بخشی از مقاله
تاثیرات موراد روان گردان بر جوانان اصلی
آخر اتوبان اعتياد بن بست است/
معتادان(مواد مخدر یا قرص های روان گردان)در ايران در اتوباني سير مي‌كنند كه گر چه در ميانه‌هاي آن دوربرگردانهايي براي بازگشت به زندگي سالم وجود دارد اما گويي آنان اين مسيرهاي بازگشت را نمي‌بينند و تخت گاز به سمت انتهاي اين اتوبان پيش مي‌روند، اتوباني دوبانده كه انتهاي آن چيزي جز بن بست مرگ نيست.
جامعه شناسی انحرافات : قرصهای اکستاسی
مقدمه:
آنچه که از جمع‌بندی تعاریف متعدد کجرفتاری برمی‌آید این است که به طورکلی رفتار انحرافی رفتاری است که به گونه مستقیم یا غیرمستقیم قوانین و هنجارها را نقض‌کند که شامل هرنوع قوانین رسمی و نوشته شده و هنجارهای اخلاقی جامعه می‌شود.
طبق این تعریف مصرف قرصهای اکستاسی را می‌توان از انواع رفتارهای انحرافی برشمرد .
اکستاسی مخدر جدیدی است که به دنبال مصرف آن شعور ، آگاهی و روان فرد مختل شده ، آستانه تحریک پذیری روانی او را پائین می‌آورد و بر قدرت سنجش واقعیت اثرمی‌گذارد و فرد را مستعد جنون می‌کند .
ایجاد اعتماد به نفس بالا و شهامت و همچنین رفع ممنوعیتهای اخلاقی در فرد که از نتایج مصرف این داروهای توهمزا است فرد می‌تواند منشأ رفتارهای پرخطر و انحرافی بسیارزیادی در مصرف کنندگان آن باشد .
برای مثال مصرف این دارو با ایجاد بی‌پروایی ، رفتارهای جنسی محافظت نشده و مکرر به دنبال خواهد داشت و در نتیجه ارتباط نزدیکی میان مصرف این مواد روانگردان و ابتلا به ایدز و همچنین بیماریهای مقاربتی می‌توان یافت .
از طرف دیگر طبق آمار 92درصد مصرف کنندگان اکستاسی بعدها به مواد دیگری مانند ماری‌جوانا ، آنفتامین ، کوکائین و هروئین روی آورده‌اند .
گرایش به این ماده مخدر خصوصاً سالهای اخیر افزایش چشمگیری داشته است که در صورت ادامه این روند آثار جبران ناپذیری در جامعه باقی خواهد گذاشت به همین دلیل بسیاری از کشورها مبارزه جدی با این ماده خطرناک را آغاز کرده‌اند .
برای مثال در کشورهای آمریکا و انگلستان مبارزات جدی با این پدیده آغاز شده مشاهده آن مداخلات جدی پلیس و مراجع قانونی را به همراه دارد .
به طور کلی در تمام کشورهای عضو سازمان ملل از جمله ایران مصرف مواد روان گردان جرم است و هرچند در قانون مبارزه با مواد مخدر ایران نامی از اکستاسی نیست اما مصرف آن غیرقانونی است و در صورت دستگیری فرد مصرف کننده یا توزیع کننده آنها این فرد به دادگاه انقلاب ارجاع می‌شود و در این موارد حکم تعزیر صادر می‌شود .
با وجود با توجه به رشد بی‌رویه این ماده خطرناک در جامعه ما فعالیتهای انجام شده برای مبارزه با آن ناکافی به نظر می‌رسد به ویژه اینکه به دلیل عدم اطلاع رسانی صحیح در این زمینه عموم جامعه اطلاعات درست و کاملی از این پدیده ندارند . و این عدم آگاهی صحیح مهمترین عواملی است که باعث می‌شود تبلیغات کاذب فروشندگان این مواد منجر به گرایش جوانان به آن شود .
در این پژوهش به دلایل زیادی از جمله نبود کتاب و متن معتبر و قابل استناد ، کمبود آگاهی عمومی و اطلاعات خام در این زمینه ، همچنین پنهان بودن این اعتیاد و عدم قابلیت شناسایی معتادین آن و همچنین عدم توانایی و دانش کافی محقق امکان پرداخت علمی به این مسئله وجود نداشت . در این تحقیق تنها از مقالات و اطلاعات مختصر و نه چندان قابل استناد موجود در منابع اینترنتی و همچنین تعداد محدودی پرسشنامه استفاده شده است .
با توجه به همه این مسائل د راین تحقیق صرفاً تلاش در جهت جمع‌آوری اطلاعات زمینه و پایه‌ای بوده است تا شاید بتواند راهگشای تحقیقات وسیعتری در این زمینه باشد.
اکستاسی چیست؟
MDMA یا 3 و 4 متیلن‌دی‌اکسی‌مت‌آمفتامین که به نامهای اکستاسی ، اکستازی ، XTC ، E , X هم معروف است نوعی جدیدی از مواد مخدر است که به دلیل ایجاد احساس نشاط فراوان امروز در میان محافل جوانان جذابیتی خاص پیدا کرده است این مواد توهمزا که در اشکال متنوع داروئی عرضه می‌شود بر مغز اثر گذاشته و تصاویر آن را مخلوط می‌کند.
