بخشی از مقاله
چکیده
تحولات قرن اخیر همواره با ازدیاد جمعیت و پیشرفت از جنبه های اقتصادی و بهبودی که در زندگی بشر ایجاد کرده تکنولوژی مرحله تازه ای از تخریب طبیعت و محیط زیست بویژه در زمینه پسماندها را در پی دارد. هدف از این تحقیق ارائه طرح مدیریت پسماند شرکت فولاد هرمزگان است. ابتدا با تهیه پرسشنامه و مطالعه میدانی از پروسه تولید و نحوه ایجاد پسماند واحدهای صنعتی احیاء فولاد سازی و آهک پزی اطلاعات پایه بدست امد و برای سیستم مدیریت پسماند ارائه شد. از این برنامه می توان به شناسایی منبع تولید آلودگی در هر واحدها ، راه کار کاهش تولید پسماند در هر واحد ، استفاده مجدد از برخی از پسماند ها ،ارائه سیستم فراوری سرباره به عنوان بیشترین پسماند ، برنامه آموزش کار با پسماند ، تشکیل تیم ارزیابی ، پایش و بازنگری مدیریت اشاره کرد.
کلمات کلیدی -1 پسماند صنعتی -2 مدیریت پسماند – 3 شرکت فولاد هرمزگان
مقدمه
تحولات قرن اخیر همواره با ازدیاد جمعیت و پیشرفت تکنولوژی مرحله تازه ای از تخریب طبیعت و محیط زیست را در پی دارد(نامدار و ترکیان ،.( 1389 پیشرفت سریع تکنولوژی پس از جنگ جهانی دوم صرف نظر از جنبه های اقتصادی
و بهبودی که در زندگی بشر ایجاد کرده، مشکلاتی را نیز یه ارمغان آورده که شاید بارزترین آنها آلودگی های محیط
زیستnemaa,2011وخسارتهایandجبرانkummarناپذیرمواد زائد صنعتی بر آب، خاک، هوا و انسان و سایر موجودات کره زمین است( ). مدیریت پسماندهای صنعتی یکی از شیوه های بسیار مناسب برای ایجاد
تعامل و پیوند بین صنعت و محیط زیست و کاهش اثرات س وء فعالیت های صنعتی در محیط زیست می باشد که چنین مدیریتی با استفاده از روش های مختلف از جمله پیشگیری از آلودگی یا کمینه سازی پسماندها در مبداء تولید و در جاهایی که پسماندها تولید می شوند بازیافت و استفاده مجدد قابل اعمال است (میرایی ، .(1390 ایران به عنوان کشوری که مراحل صنعتی شدن خود را طی می کند با مشکلات آلاینده های صنعتی مواجه شده است(عباسپور،.( 1378 رشد سریع صنعت و توسعه صنعتی، محیط زیست طبیعی کشور را در معرض فشار قرار می دهد(عبدلی ،.( 1385 علاوه بر این، استفاده از فن آوری های نامناسب و قدیمی و ناکارآمد در صنایع باعث مصرف بی رویه منابع اولیه شده است. شدت آلودگی های محیط حاصل از مواد زائد در شهرها و مراکز تجمع صنایع به گونه ای است که توجه منابع علمی و اجرایی جهان را نسبت به دفع صحیح یا بازیافت اصولی این مواد جلب کرده است(عمرانی ،.(1387
مواد و روش ها
شرک ت فولاد هرمزگان می باشد که در کنار خلیج نیلگون فارس در زمینی به مساحت 90 هکتار در 13 کیلومتری شهر بندرعباس و در منطقه ویژه اقتصادی واقع شده است (نقشه .(1 آب و هوای محدوده گرم و مرطوب است. فصل تابستان نزدیک 9 ماه از سال ادامه داشته، دمای هوا در گرم ترین روزها به 44 درجه سانتیگراد و در سردترین روزها به 4 درجه سانتیگراد می رسد. متوسط رطوبت 66/5 درجه، مرداد ماه با 70/5 درصد بیشترین و آبان با 61 درصد کمترین مقدار رطوبت نسبی را دارد و نوسان رطوبت نسبی در سال 4 درصد میباشد. متوسط حداقل رطوبت نسبی 54 درجه و متوسط حداکثر سالانه 79 درصد است. آبان با 47 درجه و مرداد ماه 61 درجه به ترتیب کمترین و بیشترین میزان ماهانه متوسط
حداقل رطوبت نسبی را دارا می باشد. متوسط میزان (Atkins)بارندگی150-200 میلیمتر در سال است (اداره کل هواشناسی بندرعباس، .(1392 از طرف مشاور انگلیسی طرح فولاد منطقه هرمزگان به دلایل -1 مجاورت با مخازن عظیم
گاز (عسلویه) -2 مجاورت با مخازن سنگ آهن (گل گهر) -3 وجود مجتمع بندری شهید رجایی -4 دسترسی به آبهای آزاد -5 حمل و نقل جاده ای و ریلی یکی از مساعدترین مناطق جهان برای تولید فولاد معرفی شده است. مجتمع فولاد هرمزگان دارای ظرفیت اسمی 1,5 میلیون تن تختال به ضخامت 200 و 250 میلی متر، عرض 900 تا 2000 میلی متر و طول 6000 تا 12000 میلی متر می باشد. همچنین این مجتمع قادر به تولید محصولات میانی از قبیل 1650000 تن آهن اسفنجی در سال، 360 تن آهک در روز می باشد ( روابط عمومی شرکت فولاد هرمزگان) .
