دانلود مقاله اهمیت وضرورت آموزش خانواده

بخشی از مقاله

اهميت آموزش خانواده
تشكيل خانواده به واسطه نياز به پيوند رواني- عاطفي انسان ها كه ريشه در خصوصيات فطري دارد . صورت مي گيرد.يعني شكل گيري نهاد مقدس خانوده با ازدواج شروع مي شود و لازمه آن وجود آرامش و عدم اختلال است .به عبارت ديگر پيوند و ارتباط اعضاي خانواده بايد مناسب بوده نتيجه اش آرامش ورهيابي اعضاي آن به سوي كمال باشد در غير اين صورت اين بنياد مقدس و جايگاه رفيع رو به تزلزل مي گذارد و نتيجه آن نيز بجز نگراني براي همه افراد خانواده چيز ديگري نخواهد بود.بنابراين تاثير وسيع مثبت يا منفي خانواده بر مسائل مختلف اقتصادي، فرهنگي ، اجتماعي ‍‌ و غيره آشكار مي گردد.

خانواده اولين جايگاه زندگي و تربيت و نيز اولين آموزشگاه فرزند پس از تولد است كه اساس شخصيت او شكل مي گيرد پس به لحاظ اهميت تاثيرا ت خانوده بايستي براي تربيت و صحيح نوگلان زندگي مان محيط ورود ، محيط رشد و زندگي شان يعني خانواده را از جهت مهيا و مناسب حالشان سازيم تا آنچه را كه خواهيم در آينده داشته باشيم ، بپرورانيم .يعني بدون برنامه و آمادگي لازم نمي توان انتظار داشت كه كودك ، بسيار خوب تربيت شود .پس براي تربيت صحيح بايد خود وخانوده را با اين كار مجهز كنيم .شاعر گران قدر ، حافظ شيرين سخن اين مطلب را بساير خوب بيان نموده است:

مكن در اين چمنم سرزنش به خودرويي
چنانچه پرورش مي دهند مي رويم
بدين ترتيب اهميت و جايگاه خانواده در تربيت مشخص مي شود اما آنچه در اينجا مطرح مي گردد اين است كه چگونه مي توان اين نهاد مقدس رابه معناي حقيقي خود . آن طور كه شايسته است براي فرزندان و ساير اعضاي خانوده آماده ومجهز نمود ؟ در جواب بايد اذعان داشت كه بهترين را و ابزار در اين امر ، آموزش به افراد خانواده، به خصوص والدين محترم است .

ضرورت آموزش خانواده
هنگامي كه با ازدواج يك خانواده جديد تشكيل مي شود ،تاثير گذاري و تاثير پذيري اعضاي فعلي(زن ومرد)بر يكديگر نيز آغاز مي گردد.دامنه اين تاثيرات با ورود افراد جديد به خانوده ، يعني فرزندان و سايرين (بستگان زن ومرد) روز به روز بيشتر مي شود كه محصول آن شبكه اي از روابط بين اعضا است.اگر خانوده رابه يك مدرسه مدرسه كوچك تشبيه كنيم

زن ومرد يا پدر و مادر به عنوان مديران خانواده در قبال آن مسؤليت مشترك دار ند چرا كه در خانوده ارزشها و آرمانهاي فرزندان شكل مي گيرد بنابر اين پدر و مادر بايد اطلاعات و تجربيات لازم را براي ايفاي نقش مطلوب خود كسب كرده باشد .از طرفي ، مرد و زن جوان آگاهي و تجربه لازم را در اين زمينه ندارند و طبيعتاً به شيوه مطلوب عمل نمي كنند .همچنين نمي دانند كه چگونه و از چه طريق ، راه و روش زندگي و تربيت صحيح را بياموزند در اينجاست كه ضرورت آموزش خانواده خود نمايي مي كند از طريق آموزش به اعضاي خانواده و خصوصاً آموزش به والدين است كه مي توان خانواده را از سير به سوي نابساماني نجات داد.

