بخشی از مقاله
چکیده
ساختارهای موجود تعریف شده در جامعه برای رشد و بکارگیری ظرفیت های زنان ملهم از الگوهای رایج جهانی، با یکسان نگری میان تفاوت های تکوینی و کارکردهای جنسیتی زن و مرد و نادیده گرفتن بعد حیات منزلی، منجر به تغییر در نظام ترجیحات افراد و در نهایت ترویج و نهادینه سازی سبک زندگی ضد خانواده در جامعه می شوند. این در حالیست که بدون وجود خانواده های سالم ، امکان هیچ گونه پیشرفتی در جامعه وجود نخواهد داشت و جامعه از درون به فروپاشی خواهد رسید.
این مقاله با روش توصیفی تحلیلی در پی تبیین ضرورت ارائه الگویی خانواده محور برای فعالیت های اجتماعی زنان و سپس ارائه راهکارهای ترویج و نهادینه سازی آن بواسطه تغییرات در ساختارها و نظامات اداری مبتنی بر رویکرد اسلام است تا بتواند از این رهگذر بخشی از مشکلات و خلاء های موجود در این عرصه را برطرف نماید. برای این مهم لازم است ابتدا مشخص شود که ساختارهای موجود برای فعالیت های اجتماعی زنان از چه زمانی و در چه بستر تاریخی و فرهنگی شکل گرفته و برای ارائه ساختاری مناسب باید همزمان به چه مواردی توجه داشت تا ضمن رشد و بکارگیری از ظرفیت های زنان در امر جامعه سازی موجبات تحکیم و تعالی هرچه بیشتر خانواده ها را فراهم آورد.
واژگان کلیدی: زنان، خانواده، سبک زندگی خانواده محور، ساختار شغلی، الگوی پیشرفت اسلامی-ایرانی، الگوی خانواده محور
مقدمه و بیان مسئله
الگو از لحاظ لغوی، به مفهومسرمشق، مقتَدی اُسوه معنا شده و در اصطلاح عبارت است از بیان یک و یا چند واقعیت به هم مرتبط توسط نمادهای مختلف نوشتاری، ترسیمی یا فیزیکی واژه الگو معمولا در معنای راهنمای عمل به کار میرود. الگو تجویزهایی را در اختیار میگذارد که تصور بر این است عمل برطبق آنها هدفی را تحقق میبخشد. برای اینکه هدف موفقیتآمیز تحقق یابد، الگویی نیاز است که برپایه شناخت عوامل موثر در این موفقیت تنظیم و تبیین شود. بدین ترتیب، الگو براساس شناخت عوامل موثر در موفقیت تنظیم و تبیین میشود و تا هنگامی که این عوامل شناسایی نشوند، الگویی هم به سامان نمیرسد.
هر کشور و ملتی به دنبال الگوی ویژه و رویکرد سازگار و متناسب گزینه مناسب خویش است و با استفاده از آموخته و تجارب دیگر دولت ها و ملت های کنونی و گذشته، به طرح ریزی، برنامه ریزی و راهنگاری پیشرفت و دادگری برای آینده خویش بر پایه واقعیات انحصاری خود و در راستای آرمان های اختصاصی خود بپردازد. الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ملی بومی به دلیل چند بعدی و فوق رشته بودن، از مفاهیم رشته های مختلف علوم اجتماعی، جامعه شناسی ساختار یافته است که به شدت از ارزش های اساسی دینی و الهی متأثر است .
این الگو همچنین پیشرفت ملی را به گونه ای تعریف می کند که رسیدن به هدف های عالیه حیات طیبه انسان را در هر دو بعد مادی و معنوی تسهیل ببخشد، بدون آنکه بخواهد امکانات و قابلیت ها و محدودیت های مادی و معنوی نظام اجتماعی ایران را نادیده بگیرد در این فرایند، تأمین خواسته های مادی و معنوی - جسمی و روح - انسان ، رشد و تعالی فرد و جامعه در کنار هم و توأمان مطرح است .پیشرفت در این تلقی متکی بر ترکیب منطقی عقل و وحی ، فرآیندی جهتدار است که هدف نهایی آن رساندن انسان به کمال نهایی تا تحقق الهی گونه ای شدن او در زمین یا همان" قرب ال ی االله"می باشد، که با شکوفا شدن کلیه استعدادهای درونی انسان، در ذیل واژه »حیات طیبه« تحقق می یابد.
