بخشی از مقاله
آشنایی با پرسپکتیو در نقاشی
پرسپکتیو
پرسپکتیو عبارت است از نشان دادن تصویر یک جسم بر روی یک صفحه به نام صفحه تصویر. این گونه تصاویر میتوانند شکل ظاهری اجسام را به خوبی نشان دهند و جوانب مختلف یک جسم را ان طوری که دیده میشود مجسم کنند؛پرسپکتیو تنها تصویری است که چشم انسان ان را به عنوان واقعیت قبول میکند ولی این پرسپکتیو از نظر فنی چندان کامل نیست
انواع پرسپکتیو ها (تصاویر مجسم)
تصاویر مجسم یا پرسپکتیو به طور کلی به دو دسته تقسیم میشوند:
دسته اول پرسپکتیو های مرکزی
دسته دوم پرسپکتیو ها یا تصاویر موازی یا پارالاین
پرسپكتيو مركزي (PERSPECTIVE)
در پرسپكتيو مركزى از يك نقطه به نام مركز (مركز ديد) نگاه مى كنيم و آنچه را كه ديده مى شود روى پرده تصوير كه ممكن است در پشت و يا جلوى جسم قرار داشته باشد, تصوير مى كنيم. واضح است كه در اين نوع پرسپكتيو شعاعهاى مصور با هم موازى نبوده و در همان مركز ديد با يكديگر متقاربند. اين نوع پرسپكتيو بيشتر در ترسيم نقشه هاى ساختمانى به كار برده مى شود. در ترسيم پرسپكتيو , بر روى يك سطح مسطح حقيقى جوانب مختلف فرم را آن طور كه ديده مى شود ترسيم مى كنيم.
به عبارت ديگر يك پرسپكتيو صحيح تصوير سه بعدى ظاهر (آنچه ما مى بينيم) يك جسم آن طور كه در حقيقت وجود داردمى باشد و تنها تصويرى است كه چشم انسان آن را به عنوان واقعيت قبول مى كند و احساسات انسانى مى تواند بر آن قضاوت نمايد,هر چه ما يك شيئى را بيشتر(يا بهتر) درك نماييم , ترسيم پرسپكتيو آن آسانترخواهد بود.
تصاویر موازی یا پارالاین
اگزونومتریک:تصاویراگزونومتریک یا پارالاین تصاویری هستند که همزمان یه بعد یک جسم و ارتباط ابعاد ان را با هم به صورتی حقیقی نشان میدهند .به علت سهولت ترسیم . موثر بودن انها در نشان دادن تصاویر در ترسیمات بسیار مورد استفاده قرار میگیرند
فرق عمده تصاویر اگزونومتریک با پرسپکتیو در ان است که خطوط موازی در تصاویر اگزونومتریک موازی باقی میماند ولی در تصاویر پرسپکتیو(تصاویر عکسی) خطوط موازی به نقاط محو منتهی میشوند
تصاویر اگزونومتریک یا پارالاین را میتوان به شرح زیر نام برد:
1- تصاویر ایزومتریک
2- تصاویر دی متریک
3- تصاویر تری متریک
4- تصاویر ابلیک
آشنايي با پرسپکتیو
پرسپکتیو یعنی علم طراحی شکل ظاهری اشیاء و نحوه دیدن حجم های سه بعدی و ترسیم آنها برروی سطح دو بعدی قوانین پرسپکتیو امکان نمایش عمق و بعد سوم را بر روی صفحه فراهم می کند.
با تغییروتبدیل خطوط وبا حالتهایی که سایه روشن ایجاد می کند. عمق کاذب و بعد مجازی ایجاد می شود که عامل انحراف دید چشم محسوب می شود وچون چشم مدام در حرکت است هما هنگ با دگرگونی زمان و مکان دریافت های تازه تصویری را بصورت پیوسته ادراک می کند. در حالتیکه تصویر اشیاء که با قوانین پرسپکتیو بوجود می آ ید تنها نمایش لحظات زمان است که بصورت ثابت و ساکن ایجاد شده است.
در عالم طبیعت (فضای سه بعدی), هر چه به چشم بیننده نزدیکتر باشد بزرگتر(پلان جلوه), و هرچه دورتر باشد کوچکتر(پلان عقب) دیده می شود. بدین ترتیب اشیاء مثل تیر چراغ برق ویا ریل قطار که در فواصل مختلف نسبت به بیننده قرار دارند بحالت بزرگتر (اشیاء نزدیک به بیننده) و کوچکتر( اشیاء دور نسبت به بیننده) رؤیت می شوند. نمایش این حالت بر روی سطح, مستلزم رعایت اصول پرسپکتیو است.
