بخشی از مقاله
تاثیر حسابداری تحت وب بر توسعه تجاری واحدهای اقتصادی
چکیده:
هدف اصلی مقاله " تاثیر حسابداری تحت وب در توسعه تجاری واحدهای اقتصادی " بوده وبه این ترتیب، سؤال اصلی بدین صورت بیان شد: آیا با استفاده از حسابداری تحت وب می توان گامی برای توسعه واحد تجاری برداشت؟ با توجه به این که با ایجاد و گسترش سریع اینترنت و تلفیق فن آوری اطلاعات و نظام اطلاعـات حسابداری پدیده ای نو بـه نام « حسابداری تحت وب» پا به عرصه ی وجود گذاشته است. بنابراین ابتدا حسابداری که با به کارگیری فناوری اطلاعات به دست می آید، بررسی شد، و سپس توسعه تجاری واحد های اقتصادی مورد مطالعه قرار گرفت.
به منظور تعیین تأثیر حسابداری تحت وب بر توسعه تجاری واحد های اقتصادی ، ابتدا با بررسی سیستم های اطلاعاتی حسابداری، هوش مصنوعی و سیستم خبره تدوین گردید. سپس فرضیه های تحقیق شکل گرفت.
در نهایت، برای تأیید فرضیه ها از روش های آماری (آزمون t استيودنت ، تجزيه واريانس )استفاده گردید. یافته های تحقیق حاکی از آن است که حسابداری تحت وب باعث توسعه تجاری واحد های اقتصادی می شود.
واژه های کلیدی :
فناوری اطلاعات، سیستم های اطلاعاتی حسابداری، هوش مصنوعی، سیستم های خبره، حسابداری تحت وب
مقدمه و هدف
امروزه توسعه و رشد سریع فناوری اطلاعات تمام جنبه های زندگی بشر را تحت تاثیر قرار داده و شاید بتوان گفت انقلابی بزرگ در زندگی بشر ایجاد شده است. علوم دیگر از جمله علوم انسانی و به طور مشخص تر، حسابداری نیز از تاثیرات این توسعه بی نصیب نمانده اند (عرب مازار یزدی و همکاران،1385،ص42). در این عصر بسیاری از ساز و کارهای بازار به صورت الکترونیکی صورت میگیرد(تجارت الکترونیک)1 (باقری،1386،ص42). بازارها از مرزهای ملی فراتر رفته و جهانی شده اند. استفاده از فن آوری مبادلات الکترونیکی نه تنها باعث فاصله گرفتن از روش های پر هزینه و وقت گیر سنتی میشود بلکه باعث افزایش کارایی سازمانی و بالا رفتن سرعت مبادلات و همچنین توفیق بیش تر در عرصه های رقابتی میشود. با بهره گیری از این فن آوری، هزینه های مربوط به تهیه و پردازش، ترخیص و به کارگیری اطلاعات کاهش می یابد و فواصل زمانی و مکانی در عرصه های بین المللی از میان می رود. حسابداری پدیده ای است که تحت تاثیر پیرامون خود قرار می گیرد(کرمی و تاجیک،1386،ص68).تلفیق علم حسابداری و نوآوری های عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات سبب شده تا با استفاده از ابزار ها و روش های نوین، شاهد سرعت و دقت روز افزون در سیستم های مالی باشیم (عرب مازار یزدی و همکاران،1386ص 60). با ایجاد و گسترش سریع اینترنت و تلفیق فن آوری اطلاعات و نظام اطلاعـات حسابداری پدیده ای نو بـه نام « حسابداری تحت وب2»پا به عرصه ی وجود گذاشته است. (باقری،1386،ص43).
مساله اصلی تحقیق
در این مطالعه «تاثیر حسابداری تحت وب در توسعه تجاری واحد اقتصادی» را مورد بررسی قرار می دهیم و در پایان تاثیرحسابداری تحت وب را در توسعه تجاری واحد اقتصادی را از دیدگاه مدیران شرکت ها و همچنین صاحب نظران حرفه حسابداری مورد آزمون قرار می دهیم .
