بخشی از مقاله
چکیده
تیزکولی یکی از گونه هایی است که به همراه کپورماهیان چینی وارد تالاب انزلی شده است و با توجه به اینکه این تالاب یکی از اکوسیستم های بین المللی است بررسی انگل شناسی ماهیان این تالاب از اهمیت خاصی برخوردار بوده است. آلودگی انگلی چشم و آبشش ماهی تیزکولی تالاب انزلی - 36 عدد - در پاییز 1390 مورد بررسی قرار گرفت. طبق نتایج به دست آمده دو گونه انگل شناسایی شدند که شامل یک گونه ترماتود دیژن دیپلوستوموم اسپاتاسئوم - شیوع %2/8 و شدت الودگی - 1 و یک گونه ترماتود مونوژن دیپلوزن - شیوع %16/8 و شدت آلودگی - 1/86 بود.
.1 مقدمه
تالاب انزلی یکی از بوم سازگانهای مهم آبی ایران بوده که در ساحل جنوبغربی دریای خزر در غرب مصب سفیدرود و در جنوب شهرستان بندر انزلی در استان گیلان واقع شده است. تالاب انزلی شامل 4 منطقه یا محدوده آبی به نامهای تالاب غرب، تالاب شرق، تالاب مرکزی و تالاب سیاه کشیم است4 .[3] بخش مذکور از نظر خصوصیات فیزیکوشیمیایی، فیتواکولوژی و جغرافیایی دارای تفاوتهای چشمگیری بوده و سیستم های متفاوتی را ارائه مینمایند.
این تالاب زیستگاه ماهیان با ارزش است، بطوری که بیش از 60 گونه ماهی - اعم از مهاجر و بومی - در آن زیست میکنند. تیزکولی با نام علمی - - Hemiculter leucisculus, Basilewsky, 1855 و با نامهای محلی شکم تیز و کولی مرداب به طور اتفاقی با کپور ماهیان چینی از کشور چین، اتحاد شوروی سابق و رومانی به حوضهی دریای خزر و تالاب انزلی معرفی گردیده است
از ماهیان بنتوپلاژیک است و از زئوپلانکتونها، حشرات، سخت پوستان و جلبکها تغذیه میکند. از آنجا که این ماهی دارای اهمیت اکولوژیک بوده و همچنین طعمه ماهیان شکاری دیگر محسوب میشود، میتواند بعضی از آلودگی-های انگلی را به آنها انتقال دهد، لذا در این بررسی تلاش شده است که وضعیت جمعیت انگلی تیزکولی تالاب انزلی از نظر تنوع گونهای، میزان شیوع و میانگین شدت آلودگی تعیین شود.
.2 تئوری و پیشینه تحقیق
در سال 1388 عزیزی و همکاران به بررسی انگلهای مونوژن تیزکولی تالاب انزلی پرداختند که انگل تک یاخته داکتیلوژیروس و پریاخته دیپلوزون sp را از این گونه گزارش کردند. تاکنون مطالعات جامعی در مورد انگلهای تیزکولی تالاب انزلی صورت نگرفته است لذا هدف تحقیق حاضر، شناسایی انگلهای موجود در چشم و آبشش این گونه میباشد.
.3 مواد وروشها
مطالعه حاضر در پاییز 1390 بر روی 36 قطعه تیزکولی تالاب انزلی صورت گرفت. ماهیان مذکور توسط آلات صید مختلف مانند ماشک و ساچوک صید شدند و به صورت زنده به آزمایشگاه انتقال یافتند. در آزمایشگاه ابتدا زیست سنجی - تعیین طول کل و وزن - صورت گرفت و سپس براساس روشهای متداول کالبدگشایی و انگل شناسی، آزمایشهای لازم بر روی آبشش و چشم ماهیان برای جدا سازی انگلها انجام شد. انگلهای جدا شده در فرمالین %10 تثبیت میشدند. انگلها توسط کلیدهای شناسایی انگلها - بایکوفسکایا- پاولوفسکایا و همکاران، - 1962 شناسایی شدند و در نهایت پس از ثبت نتایج جهت تجزیه تحلیل از نرم افزار Excel میزان شیوع، میانگین شدت آلودگی، میانگین فراوانی و دامنه تعداد انگلها استفاده شد از آزمون K. independent sample برای مقایسه آلودگیها بر حسب وزن و طول به کمک نرم افزارSPSS استفاده شد.
.4 نتایج و بحث
در بررسی انجام شده بر روی 36 قطعه تیزکولی که طی فصل پاییز در تالاب انزلی صورت گرفت، 2 گونه انگل از چشم و آبشش این ماهی جدا شد که اسامی آنها به همرا میزان شیوع، میانگین شدت آلودگی و دامنه تعداد انگل - حداقل و حداکثر - در جدول 1 ارائه شده است. همانگونه که در این جدول مشاهده میشود، انگلهای جدا شده شامل دیپلوزن و دیپلوستوموم اسپاتاسئوم بوده است. دیپلوزن از آبشش و دیپلوستوموم اسپاتاسئوم از چشم ماهی جد اشد که در مرحله متاسرکری قرار داشت. درصد شیوع و شدت آلودگی انگل دیپلوزون - شیوع% 16 ,7 و شدت آلودگی - 1,86 در این ماهی بیشتر از دیپلوستوموم اسپاتاسئوم - شیوع 2,8 و شدت آلودگی - 1 بوده است - جدول - 1
جدول -1 توزیع میزان شیوع، شدت آلودگی، دامنه تعداد انگل و میانگین فراوانی انگل در تیزکولی تالاب انزلی- پاییز 1390
همانگونه که در جدول 2 مشخص است در بین سه گروه طولی صید شده تفاوتهایی مربوط به تعداد انگلها مشاهده شد. در گروه سوم بیشترین تعداد انگل و کمترین آن در گروه دوم ثبت گردید. تفاوت تعداد انگل در دستجات طولی برای دیپلوزون اختلاف معناداری را نشان داد - - p<0/05 ولی برای دیپلوستوموم هیچ تفاوت معناداری دیده نشد
جدول -2 توزیع میزان شیوع، شدت آلودگی و دامنه تعداد انگلها در تیزکولی صید شده تالاب انزلی در دستجات طولی مختلف - پاییز 1390
در بین سه گروه وزنی - جدول - 3 از ماهیان صید شده تفاوتهایی از لحاظ تعداد انگل مشاهده شد بطوریکه بیشترین تعداد آن در گروه سوم به ثبت رسید و در گروه دوم هیچ گونه انگلی مشاهده نشد. برای دیپلوستوموم اختلاف معناداری بین گروههای وزنی مشاهده نشد ولی برای دیپلوزون دربین گروهها اختلاف معنادار از لحاظ تعداد وجود داشت
جدول -3 توزیع شیوع، شدت آلودگی و دامنه تعداد انگل در تیزکولی تالاب انزلی صید شده در دستجات مختلف وزنی- پاییز 1390