اشیایی که ساختمان شکلی آنها از خطوط موازی تشکیل شده است هنگامی که به حالت مایل یا کاملاً در جهت مقابل چشم قرار گیرند فاصله خطوط موازی آن در فاصله دورتر بهم نزدیک می شود ودر صورتیکه به عمق (نقطه گریز در روی افق) ادامه یابد بهم مرسد. بهمین جهت هر قدر فواصل دورتر باشد اندازها نیزکوچکتر خواهد شد.
موقعیت فضایی اشیاء و اجسام طبیعی در اثر مقایسه و چگونگی قرار گرفتن آنها در جلووعقب یکدیگر سنجیده می شود و در نتیجه عمق و فاصل اشیاء مشخص می گردد. با ترسیم عناصرشکلی بر روی سطح به حالتی که شکل ها در جلو و عقب یکدیگر قرار گرفته اند, موقعیت فضایی تصاویر برروی سطح مشخص می شود.
طریقه رسم پرسپکتیو
پرسپکتيو يک نقطه اي :
در پرسپکتيو يک نقطه اي ،تنها يک نقطه گريز بر روي خط افق وجود دارد و خطوط گريزنده يا سهمي کليه اشکال موجود در تصوير به طرف همان نقطه مي روند.در اين نوع پرسپکتيو ،کليه خطوط عمودي ثابت هستند و هيچگونه تغيير جهتي نمي کنند.در تصوير بعضي مکعبها در زاويه اي بالاتر از خط افق قرار گرفته و علاوه بر سطوح مقابل و پهلو سطح زيرين آن نيز قابل مشاهده است
.در اين حالت،زاويه ديد ناظر ،پايين تر از حجم يا سوژه است.در مکعبهاي پايين عكس اين مسأله به چشم مي خورد .يعني حجم پايين تر از خط افق است و زاويه ديد ناظر بالاتر از سوژه قرار گرفته است .در مکعب وسطي خط افق در حد وسط مکعب واقع شده و در اين حالت فقط 2 سطح قابل مشاهده باقي مي ماند .مکعب ديگرنيز زير نقطه گريز است ،بنابر اين فقط دو سطح مقابل ناظر ،قابل مشاهده است و هيچ يک از کناره هاي حجم ديده نمي شود.
پرسپکتيو دو نقطه اي :
در اين شيوه پرسپکتيو ،بر روي خط افق دو نقطه گريز جدا از هم وجود دارد که در دو سوي حجم واقع شده اند .در اينجا نيز سه شکل يا حجم بالاتر از خط افق،بر روي خط افق و پايين تر از خط افق وجود دارد.نکته مشترک در هر سه حالت آن است که خطوط عمودي ثابت هستند و کليه قسمتهايي که به صورت افقي در حجم اصلي وجود دارند به طرف يکي از نقاط گريز مي روند .فاصله نقاط گريز نسبت به سوژه ،الزاماً يکسان نيست و با دور و نزديک کردن نقاط مي توان تنوع دلخواه را در حجم مورد نظر به وجود آورد.
پرسپکتيو سه نقطه اي :
کاربرد اين نوع پرسپکتيو در اکثر مواقع به صورت ذهني است و از آن براي ايجاد فضاهاي اغراق آميز استفاده مي شود.دو پهلو يا کناره هاي حجم به سوي دو نقطه گريز که در طرفين بر روي خط افق واقع شده اند مي روند؛ليکن در اين نوع پرسپکتيو ،برخلاف دو نوع ديگر ،خطوط عمودي موجود در تصوير نيز دچار تغيير جهت و اندازه مي شوند و به طرف نقطه گريز سوم مي روند.سومين نقطه گريز ،بر روي خط افق قرار نمي گيرد ،بلکه بالاتر يا پايين تر از آن واقع مي شود.
پرسپکتیو در نقاشی
اکثرآ نقاشی روی صفحات صاف و تخت ( سطح) انجام می شود ، در نتيجه نمی توان به طور واقعی ايجاد دوری – نزديکی ، گودی – برجستگی ، پستی بلندی نمود .
همچنانکه در عکاسی نيز اين محدوديت وجود دارد ، ولی می توان روشها و شگرد هايی به کار برد که بيننده تصور کند اشيا را دور – نزديک ، برجسته و یا گود می بيند .
در زبان تجسمی به سطوح صاف و تخت ، دو بعدی يا سطح گويند
و به شکل های برجسته – گود ، دور يا نزديک ، سه بعدی يا حجم گفته می شود.
