بخشی از مقاله
چکیده :
بررسی نتایج آنالیز حساسیت درتحلیل اقتصادی نیروگاههای آبی کوچک، نشان میدهد که با افزایش حداقل نرخ بازده جذاب - MARR - ، مقدار ارزش فعلی خالص - NPV - ونسبت سود به هزینه - - B/C این پروﮊهها با شدت زیاد کاهش مییابد. همچنین، به علت هزینه عملیاتی ناچیز این پروﮊهها، جریانهای نقدینگی مثبت قابل توجه، پس از چند سال اولیه بهرهبرداری به وقوع می پیوندد که این مورد، یک مزیت مالی قابل توجه برای این پروﮊههاست . با استفاده از روش هزینه محتملترین جایگزین حرارتی در برآورد سود این پروﮊهها، درعین حال که اثرات عامل زمان درمحاسبات سود – هزینه به صورت تحلیل جریان نقدینگی تنزیل شده درنظرگرفته می شود، از حساسیت پروﮊه نسبت به نرخ تنزیل، حدود ٥٠% کاسته می گردد. با توجه به این امر و همچنین استفاده از شاخصهای مناسب اقتصادی، شرایط بهتری برای تصمیمگیری درمورد مزایای فوق العاده مالی و اقتصادی این پروﮊهها فراهم میگردد .
کلید واﮊه ها : ارزش فعلی خالص، نرخ بازده داخلی، جایگزین حرارتی جذاب، نرخ تنزیل
١- مقدمه
در ارزیابی پروﮊههای عمومی مانند همه مطالعات اقتصادی دیگر، باید هرگزینه مورد بررسی را از یک دیدگاه درست تحلیل کرد. درغیراینصورت، درتوصیف گزینه، همه اثرات مهم آن مطرح نخواهد شد. بنابراین، قاعده کلی، فرض دیدگاهی است که همه نتایج مهم پروﮊه مورد بررسی را در برگیرد. در نیروگاههای کوچک آبی - که تعداد پتانسیل بالقوه آنها درایران بیش از ٤٢٠٠ مگا وات است - ، برآورد منافع میتواند عامل مهمی در تبیین نوع دیدگاه مذکور، محسوب گردد. اصولاﹰ استاندارد اندازهگیری کلی برای تخمین سود، تمایل به پرداخت مصرفکننده درشرایط رقابتی آزاد میباشد . درنیروگاههای آبی، طبق تحقیقات انجام شده توسط مهندسین مشاورکرپس از ارتش آمریکا، تکنیکهای مختلفی برای بدست آوردن سود ، بکار میرود که موارد مهم آن عبارتند از : الف قیمت واقعی یا قیمت بازاری شبیه سازیشده ب هزینه محتملترین جایگزین حرارتی ج قیمتهای تعیینشده توسط مدیریت دولتی ] ١.[
موارد الف و ب مستقیماﹰ از ملاک تمایل به پرداخت ناشی میشوند ولی مورد ج علاوه برملاک تمایل به پرداخت، ممکن است اهداف اجتماعی دیگر را نیز نشان دهد . قیمت واقعی یا قیمت بازاری شبیهسازی شده فقط در شرایط رقابتی آزاد ، قابل حصول بوده و معمولاﹰ به ندرت استفاده میشود - به دلیل اینکه همواره هزینه محتملترین جایگزین، محدودیتی را بر مقدار سود قرار میدهد - . در نیروگاههای کوچک آبی، ملاحظات ویژهای در تحلیل اقتصادی و روشهای ارزیابی بکارمی رودکه توسط Jiandong , Naibo و همکاران تشریح شده است] ٢.[ در ایران نیز منافع نیروگاههای آبی کوچک ناشی از فروش برق با قیمتهای تضمینی است که از سوی دولت تعیین شده است. در این تحقیق، علاوه بر ارزیابی اقتصادی نیروگاه آبی دوپلان - واقع در استان چهار محال و بختیاری - با استفاده از قیمتهای مذکور، روش هزینه محتملترین جایگزین حرارتی را در برآورد سود این نیروگاه به کار برده و نتایج را مقایسه کردهایم. روش جایگزین حرارتی که یک روش برآورد سود برای کلیه نیروگاههای آبی است، توسط کمیسیون انرﮊی فدرال١ - FERC - در آمریکا پیشنهاد شده است و به عنوان روش ارزیابی مناسب برای انواع نیروگاههای آبی در ایالات متحده به کار میرود] ٣.[ استفاده از این روش در ایران نیز کاملاﹰ مطابق با شرایط انرﮊی کشور بوده و ارزیابی را تا حدود زیادی به یک ارزیابی اقتصادی و ملی نزدیک خواهد کرد.
