بخشی از مقاله
بخش 1 : تيونر
همانطوريكه در نماي كلي گيرنده هاي رنگي بررسي گرديد امواج دريافت شده توسط آنتن به تيونر منتقل مي گردد.، تيونر تلويزيونهاي رنگي علاوه بر كارهاي معمولي يك تيونر كه از تلويزيون سياه و سفيد به خاطر داريم (انتخاب كانال ، حذف امواج مراخم ، تقويت موج فرستنده و …..) در خروجي خود امواج فرستنده را تبديل به سه موج IF به ترتيب زير مي كنند :
1) IF صدا (فركانس 4/33 مگاهرتز)
2) IF تصوير (فركانس 9/38 مگاهرتز)
3) IF رنگ (فركانس 43/34 مگاهرتز)
تيونر ها در دو نوع مكانيكي و الكترونيكي درست مي شوند ، در تلويزيونهاي رنگي جديد اكثراً تيونر به صورت الكترونيك طراحي مي شود . اين تيونرها مدارات دريافت هر سه محدوده VHF I , VHF III, UHF را دارا هستند ، در جدول زير محدوده امواج تلويزيوني و تعداد كانالهاي آنها مشخص شده است :
محدوده فركانسي تعداد كانال باند
MHZ 68 تا 47 4 تا 2 VHF I
MHZ 230 تا 174 12 تا 5 VHF III
MHZ 676 تا 300 68 تا 21 UHF
در تيونرهاي مكانيكي جهت آنكه كانال و محدوده كار تيونر را تعويض نمائيم دسته سلكتوري وجود دارد كه اين كار را انجام مي دهد ، ولي در تيونرهاي الكترونيك جهت اين كار ، مداري در نظر گرفته شده است به نام مدار فرمان تيونر .
بنابراين مدار فرمان تيونر بايد بر روي تيونر هاي الكترونيك دو كنترل اعمال نمايد اولاً محدوده كار تيونر را مشخص كند كه آيا بر روي VHF III ,VHF I, UHF باشد ثانياً معين كند در آن محدوده بر روي چه كانالي تصوير دريافت دارد .
عمل اول با قطع و وصل ولتاژ تغذيه هر قسمت انجام مي گيرد يعني زمانيكه مي خواهيم تيونر بر روي محدوده VHF I كار كند ، مدار فرمان ولتاژ تغذيه دو باند VHF III و UHF را قطع كرده و فقط ولتاژ تغذيه به باند VHF I مي دهد. اين باعث مي شود كه فقط باند VHF I كار كرده و دو باند ديگر غير فعال باشند.
عمل دوم (تعويض كانال ) با كم و زياد كردن يك ولتاژ متغيير (معمولاً صفر تا 33 ولت ) توسط مدار فرمان تيونر و اعمال آن به ديود هاي واريكاپ تيونر انجام مي گيرد.
ديودهاي واريكاپ چه عملي انجام مي دهند ؟
ديودهاي واريكاپ يكي از انواع ديودها هستند كه وقتي در باياس معكوس قرار گيرند ميتوان با كم وزياد كردن ولتاژ دو سرشان از آنها همانند يك خازن متغيير استفاه نمود . حال در تيونر هاي الكترونيك در هر باند تيونر ، تعدادي ديويد واريكاپ قرار گرفته كه مدار فرمان تيونر بسته به كانال انتخابي توسط مصرف كننده ولتاژ دو سر ديويدهاي واريكاپ تيونر در آن قسمت را تغيير داده و ظرفيت ديود واريكاپ را براي آن كانال تعيين مي كند ، در حقيقت از ديودهاي واريكاپ به عنوان قسمتي از مدارات هماهنگ داخل تيونر استفاده شده است .
بررسي تيونر تلويزيون رنگي شهاب 21 اينچ :
تيونر اين تلويزيون از نوع الكترونيك بوده و قدرت دريافت هر سه محدوده UHF , VHF I , VHF III را دارا مي باشد ، كنترل اين تيونر بر عهده آي سي كنترل تلويزيون (ICS01) مي باشد .