سوال تحقیق
آیا با استفاده از حسابداری تحت وب می توان گامی برای توسعه تجاری واحد اقتصادی برداشت؟
اهمیت انجام تحقیق
پیشرفت پر شتاب فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال های اخیر و ظهور انقلاب انفورماتیک فرصت های بی سابقه ای را برای نوسازی و بهسازی سیستم های اطلاعاتی سازمان ها و شاید حتی تجدید حیات آن فراهم آورده است(عرب مازار یزدی،1384،ص40). گرايش به استفاده از فناوري هاي نوين، به تدريج حوزة تجارت و حسابداري را نيز در نورديده است(ثقفی و همکاران،1384،ص153). با توجه به این که استفاده از فناوری اطلاعات در حسابداری سابقه زیادی ندارد، بنابراین تحقیقات معدودی در این رابطه انجام گرفته است که بیشتر آنها بر فناوری اینترنت و تاثیر آن متمرکز شده اند(اعتمادی و همکاران،1385،ص5).
مرور ادبیات تحقیق
وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل مقایسه رکن رکین پاسخگویی و تصمیم گیریهای اقتصادی آگاهانه و از ملزومات بی بدیل توسعه و رشد اقتصادی در بخش خصوصی و دولتی است. از این رو، هر موسسه ای باید سیستمی را بکار گیرد که اطلاعات مالی قابل اعتماد و موثر در تصمیم را به موقع فراهم آورد و در اختیار تصمیم گیرندگان مختلف بگذارد. سیستمی که اطلاعات مالی موجود را گرد آوری می کند و بر حسب واحد پول به عنوان مقیاس مشترک اندازه گیری می سنجد و گزاره های مفیدی را درباره امور مالی یک موسسه فراهم می آورد سیستم حسابداری است. ( علی مدد، ملک آرایی،1385 ،نشریه 105،ص الف).
حسابداری در دنیای ارتباطات امروز اثرات زیادی (خواسته یا ناخواسته) از فناوری اطلاعات پذیرفته است. طراحی سیستم های جدید اطلاعات حسابداری، استفاده از شبکه های محلی و جهانی، استفاده از نرم افزارهای آماده و خاص، استفاده از شبکه اینترنت و ... حداقل اثراتی است که دانش حسابداری پذیرای آن شده است. بکارگیری فناوری اطلاعات در سطح پیشرفته، بیشتر شامل استفاده از شبکه جهانی اینترنت برای کاربران، استفاده کنندگان و ... از اطلاعات حسابداری می باشد(زارع، بهنمیری).
سیستم های اطلاعاتی حسابداری
موفقیت عظیم اینترنت، باعث توسعه اطلاعات به صورت Online شده است. علاوه بر این بسیاری از شرکت ها اکنون در حال طراحی مجدد فرایند های تجاریشان حول محور اینترنت هستند. این توسعه، منتج به امکان دسترسی گروههای مجاز به صورت Online به اغلب اطلاعات شرکت شده و منابع اطلاعاتی با ارزش بیشماری به طور عمومی روی اینترنت در دسترس همگان قرار دارند. (حاجیها،1382،ص58).