از جانب ديگر در جهان امروز كه علم ودانش وفن آوري لحظه به لحظه در حال تكامل است ، اطلاعات جديد به سرعت منتقل مي شود و دنيا به يك دهكده جهاني تبديل شده است .به دنبال اين امر فرهنگها نيز در حال تغييرند ؛چرا كه ارزش ها ، آداب و رسوم، رفتارهاي خانوادگي و اجتماعي و به طور كلي فرهنگهاي مختلف از اقصي نقاط جهان در قالب فيلم هاي مختلف با موضوعات علمي و هنري ، سرگرمي و گذراندن اوقات فراغت ، مهماني ها و جشن ها و غيره در كمترين زمان بر بال تكنولوژي ارتباطات سوار شد در گستره دنيا در اختيار ساكنين هر منطقه قرار مي گيرد و چه بسا كه در اين امر اهداف استعمارگرانه به شكل بسيار مرموز و خزنده نهفته است .به طور كلي محصول و نتيجه اين است كه خانواده در برابر خطر ها و آسيب هاي اجتماعي قرار گرفته و تحولات بسياري درجوامع ايجاد شده است.

دامنه اين تحولات اجتماعي و تاثير جريان فرهنگي فوق به لحاظ خطر ها و آسيب هاي ناشي از آن براي ساير جوامع به قدري قابل اهميت و نگران كننده بود كه در جهت كاهش تاثير آن سال 1994 ميلادي از طرف سازمان علمي و فرهنگي ملل متحده (يونسكو) به عنوان سال جهاني خانواده اعلام شد.
بدين ترتيب به نظر مي رسد كه آن چه مي تواند خانواده را از خطر ها و آسيب هاي اجتماعي قرن كنوني نجات دهد ، آموزش است ، آموزشي كه متناسب با تغييرات لحظه به لحظه عصر حاضر ، بطور صحيح و مستمر به خانواده ها ارائه مي شود.

جايگاه خانواده در تربيت آدمي و اهميت آموزش اعضاي آن:
يكي از نهادهاي مهم وموثر در تكوين شخصيت و تربيت كودكان و نوجوانان ، نهاد خانواده است.
نهاد خانواده را از جمله عمومي ترين نهاد هاي اجتماعي مي دانند كه در تمام جوامع وجود دارد و مهمترين تكيه گاه . محور زندگي اجتماعي است.
اين نهاد در همه جامع ها پذيرفته شده و توسعه يافته است . به عنوان مهمترين پايگاه انتقال عناصر فرهنگي ، عقايد ، آداب ، سخن ، دانش ها و مهارت ها …به نسل جديد معرفي شده است.

زيرا خانواده از يك سو زمينه ساز شكوفايي استعدادها و رشد جسمي، اخلاقي ، اجتماعي ، عاطفي و عقلاني كودكان و نوجوانان است و از سوي ديگر عامل موثري در ايجاد فرهنگ و تمدن بشري به شمار مي آيد.
لذا صاحب نظران تعليم و تربيت نهاد خانواده را موثرترين نهاد براي آموزشي و پرورشي غير رسمي و اولين فضاي مساعد براي ايجاد عادات مناسب تربيتي مي دانند .

اولين فردي كه در خانواده نقش سازنده و اساسي دارد ، مادر است . مادر زمينه ساز جسم كودك و پايه گذار عواطف وي و بنيان گذار شخصيت كودك است .و همچنين مادر اولين آرامش دهنده رواني كودك و معلم اخلاق و آداب اجتماعي وي است.
دومين ركن خانواده پدر است .پدر درخواست كننده تشكيل خانواده ، پدر تامين كننده و سامان دهنده اقتصاد خانواده و پدر رهبر ومدير نهايي خانواده و مسئول تحقق اهداف خانواده است.

وقت پدران واوقات فراغت آنان ،شغل پدران و ميزان كار آنان ، نگرشها و ارزشها و اعتقادات پدران ،شيوه هاي مديريت و هدايت آنان در خانه . چگونگي ارتباط پدر با اعضاي درون و برون خانواده ،عزت نفس و اعتماد به نفس پدران ، محبت و عشق آنان به فرزندان ، سطح تحصيل و سواد و فرهنگ و نوع مطالعات پدران در تكوين شخصيت كودكان تاثير بسزايي دارد .
بنابراين نقش پدران و مادران و تاثير عميق و گسترده آن در ايجاد وجود كودكان و نوجوانان ايجاب مي كند كه به صورت هاي مختلف آموزش ببينند و با جديدترين اطلاعات و منابع مربوط به مديريت خانواده و شيوه رفتار با فرزندان آشنا گردند كه اين لازمه آموزش پدران و مادران با استفاده از استادان آموزش خانواده مي باشد.

