بخشی از مقاله
خلاصه
مواد روان گردان یکی از معضلات مهم اکثر کشورهای جهان می باشد. با توجه به شیوع روزافزون استفاده از مواد روان گردان در ایران اسلامی، بررسی ابعاد مختلف این پدیده و معضلات ناشی از آن از اهمیت فراوانی برخوردار است و درک دقیق رابطه ی بین مصرف مواد روان گردان و معضلات ناشی از آن می تواند رهنمون مناسبی برای اداره بهتر جامعه به سیاست گذاران باشد.
بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی ترانزیت مواد مخدر و روان گردان در مناطق ساحلی جنوب کشور و معضلات اجتماعی آن انجام شد. یافته های این پژوهش نشان دهنده ی نفوذ بیشتر مواد روان گردان در جنوب کشور نسبت به سایر مناطق کشور به دلیل وجود مرزهای آبی و سهولت قاچاق این مواد از طریق دریا برای قاچاق چیان می باشد.
نتایج به دست آمده از تحقیق همچنین نشان می دهد که ترانزیت مواد مخدر در جنوب کشور باعث افزایش اعتیاد در این مناطق شده است که به طور متقابل این پدیده خود باعث روی آوردن جوانان به قاچاق مواد روان گردان شده است. افت تحصیلی پدیده ی دیگری است که یکی از دلایل آن رواج مواد روان گردان در مدارس و دانشگاه ها می باشد. از دیگر آثار سوء قاچاق مواد مخدر و روان گردان در جنوب کشور، کاهش امنیت در این مناطق و اختلال و خدشه بر امنیت ملی جمهوری سلامی ایران است.
مقدمه
یکی ازمسایل ومعضلات مهم که به خصوص در چند سال اخیر به صورت جدی درجامعه ایران بروز نموده است،موضوع وابستگی و مصرف مواد محرک والکل و سوء استفاده از دارو های روانگردان و محرک به ویژه در میان جوانان و نوجوانان است. عوامل متعددی در پیدایش پدیده مصرف مواد محرک، داروهای روانگردان والکل دخالت دارد، که به منظور یافتن راهحلهای مقابله با آن ضرورت دارد مورد بررسی و کنکاش علمی قرار گیرد زیرا با وجود اقدامات انجام گرفته در جهت مبارزه با این پدیده متأسفانه تولید و مصرف مواد مخدر و روان گردان افزایش یافته است.
مواد مخدر زندگی انسانها وجوامع را نابود میکند، توسعه پایدار جوامع انسانی را مخدوش ساخته و موجب ارتکاب جرایم میگردد. مواد مخدر اکثر بخش های جامعه را در کلیه کشورها تحت الشعاع خود قرارداده است.استعمال موادمخدر،آزادی و رشد جوانان یعنی مهمترین دارایی و ثروت جهانی را در معرض تهدید قرار میدهد.مواد مخدر خطر بزرگی برای سلامت و رفاه انسانها، استقلال کشورها، دموکراسی و ثبات ملتها و نهایتا ساختار کلیه جوامع ومنزلت میلیونها انسان امیدوار و خانواده های آنان به شمار می آید.
جمهوری اسلامی ایران طی سالیان گذشته همواره مورد تهاجم قاچاقچیان مواد مخدر و روانگردان قرار گرفته است. موادر وانگردان تأثیر عمیقی برتمامی افراد و جوامع سراسر جهان دارد.در بعد فردی :موادمخدر و روانگردان، سلامت ،زندگی و امنیت افراد را با خطر روبرو کرده است. در بعد ملی: ارتباط موادمخدر و روانگردان با جرایم باعث بروز مناقشات، معضلهای اجتماعی، تضعیف دولتها و عقب ماندگی کشورها شده است.
بحث مهم و اساسی این است که آیا ترانزیت مواد مخدر و مواد روان گردان تا چه حد موجب افزایش مشکلات اجتماعی به ویژه در حوزه مناطق جنوب کشور می شود. خصوصیات مناطق مرزی و جنوبی کشور قطعا زمینههای خاصی را جهت ارتکاب و یا توسعه جرایم مرتبط با مواد مخدر و روان گردان فراهم می کند که لازم است مورد بررسی علمی قرار گیرد.
پیشینه تحقیق
موضوع این پژوهش در زمرهی تحقیقات جدید و نو قرار میگیرد و تا کنون پژوهشی که به بررسی وضعیت ترانزیت مواد روانگردان در مناطق جنوب ایران پرداخته باشد در طی مطالعات پژوهشگر مشاهده نشد. بنابراین از جهت پیشینه، این پژوهش فاقد پیشینه معتبر میباشد. در بخش مربوط به معضلات اجتماعی مواد روانگردان در جنوب ایران قابل ذکر است که این بخش از پژوهش نیز برای مواد روانگردان و در جنوب ایران جدید میباشد و تحقیقات انجام شده در این زمینه مربوط به تأثیرات منفی مواد مخدر در کل جامعهی ایران میباشد.
روش تحقیق
با توجه به ماهیت پژوهش حاضر روش تحقیق آن به صورت کتابخانهای- تحلیلی میباشد. در این نوع از پژوهش محقق با بررسی مطالعات انجام شده در حیطه موضوع موردنظر و جمعآوری کامل اطلاعات و آمار موجود حول موضوع به تحلیل اطلاعات به دست آمده میپردازد و با توجه به وضعیت موجود اقدام به نتیجهگیری و بررسی آثار قاچاق مواد مخدر و روانگردان میکند.