٢-استفاده ازقیمتهای بازار - تضمینی -
الف - کلیات
دراین بخش، دربرآورد سودهای پروﮊه، ازقیمتهای برق تعیین شده توسط مدیریت دولتی استفاده میشود. طبق تحقیقات Jiandong و همکاران درمطالعه عملی بودن یک پروﮊه نیروگاه آبی کوچک، به علت کوچکی مقیاس، میتوان نیازهای اطلاعاتی را تاحدودی خلاصه و ساده کرد. با بکارگیری نکات زیر امکان کوتاهترکردن زمان مطالعه، عملی بودن و نیز طراحی آن فراهم میگردد:
- بکارانداختن تمام سریهای توربین– ﮊنراتور دریک زمان - که البته این مورد درپروﮊههای - - SHP انجام میگیرد. -
- تعیین یک نرخ تجربی برای بهره برداری، نگهداری وهزینههای پیاده وسوارکردن
- استفاده از یک شاخص کلی اقتصادی برای هزینه ها. برای مثال، دلار برکیلو وات در مورد هزینههای مهندسی یا دلار برکیلووات ساعت درمورد هزینههای انرﮊی جهت برآورد هزینه جابجائی منابع انرﮊی بدون تحلیل دقیق آنها - که نرخهای فوق به ترتیب ٣٠٠ دلار برکیلووات ظرفیت نصب شده و ٣٧٥ /٠ دلار برکیلووات ساعت درنظرگرفته شده است. -
- سادهکردن تنظیم وتعدیل جریان نقدینگی باشبه قیمتها، درصورتیکه اینگونه اطلاعات آماده وجود نداشته باشد - بجای آن میتوانیم ازقیمتهای واردات استفاده کنیم. -
روش های ارزیابی اقتصادی استفاده شده دراین مقاله، روش ارزش فعلی خالص، روش نسبت سود به هزینه و روش نرخ بازده داخلی میباشد که به ترتیب با فرمولهای زیرقابل محاسبه میباشند:که درفرمولهای فوق، Bi، Ci، n و i به ترتیب درآمد سالیانه، هزینه معادل سالیانه، عمر اقتصادی پروﮊه و نرخ تنزیل می باشند.IRR نیز با مساوی با صفر قرار دادن رابطه - ١ - و از طریق یک فرآیند تکراری که برای پردازش کامپیوتری مناسب می باشد قابل محاسبه است. هزینه سرمایه گذاری اولیه در نیروگاههای آبی کوچک، شامل هزینه بخش سازهای که خود شامل بند انحرافی و سازه های هیدرو لیکی وابسته، سیستم انتقال آب به نیروگاه و سازههای وابسته، ساختمان نیروگاه وتاسیسات جانبی، مخزن تنظیم وجادههای دسترسی و هزینه تجهیزات الکترومکانیکی میباشد. پروﮊه مورد مطالعه ، نیروگاه آبی دوپلان با ظرفیت نصب ١٢ مگاوات ، دبی طراحی ٨ متر مکعب برثانیه و ارتفاع خالص طراحی ١٨٥ متر می باشد. این نیروگاه در محل رودکری در استان چهارمحال بختیاری در حال احداث میباشد . نتایج نهائی محاسبات به صورت نمودارهای زیر خلاصه شدهاند:نمودار ١ – نمودار NPV نیروگاه دوپلان - دولتی - نمودار ٢ - نمودار NPV نیروگاه دوپلان - بخش خصوصی -
ملاحظات: طول دوره ساخت ٣ سال، نرخ بهره در حین ساخت ١٥%، نرخ افزایشی قیمت برق و هزینههای بهرهبرداری و نگهداری ٥%، عمرمفید ابنیه ٥٠ سال و تجهیزات ٢٥ سال - تجهیزات دیزلی ١٥سال - ، هزینه نوسازی تجهیزات پس از ٢٥سال، ١٠٠% سرمایه گذاری اولیه تجهیزات در نظر گرفته شده است.
ب - انجام آنالیز حساسیت:
آنالیز حساسیت درپروﮊه مذکور برای شاخصهای هزینه، درآمد و حداقل نرخ بازده جذاب و نرخ افزایشی قیمت برق انجام گردیده است که نتایج به صورت نمودار زیر خلاصه شده است. - نرخ تنزیل ١٥% -
