بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، ارائه راهکارهاي علمی و عملی در حفاظت از محیط زیست در شرکت فولاد هرمزگان می باشد.لذا این تحقیق سعی داشته تا با بهرهگیري از مدل کارت امتیازي متوازن پایدار - SBSC - ، راهکارهاي علمی و عملی در حفاظت از محیط زیست در شرکتهاي فولادي ارائه دهد و در این راستا شرکت فولاد هرمزگان را مورد مطالعه قرار داده است. صنعت فولاد یکی از صنایع مادر و کلیدي بوده و یکی از حلقههاي اصلی در زنجیرهئ تاًمین بسیاري از صنایع پاییندستی به شمار میرود. لذا ابتدا با مرور ادبیات تحقیق شاخصهاي مناسب براي ارزیابی عملکرد پایدار - زیست محیطی - شرکت فولاد استخراج و تلخیص شده و عملکرد این شرکت با استفاده از 15 شاخص در ابعاد زیست محیطی مورد ارزیابی قرار گرفته است.
نتایج تحقیق نشان میدهد عملکرد شرکت در ابعاد زیست محیطی مطلوب شناخته نشده است. بنابراین نتیجه کلی تحقیق میتواند این باشد که در این شرکت توجه ویژهاي به توسعه پایدار وجود ندارد و شاخصهاي سنتی عملکرد جایگاه بهتري نسبت به شاخصهاي پایداري دارند و از مهمترین راه کارهایی که در حفاظت از محیط زیست در شرکت فولاد هرمزگان می توان ارائه داد شامل: استفاده از انبارهاي سرپوشیده براي کنترل ذرات انتشاریافته در اثر حمل و نقل مواد و انباشت و برداشت،استفاده از انواع غبارگیرها و تعمیر و سرویس به موقع آنها، ایجاد و تقویت پوشش گیاهی با اولویت گونه هاي سازگار با شرایط منطقه می باشد.
کلمات کلیدي: فولاد، محیط زیست، راهکار زیست محیطی، فولاد هرمزگان
مقدمه
محیط زیست مجموعه بسیار گسترده اي و در هم پیچیده از عوامل گوناگون است که بر اثر یک فرآیند و تکامل تدریجی موجودات زنده و اجزاي سازنده سطح زمین بوجود آمده و در فعالیتهاي انسان تاثیر می پذیرد. - فرشیدنژاد، م، - 1383 در حال حاضر هدف نهایی از حفاظت محیط زیست , دستیابی به توسعه پایدار در قالب برنامه هاي اقتصادي هماهنگ با اصول حفاظت از محیط زیست و ممانعت از تخریب و تهی سازي منابع تجدید شونده و غیر قابل تجدید می باشد - منوري، م، - 1384کورین و قورشی[1] - 2012 - 1 در راستاي توسعه یک سیستم جهت ارزیابی عملکرد زنجیره تأمین سبز، شاخص هاي محیطی را به مدل کارت امتیازي متوازن اضافه کردند.
مدل نهایی آنها بعد محیط را نیز شامل می شود که در برگبرنده شاخص هاي زیست محیطی است.رادو[2] - 2012 - 2 با تحلیل کارت امتیازي متوازن پایدار و با مطالعه شاخص هاي زیست ﻣﺤﯿﻄﯽ در 116 کشور به این نتیجه می رسد که کشورهایی که به ابعاد محیطی و اجتماعی در سیاست هاي اقتصادي و حکومتی خود بها می دهند به مراتب رقابتی تر و نوآورتر از سایر کشورها هستند.شرکت فولاد هرمزگان در 13 کیلومتري غرب شهر بندرعباس و در منطقه ویژه اقتصادي صنایع معدنی و فلزي خلیج فارس واقع شده و داراي ظرفیت اسمی تولید 1/5 میلیون تن تختال - اسلب - می باشد.
همچنین این شرکت قادر به تولید محصولات میانی از قبیل یک میلیون و 650 هزار تن آهن اسفنجی در سال، 90 هزار تن آهک در سال، 7500 نرمال متر مکعب اکسیژن بر ساعت، 18000 نرمال متر مکعب بر ساعت نیتروژن، 120 نرمال متر مکعب بر ساعت آرگون، 85 مترمکعب بر ساعت آب آشامیدنی، 1050 متر مکعب بر ساعت آب صنعتی می باشد.[3]معیارهاي آلودگی زیست محیطی شرکت فولاد هرمزگان شامل هوا، آب، صدا، خاك می باشد که شامل فرآیندهاي ترکیبات گوگرددار در سنگ آهن و سنگ آهک؛ بارگیري گندله حرکت نوارهاي نقاله در واحد انباشت و برداشت ،آسیاب آهک، کوره هاي ذوب،دپوي گندله روي سطح خاك و...میباشد.که آثار آن شامل ذرات گرد و غبار، ایجاد آلودگی صوتی و ارتعاش، ریزش آهک و نفوذ ترکیبات آن به خاك،آسیب به گونه هاي منطقه و... می باشد.
روش تحقیق
روش کلی مورد استفاده در این پژوهش، روش توصیفی-پیمایشی است.اطلاعات مورد نیاز براي اجراي این پژوهش با استفاده از انواع روشهاي میدانی، کتابخانهاي و پرسشنامه بدست آمده است. در این پژوهش، با استفاده از ادبیات تحقیق و پژوهشهاي صورت گرفته در خصوص موضوع پژوهش عملکردي اولیه براي یک شرکت تولیدکننده فولاد شناسایی شد. مرحله بعد جهت تعیین شاخصهاي عملکردي اصلی و نهایی تحقیق از تکنیکهاي مناسب آماري استفاده میگردد.بدین ترتیب پرسشنامه اي شامل شاخصهاي ارزیابی عملکرد زیست محیطی که شامل دادههاي واقعی و میدانی از بخشهاي مربوط سازمان و بخش دیگر مربوط به شاخصهاي کیفی بر مبناي ارزیابی کارشناسان سازمان تدوین شد.
روایی پرسشنامه
با توجه به این که شاخصهاي مورد استفاده در این پژوهش از تحقیقات پیشین استخراج شده بودند و همچنین با توجه به فراوانی آنها میتوان از روایی آن تا حدود زیادي اطمینان حاصل پیدا کرد. علاوه بر این پرسشنامهها توسط برخی از خبرگان دانشگاهی و صنعت فولاد و اساتید راهنما و مشاور مورد بررسی قرار گرفت و سپس بین تعداد کمی از مدیران وکارشناسان توزیع شد تا ضمن بررسی، چنانچه ابهاماتی در آن وجود دارد برطرف شود.
پایایی پرسشنامه
به منظور سنجش پایایی پرسشنامهي طیف لیکرت پس از جمعآوري کل پرسشنامهها و دادهها تعداد 20 پرسشنامهي اصلی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و بوسیلهي نرمافزار SPSS 21 ضریب آلفاي کرونباخ را به طور متوسط براي هر مجموعه از سؤالات مربوط به ابعاد پژوهش محاسبه شد. جامعه آماري این پژوهش شامل شرکت فولاد هرمزگان و واحد آماري آن نیز شامل کارشناسان متخصص در بخشهاي مختلف سازمان بود.
نتایج و بحث
نتایج این تحقیق نشان داد در شرکت فولاد ابعاد زیست محیطی 15 شاخص را شامل میشدند. این نتایج برآمده از ادبیات پژوهش و مصاحبه با خبرگان و راهنمایی اساتید راهنما براساس نظر خبرگان و در درجه ي بعدي بر مبناي فراوانی آنها در پژوهشهاي قبلی انتخاب شدند.دستهبندي این شاخصها مورد بحث واقع شد و شاخصها به گروههاي کمی تقسیم شدند. مبناي تقسیم این شاخصها روش اندازهگیري و ذات دادههاي برآمده از این سازمان بود.اصلیترین پیام این تحقیق براي مسئولین امر توجه به مسئولیتهاي زیست محیطی شرکت است. این تحقیق هم راستا با بسیاري از تحقیقاتی که در همین حیطه صورت گرفته تأیید میکند که اهتمام به