طريقه تنظيم كانال توسط آي سي كنترل : براي آنكه مشخص شود بر روي چه محدوده ائي كار كند ، سه پايه BH , BU , BL در بين پايه هاي تيونر وجود دارد . BU تغذيه محدوده UHF داخل تيونر ، BL تغذيه محدوده مدار VHF I و BH تغذيه مدار محدوده VHF III تيونر است .
طرز كار به اين صورت است كه وقتي تلويزيون فرمان كار روي محدوده UHF دريافت كرد ، آي سي كنترل (ICS01) ولتاژ مثبت بيس Q101 را كم مي كند ، چون ترانزيستور به محدوده UHF تيونر مي رود .
در همين حال آي سي كنترل ولتاژ بيس دو ترانزيستور Q102 و Q103 را زياد كرده ولتاژ قسمتهاي (VHF I)BL و (VHF III)BH قطع مي گردد ، كه مي توان با توجه به جدول زير اين فرمان آي سي كنترل را تست نمود :
BU
BH BL نام پين باند انتخابي
0v 0v 12v VHF I
0v 12v 0v VHFIII
12v 0v 0v UHF
طريقه تنظيم كانال :
همانطوريكه قبلاً ذكر گرديد براي تعويض كانال بين صفر تا 30 ولت كه توسط تنظيم كننده ائي قابل تنظيم است به ديودهاي واريكاپ داخل تيونر اعمال شده و باعث انتخاب كانال مي گردد.
در اين تلويزيون ولتاژ 103 ولت پايه ترانس T801 در منبع تغذيه (STR) توسط مقاومت R105كم شده توسط زينر 33 ولتي D102 در 33 ولت تثبيت شده به كلكتور ترانزيستور Q304 داده مي شود.
ولتاژ بيس اين ترازيستور تحت كنترل آي سي مي باشد (پايه 1 آي سي ) حال اي سي كنترل فرمان تعويض كانال ولتاژبيس اين ترانزيستور را از طريق پايه 1 خود كم و يا بلعكس زياد مي كند و باعث مي گردد بسته به كانال انتخاب شده توسط مصرف كننده ولتاژي بين 3/0 ولت (در پايين ترين كانال ) و 29 ولت (در بالاترين كانال ) در هر باند به پين VT روي تيونر رسيده و از طريق اين پين به ديويدهاي واريكاپ داخل تيونر اعمال گشته ظرفيت آنها براي كانال انتخابي تنظيم گردد.
AGC تيونر (AGC Delay) :
از طبقه agc ولتاژ كنترل به تيونر اعمال گشته كه اين ولتاژ بستگي به قدرت سيگنال مركب دريافتي از تيونر دارد ، به اين معني كه وقتي سيگنال دريافتي خيلي قوي باشد بايد مقدار سييگنال عبوري از تيونر به طبقه IF را كم كرد و وقتي سيگنال ضعيف است بايد كل اين سيگنال ضعيف ، بدون تضعيف تحويل طبقه IF گردد.
در اين تلويزيون ولتاژ اين قسمت توسط پايه 13 آي سي IF و آشكار ساز (IC101) تأمين مي گردد كه در هنگام سيگنال ضعيف به حدود 3/7 ولت ودر هنگام دريافت سيگنال قوي به 4/2 ولت مي رسد.
سيستم AFT :
ولتاژ تغذيه اسيلاتور تيونر توسط اين پين از طبقه IF تنظيم مي شود .اگر در هنگام دريافت ايستگاههاي ضعيف فركانس اسيلاتور دقيق نباشد باعث بر هم خوردن مشخصات تصوير مي شود.
اين مدار در طبقه IF باعث قفل شدن فركانس اسيلاتور تيونر در مقدار صحيح آن مي شود (با اعمال ولتاژ مثبت يا منفي به اين پين ، توضيح كامل طرز كار AFT در طبقه IF آمده است ).
در اين تلويزيونها در جلوي تلويزيون دكمه ائي به نام نيز وجود دارد ، طريقه تنظيم آن به اين صورت است كه در هنگام دريافت ايستگاه ضعيف ابتدا تيونر را روي آن ايستگاه تنظيم مي كنيم (در اين حالت تصوير ايستگاه متناوباً برفكي و خوب مي شود) ، حال دكمه AFT را فشار داده تا تيونر (اسيلاتور تيونر ) دقيقاً بر روي آن ايستگاه قفل شود.
