بخشی از مقاله
بانكداري الكترونيكي
مقدمه:
بانكداري الكترونيكي استفاده از فناوري روز و اطلاعات جديد در عمليات بانكي است؛در واقع بااستفاده از فناوري ارتباطات و كاربرد علايم الكترونيكي به جاي پول فيزيكي ،عمليات پولي ،مالي و سرمايه گذاري خود را انجام مي دهد.از ثمرات مهم اين فناوري ،افزايش سرعت كار و ارائه تسهيلات جديد به مشتريان و آسان نمودن تصميم گيري در عمليات بانكي است .بنابراين در ابتدا بايد راه هاي رسيدن به بانكداري الكترونيكي را شناخت و با چگونگي حركت به سوي آن آشنا شد؛
همچنين مي بايست ضوابط و مقررات جديدي كه لازم است در پي اجراي سيستم بانكداري الكترونيكي تدوين گردد را مشخص نمود .و در آخر طي يك پروسه مطالعه و اجرا ،بايد عقب ماندگي خود را از بانكداري الكترونيكي جبران كرد.
به طور كلي بانكهاي ايران با نگرش سيستم بانكداري سنتي و محدوديتهاي سازماني و جغرافيايي نمي توانند به بانكداري نوين دست يابند و در درجه اول تغيير نگرش مديران ضروري به نظر مي رسد.
خوشبختانه اهميت بكارگيري واقعي اين فناوري براي مديران ارشد بانك محرز شده و تنها اين ساختار اداري است كه شايد به دليل نداشتن شناخت و درك موضوع،مقاومت مي كند.اينطور به نظر مي رسد كه همين عدم درك صحيح از بانكداري الكترونيكي ،نگراني هايي را نيز براي مديران مياني بوجود آورده است كه براي رفع اين موانع و مشكلات و درك صحيح از بانكداري الكترونيكي ، رسانه هاي گروهي مي توانند نقش تعيين كننده و مهمي در جهت آموزش و زمينه پذيرش آن براي مديران مياني و افراد مقاوم در مقابل تكنولوژي جديد،داشته باشند.
در كنار اين موضوع ،يك مسئله مهم ديگر نيز وجود دارد وآن تجديد نظر در قوانين قضايي است .به طور مثال امضاء دستي و نمونه آن به صورت الكترونيكي بايد براي قوانين قضايي مورد قبول باشد و بانكها نيز بايد به سيستمهاي الكترونيكي اعتماد كنند.شايد بسياري از سازمانها و بخشهاي خدماتي مانند«ويزا كارت» يا «مستر كارت» نيز به دنبال امنيت از تهديدات احتمالي هستند و شايد بعد از نمونه كارتهاي مغناطيسي به كارتهاي هوشمند رسيده اند و اين به دليل امنيت بالاي كارتهاي هوشمند نسبت به كارتهاي مغناطيسي ؛و همچنين انعطاف پذيري و قابليت اطمينان و بي نيازي كارتهاي هوشمند به سيستمهاي ارتباطي خاص،مي باشد.
همچنين علاوه بر بستر سازي فرهنگي در درون سازمان ،اقدامات برون سازماني نيز بايد
انجام گيرد.مثلاً شركت مخابرات يا شركت هاي مربوطه براي ايجاد ارتباط در سراسر كشور بايد اطمينان لازم را براي بانكها ايجاد كنند .تا بتوانند با خاطر آسوده خدمات خود را در سراسر كشور با گارانتي ارائهه دهند.گرچه بانكها به سمت شبكه خصوصي ارتباطي رفته اند،اما از لحاظ اقتصادي و فني از مخابرات براي ارتباط با مشتريان استفاده كرده اند.
بنابراين رسيدن به بانكداري الكترونيك مشكل نيست.اما بانكها بايد مطمئن شوند كه مورد هجوم مهاجمان الكترونيك قرار نمي گيرند و يا اين هجوم به حداقل مي رسد.در بانك هايي كه امكان ارتباط را از طريق بانكداري الكترونيكي برقرار كرده اند،هر كس مي تواند در خانه خود بنشيند و از طريق سيستم به خدمات بانكي دسترسي پيدا كند .اكنون در بانكداري الكترونيكي جهاني مشتري با تلفن همراه در ماشين خودش ،حساب بانكي اش را بررسي مي كند و كارها و
عمليات بانكي مورد نظرش را انجام مي دهد؛ و حتي پرداخت هزينه هاي آب و برق و تلفن هم امكان پذير است،كه اين همه محصول بانكداري الكترونيكي است.
