بخشی از مقاله
چکیده
امروزه سازمان ها در فضای رقابتی برای رسیدن به کیفیت و سرعت بالاتر در ارائه ی کالا و خدمات به سیستمی بهره ور و یکپارچه کننده منابع
سازمان نیاز دارند . یکی از بهترین ابزارهای رسیدن به این هدف، راه حل نرم افزاری ERP است. سیستم برنامه ریزی منابع سازمانی یک بسته نرم افزاری با
کاربرد بسیار وسیع است که همه عملکردهای سازمان را در یک سیستم منفرد یکپارچه می کند. برای اجرای موفقیت آمیز پروژه ERP در سازمان، انتخاب
یک سیستم مناسب با توجه به عوامل مؤثر و شاخص های متناسب ضرورت دارد . یکی از مشکلات اساسی برای پیاده سازی ERP، عدم هماهنگی و تناسب آن با فرایندهای کسب وکار می باشد.
مهندسی مجدد به معنی بازاندیشی بنیادین و طراحی مجدد ریشه ای فرایندها به منظور دستیابی به بهبود چشمگیر در معیارهای مهم عملکرد از قبیل هزینه، کیفیت، سرعت و خدمت است . امروزه باتوجه به قابلیتهای مهندسی مجدد در به ارمغان آوردن ارزش و ایجاد مزیتهای رقابتی در سازمان، طرفداران بسیاری پیدا کرده است .مهندسی مجدد فرایند کسب وکار نوع قدرتمندی از تغییر سازمانی است که در آن فرایندهای کسب و کار تحلیل،تسهیل و از نو طراحی می شوند.
انجام صحیح BPR با الهام گرفتن از برنامه ریزی استراتژیک و حمایت مدیریت ارشد منجربه پیاده سازی موفقیت آمیز ERP می شود چرا که برای اجرای ERP، بدون بازطراحی فرایندهای کسب و کار حتما وضع را بدتر می کند. از سوی دیگر بدون اتکا به یک سیستم یکپارچه و فرایندگرا، بازطراحی فرایندها ممکن نیست. بنا بر این ERP و BPR را باید دو قلوهای به هم چسبیده دانست.
کلمات کلیدی : برنامه ریزی منابع سازمانی، مهندسی مجدد فرآیند، فرآیند کسب و کار، برنامه ریزی، مدیریت، کیفیت، سرعت.
1 -مقدمه
در جهانی که رقابت بر روی اطلاعات می باشد و فناوری اطلاعات حرف اول را در سازمان می زند، همه سازمانها تمایل دارند تا در این رقابت داغ اطلاعاتی از رقبای خود عقب نمانند . برنامه ریزی منابع سازمانی 1 و مهندسی مجدد فرآیند 2 دو عاملی هستند که تنها برخی سازمانهای قدرتمند و ریسک پذیر و با مدیریت عالی، توانستند در این بازار اطلاعاتی از آنها بهره گیرند . سازمانهایی که این دو را به درستی به کار بسته اند به سودها و منافع هنگفتی رسیده اند اما اعمال ERP، BPR با هزینه های سنگینی روبروست که این هزینه ها در بخش های مختلفی پخش شده اند. حال سوال اینجاست که با وجود این هزینه های ابتدایی سنگین، اجرای این دو در سازمان حاوی ارزش است ؟ در بررسی های مختلفی که در سازمانها به عمل آمده به این نتیجه رسیدند که آنقدر ERP، BPR لازم و ملزوم هم هستند که آنها را با نام دوقلوهای جدا نشدنی خوانده اند . حال کدامیک باید ابتدا در سازمان اعمال گردد ؟ ترتیبی که اعمال می کنیم چه مزیتهایی دارد ؟ سوال دیگری که جای بحث دارد این است که آیا تمامی شرکتهایی که ERP، BPR را استفاده کرده اند موفق شده اند ؟ یا خیر ! شکست خورده اند؟ و شکست آنها چه دلایلی دارد ؟ در این مقاله به تمامی سوالاتی که در بالا ذکر شد، پاسخ خواهیم داد و پس از معرفی اجمالی ERP و BPR و بررسی وضعیت آنها در ایران، به ارتباط تنگاتنگ ERP و BPR خواهیم پرداخت .