طريقه كانال يابي اتومات :
در تلويزيونهاي مولتي سيستم (تلويزيونهاي رنگي جديد )يكي ديگر از كنترل هاي بخش فرمان بر روي تيونر كانال يابي اتوماتيك است ، (به بخش كنترل مراجعه شود) .
بخش 2
طبقه IF آشكار ساز و AGC
در تلويزيونهاي رنگي معمولاً سه بخش فوق در يك مدار و يا يك آي سي طراحي مي شوند و در داخل بدنه فلزي قرار مي گيرند (به علت شيلدن شدن در مقابل امواج مزاحم ) .
الف – بخش تقويت IF :
اين قسمت معمولاً شامل چند فيلتر حهت حذف و تضغيف امواج مزاحم ، چند IF جهت تشكيل باند گذر IF و چند طبقه تقويت كننده مي باشد تا امواج خارج شده از تيونر را به مقدار كافي تقويت كرده تا قابل آشكارسازي باشد.
امواج مزاحم در طبقه IF كدامند ؟
1- امواج IF كانالهاي مجاور :
تيونر علاوه بر ايجاد IF صوت و تصوير كانال مورد نظر ، موج IF كانالهاي مجاور را نيز توليد كرده كه اين امواج بدليل آنكه امواجي نا خواسته هستند بايد كاملاً حذف شوند (فركانسهاي 9/31 و 4/ 40 مگاهرتز).
2- موج IF صداي خود كانال :
اين موج نيز بايد توسط طبقه تقويت IF به مقدار كم تضعيف شود ، به علتي كه اگر IF صدا در خروجي آشكار ساز تصوير خيلي قوي باشد قابل حذف توسط مدارات فيلتر نخواهد بود و اين موج از طبقات تصويري عبور كرده بر روي تصوير به صورت نويز (پرده توري روي تصوير ) ظاهر خواهد شد بنابر اين در اين طبقه فركانس IF خود كانال (4/33 مگا هرتز) به مقدار كم ضعيف مي شود .با توجه به موارد فوق از فيلترهاي بالا پهناي باندي با مشخصات زير به وجود مي آيد :
همانطوريكه ديده مي شود در شكل فوق فركانسهاي IF كانالهاي مجاور (9/31و 4/40 مگاهرتز) داراي دامنه صفر (كاملاًحذف شده ) ، IF صداي خود كانال (4/33مگاهرتز ) داراي دامنه 10%(مقدار تضعيف شده ) وليIF رنگ و تصوير (47/34 و 9/38 مگاهرتز ) داراي دامنه حداكثر هستند.(دامنه 50 %)
پهناي باند فركانسي ايجاد شده فوق به طور كامل و بدون هيچ كم و كسري بايد تحويل تقويت كننده ها داده شود ، به اين منظور بعد از فيلترهاي حذف وتضعيف ، چند ترانس IF قرار مي گيرد كه هر كدام بر روي يكي از فركانسهاي فوق تنظيم شده است تا بتواند پهناي باند فوق را به طريقه صحيح تحويل طبقه تقويت دهد.
حال اهميت اين نكته مشخص مي شود كه بدون داشتن دستگاههاي لازم هيچگاه اقدام به بر هم زدن تنظيم اين ترانسهاي IF نمي كنيم به علت آنكه از تنظيم خارج شدن ترانس هاي IF و سيم پيچ هاي اين طبقه اثر بسيار نا مطلوبي بر روي اطلاعات ارسالي از فرستنده دارد .
ب- بخش آشكار ساز تصوير : اين قسمت نيز اكثراً در داخل آي سي در نظر گرفته مي شود چند كار به شرح زير انجام مي دهيد :
1- از IF تصوير (9/38 مگاهرتز) سيگنال تصوير را به وجود مي آورد.