اکستاسی خالص پودری سفید شامل کریستالهای ریز است . از این پودر بوی کپک به مشام می‌رسد . در صورت وجود ناخالصی اکستاسی به رنگهای قرمز و قهوه‌ای نیز دیده می‌شود. این ماده به اشکال قرص خوراکی و جویدنی ، کپسول ، پودر استنشاقی ، برچسبهای پوستی و مواد تدخینی و تزریقی موجود است .
میزان ماده مخدر در هر قرص از 9 تا 117میلی‌گرم متفاوت است که این میزان بر سرعت و شدت و همچنین مدت زمان ماندگاری اثر ماده تأثیر می‌گذارد . ناخالصیهایی که به قرص افزوده می‌شود شامل مواد شیمیایی‌ای است که غالباً خاصیت تحریک کننده و فعال‌کننده سیستم عصبی را دارند . به علت سهولت ساختاری این مواد به طوریکه امکان تهیه آن در لابراتورهای داخلی نیز وجود دارد خطر وجود مواد اضافی خطرناک و ترکیبات کشنده در آن بالاست .
با بلعیدن قرصهای حاوی این مواد اثرات آن پس از 20 تا 90 دقیقه ظاهرشده و 2 تا 3 ساعت اثرات آن در یک حد حفظ شد ه و بعد افت می‌کند و از 3 تا 24 ساعت اثرات آن باقیست. این قرصها به علت تأثیرات خاصی که دارند در میان جوانان با نامهای مختلف شناخته می‌شوند مانند قرصهای شادی یا قرص عشق (LOVE PILL ) ، قرص فراری ، قرص انرژی‌زا ، دیسکو بیسکویت ، قهوه‌ای بزرگ ، دنیس شیطونه و …
حالت بعد از مصرف این مواد را اصطلاحاً سفر یا trip می‌گویند کلمه اکستاسی در گذشته برای سرمستی عارفان و خاصه شاعران به کار می‌رفته است .
قرصهای موجود در بازار ایران در قالب طرحها و مارکهای مختلفی عرضه می‌شوند که برخی از آنها عبارتند از : دلفین ، لنگر ، صلیب سرخ ، رنو ، سان شاین ، سوپر من ، هوندا ، امگا ، پلیکان ، لاو ، مرسدس ، میتسوبیشی و …
تاریخچه اکس:
اکستاسی نخستین بار در سال 1914 توسط شرکت داروسازی « مرک » (Merck ) در آلمان ساخته شد و به عنوان داروی ضد اشتها و لاغری به ثبت رسید اما درآن زمان وارد بازار نشد و استفاده از آن تا اواخر دهه 1970 به تعویق افتاد . در این زمان اکستاسی به عنوان درمان اختلالات روانی و عاطفی توسط پزشکان و روان‌پزشکان معرفی شد و در سال 1980 در دسترس متقاضیان قرارگرفت . به ویژه این دارو جهت استفاده سربازان آلمانی در جنگ جهانی اول به کاررفت که بعدها با شناخته شدن آثار مخرب و خطرات روحی بسیار زیاد آن از چرخه مصرف خارج‌شد . طی این مدت قربانیان و تلفات زیادی برجای گذاشت .
در این باره معروف است که می‌گویند: « سربازان آلمانی را دوباره قربانی کردند . یک بار وقتی مجبورشان کردند برای فتح دنیا سینه‌هاشان را آماج گلوله کنند و یکبار وقتی برای درمان آسیبهای روانی جنگ ، آنها را به خوردن داروهای توهمزا واداشتند داروهایی که می‌توانست هراس شبهای جنگ و فریادهای همسنگرهای زخمی را از یاد ببرد و در مقابل چنان نشاطی را به بیماران جنگی بدهد که انگار هرگز گرفتار جنگ و خونریزی نشده‌اند .»
به هر حال بعد از مشخص شدن آثارسؤ مصرف قرصهای اکستاسی تولید و توزیع و مصرف آنها غیرقانونی اعلام شد. سال 1985 دولت آمریکا مصرف این ماده را ممنوع کرد و در سال 1986 مطالعات انجام‌شده روی حیوانات آزمایشگاهی آثار مخرب اکستاسی را روی سیستم عصبی نشان داد .
در سالهای اخیر مصرف آن در آمریکا در پارتیهای شبانه مرسوم به ریو افزایش یافته است و در کشور ما نیز در پدیده‌ای مشابه به نام اکس‌پارتی مصرف آن دچار افزایش گشته است .
اکس پارتی:
در دهه هشتاد میلادی پارتیهای شبانه مرسوم به ریو (Raves ) بحران جدیدی در اروپا و امریکا به وجودآوردند . اکستاسی به طور غیرقابل مهاری در میان جوانان نفوذ کرده‌بود و روز به روز بر تعداد مصرف‌کنندگان آن افزوده می‌شد . کسانی که به این قبیل مهمانیها می‌رفتند هماهنگ و عجیب بودند . یکسان لباس می‌پوشیدند تا خود را به صورت یک گروه درآورند .
بزرگترین گروه اکس بازها فرقه لاین پت ( lion path ) بودند . که گمان می‌کردند با خوردن قرصهای اکستاسی به روشنایی می‌رسند . اما اصطلاح اکس‌پارتی مربوط به مجالسی است که شرکت کنندگان آن ساعات متمادی با موسیقی الکترونیکی و رقص‌نور به رقصهای تند و طولانی می‌پردازند. در این میهمانیها قرصهای اکستاسی مصرف می‌شود .
