بخشی از مقاله
جمعیت و تنظیم خانواده
كلیه امتیازاتی كه در قوانین بر اساس تعداد فرزندان یا عائله پیش بینی و وضع شده اند در مورد فرزندان چهارم و بعد كه پس از یك سال از تصویب این قانون متولد می شوند قابل محاسبه و اعمال نخواهد بود و فرزندانی كه تا تاریخ مزبور متو
لد می شوند كماكان از امتیازات مقرر شده برخوردار می باشند.
●ماده ۱ :
كلیه امتیازاتی كه در قوانین بر اساس تعداد فرزندان یا عائله پیش بینی و وضع شده اند در مورد فرزندان چهارم و بعد كه پس از یك سال از
تصویب این قانون متولد می شوند قابل محاسبه و اعمال نخواهد بود و فرزندانی كه تا تاریخ مزبور متولد می شوند كماكان از امتیازات مقرر شده برخوردار می باشند.
▪تبصره ۱ : نحوه استفاده از امتیازات پیش بینی شده در قانون كار مصوب ۲۹/۸/۱۳۶۹ مجمع تشخیص مصلحت نظام و قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ به شرح زیر خواهد بود:
الف- مرخصی بارداری و زایمان كارگران زن)موضوع ماده ۷۶ قانون كار مصوب ۲۹/۸/۱۳۶۹ مجمع تشخیص مصلح نظام ( برای فرزندان چهارم و بعد كه پس از یك سال از تصویب این قانون متولد می شوند، از مرخصی استحقاقی موجود و آتی كارگر كسر خواهد شد.
ب- هزینه نگهداری فرزندان كارگران زن در مراكز نگهداری (موضوع ماده ۷۸ قانون كار مصوب ۲۹/۸/۱۳۶۹ مجمع تشخیص مصلحت نظام )برای فرزندان چهارم و بعد كه پس از یك سال از تصویب این قانون متولد می شوند ، به عهده كارگر خواهد بود(.
ج- حق بیمه فرزندان )موضوع ماده ۵۸ قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴( برای فرزندان چهارم و بعد كه پس از یك سال از تصویب این قانون متولد می شوند، به صورت جداگانه تعیین و مطابق تعرفه تامین اجتماعی از بیمه شده دریافت می گردد.
تبصره ۲ : این قانون در مورد سازمانها و موسساتی شمول حكم بر آنها مستلزم ذكر نام است نیز جاری می باشد.
●ماده ۲ :
وزارتخانه های آموزش و پرورش ، فرهنگ و آموزش عالی ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی و فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف به اجرای برنامه های ذیل می باشند.
الف- وزارت آموزش و پرورش موظف خواهد بود كه مطالب آموزشی مربوط به جمعیت و تامین سلامتی مادران و كودكان را در متون درسی خود به نحوی موثر بگنجاند.
ب- وزارت فرهنگ و آموزش عالی و وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكی موظف به ایجاد یك واحد درسی به نام جمعیت و تنظیم خانواده در كلیه رشته های آموزشی می باشند.
ج- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است زمینه های جلب مشاركت فعال و موثر روزنامه نگاران ، فیلم سازان و سایر هنرمندانی را كه به نحوی با آن وزارتخانه ارتباط دارند به منظور ارتقا سطح آگاهیهای عمومی از برنامه های جمعیت و تنظیم خانواده فراهم نماید.
●ماده ۳ :
سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است جهت ارتقا سطح آگاهیهای عمومی در تامین سلامت كودكان و مادران و جمعیت برنامه های آموزشی رادیویی و تلویزیونی به طور مستقیم و غیر مستقیم تهیه و پخش نماید.
●ماده ۴ : هزینه های ناشی از مواد ۲ و ۳ از محل كاهش هزینه های دولت كه با اجرا ماده ۱ این قانون حاصل می شود تامین خواهد شد.
برنامه جمعيت:
جمعيت به مجموعه اي از انسانها که در يک مکان معين بطور مستمر و به شکل خانواده زندگي مي کنند و در طول زمان بر حسب ويژگيهايي نظير سن،جنس،فعاليت و
وضع ازدواج ترکيب ويژه اي يافته اند اطلاق مي شود.هدف اين برنامه شناسايي مسايل بهداشتي جمعيتي و پيداکردن
راههاي مقابله باآن با هدف تامين رفاه و سلامت افراد جامه ميباشد. همچنين جمع آوري اطلاعات جمعيتي ،تجزيه و تحليل و قرار دادن آنها در اختيار مديران جهت تصميم گيري از ديگر اهداف اين برنامه است.