2-از مخلوط كردن IF تصوير و صدا و بدست آوردن موج تفاضل ، IF دوم صدا را بوجود مي آورد :
مگاهرتز 5/5=4/33-9/38
3- از مخلوط كردن IF تصوير و IF رنگ و بدست آوردن موج تفاضل آن دو ، IF دوم رنگ را به وجود مي آورد:
مگاهرتز 43/4= 47/34-9/38
ج – بخش AGC :
اين قسمت مقدار تقويت ، تقويت كننده هاي IF (agc IF) و تقويت كننده تيونر (RF AGC) را بسته به سيگنال دريافت شده توسط آنتن تنظيم مي كند ، به طوريكه اگر سيگنال در يافتي توسط آنتن ضعيف باشد اين بخش با اعمال ولتاژ مثبت به طبقه IF مقدار تقويت اين طبقه را بالا مي برد و اگرسيگنال قوي باشد بلعكس.
AFT (اتوماتيك فركانس كنترل ):
زمانيكه ايستگاههاي ضعيف توسط گيرنده دريافت مي شود امكان تعير فركانس اسيلاتور تيونر بسيار زياد است (به دليل ضعيف بودن اطلاعات دريافتي) ، به اين منظور خصوصاً در گيرنده هاي رنگي مداري در اين قسمت قرار مي گيرد كه باعث تصحيح فركانس اسيلاتور تيونر مي شود ، طرز كار كلي اين مدار به صورت زير است : سيگنال IF تصوير تقويت شده از طبقه IF تصوير به مدار آشكار ساز AFT داده مي شود اين مدار سيگنال IF را طوري آشكار مي كند كه از آن يك ولتاژ DC تهيه نمايد . به صورتي كه اگر مقدار فركانس IF تصوير دقيقاً 9/38 مگاهرتز باشد ولتاژ DC تهيه شده توسط اين مدار صفر و اگر مقدار فركانس IF تصوير از 9/38 مگاهرتز بيشتر باشد ولتاژ تهيه شده توسط اين مدار منفي و بر عكس اگر كمتر از 9/38 مگاهرتز باشد ولتاژ تهيه شده مثبت خواهد بود.
حال اين ولتاژ DC به تغذيه اسيلاتور تيونر (پين AFT روي تيونر ) اضافه شده ، تغذيه اسيلاتور را بسته به صحيح يا نا صحيح بودن فركانس IF تصوير آنقدر تنظيم مي كند تا مقدار IF تصوير در مقدار استاندارد آن (9/38 مگا) قفل شود . عمل AFT در هنگام دريافت ايستگاههاي ضعيف و همچنين در مورد تلويزيونهايي كه داراي كنترل از راه دور هستند بسيار مفيد و باعث ثابت ماندن مشخصات تصوير خواهد شد.
نماي كلي طبقات IF ، آشكار ساز و AGC :
بررسي طبقه تقويت IF ، آشكار ساز و AGC تلويزيون رنگي شهاب 21 اينچ :
هر سه قسمت فوق در داخل آي سي 101 واقع شده اند ، موج IF به بوجود آمده توسط تيونر از پين IF آن خارج شده توسط ترانزيستور Q161 تقويت گشته به فيلتر Z101 داده مي شود اين فيلتر و سيم پيچ T101 باند گذر سيگنال ويدئو را تنظيم مي كنند (يعني فركانس حامل تصوير خود كانال 9/38 مگاهرتز را به طور كامل فركانس حامل صداي خود كانال 4/33 مگاهرتز را به مقدار كم تضعيف و فركانس هاي حامل كانالهاي مجاور 9/31 و 4/40 مگاهرتز را به طور كامل حذف مي كنند .).
IF ويدئو بعد از عبور از Z101 به پايه هاي 9 و 10 آي سي 101 وارد شده توسط سه تقويت كننده در داخل آي سي تقويت شده به آشكار ساز داده مي شود كه ترانس T171 سيم پيچ (مدار هماهنگ ) آشكار ساز مي باشد ، سيگنال ويدئوي آشكار شده از پايه 22 بعد از تقويت خارج شده بعد از آنكه IF دوم صوت آن (فركانس5/5 مگاهرتز ) توسط فيلتر هاي L201 و L202 حذف شد (فيلتر حذف 5/5 مگا) سيگنال ويدئوي خالص (اطلاعات رنگ + روشنائي + سينك + محو) به پايه 39 آي سي 501 مي رسد .