این مجالس را معمولاً در فضاهای باز یا غیرقابل کنترل مانند پارکهای جنگلی و انبارهای متروکه برگزار می‌کنند ولی گاه در محافل خانگی نیز چنین مجالسی بر پا می‌شود. هزاران جوان در این میهمانیها که بیش از دو روز طول می‌کشد شرکت می‌کنند.
اکستاسی میل به خوردن و خوابیدن را مهار می‌کند و در نتیجه این افراد می‌توانند بدون نیاز به خوردن و خوابیدن در میهمانیهای چند روزه شرکت کنند . البته گاه کم‌آبیهای بسیارشدید و خستگی‌های مرگ‌بار شرکت کنندگان را از پا درمی‌آورد . از این قرص با عنوان کوکائین میهمانی ریو نیز نام می‌برند . این مجالس مکان مناسبی جهت تبلیغ فروشندگان اکس برای مشتریان جوان خود است و تمامی افراد شرکت‌کننده در آن در معرض خطر استفاده از اکس قراردارند .
مصرف کنندگان اکستاسی تمایل زیادی به استفاده گروهی از آن دارند . به طورکلی تمایل به مصرف گروهی در مورد تمام مواد مخدر وجود دارد . اما در اکستاسی از دلایل مطرح ، نیاز به وجود یک فرد حمایت کننده است . مصرف انفرادی این دارو در تنهایی خطرآفرین است . از سویی دیگر ، احساس سرخوشی دسته‌جمعی برای هر کدام از مصرف‌کنندگان حکم تأیید را دارد و فرد متقاعد می‌شود که کار درستی انجام می‌دهد. دلیل دیگر ، نیاز مصرف کنندگان به برقراری ارتباطات صمیمانه اجتماعی است . آنها همدیگر را در آغوش می‌گیرند و از بودن در کنار هم لذت می‌برند.
عوارض و اثرات:
به طورکلی انگیزه انسان برای عملی از سه عامل نشأت می‌گیرد : عشق ،ترس ، گناه . این نوع داروهای روانگردان احساس ترس و گناه را در روان به حداقل می‌رسانند . در نتیجه اعتماد به نفس فرد افزایش می‌یابد و تمایل طبیعی او برای برقراری ارتباط صمیمانه نزدیکی و عاطفی زنده می‌شود هرفرد با رشد مکانیسم‌های روانی خود احساس امنیت می‌کند و با محیط پیرامونش سازگار می‌شود .
در ابتدای مصرف این مواد آثار و عوارض بسیار جذاب ومهیجی از این قبیل و نشاط و سرخوشی فراوان پس از مصرف آن ( که تمامی آنها از جانب فروشندگان این مواد نیز تبلیغ می‌شود ) باعث گرایش افراد به مصرف این داروها می‌شود اما با این حال اثرات و عوارض منفی بسیارشدید و مخرب این داروها که تمامی آنها قابل شمارش نیست آنقدر رسیع و خطرناک است
• کاهش اشتها
• تغییرات بینایی
• گشاد شدن مردمکها ( میدریاز ) افراد مصرف‌کننده در محلهای مصرف مثل پارتی‌ها با وجود کم بودن نور به استفاده از عینکهای آفتابی در شب هستند که علت آن تحریک پذیری با نور است .
• حرکات غیرطبیعی چشم ( نیستاگموس)
• توهم بینایی ( هالوسیناسیون)
• افزایش ضربان قلب و فشارخون ( تاکی‌کاردی و هیپرتانسیون)
• تغییر در نظم دمای بدن
• فک زدنهای طولانی ( افراد مصرف کننده برای جلوگیری از حالت قفل‌شدن فک مجبور به مصرف آدامس هستند ، تا ساعتها پس از مصرف این حالت فک‌زدنهای غیرطبیعی موجود است ).
• لرزیدن ، عصبی‌شدن ، عدم تمایل برای استراحت
• تمایل شدید برای مصرف مجدد این ماده پس از افت تأثیر اولیه
اثرات منفی شدید :
• اثرات شدید احساسی ، اختلال خواب ، کابوسهای شبانه حملات ناگهانی اضطراب ( Panic Attack ) ، دیوانگی ( Psychosis )
• انقباض شدید فک و پارگی زبان در اثر فک‌زدنهای طولانی (Trisma ) { در صورت بسته بروز این حالت باید از آمپول دیازپام ویا قرصهای خوراکی آن استفاده کرد .
• عدم تمرکز ، فراموشی ، اختلال در یادگیری ( Confusion)
• افزایش دمای بدن و کاهش آب بدن ( در پارتی‌هایی که دارو مصرف می‌شود افراد مجبور به مصرف آب فراوان و مکرر هستند و این مساله خطرات خاص خود را به دنبال دارد).
• اختلال در مکانیسم نعوظ و نرسیدن به اوج لذت جنسی (ارگاسم)
• تهوع و استفراغ
• کاهش سدیم خون در اثر مصرف زیاد مایعات ( هیپوناترمی )
• سردرد و سرگیجه و تشنج
• آنمی آپلاستیک ( سرکوب شدید و خونسازی مغز استخوان)
• افت شدید خلق در روزهای پس از مصرف
• خستگی و افسردگی شدید تا یک هفته پس از مصرف
• احتمال اعتیاد جسمی کم است ولی احتمال اعتیاد روانی بسیار زیاد است .