ویژگی اصلی حسابداری در دنیای تجارت امروز تعامل حسابداران حرفه ای با سامانه های اطلاعاتی رایانه ای است. علاوه بر این، شرکت ها با استفاده از فن آوری اطلاعاتی خواستار انجام فعالیت ها با کمترین هزینه و بیشترین سود هستند(سجادی،1385،ص، د)
جامعه برای تامین نیازهای اطلاعاتی خود به طور روز افزون به سیستمهای اطلاعاتی حسابداری وابستگی پیدا کرده است و سیستمهای اطلاعاتی حسابداری خود به طور وسیع در حال گسترش و پیچیدگی است(سجادی،1385،ص485)،
حسابداری تحت وب :
با ایجاد و گسترش سریع اینترنت، از تلفیق فناوری اطلاعات و سیستم اطلاعات حسابداری، پدیده ای نو به نام«حسابداری تحت وب» پا به عرصه وجود گذاشت. منظور از حسابداری تحت وب عبارتست از : سیستم اطلاعات حسابداری که از «شبکه جهانی»4 و در معنای دقیق تر «صفحات گسترده جهانی»5 که به اختصار«وب» خوانده می شود، جهت جمع آوری، انتقال و گزارش اطلاعات مالی استفاده می کند. سیستم اطلاعات حسابداری شرکت با استفاده از فناوری اطلاعات وجنبه هایی از آن به ویژه حسابداری تحت وب، زمینه ای را فراهم می آورد تا سیستم مالی یکپارچه شرکت به صورت مستقیم به اینترنت وصل شده و با استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری بدون هیچگونه محدودیت زمانی و مکانی در هر نقطه از جهان بتواند به وب سایت شرکت مراجعه نمایند(میرزائی،1389).
تائیر حسابداری تحت وب بر ویژگی های اطلاعات حسابداری
براساس نتایج تحقیقات انجام شده در این زمینه حسابداری تحت وب بر روی برخی از ویژگیهای کیفی اطلاعات حسابداری بشرح زیر تاثیر می گذارد:
حسابداری تحت وب اهمیت اطلاعات و میزان تاثیر گذاری اطلاعات بر تصمیم گیری ها را افزایش می دهد. همچنین زمان ارائه اطلاعات را با نیازهای اطلاعاتی مدیران متناسب می کند و از کاهش ارزش اطلاعات بر اثر گذشت زمان می کاهد و در مجموع بموقع بودن اطلاعات را افزایش می دهد.
همچنین حسابداری تحت وب با ادغام و طبقه بندی اطلاعات پیچیده و ارائه جزییات بیشتر از اطلاعات مالی و عملیاتی، در موارد مقتضی، علاوه بر کمک به افشای کامل اطلاعات، قابل فهم بودن گزارش های مالی را افزایش می دهد.
حسابداری تحت وب ظرفیت و توان ارائه اطلاعات مفید برای تصمیم گیری را افزایش می دهد، به بیان دیگر سودمندی اطلاعات برای پیش بینی رویدادهای آتی در حسابداری تحت وب افزایش می یابد.
در راهکار حسابداری تحت وب با بهره گیری از گزارشگری مالی بر خط بوسیله اینترنت، تصمیم گیرندگان می توانند بطور روزافزون از اطلاعات به موقع و متنوع برای تصمیم گیری استفاده نمایند. و همچنین اطلاعات را که برای هدف خاصی می خواهند با استفاده از نرم افزارهای جستجوگر نیرومند جستجو نمایند و با بهره گیری از قابلیت فناوریهایی نظیر: پایگاه داده ها، سیستمهای خبره6، شبکه های عصبی7 و... بر مربوط بودن اطلاعات مالی بیافزایند.( خرم آبادی،1387).
کارکردها و مزایای حسابداری تحت وب
مدیریت از راه دور 8
با حسابداری تحت وب مدیریت مالی و حسابداری، می تواند بر عملیات حسابداری، از راه دور و بدون نیاز به حضور در محل ، نظارت داشته باشد. بدین صورت که موقعیت و محل مشخص یک بار تنظیم می گردد و پس از آن مدیر یـا هر کاربر دیگر می تواند از پشت میز کار خود بر حساب های سایر شرکت و موسسات زیر نظر خود نظارت داشته باشد
کار در هر محل9
در حسابداری تحت وب سامانه همه شرکت ها، بخش ها، اداره ها یا واحد های تجاری آن گونه کار می کنند که گویی نزدیک ترین رایانه متصل به سامانه ی سیستم می باشد
کمک به سرمایه گذاری10
سامانه حسابداری تحت وب با امکان دسترسی سریع به اطلاعات حسابداری موسسات (برای استفاده کنندگان عام یا برون سازمانی) با حداقل هزینه، راهنمای خوبی برای سرمایه گذاری فراهم می آورد، با سیستم حسابداری تحت وب، به کاربردن نرم افزارهای گران قیمت، سخت افزارهای جدید یا ساخت شبکه های IT ضروری نیست.