بخش AGC :
سيگنال ويدئوي آشكار شده در پايه 22 از داخل آي سي به آشكار ساز AGC داده مي شود AGC بسته به قوي يا ضعيف بودن سيگنال ولتاژي را تهيه كرده و به تقويت كننده IF داخل آي سي داده مقدار تقويت آنرا تنظيم مي كند همچنين اين ولتاژ به مدار RF AGC (AGC تيونر ) داخل خود آي سي نيز رسيده و باعث مي شود ولتاژي بين 4/2 (در هنگاميكه سيگنال قوي است ) تا 3/7 ولت (هنگاميكه سيگنال ضعيف است ) از پايه 13 آي سي 101 خارج شده به پين AGC روي تيونر رسيده و مقدار تقويت ترانزسيتور تقويت RF داخل تيونر را بسته به قوي يا ضعيف بودن سيگنال تنظيم كند.
تشخيص سالمي طبقه IF :
كابل خروجي تيونر به طبقه IF را جدا كرده با يك سيم آنتن به ورودي آن سيم مغزي ضربه مي زنيم اگر نويز در صدا و تصوير ظاهر شد طبقه IF سالم است.
ويا آنكه مي توان به يك سيم آنتن به پين IF تيونر در حاليكه تلويزيون روشن است ضربه زد اگر در صدا و تصوير اثر كرد طبقه IF سالم است (در صورتي كه تيونر الكترونيك و سوكتي باشد ).
تشخيص سالمي AGC :
آنتن وصل شود به طوريكه تصوير فرستنده كامل دريافت شود در اين حالت روي پين agc تيونر بايد حدود 2 ولت و با قطع آنتن بايد 5/7 ولت ظاهر گردد.
تشخيص سالمي AFT :
در حالت دريافت سيگنال واضح توسط تلويزيون اگر در پين AFT تيونر حدود 5/6 ولت ديده شد AFT سالم است .
تنظيمات طبقه IF :
در اين طبقه فقط تنظيم AGC تيونر (AGC DELAY) داريم به طوريكه وقتي آنتن وصل بود و تصوير واضح را دريافت كرديم با تنظيمVR151 (در پايه 12 آي سي 101) ولتاژ پين AGC روي تيونر را در 5/2 ولت و زمانيكه آنتن قطع است اين ولتاژ را در 5/7 ولت تنظيم مي كنيم.
تعميرات طبقه IF :
همانطوريكه در بررسي اين طبقات مشاهده گرديد به دليل آنكه اين بخشها سر راه عبور و تقويت اطلاعات صدا و تصوير فرستنده قرار دارند هرگونه ايرادي در كار يكي از مدارات فوق هم صدا و هم تصوير گيرنده را با هم معيوب مي كند بنابراين در صورت عدم وجود صدا و تصوير (در صورتيكه راستر وجود داشته باشد) :
1- با يك سيم آنتن به پين IF روي تيونر ضربه زده شود كه در اينصورت يكي از دو حالت زير مشاهده مي شود :
الف – اگر انجام اين كار در صدا و راستر اثري نداشت :
عيب در طبقه IF Q161,IC101)و قطعات اين مسير ) مي باشد جهت تشخيص محل دقيق عيب ولتاژ پايه هاي آي سي 101 گرفته شود ، اگر مطابق نقشه نبود به احتمال زياد خود آي سي خراب است و به احتمال ضعيفتر قطعات جانبي آي سي . در صورتيكه ولتاژ پايه هاي آي سي طبق نقشه بودمي بايد Z161 , Q161 و قطعات اطراف آنها را بررسي كرد.