• احتمال سمیت کبدی
• صدمه به اعصاب مغزی
• بزرگ شدن پستان در آقایان ( ژنیکوماستی )
• احتباس ادراری ( Retension )
• تخریب عضلات مخطط ( رابدومیولیز ) که در نتیجة افزایش دمای بدن رخ می‌دهد و می‌تواند بعلت رسوب مواد حاصل از این تخریب در کلیه باعث آسیب به این ارگان شود.
• میزان بروز مرگ در اثر مصرف اکستاسی 2در 100000 مصرف کننده است • دختران جوان بعلت اثرات هورمونهای جنسی زنانه ، در صورت مصرف اکستاسی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افت سدیم خون و بدنبال آن تشنج هستند .( میزان بروز SIADH در ارتباط با استروژن خون افزایش می‌یابد ).
آمار و تیپ مصرف کنندگان اکستاسی :
در فاصله سالهای 1998 تا 1999 موارد مرگ ناشی از اکستازی 400 درصد افزایش یافته است .
از سال 1996 تا 1999 اورژانس بیمارستانهای سراسر دنیا با 9 برابر افزایش شمار مسمومیت با اکستازی مواجه‌شده به طوری که تعداد موارد مسمومیت در این دوره زمانی از 319 نفربه 2850 نفر رسیده است سن اکثر قربانیان کمتر از 25 سال بوده است .
سازمان غذا و داروی آمریکا شمار مصرف کنندگان اکستاسی را در سال 2001،1/8 میلیون نفر ذکر کرده است .
احتمالاً در سال جاری (2004) این رقم در حدود 5/6 میلیون نفر افزایش یافته باشد .
در فاصله سالهای 1995 تا 2001 تعداد افراد 10 تا 18 ساله مصرف کننده این ماده حدود 140 درصد افزایش یافته است . میزان مصرف این قرصها در آمریکا میان جوانان و نوجوانان به شدت در حال افزایش است . طبق آمار تعداد کسانی‌که حداقل یکبار از این ماده مصرف کرده‌اند بین دانش‌آموزان کلاس آخر دبیرستان آمریکا از 9 درصد به 12 درصد افزایش یافته است . طبق آماری که در سال 1380 از یک تحقیق به دست آمده بیش از 40 هزار نفر در ایران این دارو را تجربه کرده‌اند .
البته با توجه به سرعت شیوع این ماده درمیان جوانان این آمار به هیچ عنوان برای جامعه امروز ایران قابل تعمیم نیست یکی از مهمترین دلایل رشد سرسام‌آور گرایش به این ماده مخدر در کشور ما نزول یکباره قیمت آن است . طبق اطلاعات به دست آمده
متوسط قیمت این قرصها تا سال گذشته ده هزار تومان بوده است اما امسال می‌توان قرصهای حاوی این ترکیبات را حتی با قیمت 300 تومان در بازار تهیه کرد که این نزول قیمت به دلیل ساخت دست‌ساز این داروها در لابراتورهای غیرمجاز داخلی است و همین امر سبب شده ناخالصیهای موجود در این داروها افزایش پیدا کرده و در نتیجه باعث بالارفتن خطرات و عوارض ناشی از آن شود .
به عنوان عوامل دیگر افزایش گرایش می‌توان از سهولت دسترسی و همچنین آشنایی جوانان با این ماده مخدر بدون اطلاع صحیح از آثار و عوارض مخرب آن نام برد .
همان طور که گفته شد مصرف این قرصها در ایران به خصوص در یکسال اخیر در پارتیهای شبانه به شدت افزایش یافته است طبق آمارهای غیررسمی بیشترین مصرف کنندگاه اکستاسی در ایران جوانان تحصیلکرده و مرفه هستند . این جوانان عمدتاً در خانواده‌های از هم پاشیده رشد کرده یا به تنهایی زندگی می‌کنند و علت گرایش آنان به این ماده تمایل به افزایش انرژی و احساس شادی است . این در حالی است که عموم جامعه از عوارض مصرف این قرصها که در اکثر موارد خطرآفرین نیز هست و گاه حتی یکبار مصرف آن باعث ایجاد عوارض بلند مدت می‌شود ، اطلاعی ندارند .
موضوع پراهمیت دیگر در مورد مصرف داروهای نشاط آور الگوی مصرف آن است . در مقایسه با سایر مواد مخدر تمایل زنان به مصرف اکستاسی به مراتب بیشتر است . اگر در مصرف مواد مخدری نظیر هروئین به ازای هر ده مصرف کننده مرد یک مصرف کننده زن وجود دارد در مورد اکستاسی این نسبت دو به یک است .
به طور کلی افسردگی و اختلالات اضطرابی در میان زنان شیوع بیشتری دارد و از طرف دیگر زنان به درمانهای بی سر و صدا علاقه‌مندند . از آنجا که حالت نئشه و خمودگی که در اعتیاد به سایر مواد مخدر ایجاد می‌شود در مصرف این دارو مشهود نیست ، به علاوه استفاده از آن سریع و راحت است وهمچنین به دلیل حمل و نقل راحت و آسان اختفاء زنان ترجیح می‌دهند از این قرصها جهت درمان حالات نامناسب روانی خود استفاده کنند.