فعاليتها:
انجام تحقيقات کاربردي:
oبدست آوردن اطلاعات قابل اعتماد از وضعيت جمعيتي و بکارگيري آن
در سياستگزاريهاي توسعه
oشناسايي فاکتورهاي تاثيرگذار بر جمعيت
تشکيل کميته مقابله با بحران جمعيت:
oحساس کردن و جلب مشارکت ساير بخشهاي توسعه در مقابله با بحران جمعيت
oآشنايي سازمانهاي مرتبط با سياستها ي تنظيم خانواده و جمعيت و پرهيز از موازي کاري
آموزش:
oآموزش مفاهيم جمعيتي به دانش آموزان مدارس
oآموزش مفاهيم جمعيت و تنظيم خانواده به دانشجويان
ب- برنامه تنظيم خانواده:
اجراي اين برنامه با هدف تامين سلامت مادران و کودکان از يک سو و از سوي ديگرايجاد هماهنگي بين رشد و ابزار و عوامل فرهنگي،اقتصادي
و اجتماعي ميباشدکه نهايتا منجر به عدالت اجتماعي مي شود.اين برنامه شامل ارايه همگاني خدمات با کيفيت و کم هزينه و قابل قبول به متقاضيان
خدمت است تا گيرندگان خدمت بتوانند فاصله بين تولد فرزندان خود را با شرايط زندگي تطبيق داده و آگاهانه در باره تعداد فرزندان خود تصميم گيرند
تا از وقوع حاملگيهاي ناخواسته و پرخطر،سقط غير ايمن،بيماري ،معلوليت و مرگ پيشگيري شود.
فعاليتها ي آموزشي:
-تهيه و توزيع بروشور،پمفلت در سطح عموم
-تهيه محتواي آموزشي براي گروههاي هدف
-ارايه آخرين دستورالعملهاي تنظيم خانواده به مدرسين
دانشگاهها،دانشکدههاي آموزش عالي در استان
-راه اندازي و تجهيز سيستم رايانه اي تلفن 149 جهت دستيابي عموم به اطلاعات به روز بهداشتي و تنظيم خانواده
-اختصاص يک خط تلفن ثابت جهت مشاوره بهداشت باروري
-آموزش تنظيم خانواده به پرسنل کارخانجات،ادارات و سربازان پادگانها
سابقه تاریخی مسئله تنظیم خانواده
حیات بشر با خلقت آدم و زندگی مشترک با حوا آغاز شده است. تولید و تکثیر نسل از همان زمان آغاز گردید وتا کنون ادامه یافت. در گذشته هیچ وقت مشکل جمعیت به حدی نرسیده بود که انسان رابه فکر کنترل آن وادارد. همیشه بین منابع بالقوه و بالفعل زمین مورد نیاز واستفاده بشراز آنهاتوازنی برقراربود واز سوی دیگر کنترل طبیعی جمعیت با عواملی چون زلزله ، سیل ، آتش فشان ،قحطی و شیوع بیماریها و...وجود داشت ولی در حال حاضر با کنترل بیماریهاوکاهش مرگ ومیر شرایط کنونی زندگی اجتماعی به ویژه در کشورهای درحال رشد و جهان سوم نیازها و خواسته هایی راطلب کرده است که با گذشته متفاوت می باشد.برخی ازاین مسائل مانند توجه بیشتر به تغذیه ، بهداشت ، درمان و آموزش است برای رسیدن به این خواسته ها ضروری است برروی تنظیم خانواده وکنترل جمعیت توجه بیشتری صورت گیرد.
یکی ازمشکلات اجتماعی که جامعه ایران به ویژه طی دو دهه گذشته با آن دست به گریبان بوده ، رشد نامتناسب و بی رویه جمعیت نسبت به امکانات موجود درجامعه است که
این مسئله مشکلات زیادی را هم در سطح کلان وسیاست گذاری برنامه و هم در سطح خرد و خانواده هارا بوجود آورده است .
بررسی نظر موافقان تنظیم خانواده:
الف- کمبود مواد غذایی در جهان: جوامع پرجمعیت وفقیر به علت عدم توانایی لازم برای تامین منابع پروتئینی جانوری به ناچار نیاز غذایی خود رابا غذاهای گیاهی برطرف می کنند به همین دلیل در اینگونه جمعیتها فقر مواد پروتئینی بیشتر مشاهده می شود، این مسئله بویژه در مادران و کودکان بسیار چشمگیر است . کمبود مواد پروتئینی در بدن کودکان آسیب های جبران ناپذیری از جمله کاهش مقاومت بدن درمقابل بیماریها ، کم خونی و صعف اختلالات گوارشی راسبب می شود. تغذیه نامناسب ونبود موادغذایی مختلف در جیره روزانه سبب بروز اختلالاتی ناشی ازکمبود این مواد در بدن می شود. رنج ناشی ازگرسنگی و بیماری دردوره های کم محصول شدیدتر می گرددو قحطی ها نیز به دنبال آن می آیند و هرگاه میزان رشد جمعیت کاهش نیابد سوء تغذیه بسیاری از نقاط رادر بر می گیردو قحطی و گرسنگی همه گیر می شود .