سیر تحول تاریخی مواد مخدر و روانگردان در جهان
بر اساس تخمین دفتر کنترل مواد مخدر سازمان ملل - UNDCP - در گزارش سالانه میزان شیوع سوء مصرف مواد در فاصله سالهای 1998 - 2001 حدود 185 میلیون نفر از مردم در سراسر جهان دچار سوء مصرف مواد هستند که به عبارت دیگر 3/1 درصد جمعیت جهان یا 4/3 درصد جمعیت بالای 15 سال جهان را شامل می شود. دراین آمار 147 میلیون نفر حشیش، 33 میلیون نفر مشتقات آمفتامین ها - شامل متا آمفتامین و همچنین 7 میلیون نفر مصرف کننده اکستازی - ، 13 میلیون نفر کوکائین، 13 میلیون نفر مواد افیونی - شامل 9 میلیون نفر مصرف کننده هروئین - سوء مصرف می کنند
به طور کلی 0/4 درصد مرگ و میر های جهان 0/2 - میلیون نفر - و 0/8 درصد 11/2 - DALY میلیون سال - ناشی از سوء مصرف مواد می باشد که این امر در مردان بیشتر از زنان است. بالاترین میزان DALY ناشی از سوء مصرف مواد 2 -3/9 - درصد - در ایران، عربستان، اقیانوسیه، آمریکای شمالی، اروپای غربی و کمترین میزان - کمتر از 0/5 درصد - در آفریقای جنوبی دیده می شود
بر اساس تخمین سازمان بهداشت جهانی - WHO - در گزارش سال 2002، حدود 2 میلیون نفر مصرف کننده الکل و 1/3 میلیون نفر مصرف کننده سیگار در سراسر جهان می باشند.
به گزارش سازمان بهداشت جهانی 2005 WHO - ، - ، یک نفر از 10 فرد آلوده به ویروس در سراسر جهان به مصرف تزریقی مواد مخدر می باشد. در سراسر جهان 12/6 میلیون نفر مصرف کننده تزریقی مواد وجود دارند که در بعضی مناطق بیش از % 50 مصرف کنندگان جدید آلوده به ویروس HIV می باشند. استفاده از سرسوزنها و سرنگهای آلوده یکی از سریع ترین و آسان ترین راههای انتقال ویروس HIV است
سیر تحول تاریخی مواد مخدر و روانگردان در ایران
درمورد زمان ورود تریاک به ایران نظرات گوناگونی وجود دارد. گروهی از مورخان ورود تریاک را یادگار یورش اعراب دانسته و گفته اند تریاک با حمله اعراب از مصر و عربستان به ایران آمده و از همان دوران خوردن آن به عنوان داروی مسکن دردها و درمان بی خوابی رایج شده است.
برخی دیگر لشکر مغول را عامل گسترش این ماده در ایران دانسته اند اگر چه رازی وبوعلی سینا پیش از این دوره خواص تریاک را می شناختند درمودرد تریاک خوردن ایرانیان اغلب مورخین متفق القول اند که این عادت از زمان سلسله صفویه ایجاد شده است. تریاک خواری در دوره شاهان در ایران زمین شیوع سرسام آوری داشته تا حدی که بعضی از شاهان این سلسله هم معتاد بوده اند. اگر چه خوردن تریاک در زمان صفویه در ایران رایج بوده اما کشیدن تریاک از زمان قاجار و دقیقاً از عصر ناصر الدین شاه شروع شد
اولین قانون رسمی ممنوعیت مصرف تریاک در سال 1290 ه. ش به تصویب رسید. با تصویب این قانون نه تنها تقاضا برای تریاک کاهش پیدا نکرد بلکه تهیه و فروش غیر قانونی تریاک هم رواج یافت.
در سال 1334 قانون منع کشت خشخاش و استعمال تریاک تصویب و اجرا شد. با تصویب این قانون، برای اولین بار قاچاق مواد مخدر از جمله هروئین و مرفین از خارج به داخل به صورت تجارت سودمندی درآمد و موجب تغییر تدریجی الگوی مصرف و رواج هروئین گردید. در سال 1347مجدداً کشت تریاک در نواحی خاصی از کشور تحت نظارت وکنترل دولت آزاد اعلام شد. در دهه پنجاه، پس از افزایش ناگهانی درآمد نفت، مقامات درمانی کشور طرح های جدیدی رابرای مراکز درمان و بازپروری معتادان تهیه کردند که با پیروزی انقلاب و تغییر سیاستها و اولویت ها نیمه کار رها شدند.
درمرداد ماه 1359 ستاد مرکز هماهنگی مبارزه بااعتیاد تأسیس شد که تعیین خط مشی وسیاست کلی، برنامه ریزی تهیه استانداردها و ضوابط مربوط به مواد مخدر را بر عهده گرفت
در سال 1362 مراکز بازپروری به سازمان جدید التأسیس بهزیستی انتقال یافت و به مراکز توانبخشی معتادان تغییر نام یافتند. تا سال 1367 اقدامات انجام شده برای حل مشکل اعتیاد منحصراً به فعالیتهای مقابله با عرضه اختصاصی داشت. دراوایل دهه 1370 بتدریج در مجامع علمی و دانشگاهی کشور نگرش کاهش تقاضا گسترش یافت و اولین اقدامات اساسی کاهش تقاضا در معاونت امور فرهنگی و پیشگیری از اعتیاد صورت گرفت.
اولین برنامه پنج ساله کاهش تقاضای مصرف مواد توسط کارشناسان سازمان بهزیستی کشور و وزارت بهداشت در تابستان 1377 ارایه شد. از سال 1379وزارت بهداشت نقش بیشتری را در فعالیتهای کاهش تقاضا ایفا کرد و آموزش پزشکان بخش خصوصی در مورد روشهای علمی درمان اعتیاد را آغاز نمود.