نقشه : 1 محدوده مطالعاتی (سایت شرکت فولاد هرمزگان)
هدف از این تحقیق، شناسایی و طبقه بندی پسماندها به منظور مدیریت آنها ، تا آخرین مرحله از مدیریت پسماند است.در این مطالعه که به صورت میدانی انجام شد با توجه به نزدیک بودن منطقه مورد مطالعه با روستای خونسرخ و
دریای خلیج فارس جهت جلوگیری از صدمه به سلامت مردم محلی و عدم ورود پسماندها به سواحل و دریای خلیج فارس تهیه طرح مدیریت پسماند ضروری به نظر می رسد. جهت ارائه سیستم مدیریت زیست محیطی ابتدا به واحداهای صنعتی (احیاء، فولاد سازی، آهک سازی و سیالات) به صورت حضوری مراجعه شده و طی تکمیل پرسشنامه ای در هر فرآیند به سوالات نظیر نوع فرایند، مواد تولیدی، حجم پسماند، ماهیت پسماند این واحد پاسخ شد در راستای ارائه سیستم جامع مدیریت زیست محیطی مجتمع فولاد هرمزگان ، چگونگی و چرایی تولید پسماند در هر واحد به تفکیک مشخص گردید. مشخص گردید که در واحد فولادسازی پسماند ها شامل س رباره ، ته پاتیل ، ته
تاندیش ، سر و ته تختال ، تختال قراضه ، پوسته اکسیدی ، غبار شارژ مواد ، غبار کوره ، ضایعات الکترود ، ضایعات نسوز می باشد که با توجه به بازدید از سایت فولادسازی نحوه تولید هر کدام به شرح زیر می باشد:
(1 ته پاتیل : به مواد مذاب که پس از انتقال مذاب در ته پاتیل باقی می ماند می گویند. (2 ته تاندیش : به موادی که ته تاندیش پس از انتقال مذاب به ریختگری باقی می ماند.
(3 سرو ته تختال: در مرحله ارسال محصول تختال را بر اساس سفارش خریدار برش میدهند که در اثر برش مقداری از سر و ته تختال برش داده می شود.
(4 تختال قراضه : به تختالی که در واحد ارسال محصول به اندازه استاندارد خارج نشود.
(5 پوسته اکسیدی: یک لایه اکسیدی که در هنگام خروج تختال از واحد ارسال محصول جدا می شود. (6 سرباره: به مواد معدنی که بروی مواد مذاب قرار دارد و خارج می شود.
(7 غبار شارژ مواد: غبار حاصل از جابه جایی مواد بروی نوار نقاله (8 غبار کوره : غبار موادی که جهت خوراک ذوب وارد ناحیه فولادسازی می شوند. (9 ضایعات اکترود : در اثر شکستن اکترود گوره قوس الکتریکی (10 ضایعات نسوز: پس از عمر مفید به عنوان پسماند تلقی می شوند.
بررسی پسماندهای واحد احیاء نشان داد که پسماند این واحد شامل نرمه گندله ، درشت دانه اکسیدی ، آهن اسفنجی فعال شده ، لجن و غبارات احیا و نرمه آهن اسفنجی می باشد که با توجه به بازدید نحوه تولید آن به شرح زیر می باشد:
(1 نرمه گندله : در محل دپو مواد ورودی در اثر پایین بودن مقاومت استحکامی گندله وردی گندله به نرمه گندله تبدیل می شود.
(2 درشت دانه اکسیدی: در اثر دانه بندی گندله ورودی مقداری از این مواد اولیه از حد معمول برای ورود به واحد احیاء و تبدیل به آهن اسفنجی مناسب نمی باشند که به عنوان درشت دانه اکسیدی نامیده می شوند.
3( آهن اسفنجی فعال شده : در مسیر عبور آهن اسفنجی بر روی سیستم نوار نقاله بدلیل فرسودگی سیستم آهن اسفنجی اکسایش پیدا کرده و شعله ور می شود.
(4 نرمه آهن اسفنجی : پس از تبدیل گندله به آهن اسفنجی در محل ذخیره به دلیل پایین بودن مقاومت استحکامی به نرمه تبدیل می شوند.