ب- شکل محیط و مکان: یکی دیگر از شاخص های مورد توجه در برنامه های تنظیم خانواده و کنترل جمعیت شاخص تراکم جمعیت است، یعنی متوسط افرادی که دریک کیلومتر زندگی می کنند. میزان تراکم در کشورهای جهان سوم بالا است به همین دلیل با توجه به کمبود امکانات در این کشورها اختلالاتی در کمال و بقای نسل موجب می گردد.
ج- مشکل خواستهای فرزندان و اداره آنها: اسلام با تاکید برحفظ امنیت شخصی و اجتماعی کودکان ، پدر و مادر را به رعایت حرمت و احترام آنان توام با لطف و احسان سفارش می کندو به نوع تغذیه ، مسکن ، تفریح و بازی ، بهداشت جسمی و روحی فرزندان توجه می دهد. .
د- اهمیت رفاه خانواده: کسی که برای رفاه خانواده اش کار کند ، همانند مجاهد در راه خدا می باشد. به همین دلیل امنیت رفاهی برای خانواده هایی بوجود می آید که تعدادفرزندان مناسب باشد.
عوامل موثر در برنامه های تنظیم خانواده
1- تاثیر تغییرات وضع اقتصادی ،اجتماعی جامعه بر باروری :مطالعات نشان داده است که هر چه سواد زن و شوهربیشترو وضعیت مالی بهترو استفاده از امکانات رفاهی ...بیشتر باشد میزان استفاده از وسایل تنظیم خانواده بیشتر و میزان باروری آنها کمتر ا
ست .
2- تاثیرسلامتی یک خانواده بر میزان باروری
با کاهش تعداد فرزندان یک خانواده امکان مواظبت و نگهداری ازکودکان بیشتر می شود . همچنین به علت بهبود سلامتی در جامعه ،میزان مرگ ومیر کودکان و نوزادان کاهش می یابد که نتیجه آن کاهش در میزان باروری است.
3- اشتغال زنان و میزان باروری
هر چه در جامعه ای اشتغال زنان و مشارکت آنان در فعالیتهای اقتصادی ،اجتماعی بیشتر باشد میزان باروری در آن جامعه کمتر است .
4- شهرنشینی و مهاجرت
یکی از تحولات اجتماعی جوامع امروز ،افزایش میزان شهرنشینی است.الگوهای مدرن زندگی در شهر و مخارج سرسام آور فرزند پروری از عوامل دیگر کاهش باروری بویژه در شهر ها به شمار می آید.
5- اسلام و تنظیم خانواده
قوانین اجتماعی کشور ما منشاء دینی دارد.بررسی پدیده های زندگی در کشور ما موید این نکته است که قوانین برآمده از روح و جوهر مذهب پایدار می ماند.اگر چه ادیان الهی به ازدیاد جمعیت و تکثیر نفوس پیرامون خود توصیه می کنند ولی بر اساس
روایات و قرآن آنچه که برای جوامع اسلامی یا بهتر بگوئیم جامعه مسلمان در اولویت قرار دارد برخورداری آنها از رفاه اجتماعی است.از این رو زمانی که جامعه اسلامی به انبوهی
و کثرت افراد خود نیاز دارد ازدیاد نفوس را تشویق نموده وزمانی که به دلیل انبوهی نیروی کار وکاهش منابع اشتغال احتمال کاهش رفاه اجتماعی مطرح باشد ضروری می بیند که حد وحدودی برای ازدیاد جمعیت تعیین نماید
از عوامل مهم موفقیت برنامه های جمعیت و تنظیم خانواده در ایران حمایت رهبران مذهبی است .استفتائات متعدد اخذ شده از مراجع عظام و حوزه های علمیه در مورد مشروعیت برنامه های جمعیت و تنظیم خانواده موید این مطلب می باشد .درپایان فتوای حضرت امام خمینی (قدس سره) در مورد استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری آورده می شود .
منابع:
- باروری جمعیت - نوشته زهرا پور انصاری ، مرکز نشر دانشگاهی
- اسلام وتنظیم خانواده - نوشته سید محمد علی ایازی - دفتر نشر فرهنگ اسلامی
- جامعه شناسی جمعیت وتنظیم خانواده - نوشته محمد تقی شیخی نشر آرام
- جمعیت و تنظیم خانواده در جمهوری اسلامی ایران