.2 معرفی ERP
با جهانی شدن رقابت سازمانها و شرکتها جهت عرضه محصولات و خدمات خود، آنها را ناگزیر به پیوستن به بازارهای جهانی کرده است. یکی از ابزارهای مهم فناوری اطلاعات و ارتباطات که نقش مهمی در یکپارچگی اطلاعات در سازمان دارد و از شروط اصلی پیوستن به بازارهای جهانی است، سیستمهای برنامه ریزی منابع سازمانی است.
این سیستم هم اکنون به عنوان جدیدترین و موثرترین ابزار برنامه ریزی کل منابع سازمان مطرح بوده و شامل یک نظام بهم پیوسته اطلاعاتی، مهندسی و مدیریتی است که همه نیازهای یک
Enterprise resource planning)ERP( Business process reengineering)BPR(
سازمان را با نگرشی فرایندی در جهت نیل به اهداف سازمان و یکپارچه سازی تمام عملیات برآورده می کند. ERP با یک نگاه متفاوت روند کلیه فعالیتهای شرکتها را از حالت وظیفه گرایی به فرایند محوری تغییر جهت می دهد. پیاده سازی ERP علاوه بر پرهزینه و وقت گیر بودن، با ایجاد تغییرات بنیادین در فرایندها باعث ایجاد تنشهایی در اکثر بخشهای سازمان می شود که اگر سازمان بدون توجه و اطلاع از مشکلات و چالشهایی که هنگام پیاده سازی ERP با آنها مواجه خواهدشد، اقدام به پیاده سازی کند، قطعا با شکست مواجه خواهدشد.
تعاریف متنوعی از ERP ارائه شده است . یکی از کاملترین تعاریف به صورت زیر می باشد:
▪ ERP یک بسته نرم افزاری تجاری است که هدف آن یکپارچگی اطلاعات و جریان اطلاعات بین تمامی بخشهای سازمان از جمله مالی، حسابداری، منابع انسانی، زنجیره عرضه و مدیریت مشتریان است.
(Davenport,1998)
هم اکنون 70 درصد سازمانها و شرکتهای مطرح دنیا در آمریکا و اروپا قادرند با استفاده از مهمترین ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات یعنی سیستم های برنامه ریزی منابع سازمانی مراحل مختلف منبع و بازاریابی، تولید، توزیع و خدمات پس از فروش را بصورت کاملا مجزا و در یک گستره جغرافیایی وسیع و بعضا در دفترهای مجازی انجام دهند.
نمی توان گفت که توان تولید این گونه سیستم های نرم افزاری در کشور ایران وجود ندارد، باید قبول کنیم که صنعت آی تی در کشور صنعت نوپا و جوانی است و هنوز تا رسیدن به نقطه تعالی و جایگاه اصلی خود راه طولانی در پیش دارد، متاسفانه به علت عدم سرمایه گذاری دولت و بخش خصوصی در زمینه آی تی و مخصوصا سیستم های اطلاعاتی مکانیزه، روند رشد و توسعه ERP در کشور کند شده که در صورت رفع این مشکلات می توان امیدوار بود که این محصول در کشور قابل رقابت با محصولات خارجی باشد.
.3 وضعیت ERP در ایران
بررسی وضعیت ERP در ایران دارای جنبه های متنوعی است. ما در این تحقیق این موضوعات را به روشنی دسته بندی نموده و به تفضیل بیان خواهیم کرد البته قبل از پرداختن به این عوامل ذکر این نکته الزامیست که در ایران، هم شرکتهای
تولید کننده ERP وجود دارد و هم شرکتهایی که خواستار
استفاده از ERP هستند منتهی شرکتهای تولید کننده ERP
ایرانی قابل مقایسه با شرکتهای خارجی نیستند و این امر دلایل متنوعی مانند نو ظهور بودن فناوری اطلاعات در ایران و غیره دارد و از طرف دیگر شرکتهای ایرانی ایی که می خواهند ERP را در سازمان خود راه اندازی کنند نیز با اشباهاتی در کار خود و مشکلاتی در محیط پیرامون خود مواجه هستند که در زیر به همه این موارد اشاره خواهد شد . حال وضعیت ERP را در ایران در چهار جنبه زیر بررسی می کنیم :
جنبه اول : طرز فکر اشتباه از ERP
جنبه دیگر از وضعیت ERP در ایران این است که متاسفانه در ابتدای ورود ERP به بازار ایران به دلیل بدسلیقگی برخی افراد، با سه خصلت معرفی شده است ; گران، پرریسک و طولانی. درحالی که اینطور نیست. ERP یک پروژه اقتصادی است یعنی منافع آن بسیار بیشتر از هزینه آن است. مشکل آن است که در انتخاب ERP دقت کافی مبذول نمی شود . در تحقیقی که اینجانب پیرامون ERP داشتم به این نکته پی بردم که در انتخاب و اجرای ERP باید به روش حلزونی عمل کرد یعنی یک قدم رو به آرمان مورد نظر ولی یک قدم توسعه پذیر و تکامل یابنده . استقرار ERP از جنس هضم است نه تزریق! اگر سازمان من فقط برای یک پرس غذا آمادگی دارد هزینه کردن برای یک سفره رنگارنگ نتیجه ای جز سوء هاضمه نخواهد داشت.