يكي از ويژگيهاي بارز در سايتهاي رايانه اي ،اجراي امور توسط بانكداري الكترونيك است سيستم بانكداري الكترونيك نرم افزاري نيست كه ما به عنوان يك ابزار الكترونيكي به برق وصل كنيم و توقع داشته باشيم براي ما كاري انجام دهد يا اين كه آن را يك ابزار فني به حساب آوريم،بلكه نقش اساسي بانكداري الكترونيك ،بالا بردن كارايي امور بانكي است.چرا «تجربه مشتري»با استفاده از سيستم در اجراي اين امر بسيار حايز اهميت است؟
تاريخچه:
در جامعه ها ي نخستين تحصيل انواع كالاهاي توليد شده جهت مصرف فقط از راه تعويض كالا امكان داشت و اين مبادله با مشكلات بسياري همراه بود از جمله:
1-تعيين ارزش كالا:بر اساس قبول واحد معين كه مورد تأييد طرفين معامله باشد.
2- تعيين خريدار و فروشنده:كه هر دو نياز به كالاهاي عرضه شده طرف مقابل داشته و آماده مبادله دو كالا با يكديگر باشند.
براي حل چنين مشكلاتي بشر در ابتدا اشياء و كالاهايي را بعنوان تعيين كننده ارزش كالاها انتخاب كرد كه با وجود رفع مشكلات بالا مشكلات ديگري پيش روي بشريت قرار گرفت.
تنوع توليد و رفع نياز بشر از توليدات مختلف در مسير گسترش اقتصاد كشورها موجب پيدايش يك وسيله اقتصادي مورد قبول عامه بنام پول شد.
بانكداري در جهان بهنگامي آغاز شد كه داد و ستد و مبادله كالا بين مردم شروع و حتي با گسترش تجارت پيش از آنكه پول به مفهوم جديد مورد استفاده قرار گيرد نياز به خدمات موسسات بانكي محسوس تر گشت و احتياج به يك وسيله پرداخت و سنجش ارزشها و بالاخص وصول مطالبات از مشتريان دور و نزديك با وجود خطرات ناشي از نقل و انتقال پول ايجاب مي كرد كه اين فعل و انفعالات توسط مؤسساتي بنام بانك انجام گيرد.
كلمه بانك اصطلاحي است قديمي كه از واژه آلماني Bank به معناي نوعي شركت اخذ و رواج يافته و شايد هم از كلمه Banco كه يك لغت ايتاليائي و به معناي نيمكت صرافان بكار برده مي شده مشتق شده است.
1-بانكداري دوره قديم:
الف-بابل:معاملات بانكي به شيوه ابتدايي- مقررات مربوط به دادن وام و قبول سپرده و سرمايه گذاري در قوانين حمورابي-فعاليت معابد اين شهر به عمليات بانكي حدود 2000 سال قبل از
ميلاد مسيح
ب-يونان:اشتغال بعضي از معابد به صرافي علاوه بر بانكهاي خصوصي از جمله معبد دلفي كه به دليل وجود جنگها، داخل معبد مطمئن ترين محل براي نگهداري پول به شمار مي آمد.
پ-ايران:قبل از دوره هخامنشي بانكداري به شيوه ابتدايي و در انحصار معابد و شاهزادگان بود.در زمان هخامنشيان بازرگاني رونق يافت و پول مسكوك رواج گرفت .بانك اجيبي متعلق به مهاجرين يهودي معروفترين بانك آن دوره بوده است .
ت-رم:عمليات بانكي بانكداران رمي از بيشتر جهات شبيه عمليات بانكي كنوني بوده است .
ث-چين:در حدود قرن ششم قبل از ميلاد بانكداري رواج داشت.و اختراع كاغذ از نظر بانكداري اهميت بسيار زيادي داشت.
2-بانكداري قرون وسطي(قرون پنج تا پانزدهم ميلادي)
در قرون وسطي بانكداري و تجارت به مفهوم آنچه در يونان و امپراطوري رم وجود داشت عملاً از بين رفت و پس از سقوط رم يك سير قهقرايي در عمليات بانكي و ساير مظاهر تمدن بشري
پيدا شد.
عرف بانكداري با انجام برخي فعاليتهاي يهوديان حيات تازه اي يافت و به دليل تعصب شديد مقامات كليسا عليه دريافت ربح از افراد و منع مشروط آن در مذهب يهود كه گرفتن بهره از غير يهوديان آزاد بود عملاً بانكداري در انحصار يهوديان قرار گرفت.
3-بانكداري در دوره جديد:
با پيشرفت تدريجي تجارت و داد وستد در سواحل مديترانه بخصوص شهرهاي ونيز و فلورانس و با كشف آمريكا و راههاي جديد و استقرار روابط بازرگاني بين غرب و شرق دامنه فعاليتها به ديگر نقاط نيز گسترش يافت.و نتيجه آن استفاده روز افزون از خدمات بانكي و ازدياد روز افزون بانكداران بخصوص در شهر ونيز شد تا جايي كه قدرت آنها به اندازه اي شد كه پادشاهان پول قرض مي دادند.
