بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله با هدف تسهیل در انتخاب یک فرآیند مناسب براي اجراي طرحهاي عمرانی در زمینه احداث نیروگاههاي تولید برق به بررسی تجارب جهانی ارائه شده در این زمینه میپردازد و ضمن بیان تفاوتهاي اصلی آنها با یکدیگر، دلایل شکلگیري تفاوتهاي مذکور را بررسی مینماید.
بدین منظور ابتدا پس از ذکر اهمیت و تعریف واژگان کلیدي موضوع، چارچوبهاي کلی سه الگوي ارائه شده در این زمینه که توسط شرکتهاي معتبر جهانی در زمینه احداث نیروگاه ارائه شده است را در قالب یک جدول براي هر کدام شرح و بعد با نگاه به استانداردهاي تدوین شده در PMBOK مشخصههاي خاص هرکدام از آنها را برشمرده و وجوه شکل دهنده تمایز مابین آنها را بر مبناي متغیرهایی چون هزینه ساخت، نوع نیروگاه، اجرا توسط بخش دولتی و یا خصوصی، زمان و ..... تحلیل مینماید. روش جمع آوري دادهها به صورت کتابخانهاي بوده که بعد به روش اسنادي و مقایسهاي تحلیل گردیده است.
-1 مقدمه
تدوین متدولوژي طراحی و ساخت نیروگاههاي برق که نقشی استراتژیک در توسعه صنعتی کشور دارند به جهت حجم بالاي هزینه و سرمایه کلانی که در بردارند و ماهیت ابرپروژهاي آنها از اهمیت بالایی برخوردار هست. هرگونه اقدامی در جهت کاهش هزینههاي ساخت، افزایش راندمان، کاهش زمان مدت اجراي پروژه، افزایش طول عمر نیروگاه ولو به مقدار اندك میتواند تاثیرات مالی قابل ملاحظه اي داشته باشد و در این میان نقش متدولوژي پروژه به عنوان اساس و پایه تمام ساختارهایی که بایستی بر مبناي آن شکل بگیرند مسلماً قابل ملاحظه است. به جهت اهمیت موض وع مذکور این نوشتار در صدد آن برآمده است که به دو سوال زیر که به افزایش آگاهی و دقت در انتخاب متدولوژي مذکور میانجامد پاسخ دهد:
-1 چه متدولوژیهاي اجرایی در این زمینه از سوي نهادهاي معتبر و مجرب در زمینه مذکور ارائه شده است؟
-2 تفاوتهاي شاخص مابین روشهاي ذکر شده چه هستند و منشأ بروز آنها و آثار آن در نتیجه اجراي پروژه چیست؟
بدین منظور ضمن بررسی متغیرهاي مرتبط، مقالات و نوشتارهاي مرتبط با حوزه هاي ارائه شده در این زمینه از طریق فعالیتهاي کتابخانهاي جمعآوري و به طریق اسنادي بررسی و مقایسه شدهاند.
-2 تعریف موضوع
انیستیتوي مدیریت پروژه در آمریکا یا - پیامآي - 1 پروژه را ﺗﻼﺷﯽ موقت به منظور انجام خدمت یا ایجاد محصولی یکتا تعریف مینماید. - انجمن مدیریت پروژه - پی ام آي - ، :1384 ص - 4 همچنین بیان مینماید که پروژه در آغاز امري کلی همراه با ابهام می باشد که در طول زمان همراه با پیشرفت پروژه ابعاد تفصیلی آن به تدریج مشخص میگردد. لذا میتوان گفت طبق کتاب راهنماي پیامآي یعنی «PMBOK»1 پروژه بایستی 3 ویژگی داشته باشد:
-1 موقت باشد. - داراي زمان اختتام باشد. -
-2 منتج به ایجاد یک محصول یا خدمت یکتا شود.
-3 داراي ویژگی تفصیل فزاینده باشد.
متدولوژي نیز بنا به تعریف پیام آي شرح تفصیلی چرخه حیات یک پروژه است. چرخه حیات پروژه در واقع پاسخ ما به دو سوال زیر است:
-1 پروژه چه مراحلی دارد و در هر مرحله بایست چه کارهایی انجام شوند؟ -2 در هر مرحله چه کسانی میبایست درگیر شوند؟
-1-2 تفکیک پروژه از »برنامه« و »سبد پروژه« در صنعت برق
اما نکته اي که پی ام آي بر آن تاکید می نماید و اهمیت بسیاري دارد تفاوتیست که مابین پروژه، برنامه 2 و سبد پروژه3 وجود دارد.در تعریف آنها به طور خلاصه میتوان گفت پروژه منتهی به یک محصول، برنامه منتج به یک منفعت قابل اندازه گیري و سبدپروژه منتهی به یک هدف استراتژیک5 میگردد. اجزاي یک »برنامه « مجموعهاي از اجزاي مرتبط و هماهنگ با یکدیگر هستند که براي هدف یکسانی طراحی شدهاند؛ حال آنکه اجزاي »سبد پروژه« میتوانند ماهیت و هدف متفاوتی با یکدیگر داشته باشند ولی قراردهی آنها در کنار هم میتواند به یک هدف استراتژیک منتهی گردد.
با این تعریف پروژه عملیاتیست که به یک »محصول« خاص منتهی میشود که براي ترجمه آن در صنعت برق میتوان ساخت یک نیروگاه گازي با توان مشخص در یک مکان معین را مثال زد. اما برنامه سطحی فراتر از پروژه است که یک »نتیجه« خاص را مد نظر قرار می دهد و ترجمه آن در صنعت برق می تواند مثل این باشد که بگوییم نقش یک نوع از انرژي در تولید برق کشور به سطحی معین افزایش و یا کاهش یابد. این برنامه می تواند در قالب چند پروژه و یا ریزبرنامه که به هم مرتبط هستند طراحی و اجرایی گردد.
سبد پروژه نیز سطحی بالاتر از برنامه میباشد که یک »منفعت« خاص را هدف قرار می دهد و ترجمه آن در صنعت برق میتواند به عنوان مثال چنین تعریف شود: تامین برق موردنیاز کشور از طریق یک شبکه پایدار و مطمئن. منفعت مورد نظر در سبد پروژه انتخابی میتواند از طریق چند برنامه و یا سبدپروژه هاي زیرمجموعه که لزوما هم با هم مرتبط نیستند تامین شود.
توجه به این نکته بدین خاطر حائز اهمیت است که ما وقتی صحبت از یک پروژه در صنعت برق به مانند احداث یک نیروگاه مینماییم طبق نظر پیامآي درباره این پروژه قبلا در سطحی بالاتر و در قالب یک سبدپروژه و یا یک برنامه تصمیمگیري شده است و اجراي آن مصوب گشته است و تصمیمات گرفته شده در سطوح بالاتر را نمیتوان بخشی از چرخه حیات خود پروژه احداث یک نیروگاه برشمرد. - همان - مطلبی که در برخی از متدولوژیهاي مطرح شده رعایت نشده و عملا بخشی از اقدامات اجرایی در سطوح بالاتر که منجر به تعریف پروژه شده است به عنوان بخش آغازین پروژه برشمرده شده است
