بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
نظریه بازیها (Game Theory) حوزه‌ای از ریاضیات کاربردی است که در بستر علم اقتصاد توسعه یافته و به مطالعه رفتار استراتژیک بین عوامل عقلانی میپردازد. رفتار استراتژیک، زمانی بروز میکند که مطلوبیت هرعامل، نه فقط به استراتژی انتخاب شده توسط خود فرد بلکه به استراتژی انتخاب شده توسط بازیگران دیگر وابستگی داشته باشد. زندگی روزمره ما، مثال‌های بی‌شمار از چنین وضعیت‌هایی دارد که از جمله آنها می‌توان به مذاکرات تجاری بین دو کشور، جنگ تبلیغاتی بین دو شرکت رقیب، رای دادن دو سهام‌دار، بازی بین استاد و دانشجو برای تعیین کیفیت درس، بازی دولت و شهروندان برای اعلام و پذیرش سیاست‌ها، پیشنهاد و رد ازدواج بین یک زن و مرد اشاره کرد.
اسلاید 2 :
تاریخچه
درسال ۱۹۲۱ یک ریاضی‌دان فرانسوی به نام امیل برل برای نخستین بار به مطالعه ی تعدادی از بازی‌های رایج در قمارخانه‌ها پرداخت و تعدادی مقاله در مورد آنها نوشت. او در این مقاله‌ها بر قابل
پیشبینی بودن نتایج این نوع بازیها به طریق منطقی تاکید کرده بود.
اگرچه برل نخستین کسی بود که به طور جدی به موضوع بازیها پرداخت، به دلیل آن که تلاش
پیگیری برای گسترش و توسعه ی ایده‌های خود انجام نداد، بسیاری از مورخین ایجاد نظریه ی
بازی را نه به او، بلکه به جان ون نویمن ریاضی‌دان مجارستانی نسبت داده‌اند.
آن چه نویمن را به توسعه ی نظریه ی بازیها ترغیب کرد، توجه ویژه ی او به یک بازی با ورق بود.
اسلاید 3 :
در سال ۱۹۲۸ او به همراه اسکار مورگنسترن که اقتصاددانی اتریشی بود، کتاب تئوری بازیها و رفتار اقتصادی را به رشته ی تحریر در آوردند. اگر چه این کتاب صرفاً برای اقتصاددانان نوشته شده بود، کاربردهای آن در در روانشناسی، جامعه‌شناسی، سیاست، جنگ، بازی‌های تفریحی و بسیاری زمینه‌های دیگر به زودی آشکار شد.
نویمن بر اساس راهبردهای موجود در یک بازی ویژه شبیه شطرنج توانست کنش‌های میان دو کشور ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی را در خلال جنگ سرد، با در نظر گرفتن آنها به عنوان دو بازیکن در یک بازی
مجموع صفر مدل‌سازی کند.
از آن پس پیشرفت این دانش با سرعت بیشتری در زمینه‌های مختلف پی گرفته شد و از جمله در
دهه ی ۱۹۷۰ به طور چشم‌گیری در زیست‌شناسی برای توضیح پدیده‌های زیستی به کار گرفته شد.
در سال ۱۹۹۴ جان نش به همراه دو نفر دیگر به خاطر مطالعات خلاقانه خود در زمینه ی
تئوری بازیها برنده ی جایزه نوبل اقتصاد شدند. در سال‌های بعد نیز برندگان جایزه ی نوبل اقتصاد
عموماً از میان نظریه‌پردازان بازی انتخاب شدند.
اسلاید 4 :
استراتژی بیش- کم
هر گاه دو حریف برای رسیدن به برتری بجنگند و برد یکی دقیقاً با باخت دیگری برابر باشد (یعنی چیزی که یکی به دست می آورد با آنچه دیگری از دست می دهد برابر باشد)، همواره یک بهترین
استراتژی ممکن وجود دارد که آنها می توانند آن را به کار ببرند. این استراتژی به بیش- کم
موسوم است و وجودش را یک ریاضی دان نابغه 25 سالة مجار به نام جان فون نویمان اثبات کرد.
اسلاید 5 :
فون نویمان با استفاده از روش های بسیار پیچیده نشان داد که ابتدا تمام گزینه های ممکن را بررسی کنیم، بدترین نتیجه ای که ممکن از هر کدام حاصل شود را ارزیابی کنیم و سپس آن را که کمتر از همه بد است، انتخاب کنیم. اگر یکی از حریفان بخواهد نتیجة بهتری بگیرد، خطر ضرر بیشتری را قبول می کند.
اثبات قضیة بیش- کم توسط فون نویمان، او را به پدر نظریة بازی تبدیل کرد، اما خودش این را آغاز کار می دانست. در سال 1944 او به اتفاق اسکار مورگنسترن اقتصاددان اتریشی، کتاب «نظریة بازی و رفتار اقتصادی» را منتشر کرد که در آن، در پی آن بود تا نظریة بازی را مبنای رویکرد نوینی به علم اقتصاد قرار دهد، چرا که در اقتصاد معمولاً دو یا چند حریف برای رسیدن به بهترین نتیجة ممکن با هم رقابت می کنند.