ورود طلا و نقره ي فراوان از آمريكا و رفع ممنوعيت دريافت بهره در آئين مسيح بر اثر فتواي جان كالون رهبر پروتستانها نيز باعث ازدياد و تكامل فعاليتهاي بانكي شد.
در سالهاي نخستين دهه ي 1970 بانكهاي عمده تلاشي يكپارچه را براي فراهم ساختن امكان نقل و انتقال مستقيم پول به صورت الكترونيكي از يك حساب به حساب ديگر آغاز كردند.
ابداع كامپيوترهاي شخصي و مودمها به ايجاد سيستمهاي بانكي قابل دسترس از بيرون منجر گرديد،پديده اي كه به بانكداري مبتني بر رايانه هاي شخصي(Pc banking)موسوم گرديد.به ترتيب شركتها توانستند ،با استفاده از رايانه هاي شخصي به سيستمهاي بانكي متصل شوند و از طريق EFT ها (EFT=Electronical funds Transfer به معني جابه جايي الكترونيكي وجوه ) و TT ها (جابجايي تلگرافي Telegraphical Transfers )دست به نقل و انتقال وجوه بزنند.به علاوه انتقال الكترونيكي داده ها (EDI)معمولاً جزيي از EFT به شمار مي آمد و پذيرش اسناد مربوط به سياهه تجاري فاكتور و انجام خودكار پرداختها را پس از تأييد مدارك مزبور
امكان پذيري نمود.
تا اواخر دهه 1970 مشتريان خرده مي توانستند پرداخت به شركتها را از طريق برداشت مستقيم (direct debit) يا ATM انجام دهند.
دراين روشهاي پرداخت مبالغ مستقيماً از حساب بانكي مشتري به حساب شركت منتقل مي شوند. امروزه گزينه هاي متعددي براي پرداخت وجود دارند كه بيشتر آنها در بردارنده EFT مي باشند.
تعريف بانكداري الكترونيك
بانكداري الكترونيك :ارايه اتوماتيك خدمات سنتي و جديد بانكي از طريق الكترونيك يا كانالهاي ارتباطي فعال.
بانكداري الكترونيك شامل سيستمي است كه مشتريان مؤسسات مالي چه حقيقي و چه حقوقي را قادر مي سازد،تا به حسابهاي خود دسترسي داشته ،تجارت انجام داده يا اطلاعات درباره محصولات مالي و خدمات ،از طريق شبكه هاي عمومي يا محلي از جمله اينترنت بدست آورند.
مشتريان مي توانند از طريق وسايل الكترونيكي مانند كامپيوتر شخصي (PC) ،منشي ديجيتال شخصي (PDA) ،دستگاههاي خودپرداز (ATM) تلويزيون،تلفن و يا موبايل به خدمات بانكداري الكترونيك دسترسي داشته باشند.
اجزاي بانكداري الكترونيك:
1-Internet Banking استفاده از اينترنت جهت دسترسي به حساب
2-Creditcards (كارتهاي اعتباري):استفاده از كارتهاي اعتباري جهت بالا بردن
قدرت خريد
3-Debit cards (كارتهاي بدهكار ):جهت استفاده از دستگاههاي خود پرداز و
پايانه هاي فروش
4- Mobile Banking استفاده از تلفن همراه جهت دسترسي به حساب
از سال 2002در يونيون بانك سوئيس به صورت آزمايشي اجرا شده است.
5- Phonebanking :استفاده از تلفن براي اطلاع از موجودي و گرفتن صورت حساب .
6- Pc Bankingاستفاده از كامپيوتر شخصي جهت دسترسي به حساب
7 ـ TV Banking استفاده از تلويزيون جهت دسترسي به حساب
موارد اهميت بانكداري الكترونيك
از نظر مشتريان بانك
1-عدم نياز به حضور فيزيكي در محيط بانك و صرف وقت جهت انجام امور بانكي
2-عدم نياز به برخورد مستقيم با متصدي امور بانكي و امكان كنترل حساب از هر نقطه ي دلخواه
3-دسترسي به حساب به صورت 24 ساعته
از نظر بانك
1-مهمترين مورد تغيير شيوه هاي اقتصادي
2-كاهش هزينه ها
• هر فعاليت از طريق اينترنت هزينه اي برابر يك سنت دارد .
• هر فعاليت ATM هزينه اي برابر 27 سنت دارد .
• هزينه بانك براي مراجعه حضوري مشتري به باجه هر بار 07/1 دلار مي باشد.
