم قلمداد مي شود .
با توجه به اينكه گنبد سفيد مرمري بسيار مشهور مي باشد اتاج محل بنايي متقارن از نظر سازه مي باشد كه در حدود 1648 ميلادي تكميل شد به طور كلي استاد احمد لاهوي طراح اصلي تاج محل شناخته مي شود .


معماري


مقبره
زيباترين جاي بناي تاج محل مقبره سنگ مرمري سفيد رنگ آن است كه داراي بنايي متقارن با يك ايوان و دروازه اي به شكل كماني به اندازه گنبد ديده مي شود همانند مقبره هاي ديگر مغو ل عناصر اصلي اين بنا عناصر فارسي مي باشد .ساختار اصلي بزرگ و چند اتاقه است پايه اصلي مكعبي شكل بوده و لبه هاي ان در هر طرف 55 متر مي باشد در طرف ديگر پيشطاق وجود دارد كه ايوان را مشابه با يك بالكن قوسي شكل پوشش مي دهد .


در طرف ديگر قوس اصلي پيشطاقه در بالا و پايين ديده مي شوند تقسيم پيشطاقها در نواحي كنجي شكل بنا ديده مي شود طرح اصلي كاملا در هردو طرف بنا متقارن مي باشد چهار مناره يكي در كنج ستون پايه روبروي كنجهاي طاقي و چهر چوب مقبره قرار دارد .
اقامتگاه اصلي كه متعلق به ممتار محال و شاه جهان مي باشد همان جايي مي باشد كه گورهاي آنها در سطح پاييني قرار گرفته است .


گنبد سنگ مرمري كه بالاي مقبره قرار گرفته چشم انداز بسيار مناسبي دارد ارتفاع آن هم اندازه ارتفاع بنا بوده و در حدود 35 متر است به علت ماهيت ظاهري آن گنبد به عنوان گنبد پيازي ناميده مي شود بخش بالاي گنبد با طراحي لوتوس تزئين شده است كه به زيبايي و بلندي آن مي افزايد شكل گنبد با چهار چاتريس گنبدي كوچك به شكل كيوكس د ركنجهاي آن مشخص مي گردد گنبدهاي چطري شكل پيازي گنبد اصلي را دارد پايه هاي ستوني آنها از طريق سقف مقبره باز شده و نور را به داخل هدايت مي كنند تزئينات گالداستاز از لبه هاي ديوارهاي اصلي بيرون آمده و زيبايي خاصي را به ارتفاع گنبد مي دهد گنبد و چطري ها ا ز ماده اي مركب از عناصر تزئيني هندو و ايراني ساخته شده است.

گنبد اصلي آب طلا كاري شده است آب طلاي مورد منظر تا اوايل 1800 ميلادي باقي مانده بود اما اكنون پوشش آن برونزي مي باشد آب طلا به عنوان مثالي از مؤلفه هاي تزئيني يكپارچه سنتي ايراني وهندو محسوب مي شود. سر مناره به شكل ماه بوده و نوكهاي آنها به سمت بالا مي باشد به علت قرار گيري آنان در مكان اصلي گوشه هاي مناره ها و نقاط تاجي به شكل سه گوش مي باشند كه اين نيز سنت شيواي هندو محسوب مي شود.


در كنج سنگ پايه مناره ها را ميتوان ديد چهار برج بزرگ هر يك به بلندي 40 متر مناره ها تاج محل را به صورت متقارن نشان مي دهد اين برج ها با مناره هاي اصلي عناصر سنتي مساجد را به عنوان مكاني را براي مؤذن در اذان گفتن براي مسلمين را در خود دارد هر مناره به سه بخش برابر تقسيم مي شود كه داراي دو بالكن مي باشد چطري هاي مناره امتداد مناسبي را دارد يك طرح لوتوس به صورت آب طلا كاري شده در اين مناره ديده مي شود هر مناره در بيرون سنگ پايه ساخته شده است .


تزئين بيروني
تزئين بيروني تاج محل زيباترين نمونه معماري عصر مغول مي باشد همانا تغييرات ناحيه با پيشتاب بزرگ ناحيه بزرگتري را به وجود مي آورد تزئينات به طور نسبي مشخص مي گردد عناصر تزئيني با استفاه از رنگ و روغن و كاشيكاريها ساخته شده است در راستاي منع اسلامي در استفاده از آنتري فومورفيك عناصر تزئيني محدود به خوشنويسي و شكل هاي گياهي شده است
خوشنويسي موجود در تاج محل خط تولوس مي باشد كه توسط خوشنويس ايراني به نام امانتخوان ايجاد شده است او پانلهاي بسياري را مشخص كرده است خوشنويسي با استفاده از گچ در پانلهاي سنگ مرمري ايجاد شده است كه درمقبره به خوبي ديده مي شود پانلهاي بلند نيز در زير آن ديده مي شود .


در سرتاسر اين مكان آيات قرآن كريم به عنوان يك عنصر تزئيني ديده مي شود دانش امروزي امانتخوان به عنوان يك خوشنويس عالي معرفي مي كند متون مربوط به سوره هاي قرآن كريم مي باشد كه ميتوان به سوره 91 يا سوره خورشيد و سوره 112 با نام سوره خلوص ايمان و سوره 89 با نام روز حشريا سوره 93 با نام فلق و سوره 95 با نام انجيل و سوره 94 به نام سولاس و سوره 36 به نام يس و سوره 81 و سوره 82 و سوره 84 و سوره 98 ،‌67و 48 و سوره 77 و سوره 39 ميتوان اشاره كرد .