چند تجربه مصرف اکستاسی :
با توجه به اینکه شیوع استفاده از اکستاسی در جامعه ما پدیده جدیدی است و اطلاعات چندانی از آن در اختیار نیست لازم است چند نمونه از تجربیات اشخاصی که به‌طور مستقیم با این پدیده درگیر بوده‌اند برای آشنایی بیشتر با آن ذکر شود :
1.الکساندر شولیگین بیوشیمیست آمریکایی که برای اولین بار روی عوارض این دارو کارمی‌کرد پس از یکبار مصرف اکستاسی می‌نویسد : به کوهی که نزدیک منزلم بود و هر روز آن را می‌دیدم پس از مصرف اکستاسی طوری به نظرم می‌آمد که دوست داشتم ساعتها آنرا تماشا کنم .
2.یکی از دانشجویان رشته تربیت‌بدنی : «شنیده بودم مصرف اکس نشاط و شادی زیادی فراهم می‌کند فکر می‌کردم برای انجام تمریناتم می‌توانم از آنها استفاده کنم . اول احساس خوبی داشتم ولی تا سه روز پس از آن گیج بودم ، عضلاتم خشک شده بود ، اصلاً نمی‌توانستم ورزش کنم در عین خستگی خوابم نمی‌برد . افکارم پراکنده بود . نمی‌توانستم چیزی بخورم و گفت که یکی از دوستانش در آخرین مصرف سکته کرده .
3.اولین بار که این قرص را مصرف کردم در میهمانی شبانه بود. پس از مصرف به سفری بزرگ در قطب شمال رفتم به گونه‌ای که با یک بالن سرتاسر قطب را دیدم . خرسهای قطبی و.. . اما به شدت احساس گرما می‌کردم . بار بعد پس از مصرف فقط آب می‌خوردم . انگار از تشنگی به مرز نابودی رسیده بودم . آب می‌خوردم و می‌رقصیدم و فریاد می‌کشیدم . بار بعد ضعف شدید بدنی ، خشکی عضلات و تشنگی شدید به سراغم آمد . دندانهایم قفل شده بود ، به خود که آمدم متوجه شدم که 5 ساعت در آن حالت بوده‌ام.
4.در یک میهمانی ریو ، مردی که به طور مداوم و به تعداد زیاد اکستازی مصرف می‌کرد خود را پرتقال می‌دانست یکی دیگر از مصرف‌کنندگان فکر می‌کرد که مگس است و به دفعات سرش را به شیشه پنجره می‌کوبید .
یک مصرف کننده دائمی اکستاسی می‌گوید : « اگر هر شب اکستاسی بخورید ، سرما وجودتان را فرا می‌گیرد . کلیه‌هایتان از کار می‌افتد و پادرد خواهید داشت . لب‌ها و انگشتانتان را آنقدر می‌جوید که به خونریزی می‌افتند .
5.خانم 24ساله دانشجودر دی ماه به مهمانی موسوم به اکس پارتی شرکت کرده برای اولین بار اکس مصرف کرده . قرص مصرفی از نوع صلیب بوده بیمار از ترکیبات و عوارض آن اطلاع نداشته و به اصرار دوستان مصرف کرده است .
بیمار یک ساعت قبل از مصرف قرص الکل طبی مصرف کرده بود و سابقه مصرف مواد اعتیادزایی مانند حشیش ، الکل و کوکائین را در گذشته ذکر کرده است . 20 دقیقه پس از بلعیدن قرص بیمار احساس خوب بودن و شادی و عشق به دیگران را وصف کرده‌است . میل جنسی او افزایش یافته و برای بوسیدن دیگران تمایل بسیار داشته بیمار دچار تاکی‌کاردی ،
تعریق و خستگی دهان نشده و بی‌دلیل فک‌زدنهای مکرر تا ساعتها بعد مجبور به جویدن آدامس بوده . بیمار هوشیاری خود را بسیار بیشتر از معمول توصیف کرده و تجربه خود را به صورت باز شدن محلهای جدید در مغزش بیان کرده . تغییرات بیبنایی به صورت مشاهده روشنایی در دیدن اشیا یک ساعت پس از مصرف قرص دچار احتباس ادراری شده . سطح انرژی بیمار بسیار افزایش یافته به طوریکه بیمار از ساعت 7 شب تا 4 صبح در مهمانی رقصیده و تمایلی برای استراحت نداشته این اثرات تا 12 ساعت بعد در بیمار وجود داشته است .
دو روز بعد احساس خستگی شدید بیمار را از انجام فعالیتهای روزانه‌اش باز داشته و تمایل شدیدی برای مصرف مجدد در او به وجود می‌آید . قدرت یادگیری و تمرکز او تا یک هفته بعد به طرز مشهودی کاهش یافته و در روزهای بعد تجربه‌های روانی پس از مصرف برای بیمار تکرارشد. بیمار به دلیل نیاز روحی دو نوبت دیگر در بهمن و اسفند همان سال از قرص استفاده کرده .
عوارض کوتاه مدت قرص مشابه بار اول بوده با این مدت که پس از بار دوم بیمار تا سه ماه دچار کابوسهای شبانه شده و فاز REM خواب وی به طرز آزاردهنده‌ای طولانی شد . قدرت حافظه بیمار به طرز مشهودی کاهش یافت و بیمار دچار حملات ناگهانی ترس شد .بیمار طی این مدت به پزشک مراجعه نکرده و پس از سه ماه اثرات دارو خود به خود برطرف شده .