جنبه دوم : استفاده از ERP خارجی
بسیاری از شرکتهای ایرانی از ERP شرکتهای خارجی استفاده می کنند بی آنکه به این موضوع توجه داشته باشند که چقدر نیازمند استفاده از ERP هستند ! و با پرداخت هزینه های هنگفت این سیستم را تهیه می کنند و قسمت اعظم آن را بلاستفاده می گذارند و این ینی عدم تطابق هزینه با استفاده ! و به عبارتی معنایی جز شکست نمی تواند داشته باشد . به بیانی
دیگر اگر منظور توانایی ها و امکانات نرم افزار است بدیهی است ERPهای معتبر خارجی بسیار پیشرفته تر هستند ولی واقعیت آن است که آن امکانات وقتی اجرایی شوند ارزش پیدا می کنند . مدیران ایرانی پول سرسام آوری بابت امکاناتی در ERPهای خارجی می پردازند که هیچگاه مورد استفاده قرار نمی گیرد . از این لحاظ بسیاری از شرکت ها را باید گورستان تکنولوژی دانست زیرا هزینه خرید و نگهداری چیزی را می دهند که نمی توانند استفاده کنند . همین شرکت ها می توانند برای شروع از
ERPهای ایرانی استفاده کنند و شاهد پیشرفتهای سریع شرکت
خود باشند . شاید بپرسید چرا ERPهای ایرانی ضعیف تر از
خارجی آنهاست ؟! چون علاوه بر اینکه فناوری اطلاعات در کشور ما نوپاست، ERPهای خارجی با هزینه های بسیار بالا در مدت زمانهای کوتاه به روز می شوند و شرکتهای تولید کننده آنها مانند شرکت SAP نیز، توان این هزینه را دارند. [5]
جنبه سوم : تحریم ایران
شرکت هایی مثل SAP و ORACELکه مجموعاً % 40 بازار ERP را در سال 2005 دارا بودند برای فروش نرم افزار به ایران محدودیت هایی دارند. هیچ یک از نسخه های ERP شرکت ORACEL قابل فروش به ایران نیستند . شرکتهای ایرانی برای استفاده از نرم افزار از نام یک کشور ثالث استفاده می کنند از طرفی نیز طبیعی است که استفاده ی غیر قانونی مشکلاتی را برای شرکت، بخصوص در به روز کردن نرم افزار خواهد داشت.
شرکتهای ایرانی اگر تمایل به استفاده از نرم افزار SAP
داشته باشند باید از نسخه های قدیمی آن استفاده کنند . مانند
شرکتهای ایران خودرو که موفق به خرید نسخه r/3 SAP سال 2000 این شرکت شد این نسخه ها شامل قانون تحریم نمی شوند.در شرکت ذوب آهن اصفهان نسخه e.business suite oracle تحت لیسانس شرکت اوراکل پیاده سازی شده است . پیمانکار پروژه با همکاری gts امارات قادر به تهیه این نسخه از نرم افزار بوده است . همانطور که می بینید شرکت ذوب آهن توسط یک کشور ثالث توانسته نرم افزار را در شرکت خود پیاده سازی کند.
جنبه چهارم : عدم سرمایگذاری در سطح کلان
همانطور که پیشتر بیان شد در زمینه تولید نرم افزارهای ERPدر ایران شرکت های ی در حال انجام فعالیت هستند، فعالیتی که برخی کارشناسان معتقداند راه به جایی نمی برد، چرا که طراحی و راه اندازی نرم افزاری های ERP نیازمند سرمایه گذاری در حد کلان است و کشور ایران توان ساخت ERP را به دلیل این که نتوانسته نرم افزارهای یکپارچه تولید کند، ندارد و از این رو سرمایگذاران هراس دارند که سرمایه خود را در این مسیر از دست دهند و از سرمایگذاری های بزرگ در این راه امتناع می ورزند.
