بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به نقش دستاوردهای فناوری اطلاعات بر عملکرد سازمان و اهمیت چابکی سازمانی در شرایط کنونی، این پژوهش با هدف بررسی ارتباط بین پذیرش برنامه ریزی منابع سازمانی - - ERP بعنوان یکی از دستاوردهای فناوری اطلاعات و چابکی سازمانی صورت گرفته است.
روش تحقیق حاضر توصیفی و بصورت پیمایشی انجام پدیرفته است. جامعه آماری پژوهش، کارکنان و مدیران ستاد دانشگاه علوم پزشکی بوشهراست که تعداد آنها 650 نفر می باشد وحجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی - مورگان، 240نفر برآورد و داده ها با استفاده از آمار توصیفی، آزمون همبستگی - پیرسون و اسپیرمن - مورد بررسی قرار گرفت.
پرسشنامه های مورد استفاده پرسشنامه محقق ساخته ی پذیرش فناوری وترجمه پرسشنامه چابکی سازمانی ازکتاب تغییر مدیریت عملکرد spitzer,2007 - - است که اعتبار صورت و محتوی آنها سنجش گردیدو پایایی آنها بر اساس آزمون آلفای کرونباخ به ترتیب /82 و /93 بدست آمده است.[1] یافته ها نمایانگر همبستگی معناداری بینسه شاخص سودمندی درک شده، سهولت درک شده و عوامل فردی با چابکی بوده، اما بین عوامل سازمانی با چابکی همبستگی وجود ندارد.
مقدمه
یکی از مهمترین تغییرات بهوجود آمده در سازمانها و جوامع امروزی، ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات است. استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات با افزایش کارایی، کاهش هزینهها و در دسترس بودن خدمات عمومی برای مؤسسات و کسب و کارها، موجب تسهیل امور میشود.
گستردگی بهره برداری از فناوری ارتباطات در امور دولتی، تحولات و تغییرات پی در پی به همراه پیچیدگی در قوانین باعث شده گرایش به استفاده از سیستم های رایانه ای در سازمان ها ی دولتی گریزنا پذیر باشد. زیرا از یک سو به صورت روز افرون انتظارات مردم در مورد خدمات و نیز نحوه و کیفیت ارائه آن در حال تغییر است و دولت باید پاسخگوی این نیازهای و انتظارات باشد و از سوی دیگر بکارگیری فناوری اطلاعات به افزایش دانش و آگاهی های کارکنان و نیز غنی تر شدن محتوای مشاغل می انجامد.
یکی از آخرین فناوری های اطلاعاتی در زمینه تحول سازمان ها، سیستم برنامه ریزی منابع سازمان - ERP=ENTERPRISE RESOURCES PLANNING - است. هدف اصلی در این فناوری، نفوذ فناوری اطلاعات در تمامی مراحل فعالیت های یک سازمان است تا منابع مختلف بتوانند با یکدیگر و رعایت تبادلات منطقی بین هم، خروجی یکپارچه ای را ارائه کنند.
در واقع زیربنای سازمان چابک عبارت است از همسو کردن فناوری های اطلاعاتی، کارکنان ،فرایندهای کاری و امکانات دریک سازمان همگن و انعطاف پذیر تا در این صورت توانایی وا کنش سریع نسبت به شرایط در حال تغییر فراهم گردد.[3] این مطالعه بر مبنای مدل نظری - مدل پذیرش تکنولوژی - استوار گردیده است. و تلاش می کند با شناسایی روابط بین مولفه های پذیرش ERP بر ابعاد چابکی سازمان به این موضوع است که چگونه پذیرش ERP می تواند سازمان را چابک تر کند بپردازد.
مبانی نظری پژوهش چابکی سازمانی:
از سال 1991 اصطلاح چابکی برای اولین بار به کار گرفته شد. چابکی به معنای توانایی پاسخگویی و واکنش سریع و موفقیت آمیز به تغییرات محیطی است. همانند تولید کنندگان، سایر سازمان ها و مؤسسات ناچارند که برای رقابت در قرن بیست و یکم به دنبال چابکی باشند چرا که سازمان های مدرن با فشار فزاینده ای جهت یافتن راه های جدید رقابت کارآمد در بازار پویای جهانی مواجه هستند. اصلی ترین نیروی محرک چابکی، تغییر است.
سازمان های چابک فراتر از انطباق با تغییرات می اندیشند و متمایل به استفاده از فرصتهای بالقوه در یک محیط متلاطم و کسب یک موقعیت ثابت به خاطر نوآوریها و شایستگیهای خود هستند.[4] یک سازمان چابک فرآیندهای سازمانی و افراد را با فناوری پیشرفته ترکیب می کند تا نیازهای مشتری را برای ارائه محصولات و خدمات با کیفیت زیاد و درمدت زمان نسبتاً کوتاه برآورده کند. چابکی توانایی سازمان در تهیه محصولات و خدمات با کیفیت خوب را افزایش می دهد و بنابراین برای افزایش توان رقابت سازمان مهم است.
کید - - 1994 یکی از جامع ترین تعریف های چابکی سازمانی را این گونه ذکر می کند:
سازمان چابک یک کسب وکار با سرعت، سازگار و آگاهانه است که قابلیت سازگاری سریع در واکنش به تحولات و وقایع غیرمنتظره پیش بینی نشده، فرصت های بازار و نیازمند های مشتری را دارد. در چنین کسب وکاری فرآیندها و ساختارهایی یافت می شود که سرعت، انطباق و استحکام را تسهیل کرده دارای سازمان هماهنگ و منظمی است که توانایی نیل به عملکرد رقابتی در محیط تجاری کاملاً پویا و غیرقابل پیش بینی را دارد و البته این محیط با کارکردهای کنونی سازمان بی تناسب نیست.