برنامه ريزي آموزشي خانواده
امروزه با توجه به صنعتي شدن جامعه ،گسترش زندگي شهر نشيني ،پيچيده شدن نياز و ادراك كودكان ، نوجوانان و جوانان، آموزش خانواده به يكي از مسائل بسيار مهم و قابل توجه كشور ها تبديل شده است بسياري از صاحب نظران تعليم و تربيت كوشيده اند با اتخاذ تدابير لازم ، كارايي و اثر بخشي دوره هاي آموزشي خانواده را بهبود بخشند اماآموزش خانواده به دليل پيچيدگي تامل بسيار مي طلبد.
آموزش مركب از دو واژه ( آموزش ) و (خانواده) است .آموزش فرايند پيچيدهاي است كه طي آن فرد مهارت هاي مورد نياز براي انجام دادن يك عمل يا وظيفه را كسب مي كند.يا اين مهارت ها در او بيشتر مي شود.

در طي فرايند آموزش ، موجباتي فراهم مي آيد تا تجربه هاي يادگيري به وقوع بپيوند و باعث اثر بخشي و كار آيي بيشتر شود.
اما (خانواده) عبارت است از يك نوع اجتماع يا سازمان كه در اين سازمان افراد متفاوت ، وظايف مشترك . گوناگون ، حقوق متقابل ، روابط شخصي ، منافع مشترك ، اهداف معين و مناسبات رويارويي و پايداري ديده مي شود.
در آموزش خانواده هدف اين است كه طي يك فرايند پيچيده اعضاي خانواده (پدر و مادر ، فرزند) دانش و مهارت هاي لازم را بياموزند تا بتوانند:
وظايف خودرا در خانواده بشناسند و به خوبي انجام دهند.

نقش هاي خود را در خانواده بشناسند و به خوبي اجرا نمايند.
حقوق خود و افراد خانواده را بشناسند . به آن احترام بگذارند.
ارتباط انساني را بشناسند و ارتباط سالم برقرار نمايندو ……
اين دانش ها و مهارت ها از جنبه نظري و كاربردي واقعاً دشوار است دليل اين دشواري عبارت از اين است كه : اولاً اجرا كردن نظريه در عمل في نفسه كار دشواري است .ثانياً : نياز به تجربه اندوزي دارد ، و از آن جا كه سر و كار مابا انسان است ، تجربه اندوزي از طريق آزمايش و خطا بايد به كمترين حد برسد براي انجام اين فرايند پيچيده لازم است آموزش خانواده با اصول علمي مدرن انجام گيرد.

فصل دوم

انجمن اولياء و مربيان و نقش مدرسه و مديران مدارس در آموزش خانواده

فهرست:

برنامه هاي سازمان مركزي سازمان اولياء و مربيان
اهميت آموزش خانواده در مدارس
مدرسه و اهميت آن در تربيت كودكان و نوجوانان
نقش مدير مدرسه در آموزش خانواده
برنامه آموزش در مدارس

برنامه هاي سازمان مركزي انجمن اوليا ومربيان در خصوص آموزش خانواده:
انجمن اولياء و مربيان از بدو تاسيس تا كنون توجه خاصي به آموزشي پدران و مادران مبذول داشته است .واين امر رابه منزله راهبردي براي ايجاد كانون گرم خانوادگي ، پيشگيري از بروز ناهنجاري هاي رفتاري كودكان و نوجوانان و نيز آشنايي بيشتر اوليا با مسئوليت خطيري كه بردوش دارند ، انتخاب كرده است.
در اين راستا سازمان مركزي انجمن اوليا و مربيا ن از سال 1368 دوره هاي آموزشي خانواده را به صورت كلاس هاي 36 ساعته براي آموزش اولياي دانش آموزان سراسر كشور در نظر گرفت كه در بيشتر مدارس ابتدايي، راهنمايي و دبيرستان به اجرا در آمده و اكثر شركت كنندگان اين دوره ها والديني بوده اند كه فرزند آن ها در بكي از دوره هاي تحصيلي فوق به تحصيل اشتغال داشته است.

اين دوره ها در بيشتر مناطق كشور برگزار شده تاكنون نيز ادامه دارد ، مورد توجه والدين قرار گرفته و تاثيرات بسيار مثبتي بر خانواده ها داشته است .
نتايجي كه در اين دوره هاي آموزشي براي شركت كنندگان دارد:
1- گرمتر شدن كانون خانواده :
والدين با به كار بردن مطالبي كه در خصوص خانواده متعادل در كلاس هاي آموزش خانوده مي آموزند ، مي توانند با اعضاي خانواده خود ارتباط مناسب تري برقرار كنندو در مقايسه با قبل ، كانون خانوده را گرمتر كنند.