ب – در صورتيكه سيگنال دادن به ورودي طبقه IF در صدا و راستر اثر كرد: مشخص مي شود كه طبقه IF سالم است ابتدا از سالمي طبقه AGC مطمئن مي شويم (در صورت غير نرمال بودن ولتاژAGC روي تيونر بايد مسير AGC تا IC101 يا خود آي سي را بررسي نمود)،سپس توجه مي كنيم كه ولتاژ تغذيه به تيونر برسد (12 ولت) اگر ولتاژ درست نبود مي بايست رگولاتور 12 ولت (Q101) را در منبع تغذيه بررسي كرد ، اگر ولتاژ تغذيه تيونر نيز درست بود عيب در تيونر است (تيونر تعويض گردد) .
بخش 3
مدارات رنگي
همانطوريكه در اصول تلويزيون رنگي گفته شد اطلاعاتي كه فرستنده هاي رنگي به عنوان رنگ ارسال مي كنند دو سيگنال R – Y ، B- Y مي باشد حال گيرنده هاي رنگي براي نمايش رنگ و تصاوير ، ابتدا بايد اين اطلاعات
B –Y ) و R- Y ) را از سيگنال مركب فرستنده جدا و آشكار كرده و سپس از روي آنها سيگنالهاي اوليه رنگ (R,G ,B) را تهيه نمايند و اين سيگنالها را به كاتد هاي مربوطه داده تا رنگ تصاوير پخش گردد . بنابراين مدارات رنگ تلويزيون هاي رنگي را مي توان به دو دسته تقسيم نمود :
الف – مداراتي كه از روي سيگنال مركب فرستنده اطلاعات رنگ آنرا (R-Y وB –Y ) جدا مي كنند ، به اين مدارات ، ديكدورهاي رنگ گوئيم :
ب : مداراتي كه از روي اطلاعات رنگ ارسالي از فرستنده (B-Y , R-Y ) و Y سيگنالهاي اوليه رنگ (قرمز ، سبز ، آبي) را تهيه مي كنند به اين مدارات مدار RGB گوئيم :
در اين قسمت مدارات فرستنده ، مدارات ديكدر را براي سه سيستمSECAM,PalNTSC و مدارات RGB را بررسي مي كنيم .
سيستم سكام :
همانطوريكه در كليات تلويزيون رنگي ذكر گرديد در اين سيستم براي هر خط افقي فقط يكي از سيگنالهاي تفاضلي و Y از فرستنده ارسال مي گردد.
الف – فرستنده سكام :
وسط دوربين تصوير مقابل آن تبديل به درصدهاي مشخصي از R و G و B شده و از اين سه سيگنال همانطوريكه در فصل قبل بررسي شد سه سيگنال Y و B-Y ,R-Y بدست مي آيد.
(اطلاعات سياه و سفيد تصوير ) قبل از آنكه مدوله گردد.از يك تأخير دهنده عبور مي كند چرا كه در ديدن يك تصوير رنگي اطلاعات روشنائي آن تصوير (Y) از اطلاعات رنگ خيلي مهمتر است (به دليل ساختمان مخصوص چشم انسان ) ، بنابراين فرستنده هاي رنگي نيز براي y پهناي باند بيشتري را نسبت به اطلاعات رنگ در نظر مي گيرند. (پهناي باند لوميناس 5/5 مگاهرتز و پهناي باند كروميناس 1 مگاهرتز) .
به دليل همين پهناي باند بيشتر y نسبت به كروميناس سرعت عبور آن از مدارات نيز بيشتر بوده باعث مي شود كه اطلاعات روشنائي صحنه ها با رنگ آنها همزماني نداشته باشند به همين دليل در فرستنده اطلاعات y را قبل از ارسال مقداري تأخير مي دهند(120 نانو ثانيه) .
كليد سكام :
ذكر شد كه در سيستم سكام از دو سيگنال R-Y و B-Y كه توسط دوربين بوجود آمده ، در هر خط افقي فقط به يكي از آنها احتياج داريم بنابراين ، دو سيگنال فوق به كليدي به نام كليد سكام داده مي شود . اين كليد دو ورودي در اين قسمت دارد و يك خروجي كه باعث مي شود در هر خط افقي يكي از اين سيگنالها به خروجي وصل شده و به مدولاتور وارد گردد.
پالس فرمان اين كليد از طبقه افقي گرفته مي شود در حقيقت اين پالس فركانسي است برابر نصف طبقه افقي كه حالت كليد سكام را عوض مي كند.