یک سازمان ضرورتاً دارای مجموعه ای از ظرفیت ها برای پاسخگویی به تغییرات در محیط است. سازمان چابک بیشتر در مورد تغییر و عدم اطمینان و غیر قابل پیش بینی بودن محیط نگران است و سعی در نشان دادن واکنش صحیح در این شرایط دارد. این ظرفیت ها شامل 4 عنصر اصلی هستند
قدرت پاسخگویی - واکنش - : توانایی شناسایی تغییرات و پاسخگویی سریع به آنها جهت برطرف سازی آنها.
رقابت: توانایی دستیابی مؤثر و کارا به اداف و رسالتهای سازمان.
انعطاف پذیری/ قدرت پذیرش: توانایی پردازش فرآیندهای مختلف و دستیابی به اهداف گوناگون با امکانات یکسان.
سرعت/ چابکی/ تیزی: توانایی انجام فعالیتها در کوتاه ترین زمان ممکن.
سازمان نیاز به داشتن حامیان چابکی برای پاسخگویی مؤثر به تغییرات محیط دارند.
در موردابعاد یک سازمان چابک، اولویت های مختلفی ارائه شده وبعضاً مورد توجه عاملان و دست اندرکاران نیز واقع می شود. نتایج نشان می دهد که بیشتر سازمان های دولتی چابک، شش بعد از چابکی را مدنظر داشته اند.
مؤسسه مطالعات علوم اجتماعی لندن در بررسی خود، مدل ابعاد مختلف چابکی را جامع تر از مدل های موجود برای سازمان های دولتی ارائه نموده است. ابعاد کامل این مدل عبارتند از: تغییر سازمانی، رهبری، فرهنگ وارزش ها، خدمت به مشتری، فناوری اطلاعات - دولت الکترونیک - ، مدیریت عملکرد.
برنامه ریزی منابع سازمانی - - ERP از زمان ظهور فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی محققان از دیدگاههای مختلف به بررسی آثار و تبعات ناشی از این فناوری ها پرداختهاند. و سعی کردهاند عواملی را که در پذیرش فناوری اطلاعات تاثیرگذار هستند، شناسایی نمایند تا بتوانند استفاده از این فناوریها را افزایش دهند.
از بین الگوهای مختلفی که محققان فناوری اطلاعات برای تبیین یا پیش بینی عوامل انگیزشی که در پذیرش فناوری توسط کاربران کاربرد دارد، استفاده نمودهاند میتوان به مدل پذیرش فناوری دیویس و همکاران ، اشاره کرد. اساس این الگو بر این عقیده استواراست که:
برداشت ذهنی از مفید بودن: میزانی که یک فرد معتقد است که استفاده از یک فناوری خاص، عملکرد وی را بهبود خواهد بخشید و برداشت ذهنی از آسانی استفاده: میزانی که فرد معتقد است که استفاده از یک فناوری برای وی آسان خواهد بود.
یکی از مهمترین نقاط ضعف مدل پذیرش فناوری آن است که در این مدل عوامل اجتماعی که نقش مهمی در نگرش افراد برای پذیرش فناوری دارند، مورد ملاحظه قرار نگرفته است. به منظور حل این مساله، در مدل شماره دو پذیرش فناوری، سازههای نظری دیگر نظیر فرآیندهای تاثیرات اجتماعی - هنجارهای ذهنی، داوطلبانه بودن و تصویر ذهنی - و فرآیندهای ابزاری شناخت - کیفیت محصول، رویت پذیری نتایج و اهمیت شغل - بر مدل اولیه افزوده شده است. تاثیرات اجتماعی و فرآیندهای ابزاری شناخت به طور معنیداری بر پذیرش فناوری اطلاعات و ارتباطات توسط کاربران تاثیر دارند.
شکل - - 1 - ثانویه پذیرش فناوری
ERP را می توان به عنوان نرم افزارهای یکپارچه تعریف نمود که دارای اجزاء و یا ماژول ه ایی برای برنامه ریزی، تولید، فروش، بازاریابی، توزیع حسابداری، مدیریت منابع انسانی، مدیریت پروژه، مدیریت موجودی، مدیریت خدمات، نگهداری، تعمیرات، مدیریت حمل و نقل و بازرگانی الکترونیک است.
معماری و ساختار ERP به گونه ای است که یکپارچگی و جامعیت سطح سازمان را فراهم نموده و جریان روان اطلاعات بینبخش های مختلف سازمان را فراهم می آورد.
ERP از منطر فنی و سیتمی به صورت زیر تعریف می شود:
از منطر فنی: یک مجموعه نرم افزاری است که به دنبال یکپارچه سازی کلیه فعالیت های دپارتمان ها و بخش های یک سازمان در قالب یک سیستم واحد کامپیوتری است .
از منظر مدیریتی: سیستمی است که کلیه بخش ها و وظایف یک سا زمان را در بستر فناوری اطلاعات یکپارچه می کند به نحوی که بتواند تمامی نیازمندیهای بخش های مختلف سازمان را تامین نماید و منابع سازمان را به سرعت، دقت و با کیفیت بالا در اختیار مدیران سطوح مختلف سازمان قرار دهد تا بتوانند از آن در جهت بهبود فرآیند برنامه ریزی و تصمیم گیری کمک بگیرد و ماژول های مختلفی از جمله مدیریت کیفیت، مدیریت مالی، مدیریت ساخت، منابع انسانی و اتوماسیون اداری و ..... را در بر می گیرد.
لازم به ذکر است منظور از ERPدر این پژوهش ماژولهای اتوماسیون اداری و سیستم پرسنلی است که چند سالی است در سازمان مورد مطالعه استفاده می شود.