2-ايجاد و افزايش اعتماد به نفس در خود و فرزندان :
والدين با شركت دركلاس هاي آموزش خانواده به آگاهي هاو اطلاعات خود در زمينه هاي علمي و روان شناختي مي افزايند و در نتيجه بر اساس آموخته هاي خود مي توانند علاوه برافزايش اعتماد به نفس در خود ، اين خصيصه را در فرزندان بپرورانند.
3-يادگيري روش هاي صحيح در تربيت مطابق با اصول و معيارهاي علمي :
والدين شركت كننده در كلاس هاي آموزش خانواده با روش هاي صحيح تربيتي مبتني بر اصول علمي آشنا شده ، متوجه خطاهاي تربيتي موجود مي شوند و از آن پس آگاهانه به تربيت گل هاي زندگي خود اقدام مي نمايند.

4-شناسايي استعداد هاي كودكان و بارور كردن آن ها :
اولياي دانش آموزان با شركت در كلاس هاي آموزش خانواده با علائم و نشانه هاي موجود در استعداد در فرزندان آشنا مي شوند و نيز روش هاي ايجاد مناسب ، برقراري روابط برخورد صحيح براي بارور شدن استعدادهاي فرزندان را مي آموزند.
5-پيشگري از مستقلات عاطفي و تحصيلي فرزندان :
والدين شركت كننده در كلاس هاي آموزشي خانواده با يادگيري روش هاي صحيح و علمي رفتار با كودك و نوجوان و كاربرد و اجراي آن ها مي توانند از ايجاد مستقلات مختلف عاطفي و تحصيل فرزندان نظير: ترس ، يأس ،افت تحصيلي و غيره پيشگيري نمايند.

6-حل مشكلات تحصيلي يا رفتاري فرزندان :
والديني كه در كلاس هاي آموزشي خانواده شركت مي جويند، طريقه صحيح روبه رو شدن با مشكلات تحصيلي ، عاطفي و رفتارهاي فرزندان را مي آموزند و در صورت نياز به متخصصان امر مشاوره ، در اين مورد راهنمايي مي شود ، به گونه اي كه در اكثر موارد با به كار بردن دستورالعمل هاي داده شده قادر به حل و يا كاهش مشكلات فرزندان خود خواهد بود.

7-پيشرفت تحصيلي :
والدين با شركت در اين كلاس ها ، با اصول ايجاد انگيزه و احساس مسئوليت در كودكان و نوجوانان ، تشويق آنان به مطلاعه و ادامه تحصيل و نيز فراهم كردن محيط مناسب براي مطالعه فرزندان آشنا شده ، با بكاربردن اين اطلاعات ، پيشرفت تحصيلي فرزندان خود را به ارمغان مي آورند.
بطوري كه مي توان گفت : فرزنداني كه والدين آن ها در كلاس هاي آموزش خانواده شركت مي كنند در امر تحصيل پيشرفت بيشتري داشته اند.

اهميت آموزش خانواده در مدارس
در اين كلاس ها كه با حسن و سليقه ، همت وتلاش پيگير مديرا ن محترم مدارس مختلف دوره هاي ابتدايي و راهنمايي و دبيرستان تشكيل مي گردد، مطالب آموزشي تدوين شده توسط مدرسان مجرب و دوره ديده آموزش خانواده تدبير مي گردد.و با توجه به تاثير عميقي كه رفتار والدين در رشد شخصيت كودكان و نوجوانان و سلامت جسم و روان آنان دارد ، لازم است پدران و مادران و ساير اعضاي خانواده به صورت هاي مختلف آموزش ببينند در دوره ها و كلاس هاي آموزشي ، مجالس سخنراني و بحث آزاد شركت نمايد و سطح آگاهي و اطلاعات خود را در موارد متعدد از جمله موارد زير افزايش دهند.
1- اهداف ازدواج و تشكيل خانواده ها .