مقیاس پذیری11
موسسات و واحد های تجاری نیازمند یک سیستم حسابداری هستند که با رشد و توسعه سازمان، رشد کند و هزینه نداشته باشد، هم چنین برای هم آهنگ شدن با موقعیت جدید برای موسسات کوچک و تازه کار همان قدر مفید است که برای شرکت هایی با صدها شعبه، علاوه بر این به موازات رشد شرکت، اضافه کردن کاربران جدید، کارکردهای جدید و ظرفیت های فراروی جدید به سیستم، بسیار آسان است.(باقری،1386،ص47)
اطلاع رسانی به هنگام 12
با استفاده از سامانه حسابداری تحت وب، مدیران مالی شرکت می توانند در هر زمان و مکانی که خواسته باشند هر گونه گزارشی از بخش های مختلف شرکت را که در همان موقع تهیه شده است، دریافت یا گزارش های تلفیقی تهیه کنند.
توسعه تجاری 13
کاربردهای توسعه تجاری حسابداری تحت وب، توسط یک محیط وابسته به وب متمرکز به شرکت، به توسعه ی تجاری آن کمک می کند. این امر به وسیله اعمالی چون کم شدن هزینه فاکتور نویسی، افزایش کارایی کارکنان، جریان مدیریت پروژه، سرعت بخشیدن به جمع آوری و وصول مطالبات و تقسیم بهتر وظایف میسر می شود.
ارتباط ساده14
برای استفاده از حسابداری تحت وب شما تنها به یک مرورگر در هر رایانه و یک ارتباط دهنده به اینترنت نیاز خواهید داشت. این قابلیت، این امکان را به شما می دهد که این سامانه را در سرتاسر یک سازمان به راحتی و سادگی گسترش دهید. استفاده کنندگان دور از محل می توانند از طریق رایانه های نصب شده در دسترس باشند .
پایین آوردن هزینه ها نرم افزاری15 و سخت افزاری 16
شرکت ها و سازمان ها برای صرف مبالغ اضافی به منظور خرید نرم افزار اجتناب می کنند. هزینه های گزاف برای بالا بردن سامانه ی امکانات، یکی دیگر از دلایل طفره رفتن شرکت ها و سازمان ها برای خرید نرم افزار است. همچنین شرکت ها و سازمان ها از پرداخت مبالغ زیاد برای خرید و اجرای یک سرور سامانه و شبکه ی سخت افزاری و اضافه نمودن RAM به فایلهای سرور، جایگزینی قطعات سخت افزاری سرور، نگهداری سامانه و غیره رهایی می یابند.
کاهش هزینه های مدیریت سامانه17
شرکت ها از پرداخت هزینه های گزاف مربوط به کارمندان حرفه ای IT یا مشاوران برای نکهداری سامانه طفره می روند. سامانه های تحت یک سرور SQL، به خدمات حرفه ای IT نیاز دارند به گونه ای که در دسترس باشند. هزینه های لازم برای به دست آوردن چنین خدمات حرفه ای می تواند مبلغ قابل توجهی باشد.
با روش حسابداری تحت وب از سامانه ی شما نگهداری های لازم به صورت شبانه روزی به عمل می آید و هزینه ی آن ها نیز تنها شامل پرداخت همان اجاره ی ماهانه خواهد بود(باقری،1386،ص49).