3-كاهش حجم فعاليت نيروي انساني
آقاي ديويد تراويسDavid Travis مشاور عالي مفاهيم سيستم بانكداري الكترونيك در كنفرانسي كه از تاريخ 29 سپتامبر تا اول اكتبر سال 2001 در دوبي برگزار شد.3 كاربرد عمده در پيشبرد روند كار بانكداري توسط سيستم بانكداري الكترونيك را به شرح زير معرفي مي كند:
1-امكان انتخاب
2-نرخ تبديل
3-كاهش هزينه
اولين كاربرد ،امكان انتخاب است،مشتريها از طريق اين سيستم(بانكداري الكترونيك)از امكان انتخاب بهتري برخوردار خواهند بود . در روزهاي نخستين پيدايش سيستم WEB اين جمله «هرگاه شما زمينه را آماده كنيد .آنها خواهند آمد»روي صفحه مانيتور به چشم مي خورد .اما امروز در سيستم WEB امكان دارد كه با وجود زمينه براي جذب مشتري به لحاظ وجود فرصتهاي بهتر از طرف ديگر رقبا،اين امكان براي شما پيش نيايد و مشتري به سمت رقباي شما حركت كند.
بنابراين ممكن است مشتريان از سايت بانكداري الكترونيك شما كه بد طراحي شده است .براي كنترل امور مالي خود استفاده كنند.اما بايد بدانيد كه در اين صورت آنها نسبت به شما و خدمات ارايه شده چندان وفادار نخواهند ماند و اين موضوع شما را در عرصه رقابت بسيار آسيب پذير مي كند.در دنياي كنوني احتمال دارد كه رقيبان با ارائه شرايط بهتر تنها با حركت اشاره گر mouse رايانه به سويي،در يك لحظه شما را از روي صفحه محو كنند.
دومين كاربرد،نرخ تبديل (درصد جذب مشتري)است.استفاده كنندگان از سيستم WEBSITE ممكن است با توجه به كارايي و قابليت و به كار گيري تسهيلات بانك ارسال كننده اطلاعات ،از اين طريق تبديل به مشتري شما شوند.فرض كنيد كه شما كنترل حساب مشتريان را روي خط مستقيم سيستم خود داريد،حالا چه كار مي كنيد؟چگونه شما آنها را به خريد خدمات مالي ديگر از قبيل وامها معامله سهام وبيمه وادارميكند ؟
در اينجا به هر ميزاني كه اطلاعات داده شده به مشتري قابليت استفاده بيشتري داشته باشد ،متقاضيان اين خدمات را به مشتري شما تبديل خواهند كرد .در يك لحظه تجربه كننده با يك چشم بر هم زدن تبديل به مشتري شما مي شود و هر چه اطلاعات واضح تر و در رابطه با تسهيلات بانكي از قابليت استفاده بيشتري برخوردار باشد،مشتري مي تواند با اطلاعات به دست آمده راه بهتري را براي نحوه استفاده از پولش پيدا كند.حالا اين سئوال پيش مي آيد كه آيا ابتكارهاي ديگري براي جذب مشتري به منظور افزايش فروش خدمات وجود دارد؟
سومين كاربرد،كاهش هزينه است،تأكيد بر قابليت استفاده اين سيستم براي مشتريان موجب كاهش هزينه در انجام معاملات مي شود.
چرا كه اين سيستم نياز به تماس مستقيم كارمند يا حتي كارمند پشت ميز براي پاسخگويي به اين نوع خدمات ندارد،بنابراين يك سيستم كارآمد و مفيدي است كه هزينه هاي حمايتي را كاهش داده و بالاترين برگشت سرمايه گذاري را با كليه عمليات مشاوره از طريق سيستم WEB و بهترين وسيله اندازه گيري (سنجش) در اصلاح سيستم با كمترين هزينه را فراهم مي كند.
لذا،3 كاربرد عمده در بانكداري الكترونيك عواملي هستند كه رقبا را وادار مي كنند بر يك سيستم قابل و كارآمد سرمايه گذاري كنند.
آيا وقت آن نيست كه ما هم بر سيستم كارآمد بانكداري الكترونيك سرمايه گذاري كنيم؟
بانكداري اينترنتي Internet Banking - Online Banking
1-سايتهاي اطلاعاتي :حاوي اطلاعاتي درباره مؤسسه مالي و محصولات و خدمات آن مؤسسه مي باشد.
2-سايتهاي عملياتي:حاوي ابزارهايي جهت انجام معاملات و دسترسي به حساب مي باشد كه شامل :
الف-مديريت حساب
ب-پرداخت و مشاهده صورتحساب
ج-افتتاح حساب جديد
د-سرمايه گذاري و واسطه گري
هـ-قرارداد وام هاي تجاري
و-پرداختهاي B2B
ح-انتقال وجوه