2-حقوق و وظايف زن وشوهر نسبت به هم ونسبت به فرزندان.
3-خانواده هاي متعادل و ويژگي هاي آن .
4-مديريت خانه و خانواده و روش مناسب اداره خانه.
5-اخلاف در خانواده و روابط انساني اعضاي خانواده .
6-اهداف و وظايف انجمن اولياء و مربيان و راههاي ارتباط و مشاركت با مدرسه.
7-مراجع كمك كننده به كاهش مستقلات كودكان و نوجوان و نقش و وظايف آن ها.

آموزش والدين در مدارس مي توانداز طريق مختلف قابل ارائه باشد:
الف)پرسش و پاسخ: در اين شيوه مدرس آموزش خانواده فن ارائه توضيحات لازم براي اوليا سعي بر آن دارد كه با طرح سوال از طرف خود يا اولياي گرامي ، نظريات و پاسسخ هاي والدين را در جلسه آموزشي جويا شود .بدين طريق مدرس ضمن فعال نمودن كلاس ، به يادگيري عميق اوليا كمك مي كند.
ب) ارائه شيوه هاي تربيت كاربردي : مدرس آموزش خانواده سعي مي كند در جلسات آموزشي ، ضمن دريافت تجربيا ت ونظرات والدين در مورد مسائل مختلف تربيتي ، شيوه هاي عملي و كاربردي براي روبه رو شدن با مسائل را ، همراه با نمونه هاي لازم ارائه نمايند؛ به گونه اي كه والدين بتوانند در موارد مختلف چگونه عمل كنند.

ج) بحث هاي گروهي : يكي از شيوه هايي كه مدرس آموزش خانواده با توجه به شرايط و امكانات موجود در هر مدرسه بكار مي برد، استفاده از بحث هاي گروهي اوليا در خصوص مسائل خانوادگي و تربيتي است.
در اين شيوه از طرح موضوعات اصلي توسط ، مدرس والدين در گروه هاي چند نفره درباره موضوع مطرح شده به بحث و گفتگو مي پردازند نتيجه را اعلام مي نمايند.پس مدرسه با توجه به نظريات گروهها ، توضيحات ضروري و نتيجه بحث را همراه با رهنمودهاي لازم عرضه مي كند.

د) نمايش فيلم:مدرس كلاس هاي آموزشي خانواده براي تحميق در يادگيري والدين از نمايش فيلم هاي مناسب استفاده مي كند.فيلم هاي مورد استفاده از اين جهت قابل اهميت است كه مسائل تربيتي، راههاي رويارويي با آن ها را به طور عملي و تا حدي طبيعي نشان مي دهد.
مدرسه و اهميت آن در تربيت كودكان و نوجوانان
دومين سازمان موثر در تكوين شخصيت و رشد بدني ، عطفي ، و اخلاقي آدمي مدرسه است.
مدرسه ، محلي قيمتي كردن و متعادل مردن ، بركشيدن و ايجاد عادات مطلوب در كودكان و نوجوانان است.

مدرسه ، محل انتقال فرهنگ وتجارب بشري به نسل تازه است.
مدرسه، فضاي مساعد رشد فكري و پرورش استعدادهاي متعدد آدمي است.
مدرسه، محل ارائه دانش ها ي متعدد و يافته هاي جديد علمي و فني و حرفه اي است.
مدرسه،جايگاه كشف جهان هستي وارتباط علمي با طبيعت است .
مدرسه،محل تزكيه آدمي و محيط مساعد براي تهذيب نفس است.

مدرسه و به دنبال آن دانشگاه ، محل تربيت فيزيكدان و شيميدان ،رياضيدان ،اديب ، شاعر ، هنرمند ، جامعه شناس،روان شناس، عالم مذهبي و مديران و رهبران جامعه است .
مدرسه، كانون آموزش رسمي در جامعه و مركز آماده شدن براي زيستن و زندگي است.
مدرسه، محل بكارگيري دستها و پرورش استعدادهاي فني و حر فه اي است.
مدرسه،آغازگر ورود به دنياي نوشته ها و انديشه ها يبشري است.
مدرسه ، پيوند دهنده انسان با خالق هستي است.
مدرسه و موسسات آموزش عالي،زمينه ساز گسترش فرهنگ وتمدن جامعه هاست.

نظر به اهميت ايجاد و گسترش مدارس و تاثير آن در رشد شخصيت آدمي ، همه كشور هاي جهان از جمله ايرا ن به تاسيس مدارس مختلف تحصيلي از وظايف عمده دولت ها بر شمرده اند.