مروری بر پژوهش های انجام شده:
با توجه به این که استفاده از فناوری اطلاعات در حسابداری سابقه زیادی ندارد، بنابراین تحقیقات محدودی در این رابطه انجام گرفته است که بیشتر آنها برفناوری اینترنت و تاثیر آن متمرکز شده اند در ادامه به نمونه هایی از تحقیقات مشابه اشاره می شود.
میرمجربیان حمید،(1383) در تحقیقی، در مورد « حسابداری تحت وب و تاثیر آن بر گزارشگری مالی داخلی و تصمیم گیری » در قالب پایان نامه کارشناسی ارشد در دانشگاه تربیت مدرس انجام داده است که در مورد نقش اطلاعات حسابداری در تصمیم گیری های مالی مدیران، اهمیت اطلاعات، موانع توسعه سیستم های حسابداری مدیریت و ... پرداخته است.
اعتمادی، حسین و همکاران (1385) در تحقیقی، در مورد « بررسی تاثیر فناوری اطلاعات بر ویژگی های کیفی اطلاعات حسابداری » که در نشریه بررسی های حسابداری و حسابرسی در شماره 43 به چاپ رسید به بررسی اطلاعات حاصل از گزارشگری از نظر کیفیت و نوع گزارشگری که با بکارگیری فناوری اطلاعات بدست می آید پرداخته شده است.
میشل اترج، ورنون ریچارد سو و سوزان سکولز(2001) در تحقیقی با عنوان «ارائه اطلاعات مالی در وب سایت شرکت» که در نشریه International Journal of Accounting Information System منتشر شده است به بررسی ظهور صفحات گسترده اینترنتی به عنوان راه جدیدی برای ارتباط شرکت ها با سرمایه گذاران جاری و آتی پرداخته و تاثیر گزارشگری تحت وب بر روی ریسک افشا را بررسی کرده اند.
فرضیه های تحقیق:
فرضیه های تحقیق در سه گروه تقسیم بندی می شوند که هر گروه دارای یک فرضیه اصلی و چندین فرضیه جزء می باشد.
فرضیه های گروه 1
فرضیـه اصلی اول : حسابداری تحـت وب باعث کـاهش هـزینه در واحد اقتصـادی می گردد.
فرضیه اول: حسابداری تحت وب باعث انجام کار در هر محل می شوند.
فرضیه دوم : حسابداری تحت وب باعث کاهش هزینه نرم افزار ، سخت افزار و مدیریت سامانه می شود.
فرضیه های گروه 2
فرضیه اصلی دوم : حسابداری تحت وب باعث گزارشگری به موقع برای استفاده کنندگان( داخلی و خارجی ) می شود.
فرضیه سوم: حسابداری تحت وب اهمیت اطلاعات را افزایش می دهد.
فرضیه چهارم: حسابداری تحت وب دسترسی به اطلاعات را افزایش می دهد.
فرضیه های گروه 3
فرضیه اصلی سوم : حسابداری تحت وب باعث توسعه بازار فروش و رضایتمندی مشتریان می گردد فرضیه پنجم:در حسابداری تحت وب دسترسی آسان به اطلاعات بر تصمیم گیرندگان تاثیر مثبت می گذارد
فرضیه ششم : در حسابداری تحت وب محدودیت مکانی و زمانی وجود ندارد.
روش انجام تحقیق
این تحقیق یک تحقیق توصیفی، پیمایشی است که مبتنی بر تحقیقات میدانی و کتابخانه ای (از نظر رو ش گردآوری اطلاعات)است. روش های گردآوری اطلاعات در این تحقیق آمیزه ای از روش های تحقیق کتابخانه ای و میدانی است . در روش کتابخانه ای از طریق مطالعات کتابخانه ای، ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق و نیز چارچوبی مناسب برای موضوع فراهم شد. در روش میدانی تحقیق، از طریق پرسش نامه، داده های مورد نیاز برای تأیید و یا رد فرضیه های تحقیق گردآوری شد.
