بخشی از مقاله
چکیده:
احساسات، کنش ها ،دریافت و همچنین تندرستی انسان از نور و روشنایی تاثیر می گیرد که امروزه در طراحی فضاي معماري به این مقوله به طور خاص توجه نمی شود. و معماري با بهره گیري از نور به عنوان عنصري بنیادي می تواند خالق حال و هوایی باشد و عواطفی را برانگیزد، نور عنصري است که در نقل و انتقال عوامل محیطی و فضاي پیرامونی انسان از اهمیت ویژه اي بر خوردار می باشد و پیوسته و مرتبط با فضاي معماري تعریف می شود. و این عامل به این دلیل پر اهمیت است که قادر به تاثیر گذاري برادراك حسی در رفتار هاي انسان می باشد. کم و زیاد شدن نور بر انسان تاثیر می گذارد و عدم طراحی نور مناسب باعث اختلالات عصبی و روانی در افراد می شود، استفاده از نتایج مطالعات و بررسیهاي انجام شده در این زمینه و متون برجاي مانده از اندیشمندان تأثیرات مختلف نور از بعد روانشناسی بر رفتار انسانی در فضاي داخلی و آسایش اقلیمی ساکنین را بیان می نماید، هدف از این تحقیق بررسی تاثیرات روانشناختی نور بر جسم و روان انسان و ادراکات حسی آن در فضاي معماري می باشد وضمنا برخی روشهاي مختلف استفاده از نور روز هم معرفی میگردد. این مقاله از طریق مطالعه تحقیقات قبلی و منابع دیگر که در این زمینه انجام شده به بازشناسی بیشتر نور وتاثیرات آن بر سلامت روان می پردازد و نشان میدهد تأثیرات روانشناسی محیطی نیز می توانند ویژگی هاي روانی و رفتارهاي افراد را تغییر دهد. نتایج این تحقیق می تواند در طراحی هاي فضاهاي مختلف مورد استفاده طراحان و معماران قرار گیرد.
واژههاي کلیدي: نور،روان شناسی محیط،سلامت روان ،کیفیت زندگی ، فضاي معماري
مقدمه:
انسان خود آفریننده نور است تا بدانجا که جایگاه نور در ساختمان ها از ادوار قبل در تاریخ عمر بشر از اهمیت ویژه اي بر خوردار بوده است از جمله فرم هاي هندسی استفاده شده در مصر باستان که در زیر نور شدید اثري خاص داشته اند ، این موضوع از نظر معماران بزرگی چون لوکوربوزیه نیز داراي اهمیت ویژه اي بوده است: "معماري بازي هنرمندانه دقیق و خیره کننده مجمو عه اي از اجسام ساخته شده در زیر نور است،چشمهاي ما براي این آفریده شده اند که فرمها را زیر نور ببینیم،این سایه و روشنها هستند که فرمها را در مقابل ما برهنه می سازند." [5]
نور باعث روشن شدن سطوح اجسام و خلق یک محیط مرئی در پیرامون آن می شود که لویی کان نیز در این مورد می گوید:" ماده نور خاموش شده است، وقتی نور دست از نور بودنش بردارد ماده می شود . در سکوت ،تمایل به نهفته بودن است ،بودن براي بیان چیزي و در نور نیز تمایل بودن، نهفته است ، بودن براي خلق کردن چیزي"[5]
در معماري با استفاده از نور طبیعی می توان طوري فضا سازي کرد که در نهایت محل سکونت براي یک زندگی با کیفیـت محیـا باشـد؛ارتقاء کیفیت زندگی انسان موجب برقراري تعادل جسمی – روانی و اخلاقی انسان می شود،بینایی مهمترین حس در بین حواس پـنج گانـه اسـت و عناصـر بسیاري در ادراك بینایی نقش دارند و از این میان نور که زیبایی تمام خلقت بر آن استوار است از اهمیت ویژه اي بر خورداراست در تفکر و ذهن انسان همیشه روز هاي آفتابی و روشن با عشق و شادي و امید همراه است و در مقابل روز هاي ابري و تاریک نوعی نگرانی و افسردگی را در ذهن انسان پدید می آورد. [2]
١ | P a g e
دومین همایش ملی پژوهش هاي کاربردي در »مهندسی عمران، معماري و مدیریت شهري«
nd National Conference on Applied Researches in Civil engineering, Architecture and Urban planning٢
نور همان است که معماري را به سوي زندگی هشیار و بیدار می کند و به آن حیات می بخشد ،و همان است که به معماري قدرت و نیرو می دهد. وبخشی جدایی ناپذیر از معماري می باشد معماري باید فضاهایی را بوجود آورد که در آنها خاصیت حیات بخـش روح و نشـاط انسـان را از محـیط زندگی روزمره اش آزاد کند.پس نمی توان معماري را بررسی کرد و ازنقش مهم نور چه به صورت طبیعی وچه به صورت مصنوعی که مصنوع بشر است با این پدیده غافل شد . با تغییر نور ادراك ما از محیط نیز تغییر می کند و کمی یا زیادي شدت نور هر دو می توانند ادراك بصري را تحت تأثیر قرار دهد. [5]