رشد مصرف قرصهاي روانگردان
علاوه بر مواد مخدر سنتي و طبيعي در ايران كه بيشتر از مرزهاي شرقي كشور وارد مي‌شوند، در سالهاي اخير طيف جديد و گسترده ديگري از مواد اعتياد آور كه به صورت مصنوعي در آزمايشگاه تهيه مي‌شوند، همزمان با جهان وارد كشور شده است كه به علت تنوع آنها و نيز ناشناخته بودنشان اطلاع بسيار كمي از آنها وجود دارد به طوري كه حتي بسياري از كارشناسان هم از شناسايي اين مواد عاجزند.
اگر چه بر اساس آمارهاي بين‌المللي حدود 50 ميليون نفر از معتادان جهان مصرف كننده اين نوع مواد اعتياد آور هستند اما در ايران تقريبا هيچ آماري در مورد تعداد مصرف كنندگان اين مواد وجود ندارد و به نظر مي‌رسد هيچ برنامه خاصي هم براي كنترل و مقابله با اين پديده رو به رشد كه بيشتر در بين جوانان و در مجالس پارتي است، وجود ندارد.
سعيد صفاتيان، مدير كل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر مي‌گويد: در زمان حاضر حداقل 1300 نوع مواد روانگردان در هر سه گروه مخدر، توهم زا و محرك وجود دارد و به قدري مصرف اين مواد و عوارض آن در حال رشد است كه حتي در اكثر كشورهاي پيشرفته دنيا با صرف هزينه‌هاي ميلياردي نتوانسته‌اند جلوي رشد مصرف اين نوع مواد را بگيرند.
وي اضافه مي‌كند: بيشتر مواد روانگردان از مرزهاي غربي مانند تركيه يا از مرزهاي آبي جنوب كشور يا كشورهاي آسياي ميانه يا حتي از طريق هوايي و به وسيله مسافران وارد كشور مي‌شود، زيرا شناسايي اكثر اين مواد به علت تنوع آنها و شباهتشان به قرصهاي ديگر بسيار مشكل است و مقدار زيادي از آنها در يك چمدان كوچك جاي مي‌گيرد.
به گفته صفاتيان، متادون يكي از انواع مواد روانگردان شيميايي است كه اثر تخديري دارد و يك ماده مخدر است، LSD نمونه ديگري از اين مواد است كه خاصيت توهم زايي بسيار بالايي دارد و شناسايي آن نيز بسيار مشكل است زيرا مانند يك تكته تمبر يا لواشك مي‌توان آن را لاي دفتر گذاشت بدون اينكه كسي شك كند، انواع آمفتامين‌ها هم جزو اين دسته از مواد هستند كه محرك هستند، قرصهاي اكستازي نيز انواع مختلفي دارند كه هم نوع توهم زا و هم محرك آن وجود دارد.
مواد روانگردان جديد به علت تنوع و گستردگي كه دارند هر كدامشان براي كاربرد خاصي مصرف مي‌شوند، انواع "قرصهاي آمفتامين"، " شيشه"، آيس"، كريستال"، " اسپيد" ، " لاو"، صليب" اسامي تعدادي از اين مواد است، برخي از آنها در مجالس رقص و پارتي مصرف مي‌شوند و بعضي ديگر براي افرادي كه به دنبال مسائل جنسي بيشتر هستند كاربرد دارد.
اكثر اين مواد خاصيت تخريب كنندگي بالاي بر روي مغز دارند و علاوه بر اينكه اعتياد آور هستند قواي ادراكي انسان را از بين مي‌برند، جنون آني و دائمي، اقدام به كارهاي عجيب مانند پيدا شدن از يك خودرو كه با سرعت بالا در اتوبان در حال حركت است يا پريدن از يك ساختمان بلند و سرانجام مرگ زود هنگام از پيامدهاي مهم و گسترده مصرف اين مواد است.
در بين مواد روانگردان، آمفتامين‌ها بيشترين مصرف كننده را دارند و بر اساس برآوردهاي موجود 38 ميليون نفر در جهان اكنون مصرف كننده اين مواد هستند و حدود 5/8 ميليون نفر نيز در جهان مصرف كننده گروه اكستازي‌ها هستند.
خطري كه اكنون در مورد اين نوع مواد اعتياد آور احساس مي‌شود، مصرف بيشتر اين مواد در گروه جوانان و نوجوانان كشور است كه بررسي علت اين موضوع نيازمند يك كار دقيق تحقيقي است زيرا بايد بدانيم چرا جوانان و نوجواناني كه در سن رشد و فعاليت و بازي و تكاپو هستند به سمت مصرف موادي مي‌روند كه به صورت كاذب آنان را شاد كند.
اهميت اين خطر روز افزون هنگامي آشكار مي‌شود كه اين گروه سني جوانان و نوجوانان به يك پديده ديگر نيز معتاد هستند و آن اعتياد به اينترنت است، تاكنون رقم دقيقي از اعتياد اينترنتي در ايران ذكر نشده است اما مي‌توان حدس زد تعداد قابل توجهي از نوجوانان و جوانان طبقه متوسط با بالا گرفتار اعتياد اينترنتي هستند.