اسيلاتور موج حامل : مي دانيم براي ارسال هر گونه موج اطلاعي احتياج به موجي حامل نيز است ، در سيستم سكام R- Y را بر روي فركانس 406/4 مگاهرتز و B-Y را بر روي فركانس 25/4 مگاهرتز مدوله FM مي كنند .اين اسيلاتورها نيز به ورودي ديگر كليد سكام وصل هستند كه با توجه به حالت كليد در خروجي مي تواند فقط يكي از اين دو وجود داشته باشد و R-Y يا B-Y در مدولاتور بر روي موج حامل خود سوار شوند.
فيلتر آنتي بل :
براي اينكه سيگنالهاي تفاضلي رنگ در گيرنده هاي سياه و سفيد توليد پارازيت نكنند ، در فرستنده هاي رنگي موج مدوله شده كرومينانس را از فيلتري به نام فيلتر آنتي بل عبور داده تا دامنه رنگ به اندازه كافي تضعيف شده و ايجاد پارازيت در گيرنده هاي سياه و سفيد ننمايد .
پالس برست چيست ؟
در سيستم سكام به علت آنكه براي هر خط تصوير سيگنال تفاضلي جداگانه ائي ارسال مي شود و هر سيگنال تفاضلي وقتي به گيرنده برسد توسط آشكار ساز جداگانه ائي آشكار مي شود ، براي آنكه تضمين شود هر سيگنال تفاضلي رنگ در گيرنده به آشكار ساز خود وارد گردد ، از فرستنده پالسي به نام پالس برست (سيگنال همزماني رنگ ) ارسال مي شود ، محل قرار گرفتن اين پالس در شانه عقبي پالس سينك در سيگنال مركب مي باشد.
پالس برست در سيستم سكام تشكيل شده است از چند سيكل از فركانس هاي حامل رنگي كه براي خط مورد نظر ارسال مي شود ، يعني اگر قرار باشد براي خط اول سيگنال تفاضلي قرمز ارسال شود در شانه عقبي پالس سينك چند سيكل از موج حامل رنگ قرمز (فركانس 406/4 مگاهرتز ) را قرار مي دهند و يا اگر براي خط دوم B-Y ار سال شود قبل از آن در شانه عقبي پالس سينك چند سيكل از موج حامل B- Y (فركانس 25/4 مگاهرتز) قرار مي گيرد .
كه اين پالسها قبل از رنگ خط مورد نظر در گيرنده به كليدي به نام كليد سكام گيرنده رسيده باعث مي شوند حالت آن با توجه به اين موج حامل به خروجي (آشكار ساز ) مناسب آن وصل گردد .
به اين ترتيب در فرستنده رنگي از جمع شدن سيگنالهاي لومينانس (y) ، كرومينانس (B –Y , R-Y ) و برست تشكيل مي شود:
گيرنده (ديكدور) سكام :
مي دانيم فرستنده هاي رنگي سكام براي هر خط تصوير يكي از سيگنالهاي رنگي (B-Y يا R- Y) را ارسال مي كنند علاوه بر آن ، براي همزماني رنگ بين فرستنده و گيرنده ، پالسي به نام پالس همزماني رنگ (پالس برست ) نيز از فزستنده سكام ارسال ميگردد كه باعث مي شوند هر سيگنال تفاضلي به آشكار ساز مربوط به خود اعمال شود.
سيگنال R-Y در فرستنده بر روي فركانس 406/4 مگا و B-Y بر روي فركانس 25/4 مگا مدوله FM شده در قسمت رفت افقي قرار گرفته ارسال مي گردند .
برست هر خط نيز بسته به آنكه در خط مورد نظر چه رنگي قرار گرفته ، در شانه عقبي پالس سينك (قبل از خط مورد نظر ) چند سيكل از موج حامل آن خط قرار گرفته كه بعد از آشكار سازي در گيرنده باعث همزماني آشكارسازهاي فرستنده با گيرنده مي شود .
بنابراين براي نمايش رنگ در سيستم سكام بايد دو كار انجام گيرد :
1- سيگنالهاي تفاضلي رنگ جدا و آشكار شوند .