مقام معظم رهبری مبتنی بر مبانی دینی طی سال های گذشته و در مقام تبیین مولفه های حیات طیبه در جامعه اسلامی ، نهاد خانواده را کلمه طیبه ای نامیدند که اساسش از سوی خداوند به بشر اهدا شده و ثمره ای جز نیکی به محیط پیرامونی خود نمی دهد، جامعه بدون داشتن خانواده سالم امکان پیشرفت نخواهد داشت و هیچ مصلحی نمی تواند چنین جامعه ای را اصلاح نماید. - ر.ک به مجموعه بیانات مقام معظم رهبری پیرامون خانواده - اصل 10 قانون اساسی جمهوری اسلامی نیز به صراحت بیان نموده » از آنجا که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است، همه قوانین و مقررات و برنامهریزیهای مربوط باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده، پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد.
این در حالیست که پس از استقرار نظام اسلامی بدلیل عدم توجه مناسب به لزوم تغییرات ساختارهای موجود جهت پیاده سازی اصول و اهداف انقلاب اسلامی، ساختارهای گوناگون شغلی و اداری در کشور ملهم از ساختارهای رایج بین المللی با اندک تغییراتی بکارگیری شدند و الگوی فعالیت های اجتماعی زنان نیز همان الگوی اشتغال تمام وقت غربی در نظر گرفته شد. در این مدل بر مبنای مبانی نظری برابری جویانه فمنیستی که هرگونه تفاوت تکوینی میان زن و مرد نادیده گرفته می شود ، هرگونه تفاوتی در ساختار اشتغال زنان با مردان نیز پذیرفتنی نخواهد بود و در صورت بروز تعارض با وجوه حیات خانوادگی زن ، این نقش های خانوادگی زن است که باید به فراموشی سپرده شود.
این رویکرد به تدریج تغییراتی را در سبک زندگی افراد بوجود خواهد آورد که پیامدی جز فروپاشی نهاد خانواده و تنهایی افراد در محیط پرتلاطم اجتماعی نداشته که پیامدهای گسترده فردی و اجتماعی و انحطاط حتمی تمدن غرب را بدنبال خواهد داشت. . - ر.ک به مجموعه بیانات مقام معظم رهبری پیرامون خانواده در غرب - متأسفانه همزمان با هماهنگی با چنین ساختارهایی ، شاهد نمود تدریجی همان پیامدها در جامعه ی خودمان نیز هستیم و آمارها حکایت از آسیب های گوناگون خانوادگی و افزایش روزافزون فروپاشی خانواده هاست. نگاهی گذرا به میزان اعلام شده شاخص نسبت ازدواج به طلاق نشان میدهد در سال 1383 شمسی، از سوی سازمان ثبت احوال کشور 9/8 اعلام شده است .
درحالیکه همین شاخص طی 11 سال، در 9 ماهه نخست سال 1394، با کاهش 44 درصدی به میزان 4/3 رسیده است. این مقاله در پی آن است که ضمن تبیین اهمیت نقش ساختارهای حاکم بر فعالیت های اجتماعی زنان در تحقق سبک زندگی خانواده محور با بررسی منشا شکل گیری این ساختارها و آسیب شناسی الگوهای موجود به برخی تغییرات مورد نیاز بپردازد.
مفهوم سبک زندگی
مفهوم سبک زندگی در روزگار ما از سوی پژوهشگران جامعه شناسی و مطالعات به کار گرفته شده و مورد پذیرش رهبران و مدیران اجتماعی نیز قرار گرفته است . - مهدی زاده،1390،ص - 57 این واژه که در ادبیات امروزی بهمثابه واژهای کلیدی مطرح شده است، از نظر لغوی و موارد کاربرد، گستره وسیعی را دربرمیگیرد؛ یعنی از رفتارهای خاصی که هر فردی برای زندگی خود برمیگزیند تا رفتارهای خانوادگی، فامیلی، محلی، شهری، کشوری و بینالملل قابل اطلاق است.