شكلهاي انتخاب شده :‌اين شكلها در سنگ پايه مناره ها درگاه ها مساجد به كار مي رود البته در سطوح مقبره نيز ديده مي شود . گنبد و سنگهاي بنايي نيز با  رنگ آميزي مناسب شكلهاي هندسي را مشخص مي كند كه فضاي بين مؤلفه هاي اصلي را پوشش مي دهد پوشش هاي سفيد رنگ نيز در بناهاي سنگي و پوشش هاي تيره رنگ نيز برروي سنگ مرمري سفيد رنگ ديده مي شود . ملات مربوط به بناي سنگ مرمر به گونه اي خاص بوده كه الگوهاي هندسي پيچيدگي بنا را ايجاد مي كند كفها ومسيرهاي عبوري ا ز كاشي ها يا بلوك هاي خاص استفاده ميكند .


تصاوير گياهان:‌ در ديواره هاي پاييني مقبره ديده مي شود آنها به رنگ سفيد رنگ بوده و بر اساس باورهاي اصلي گياهان وتاك ها ساخته شده اند . سنگ مرمر با كنده كاريهاي مشخصي شكل مي گيرد چهارچوبهاي داگو با ستونهاي قوسي شكل تزئين شده كه شامل ميوه ها، گياهان و تاك ها مي باشد .
سنگهاي به كار رفته به شكل سنگ مرمر يهاي زرد رنگ ويشمي مي باشد كه سطوح مسطح و سيقلي را با ديوار ها دارد.


تزئينات داخلي:
قسمت داخلي تاج محل داراي عناصر تزئيني بسيار كهن مي باشد در انيجا كار انجام گرفته پيترادورا نمي باشد اما جواهرات سنگي بسيار با ارزشي را در خود دارد محفظه داخلي هشت ضلعي بوده و طراحي آن از نما تنها تا در جلويي باغ را تشكيل مي دهد ديوارهاي داخلي 25 ارتفاع دارد تزئينات داخلي گنبد به شكل خورشيدي مي باشد هشت كمان پايه اي فضاي خاصي را در سطح زمين تشكيل مي دهند چهار قوس مركزي بالايي بالكن ها را شكل داده و اين نواحي داراي نماي مناسب يا جالي مي باشند كه از سنگ مرمر بريده شده اند علاوه بر نور وارد شده از پرده هاي بالكني نور از طريق دريچه هاي سقفي كه به وسيله چطري ها پوشش داده شده است به داخل وارد مي شود هر ديوار ه اتاق با دادو باس تزئين شده است كه پانلهايي را شامل مي شود كه خوشنويسي در آنها صورت گرفته و جزئيات مينياتور عناصر طراحي را در سرتاسر ناحيه بيروني بنا نشان مي دهد . سنگ مرمر هشت وجهي يا جالي  در هشت پانل مر مري شاخته مي شود هر پانل آثار با ارزشي را در روي خود دارد سطوح  باقي ماند ه نيز با سنگهاي نيمه قيمتي پوشش داده شده اند كه گلها ميوه ها و تاك هاي پيچيده را شامل مي گردد.


سنت مسلمانان تزئينات و دكور گورها را ممنوع كر ده است بنابراين ممتاز و شاه جهان در زير اتاقي دفن شده اند كه سر گورهاي آنان به سوي مكه مي باشد آرامگاه ممتار محال در مركز اين مكان واقع شده است كه سنگي مستطيل شكل به اضلاع يك ونيم در دو و نيم متر برروي قبر آن انداخته  شده است هر د وقبر از جواهرات قيمتي و نيمه قيمتي ساخته شده اشت دست نوشته ا ي موجود بر روي اين سنگها د رمدح و ستايش ممتاز نوشته شده است د ربالاي كاسكت يك برآمدگي لوزي شكل وجود دارد كه تابلويي كتبي بر روي آن ديده مي شود آرامگاه شاه جهان نزديك آرامگاه ممتاز و درقسمت غربي قبر وي مي باشد اين تنها مؤلفه متقارن در كل اين بنا مي باشد آرامگاه شاه جهان بزرگتر از همسرش است كاسكت بزرگي بر روي پايه هاي بلند تر قرار گرفته كه با دقت و زيبايي تمام هنر خوشنويسي را با شناسايي شاه جهان در بر مي گيرد در بالاي كاسكت مجسمه سنتي وجود دارد تابلويي در آن نوشته شده كه نشانگر تزئين و دكور عهد مغول مي باشد 99 اسم براي خداوند با دست نوشته هاي خاص در طرفين مقبره ممتاز محال ديده مي شود كه مي توان به پروردگار ، والاگوهر، والاحضرت، يكتا،‌ جاودانه،‌ و پرشكوه و جليل اشاره كرد مقبره شاه جهان دست نوشته اي را در خود دارد با اين مضمون : او از اين دنيا با دلي آرام به ابديت مي رود و در شب بيست و ششم ماه رجب سال 1076 هجر ي قمري رحلت مي كند .

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید