دانلود مقاله ارزیابی شاخصهای ایمنی در پروژه های عمرانی استان خراسان شمالی

بخشی از مقاله

چکیده

امروزه با گذشت سال هاي بسیار، مهارت هاي ایمنی در تمام ابعاد صنعت (از جمله صنعت ساخت ) افزایش یافته اند اما همچنان شاهد رخداد حوادث کارگاهی در پروژه هاي ساختمانی می باشیم. هدف این پژوهش بررسی و ارزیابی شاخصهاي ایمنی در کارگاه هاي پروژه هاي عمرانی واقع در استان خراسان شمالی می باشد. در این تحقیق ابتدا پس از بررسی و مطالعه آئین نامه هاي معتبر ایمنی در داخل و خارج از کشور، نسبت به تهیه چک لیست ایمنی کارگاهی اقدام گردید وسپس این چک لیست در پروژه هاي عمرانی که به عنوان نمونه در سطح استان انتخاب شده اند مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت داده هاي بدست آمده با استفاده از روشهاي آمار توصیفی وآمار استنباطی و نیز به کمک نرم افزارهاي آماري مانند Spss تجزیه و تحلیل و بررسی گردید. نتایج این پژوهش نشان می دهد میزان رعایت استاندارد هاي ایمنی در پروژه هاي عمرانی استان خراسان شمالی پایینتر از 50 درصد است که عدم توجه به رعایت موارد ایمنی در تمام ارکان پروژه،عدم برگزاري دوره هاي آموزشی مرتبط و هزینه بر بودن اجراي مقررات ایمنی، مهمترین علل آن می باشند.

کلمات کلیدي: ایمنی ، پروژه هاي عمرانی ، شاخص هاي ایمنی، حوادث کارگاهی، چک لیست ایمنی

1

-1 مقدمه

با آغاز انقلاب صنعتی و انتقال تولید از کارگاههاي کوچک به کارخانه هاي تولید انبوه، موضوع حفاظت از سلامت نیروي کار نیز از حالت فردي خارج و حالت عمومی تري به خود گرفت . پس ازپیدایش مکتب روابط انسانی در مدیریت که براثر تجربیات هاتورن پدید آمد ، توجه به ایمنی منابع انسانی اهمیت بیشتري یافت .پس از بیان اهمیت وجود ایمنی در محیط کار ، پرسش اصلی این است که وضعیت رعایت استاندارد هاي ایمنی در کارگاه ها چگونه است؟

ایمنی در ساختمان سازي به دلیل کثرت حوادث و مرگ و میر زیاد این صنعت، از جمله مباحـث بسـیار مهـم مـی باشد. صنعت ساختمان به دلیل ماهیت خشن و سخت و فعالیت هاي پـر خطـر ماننـد گـودبرداري و حفـاري، پـی سازي، تخریب، کار در ارتفاع و ... جزو صنایع حادثه خیز می باشد. عدم رعایـت قواعـد ایمنـی در مراحـل مختلـف ایجاد یک واحد ساختمانی باعث شده که این شغل جزو سخت ترین و پرحادثهترین مشاغلی باشد که تا کنون جان کارگران زیادي را گرفته و افراد زیادي را دچار صدمات جبران ناپذیر کرده است. این در حالی است کـه بـا بـه کـار بردن تدابیر ایمنی و رعایت مقررات لازم به راحتی مـی تـوان ایمنـی افـراد را در ایـن شـغل تـامین کـرد. صـنعت ساختمان بیشترین آمار صدمات و مرگ و میر ناشی از کار را داراست. به طوریکه بخش ساختمان به تنهایی بیش از

40 درصد از حوادث ناشی از کار را به خود اختصاص داده است. از کل حوادث سـاختمان 21 درصـد بـه فـوت، 19

درصد به جراحت، 40 درصد به شکستگی و 20 درصد نیز به جراحات جزیی منجر می شـود. در حـالی کـه تعـداد کارگران ساختمانی بین 1,2 تا 3 میلیون نفر اعلام می شود.به گواه بررسی ها و آماري که در زمینه حوادث ناشی از کار در کارگاه هاي ساختمانی بیان می شود، نیروي کار شاغل در این بخش در معرض بیشـترین خطـرات از قبیـل نقص عضو، ازکار افتادگی و فوت قرار دارند. نتیجه این آمارها این است که در سال 1386، قریب 630 کـارگر و در سال 1387 نزدیک به 185 نفر در بخش ساختمانی بر اثر حوادث ناشی از کار، دچار فوت و یا از کار افتادگی شـده اند. مطالعه اي که در کشور کویت بر روي مرگ ومیر و صدمات در صنعت ساختمان انجام شد نیز تاییـد کـرد کـه صنعت ساختمان در سال هاي 1994، 1995 و 1996 با داشـتن بـه ترتیـب %48، %38 و %34 از صـدمات نـاتوان کننده و %62، %38 و %42 از مرگ و میرها، خطرناك ترین صنعت است. [1]

هم اکنون نیز مساله ایمنی یکی از مهمترین چالشهاي پیش روي کارفرمایان و کارگران در بخش صنعت می باشد .متاسفانه اغلب پیمانکاران، پرداختن به مساله ایمنی را صرفاً بالارفتن هزینه هاي موجود تلقی کرده و تلاش می کنند تا حد امکان به این مسئله نپردازند .در صورتیکه آمار نشانگر این حقیقت است که می توان با صرف هزینه هاي ناچیزي در زمینه ایمنی و شناخت خطرات موجود درحین کار با ابزار و ماشین آلات گوناگون در بخشهاي تولیدي و صنعتی، از بروز خسارات جانی و مالی شدید تر پیشگیري نمود. [2]

2

-2 روش پژوهش

روش تحقیق حاضر، بر اساس هدف از نوع تحقیق کاربردي است و بر اساس نحوهي گردآوري دادهها از نوع روش توصیفی از شاخه پیمایشی محسوب میشود .[3]جامعه آماري این پژوهش تمام پروژه هاي عمرانی و ساختمانی استان خراسان شمالی می باشد که می بایست شاخصهاي ایمنی آنها بررسی شود.

از آنجایی که جوامع آماري از حجم و وسعت جغرافیایی زیادي برخوردارند و امکان مراجعه محقق به تمام آنها میسر نمی باشد، بنابراین ناگزیر به انتخاب جمعی از آنها به عنوان نمونه و تعمیم نتایج آن به جامعه مورد مطالعه هستند، بنابراین راه نمونه گیري را انتخاب می گردد.[4] براي نمونه گیري روش هاي متداولی وجود دارند که از جمله آنها نمونه گیري تصادفی نظام یافته، نمونه گیري طبقه اي، نمونه گیري خوشه اي و نمونه گیري چند مرحله اي می باشند.بر این اساس و با توجه به ویژگی هاي جامعه آماري، نمونه گیري تحقیق حاضر از نوع تصادفی طبقه اي انتخاب شده، که در آن براي تعیین تعداد نمونه راه هاي متعددي وجود دارد .بدین ترتیب 12 پروژه از میان پروژه هاي ساختمانی فعال استان انتخاب شده است. که از این تعداد 6 پروژه در بخش دولتی و6 پروژه مربوط به بخش خصوصی می باشد.

در این پژوهش ابتدا پس از بررسی آئین نامه هاي معتبر ایمنی در داخل وخارج کشور نسبت به تهیه چـک لیسـت ایمنی کارگاهی شامل 21 شاخص زیر اقدام گردید:

 ایمنی در استفاده از کمکهاي اولیه

 ایمنی در ایجاد تسهیلات بهداشتی و رفاهی

 ایمنی در بکارگیري وسایل حفاظت فردي

 ایمنی در مورد سیم کشی و نصب تجهیزات برقی

 ایمنی در استفاده ازوسایل گرم کننده موقت

 ایمنی در مورد استفاده ازوسایل و تجهیزات اطفاء حریق

 ایمنی در خطوط انتفال نیروي برق

 ایمنی در عملیات تخریب

 ایمنی در وسایل، تجهیزات وماشین آلات ساختمانی

 ایمنی در عملیات گودبرداري و حفاري

 ایمنی در انبار مصالح

3

 ایمنی در برپا کردن اسکلت فلزي

 ایمنی در وسایل حفاظتی

 ایمنی در برش و جوشکاري با گاز و برق

 ایمنی در نگهداري از سیلندرهاي گاز تحت فشار

 ایمنی در اجراي سازههاي بتنی

 ایمنی در وسایل دسترسی موقت

 ایمنی در حفر چاههاي دستی

 ایمنی در پخت قیر

 ایمنی در استفاده از مایعات قابل اشتعال

 ایمنی در اجرا وپخش آسفالت

سپس براي هر یک از این شاخصها چندین آیتم مطابق با استاندارهاي موجود جهت بررسی کامل شاخص در هر پروژه جمع آوري گردید که بر اساس آن در مجموع بیش از 450 آیتم در هر پروژه مورد مطالعه قرار گرفت.
پس از تهیه چک لیست و انتخاب نمونه ها، با حضور در هر پروژه نسبت به تکمیل چک لیست مطابق وضع موجود پروژه از طریق مشاهده ومصاحبه اقدام گردید.

در نهایت با استفاده از نرم افزار Spss 16 و روش هاي مختلف آمار توصیفی و استنباطی ، تجزیه تحلیل داده ها انجام شده است. آزمون هاي انجام شده در این پژوهش عبارتند از:

1. آمار توصیفی، به منظور طبقه بندي و بررسی متغیرها و مولفه ها.

٢. آزمون کولموگروف-اسمیرنوف براي بررسی توزیع نرمال متغیرها.

-3 نتایج وبحث

-1-3 حوادث شغلی در استان خراسان شمالی

بر اساس آمار جمع آوري شده از سازمانهاي ذیربط در خراسان شمالی از جمله اداره کل کار ورفاه امور اجتماعی، از سال 1384 (تاسیس استان خراسان شمالی) لغایت 1392 در مجموع 659 حاثه شغلی در استان اتفاق افتاده است که صنعت ساخت با 290 حادثه و معادل 44 درصد حوادث با اختلاف در صدر کلیه صنایع قرار دارد. نمودار 1

4

بیانگر این موضوع و قیاس آن با سایر صنایع است. همچنین طی این مدت 20 نفر در اثر وقوع حوادث جان خود را از دست داده اند که بخش ساخت با 14 نفر ، 70 درصد تلفات شغلی را به خود اختصاص داده است.

جدول -1 آمار حوادث و افراد فوت شده در صنعت ساخت وسایر صنایع استان خراسان شمالی ( 1392-1384)

خراسان سایر صنایع صنعت ساخت

شمالی حوادث افراد فوت شده حوادث افراد فوت شده


فراوانی 369 6 290 14

درصد 56 30 44 70

نمودار -1 نرخ وقوع حوادث شغلی در صنعت ساخت وسایر صنایع استان خراسان شمالی 1392-1384) )(درصد)

5

-2-3 آمار توصیفی متغیرهاي پژوهش

پس از مطالعه میدانی و بررسی چک لیست ایمنی تهیه شده ،ضریب هر یک از شاخصها در هر پروژه بدست می آید

. توزیع فراوانی هر یک از شاخصها براي 12 پروژه اي که به عنوان نمونه انتخاب شده است، به صورت تجمعـی در قالب نمودار شماره 2 تدوین گردید.در سمت چپ نمودار پروژه هاي مورد بررسی با رنگهاي مختلف مشخص گردیده است که پروژه هاي آموزشگاه مطهري، اداره کل ثبت ، اداره ارشاد اسلامی ،آموزشکده امـام خمینـی (ره)،اداره کـل اسناد پزشکی سازمان تامین اجتماعی و سالن ورزشی شهید چمران از بخش دولتی می باشند.

8

7

6

5

4

3

2

1

0

آسفالت بخش در ایمنی … ابلق مایعات از استفاده در ایمنی قیر پخت در ایمنی دستی چاھهاي حفر در ایمنی موقت دسترسی وسایل در ایمنی بتنی سازھهاي اجراي در ایمنی … از نگهداري در ایمنی …اب جوشکاري و برش در ایمنی حفاظتی وسایل در ایمنی زيفل اسکلت کردن برپا در ایمنی مصالح انبار در ایمنی … و گودبرداري عملیات در ایمنی … و تجهیزات وسایل، در ایمنی تخریب عملیات در ایمنی رقب نیروي انتفال خطوط در ایمنی … و وسایل از استفاده در ایمنی … رمگ وسایل از استفاده در ایمنی … و سیمکشی مورد در ایمنی …وسایل بکارگیري در ایمنی …تسهیلات ایجاد در ایمنی …وسایل بکارگیري در ایمنی

آموزشگاه مطهری اداره کل ثبت اداره ارشاد اسلامی

آموزشکده امام خمینی ( ره) اداره کل اسناد پزشکی تامین اجتماعی سالن ورزشی شهید چمران مجتمع مسکونی شیرغانی مجتمع مسکونی ابراھیم پور مجتمع مسکونی یاری مجتمع مسکونی وحیدی مجتمع مسکونی التماسی مجتمع مسکونی اصغر زاده

نمودار -2توزیع تجمعی فرواوانی شاخصها (بر حسب واحد)

با توجه به نمودار فوق و بررسی نتایج بدست آمده مشخص می گردد در اکثر شاخصهاي ایمنی از جمله ایمنی در کمکهاي اولیه،ایمنی در ایجاد تسهیلات بهداشتی و رفاهی،ایمنی در استفاده از وسایل حفاظت فردي ، ایمنی در

6

سیمکشی ونصب تجهیزات برقی، ایمنی در وسایل دسترسی موقت و ایمنی در پخت قیر ، استفاده از مایعات اشتعال زا و پخش آسفالت، پروژه هاي دولتی به دلیل نظارت مستمر وضعیت مطلوب تري نسبت به پروژه هاي بخش خصوصی دارند.

جدول -2ضریب ایمنی کارگاهی در پروژه هاي بخش خصوصی

پروژه ضریب ایمنی میانگین

مجتمع مسکونی شیرغانی 0/32
مجتمع مسکونی ابراهیم پور 0/37

مجتمع تجاري - مسکونی یاري 0/35 0/34
مجتمع مسکونی وحیدي 0/33

مجتمع مسکونی التماسی 0/33
مجتمع مسکونی اصغر زاده 0/34

جدول -3ضریب ایمنی کارگاهی در پروژه هاي دولتی

پروژه ضریب ایمنی میانگین
آموزشگاه مطهري 0/44
اداره کل ثبت 0/52
اداره ارشاد اسلامی 0/31 0/49
آموزشکده امام خمینی ( ره) 0/56
اداره کل اسناد پزشکی تامین اجتماعی 0/61

سالن ورزشی شهید چمران 0/52

7

همچنین نتایج این پژوهش نشان می دهد ضریب ایمنی کارگاهی در پروژه هاي دولتی معادل 0/49 ودر پروژه هاي بخش خصوصی برابر 0/34 می باشد.نظارت سازمان یافته و تاکید بیشتر برضوابط و مقررات از علل مهم این افزایش 50
درصدي ضریب ایمنی در پروژه هاي دولتی نسبت به پروژه هاي بخش خصوصی می باشد. جداول 2 و 3 بیانگر این نتایج می باشد.

پس از داده پردازي و بررسی هر یک از شاخصهاي ایمنی کارگاهی در نظر گرفته شده در پروژه هاي منتخب، نتایج ارزیابی وضعیت این شاخصها در پروژه هاي استان خراسان شمالی در قالب نمودار 3 ارائه می گردد.

براین اساس، وضعیت شاخص ایمنی پروژه هاي استان خراسان شمالی در ایجاد تسهیلات بهداشتی ورفاهی ، بر پا نمودن اسکلت فلزي و اجراي سازه هاي بتنی با کیفیتی حدود 0/6 از وضعیت متوسطی برخوردار است.این وضعیت جز با ارائه آموزش هاي لازم و تاکیدات ونظارت هاي مسئولانه میسر نشده است.

از طرف دیگر ایمنی پروژه ها در استفاده از تجهیزات اطفاء حریق ، بکارگیري وسایل کمکهاي اولیه ،بکارگیري وسایل حفاظت فردي و ایمنی در وسایل حفاظتی با شاخصی بین 0/1 – 0/3 داراي وضعیت نسبتا ضعیف می باشد.

همانطور که در نمودار مشخص است میانگین یا معدل کلیه شاخصهاي ایمنی در پروژه هاي استان خراسان شمالی 0/43

محاسبه گردیده است که کیفیت منوسط متمایل به ضعیف را بیان می نماید. این رقم بدان معناست که در پروژه هاي استان خراسان شمالی فقط 43 درصد حالت ایده آل (که رعایت تمام موارد ایمنی است ) ایمنی وحفاظت کارگاهی اجرایی گردیده است.