در این تحقیق ، روایی پرسش نامه، با تدوین پرسش ها بر اساس مبانی نظری تحقیق و با اظهارنظر و تأیید اساتید حاصل شده است
به منظور کسب پایایی پرسش نامه از روش ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد . بدین صورت که در ابتدا 30 پرسش نامه بین پرسش شوندگان توزیع و جمع آوری شد . سپس به کمک نرم افزار SPSS آلفای کرونباخ 8/87 درصد محاسبه شد که بیانگر این مطلب است که سؤالات همسویی داشته و پاسخ دهندگان نیز در جواب دادن به سؤالات، دقت و حوصله بالایی را مبذول داشته اند. به عبارت دیگر پرسش نامه از پایایی و قابلیت اعتماد بالایی برخوردار است.
جامعه و نمونه آماری تحقیق:
جامعه آماری در این پژوهش مشتمل بر سه گروه است که شامل مدیران واحد های اقتصادی صنعتی و تولیدی منطقه گیلان و در کنار آن گروه دومی مشتمل بر اعضای هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای بندر انزلی و بروجرد و گروه سوم دانشجویان کارشناسی ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد می باشند. که جمعا" 202 نفر بوده است
در این پژوهش با توجه به این که داده ها کیفی هستندجامعه آماری محدود می باشد برای محاسبه حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است
با توجه به محاسبات انجام شده حجم نمونه 132 نفر تعیین گردید.
تجزیه و تحلیل داده ها
برای آزمون فرضیات تحقیق از t استیودنت تک نمونه استفاده گردید روش کار به این صورت است که میانگین جامعه ( میانگین نظری = متوسط نظر جامعه) برابر 3 قرار داده شده حال میانگین نمونه را با مقدار 3 آزمون می نماییم در صورتی که میانگین نمونه با میانگین جامعه اختلاف معنی داری داشته باشد فرضیه H0 رد و فرضیه H1پذیرفته میشود
فرضیه فرض آماری سطح معنی داری آزمون t استیودنت میانگین تجربی نتیجه
اول نقض ادعا H0: 000/0 91/4 31/3
در سطح اطمینان يك درصد، H0 رد می شود. پس فرضيه اول پذيرفته مي شود
ادعا H1: 3
دوم نقض ادعا H0: 000/0 052/5 25/3 در سطح اطمینان يك درصد، H0 رد می شود. پس فرضيه دوم پذيرفته مي شود
ادعا H1: 3
سوم نقض ادعا H0: 017/0 29/13 69/3 در سطح اطمینان يك درصد، H0 رد می شود. پس فرضيه سوم پذيرفته مي شود
ادعا H1: 3
چهارم نقض ادعا H0: 053/0 57/9 56/3 در سطح اطمینان يك درصد، H0 رد می شود. پس فرضيه چهارم پذيرفته مي شود
ادعا H1: 3
پنجم نقض ادعا H0: 000/0 37/10 57/3 در سطح اطمینان يك درصد، H0 رد می شود. پس فرضيه پنجم پذيرفته مي شود
ادعا H1: 3
ششم نقض ادعا H0: 000/0 02/12 58/3 در سطح اطمینان يك درصد، H0 رد می شود. پس فرضيه ششم پذيرفته مي شود
ادعا H1: 3
نتیجه گیری :
با توجه به نتایج بدست آمده از تحقیق مشخص گردید که استقرار و به کارگیری حسابداری تحت وب بر توسعه تجاری واحد های اقتصادی تاثیر دارد. همچنین حذف محدودیت های زمانی و مکانی، کاهش زمان و هزینه دسترسی و سرعت بخشیدن به گردش اطلاعات، زمینه مساعد برای تصمیم گیری های معقولانه برای مدیران و استفاده کنندگان فراهم می آورد.