2- برست رنگ نيز جدا و شناسائي گردد.
1- طريقه جدا سازي و آشكار سازي فركانس هاي حامل رنگ :
در تشريح فرستنده هاي سكام گفته شده كه رنگ خطوط در فرستنده به صورت R- Y و B- Y در آمده و در هر خط افقي در اين سيستم فقط يكي از آنها ارسال مي شود همچنين ذكر گرديد براي آنكه اين فركانسها در تلويزيون سياه و سفيد ايجاد پارازيت نكند در فرستنده قبل از ارسال اطلاعات رنگ ، دامنه آنها را توسط فيلتري تضعيف مي كنند .
حال درگيرنده رنگي چون در مدارات رنگ فقط احتياج به امواج رنگ داريم ، ابتدا سيگنال مركب آشكار شده از فيلتر حذف صدا و سپس از فيلتري ديگر به نام فيلتر بل عبور مي كند .
فيلتر بل باعث تأكيد موج حامل رنگ شده (در حقيقت اثر تضعيف رنگ را كه در فرستنده ايجاد شده از بين مي برد) در خروجي اين دو فيلتر ، سيگنالهاي R –Y و B-Y بدست مي آيد كه بر روي امواج حامل خود (406/4 و 25/4 مگا ) مدوله FM شده اند:
سپس امواج بدست آمده از دو فيلتر فوق توسط تعدادي تقويت كننده تقويت شده به مداراتي به نام محدوده كننده داده مي شود تا از نظر دامنه محدود شوند (در حقيقت اين مدارات امواج مزاحمي كه بر دامنه اطلاعات رنگ اثر كرده اند را حذف مي كنند)
حال اين اطلاعات به قطعه اي به نام خط تأخير داده مي شود.
خط تأخير (Dilay Lin)چيست و براي چه منظوري استفاده مي شود ؟
همانطوريكه در كليات تلويزيون هاي رنگي گفته شد براي تشكيل تصوير رنگي حداقل در هر خط افقي نياز به سيگنال y , B –Y , R- Y داريم تا با جمع هر يك از آنها با هم ، سه رنگ اصلي تصوير را بدست آوريم :
(R Y)+Y=R
(B –Y )+Y=B
(G -Y)+Y=G
ولي در سيستم سكام براي هر خط افقي فقط يكي از سيگنالهاي تفاضلي و y را بيشتر نداريم ، به همين دليل در مسير سيگنالهاي تفاضلي بدست آمده قطعه ائي به نام خط تأخير از جنس كوارتز قرار مي گيرد :
طبق شكل از مدار محدود كننده دو خروجي بيرون مي آيد ، كه اطلاعات هر دو خروجي مثل هم است (در خط اول هر دوR –Y و در خط دوم هر دوB- Y و در خط سوم …)، حال خط تأخير در مسير يكي از اين خروجيها قرار مي گيرد و باعث مي شود كه اطلاعات آن خروجي به مدت زمان يك خط افقي (64 ميكرو ثانيه) تأخير داده شود ، يعني اطلاعات خط اول (R –Y ) را به مدت 64 ميكرو ثانيه در خود نگه مي دارد تا اطلاعات خط دوم (B -Y)برسد .درست در اين زمان اطلاعات خط اول R – Y (از مسير تأخيري) و اطلاعات خط دوم B – Y (از مسير تأخير نيافته ) به قسمت بعد مي رسد .
اين باعث مي شود ، براي تمام خطوط كه از فرستنده فقط يك موج اطلاع (B- Y يا R -Y)ارسال شده ، هر دو موج اطلاع ( R –Y و B -Y) را براي هر خط افقي داشته باشيم .
كليد سكام گيرنده چيست و امواج B –Y و R- Y چگونه آشكار مي شوند ؟
سيگنالهاي رنگ به طور متناوب (طبق شكل زير ) در دو خروجي خط تأخيرظاهر مي شوند ، يعني ما در هر خط هم R –Y و هم B –Y را داريم كه هر كدام بايد به آشكار ساز خود داده شوند.