اگر چه تحقيقات اندكي در مورد مصرف مواد روانگردان و نيز اعتياد اينترنتي در ايران شده است اما شواهد اوليه نشان مي‌دهد كه اين دو پديده يك ديگر را تشديد مي‌كنند و بر هم اثر گذارند به خصوص اينكه بر اساس اطلاعات موجود حدود 16 هزار سايت اينترنتي اكنون به روشهاي مختلف مشغول تبليغ مواد روانگردان جديد هستند و حتي نحوه توليد آنها را در خانه نيز آموزش مي‌دهند.
تبليغات گمراه كننده و اغوا كننده اين سايتها كه با روشهاي بسيار جذاب به خصوص براي نوجوان و جوانان انجام مي‌شود به آنان چنين القا مي‌كند كه اين مواد اعتياد آور نيست و به راحتي مي‌توان مصرف آنها را كنار گذاشت اما اين مطلب كاملا اثبات شده است كه مصرف يكبار اين مواد اثر تخريبي هميشگي خود را بر روي مغز مي‌گذارد و ترك مصرف آنها تقريبا غير ممكن است.
اکستازی ؛ جادوی مرگ در قرن کنونی
چراغ ها روشن و خاموش می شوند. صدای موسیقی گوش را کر می کند. شدت رقص نورها هر لحظه بیشتر می شود. اشباحی میان تاریکی و روشنایی خانه به شدت هر چه تمامتر بالا و پایین می پرند. آنها خسته نمی شوند. انگار اصلا خستگی برایشان معنایی ندارد . شور و هیجان آنقدر بالاست که فکر می کنی این آدم ها از کره دیگری با انرژی فوق تصور آمده اند. اما ... ساعتی بعد بوی مرگ فضای خانه را پر می کند ...
24 ساعت بعد از هیاهویی این خانه خبری نیست. همه چیز به هم ریخته است اما کسی نای بلند شدن ندارد. هر کس گوشه ای خزیده و زانوی غم به بغل گرفته. دیگر رقص نور و موسیقی هم آن ها را به هیجان نمی آورد. انگار همه مرده اند. بوی مرگ فضای خانه را گرفته. آدم های این جا حتی به اندازه یک آدم پیر و فرسوده هم توان حرکتی ندارند. دیگر از آن همه فریادهای شاد خبری نیست. حالا حتی بعضی از آن ها گریه می کنند. خیلی ها نای گریه کردن هم ندارند.
ساعت های قبل آن ها سرشار از یک انرژی کاذب دنیا را در دستان خود می دیدند و احساس می کردند توان انجام هر کاری را دارند، اما حالا نه تنها دیگر دنیایی در دستانشان نیست که حتی توان از جا برخاستن هم ندارند.
اکستازی را باید جادوی مرگ در قرن حاضر خواند ، تاثیر این قرص نیروزا آنقدر ها با قی نمی ماند و وقتی به پایان برسد دیگر از شور و هیجان خبری نیست. آنچه باقی می ماند افسردگی و احساس بیهودگی است. احساسی که ممکن است ترا تا حد مرگ به جنون بکشاند.
***
باور نمی کنم خندیدن برایت آنقدر مشکل شده که برای انجامش مجبوری دست به دامان یک محرک خارجی شوی. محرکی که تو را شاد نمی کند. تو را به دست جنون می سپارد تا هر چه می خواهی بر سر خودت بیاوری. راستی بهانه هایت برای خندیدن تا به این حد ته کشیده که فکر می کنی اکستازی دوست خوبی است وبهانه بهتری برای خندیدن، برای شاد بودن و برای این که در وجودت احساس کنی پر از انرژی هستی؟!
مواد مخدر و اعتیاد واژه های آشنایی است که تمام جوامع بشری به نوعی با آن دست به گریبانند. اما با شیوع بیماری هایی چون ایدز ، هپاتیت و ... اعتیاد شکل دیگری به خود گرفته است. در حال حاضر یک فرد که مواد مخدر مصرف می کند فقط معتاد نیست بلکه می تواند ناقل بیماری های بسیار خطرناک هم باشد. این در حالی است که همه جوامع بشری سالهاست در راه مبارزه با مواد مخدر گام برداشته اند و هزینه های گزافی هم پرداخت کرده اند.
در کشور ما هم این هزینه ها چندان کم نبوده است. جدای از هزینه های مادی که برای مبارزه با این مواد به جامعه تحمیل شده است، صدها شهید نیز برای رسیدن به جامعه ای عاری از مواد مخدر داشته ایم. اما آیا با تمام این اوصاف در این راه موفق بوده ایم.
این سوالی است که می توان به آن دو پاسخ داد: یکی این که اگر بخواهیم به آمارهای رسمی در این رابطه دلخوش کنیم باید بگوییم ثابت نگه داشتن نرخ رشد افراد معتاد یک موفقیت بزرگ است، اما آمارهای غیر رسمی نمی گذارد که ما خوشبینانه به این قضیه نگاه کنیم. رشد روز افزون استفاده از مواد مخدر صنعتی در جامعه واقعیت تلخ دیگری را به ما نشان می دهد و آن افزایش تعداد افرادی است که به مصرف این گونه مواد روی آورده اند.
