بخشی از مقاله
چکیده
یکی از کارکردهای مهم کارگزاران ترویج کشاورزی B به عنوان مولفه اساسی نظام دانش و اطلاعات کشاورزیB عبارت است از مهندسی جریان تولید، انتقال، پردازش و کاربرد موثر اطلاعات در بین آحاد کنشگران بخش کشاورزی و جامعه روستایی، به نحوی که موجبات کنشگری آگاهانه همگانی و تحقق یک انگاره توسعه دانشبنیان فراهم آید. ایفای چنین نقشی نیازمند شناسایی کارکردها و تامین ملزومات زیرساختی، نهادی، فنی، حرفهای و مربوطه است.
از جمله این کارکردها میتوان به ژورنالیسم اشاره نمود که ماهیت ارتباطی و اطلاعرسانی داشته و به روزنامهنگاری، انتشار اطلاعات از طریق مطبوعات چاپی کاغذی و دیجیتالی، جریان بخشی اطلاعات از طریق کانالهای ارتباطی عمومی معطوف است. با توجه به چنین برداشتی ژورنالیسم کشاورزی اگر بر مبنای اصول علمی و حرفهای شناخته شده به انجام رسد میتواند نقش مهمی در تبادل و اشاعه اطلاعات در بخش کشاورزی و فراتر از آن در سطح جامعه در خصوص موضوعات مرتبط با کشاورزی و در نتیجه تسهیل توسعه بخش کشاورزی ایفا نماید.
ژورنالیسم، با توجه به کارکردها و دستاوردهای شناخته شدهای که دارد، میتواند بسان یک مجرای حرفهای برای نقشآفرینی کارگزاران ترویج کشاورزی برای پیشبرد اهداف و رسالتهای اصیل خویش، همانند اشاعه اطلاعات، معرفی نوآوریها، آگاهیبخشی و آگاهسازی عمومی، آموزش، فرهنگسازی و توسعه فرهنگی، بسیج عمومی و نظایر آن عمل نماید. البته این امر خود نیازمند شناسایی بنیانها و اصول ژورنالیسم، و آموزش و تجربهاندوزی و مجهزشدن به مهارتها و صلاحیتهای مورد نیاز و تامین ملزومات رسانهای مربوطه است. با توجه ضرورت موضوع، در این مقاله تلاش خواهد شد تا ضمن معرفی اجمالی ابعاد مختلف ژورنالیسم - پیشینه، گونهشناسی، اصول - ، کارکردهای ژورنالیسم کشاورزی در فرآیند ترویج و توسعه کشاورزی و ملزومات حرفهای مربوطه تشریح شود.
مقدمه:
اطلاعات در عرصه کشاورزی و توسعه روستایی نه تنها به عنوان یکی از اصلیترین نهادهها و سرمایهها تلقی میگردد، بلکه کاراترین عامل ارتقای بازده و اثربخشی دیگر منابعتولید و توسعه به شمار میآید - . - Iqrar,2009تلفیق انقلاب اطلاعاتی و تکنولوژیکی در شمایل گسترش فناوریهای اطلاعات و ارتباطات در کشورهای توسعه یافته منجر به ظهور عرصه اقتصاد مبتنی بر دانش، گردیده است - اسدی و همکاران،. - 1386 دانش، مجموعهای از اطلاعاتی است که به نحوی سازماندهی شدهاند تا یادگیری را تحقق بخشند - Johnson,1997 - ؛ و مشتمل بر اطلاعات، ارزشها، تجربهها و قواعد ذهنی و تمام فعالیتهایی که در اثر تعامل فعال بین فرد و محیط انجام میشود، است.
در تولید دانش، فعالیتها و فرآیندهایی چون اکتساب، ابداع، تجزیه ، ترکیب و غیره انجاممیگیرند - . - Saadan,2001 بسیاری در سراسرجهان بر این عقیدهاند که تسریع و تعدیل در فرآیند تبادل دانش و اطلاعات از طریق فنآوریهای ارتباطی و اطلاعاتی نقش بسیار کلیدی در دستیابی به توسعه منابع انسانی و توسعه پایدار ایفا خواهند نمود و جامعه مبتنی بر دانش و اطلاعات، به عنوان الگوی توسعه پایدار شناخته میشود. - . - Sreedharan,2001
ناتوانی کشورهای در حال توسعه برای اکتساب بهینه مزایای انقلاب تکنولوژیکی و کاربرد فناوری های اطلاعات و ارتباطات، مانع اصلی مشارکت آنها در عرصه نظام دانش و اطلاعات کشاورزی شده است. از این رو، در مبحث نقش و توانمندی فناوریهای اطلاعات و ارتباطات برای توسعه روستایی، لازم است که به خلا دانشی و شکاف دیجیتالی که به توزیع نابرابر دانش و اطلاعات برمیگردد و مشکلات جریانهای اطلاعاتی که به نحوی به توسعه نیافتگی کمک میکنند، توجه گردد - اسدی و همکاران،. - 1386
بیشتر برنامههای ترویجی علیرغم تنوع اهداف، رویکرد محوری برقراری ارتباط متقابل جهت ارتقای دانش، بینش و مهارت و در نتیجه، تسهیل تغییر رفتار مخاطبان را پیگیری میکنند. امروزه با تغییر کارکرد نظام ترویج کشاورزی از تمرکز صرف بر انتقال فناوری و آموزش به فرایند ظرفیتسازی، ارایه خدمات مشاورهای و شکلدهی جوامع یادگیرنده دانشمحور، نقش ارتباطات و فناوریهای اطلاعات بیش از پیش پررنگ تر مینماید.
ترویج کشاورزی که در راستای انتقال پیامهای اطلاعاتی و آموزشی شکل گرفته است، اکنون ماهیت مشارکتی، انعطافپذیر و تقاضا محور بهخود گرفته است و برجریانهای اطلاعاتی چندسویه در قالب نظام دانش، اطلاعات و فناوری و شبکههای ارتباطی کشاورزی متمرکز شده است. امروزه به لحاظ کارکردهای ترویج و توسعه بر تواناسازی مردم روستایی از طریق گزیدارهای مختلف از جمله تامین تقاضای اطلاعاتی آنها منطبق با نیازهای معیشت اولویت دار و متنوع، تاکید میشود - اسدی و همکاران،. - 1386 در این بین، کارگزاران ترویجی با چالش بهرهگیری موثر از فناوریهای اطلاعات و ارتباطات برای توسعه کشاورزی روبرو هستند .
کشورهای در حال توسعه با داشتن ویژگهای محیطی خاص و محدودیتها و فرصتهای توسعه ای و مخابراتی و همچنین منابع و مهارت های مورد نیاز بهره برداران برای تعیین، برنامه ریزی و اجرای فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی به متخصصان آشنا به محیط روستایی و علوم مردم شناسی و جامعه شناسی دارد تا بتواند از طریق برقراری ارتباط موثر، ایجاد انگیزه و تغییر دانش، نگرش و مهارت، افراد را به سمت استفاده صحیح از فناوریهای ارتباطی سوق دهد.
در این راستا، کارگزاران ترویج می توانند از طریق توسعه حرفه ای خود بوسیله توجه به کارکردهای بین رشته ای همچون "ژورنالیسم" و با استفاده از ویژگیهای این حرفه و ادغام آن با دیگر کارکردهای ترویجی به کاربرد مناسب از فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در جهت بهبود کارکرد نظام ترویج پرداخته و به هدف اصلی نظام ترویج که همانا توانمندسازی روستاییان در جهت تصمیم گیری صحیح است، دست یابند.