اسلاید 6 :
تعادل نش
در سال 1950 یک دانشجوی 21 سالة دانشگاه پرینستون به نام جان نش ، برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 1994 میلادی، موفق شد قضیة اولیة بیش- کم فون نویمان را تعمیم دهد تا بازی های با حاصل غیر صفر را هم در برگیرد. نش نشان داد برای هر بازی بین هر تعداد بازیکن، همواره حداقل یک استراتژی وجود دارد که اگر بازیکنی، غیر از آن را انتخاب کند، قطعاً نتیجة بدتری خواهد گرفت.
اسلاید 7 :
مفاهیم اساسی
در عمل برای تصمیم گیری دو یا چند طرف وجود دارند که دارای اهداف متضاد هستند
(موقعیت های تعارض آمیز، Conflict situation)
به ویژه در موقعیت های اقتصادی
نظریه ی بازی ها در حقیقت یک نظریه ی ریاضی درباره ی موقعیت های تعارض آمیز است که هدفش
توصیه هایی برای هر یک از حریفان جهت اقدامی عقلایی می کند
نظریه ی بازی ها، ما را در اتخاذ تصمیم بهینه کمک می کند
در یک تعریف جامع: تصمیم سازی در محیط هایی که در آن ها ترکیبی از تقابل و همکاری وجود دارد
اسلاید 8 :
کاربردها
این نظریه در ابتدا برای درک مجموعه ی بزرگی از رفتارهای اقتصادی به عنوان مثال نوسانات شاخص سهام در بورس اوراق بهادار و افت و خیز بهای کالاها در بازار مصرف‌کنندگان ایجاد شد.
تحلیل پدیده‌های گوناگون اقتصادی و تجاری نظیر پیروزی در یک مزایده، معامله، داد و ستد، شرکت در یک مناقصه، از دیگر مواردی است که نظریه بازیها در آن نقش ایفا میکند.
پژوهش‌ها در این زمینه اغلب بر مجموعه‌ای از راهبردهای شناخته شده به عنوان تعادل در بازیها استوار است. این راهبردها اصولاً از قواعد عقلانی به نتیجه می‌رسند. مشهورترین تعادل‌ها، تعادل نش است. براساس نظریه ی تعادل نش، اگر فرض کنیم در هر بازی با استراتژی مختلط بازیکنان به طریق منطقی و معقول راهبردهای خود
را انتخاب کنند و به دنبال حد اکثر سود در بازی هستند، دست کم یک راه‌برد برای به دست آوردن
بهترین نتیجه برای هر بازیکن قابل انتخاب است و چنان‌چه بازیکن راه‌کار دیگری به غیر از آن را انتخاب کند، نتیجه ی بهتری به دست نخواهد آورد.
اسلاید 9 :
بازیها اساساً با تصمیمات اتخاذ شده در یک محیط خنثی، متفاوت هستند. برای آنکه این نکته روشن شود، تفاوت میان تصمیمات یک چوببُر و تصمیمات یک ژنرال را تصور کنید.
زمانی که یک چوببر تصمیمی را درباره چگونگی برش چوب اتخاذ میکند، از چوب انتظار ندارد که با او
مقابله کند؛ به عبارت دیگر، محیطی که وی در آن به فعالیت میپردازد، خنثی است. اما زمانی که یک ژنرال نظامی تصمیم میگیرد که ارتش دشمن را از پا درآورد، باید مقاوت دشمن را هم پیشبینی کرده و به طریقی تصمیم بگیرد که بتواند بر این مقاومتها غلبه کند. بنگاههای اقتصادی که در یک رقابت شرکت میکنند باید
همانند این ژنرال، ارتباط متقابل خود و دیگر بازیکنان هوشمند و هدفمند را در نظر بگیرد
بازیکنان باید در تصمیمی که اتخاذ میکنند، هم به تعارض توجه داشته باشند و هم به احتمال همکاری. اصل و جوهر هر بازی، وابستگی درونی میان استراتژیهای بازیکنها است .
اسلاید 10 :
زمینه های کاربرد تئوری بازی ها
علوم اجتماعی:
از جمله سیاست، جامعه شناسی، روانشناسی
کاربرد نظریه بازی در علم سیاست، در مسائلی مانند تقسیم عادلانه، اقتصاد سیاسی، انتخاب عمومی، نظریه سیاست مثبت و نظریه انتخاب اجتماعی می باشد. در هر یک از این موضوعات، پژوهشگران مدل‌های نظریه بازی را به گونه‌ای توسعه داده‌اند که اغلب رای دهندگان، موقعیت‌ها، گروه‌های ذینفع و سیاستمداران، بعنوان بازیگران تلقی می‌شوند.