استفاده از مواد مخدر صنعتی و یا همان قرص های روان گردان بیشتر در بین جوانان شیوع پیدا کرده است و این در حالی است که در کشور ما همچنان مواد مخدر را تریاک و هرویین می دانند و کسانی که از این مواد استفاده می کنند مجرم اند. متاسفانه در قانون مبارزه با مواد مخدر هیچ ماده قانونی در رابطه با مواد مخدر صنعتی وجود ندارد.
شکل خوشبینانه قضیه این است که هنوز استفاده از قرص های روان گردان در بین جوانان ما شیوع پیدا نکرده است. اما آیا این امر واقعیت دارد؟
گشت و گذاری چند ساعته در پاتوق های مختلف و پارک های شهر به خوبی جواب این سوال را می دهد. حالا ما فقط با اکس رو به رو نیستیم. بلکه قرص های روان گردان با اسم های جدید و قدرت تاثیر گذاری بالا تر وارد بازار شده است. این مواد مداوما به روز می شوند و ما هنوز در قانون مبارزه با مواد مخدر هیچ ماده قانونی برای رویا رویی با توزیع کنندگان و مصرف کنندگان آن نداریم.
پایه شیمیایی اکستازی
پایه شیمیایی اکستازی شبیه مسکالین و speed است. به اعتقاد بسیاری از متخصصان اکستازی مانند LSD جزو اصلی گروه مواد مخدر توهم زا و سرخوشی آور به شمار می رود. در ساخت اکستازی موادی همچون استون، نیترواتان، کلورفورم و یا حتی فورمامید به عنوان مواد پایه به کار می روند. موادی که همگی در صنعت شیمیایی و دارو سازی کاربرد داشته و می توان به طور کاملا قانونی آن ها را تهیه و بعضی از این مواد را بدون هیچ منعی استفاده کرد.
عموما ساخت این مواد در آزمایشگاه های زیرزمینی صورت می گیرد. اما در مورد اکستازی قضیه فرق می کند. این ماده نه تنها در لابراتوارهای کوچک زیرزمینی تولید می شود، بلکه در کارخانجات بزرگ هم هست. در سال 1989 فقط در مرز آلمان و هلند 3/1 میلیون عدد قرص اکستازی مصرف شده است. اکستازی از طریق دهان و به صورت قرص همراه با آب مصرف می شود. در سطح خارجی این قرص ها اغلب اشکال و حروفی دارند که به همراه رنگ و ترکیبات رنگی ، شدت و مدت زمان تاثیر و نوع ماده موثر آن را برای مصرف کننده مشخص می کند هر چند درستی این کدها قابل اطمینان نیست.
درباره عوارض سوء مصرف اکستازی هنوز اطلاعات قابل اطمینانی به دست نیامده و به دلیل اختلاف نظرهای فراوانی که در مورد عوارض منفی مصرف اکستازی بر سلامت انسان وجود دارد ،دستیابی به اطلاعات جامع علمی و آزمایشگاهی درباره عوارض و آسیب های ناشی از مصرف این مواد مشکل شده است. به این علت عوارض ناشی از سوء مصرف تنها بر پایه تجربه های مصرف کنندگان و گزارش های مددکارانی که به طور دایم با این افراد سر و کار دارند ارزیابی می شوند.
تاثیرات روانی
از نظر روانی مصرف اکستازی در بسیاری از افراد اعتماد به نفس را افزایش داده و شخص راحت تر با دیگران ارتباط برقرار می کند، به طوریکه معاشرتی شدن، بی پروایی در رفتار و گفتار، احساس محبوب بودن و مورد توجه قرار گرفتن، احساس قدرت و نیروی فوق العاده داشتن ، بروز رفتارهای هیجانی و تشدید امیال جنسی از آثار مصرف اکستازی گزارش شده است.
بزرگترین مشکل مصرف کنندگان اکستازی پایان سرخوشی اولیه است. زیرا با از بین رفتن تاثیر دارو و نشئگی حاصل از سوء مصرف یا به اصطلاح "اکستازی فیلم"، افسردگی شدید و عمیق بروز می کند. افسردگی همراه با عوارض دیگر مانند بی قراری، اضطراب، خستگی و کوفتگی عضلات، همچنین بی انگیزگی و بی تفاوتی شدید در زندگی روز مره فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. در کنار این موارد میل مفرط و شدید به مصرف مجدد مواد نیز در فرد به وجود می آید که می تواند اولین قدم و همچنین قدم تعیین کننده در راه وابستگی روانی به مواد مخدر باشد.
عوارض دراز مدت
هنوز در مورد عوارض دراز مدت سوء مصرف اکستازی اطلاع دقیقی در دست نیست . اما در این نکته که سوء مصرف اکستازی با خلوص بالا و به دفعات، کارایی و عملکرد سیستم عصبی مغز را به شدت دچار آسیب می کند شکی وجود ندارد. بیش از همه حافظه کوتاه مدت مغز دچار اختلال می شود. بعضی مصرف کنندگان می گویند که در حالت نشئگی حافظه کوتاه مدتشان را به کلی از دست داده اند اما در بعضی موارد حافظه دراز مدتشان فعال شده است.
اکستازی مانند دیگر مواد مخدر سیستم ایمنی بدن را به شدت تضعیف می کند و آسیب پذیری بدن را در برابر بیماری های عفونی و ویروسی به شدت افزاش می دهد. علاوه بر آن ارگان هایی که کار دفع مواد سمی زاید بدن مثل کلیه و کبد را بر عهده دارند دچار صدمات جبران ناپذیر می شوند.
