دانلود مقاله در مورد افشای تطبیقی صورتهای مالی در ایران

بخشی از مقاله

چكيده:
امروزه توسعه اقتصادي بر ‍‍‍‍‍‍پايه دسترسي به منابع مالي براي سرمايه گذاري استوار ميباشد .اين در حاليست كه تصميم گروههاي مختلف در خصوص سر مايه گذاري به نوبه خود به وجود يك سيستم اطلاعاتي مناسب بستگي دارد.استاندارد هاي حسابداري ايران كمك شاياني در افشاي اطلاعات براي تصميم گيريهاي صحيح و آگاهانه گروههاي مختلف بخصوص سرمايه گذاران دارند. به هر حال ، اطلاعاتي كه براي سرمايه گذاران وسايرين با اهميت است ،بايد به نحو مطلوب افشا گردد تا تصميم گيري انان مفيد واقع شود. فرضيه اين تحقيق به صورت زير ميباشد: : بين موارد شفاف سازی درصورتهاي مالي شركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود دارد.

در اين تحقيق موارد شفاف سازي(متغير مستقل) كه شامل:( اهداف شركت ، برآوردهاي حسابداري در صورتهاي مالي ، نتايج عملياتي و مالي درصورتهاي مالي ، ماهيت ، نوع و چگونگي معاملات اشخاص وابسته ، فرآيند تصميم گيري جهت تصويب معاملات با اشخاص وابسته ،بودجه بندي سرمايه اي ) در صورتهاي مالي شركتهاي ايراني ميباشد . از لحاظ دسته بندي تحقيقات بر حسب نحوه گرد آوري داده ها (طرح تحقيق) ميتوان اين تحقيق را توصيفي دانست كه از نوع پيمايشي بوده و به توصيف ویژگيهاي جامعه آماري شامل ماهيت

شرايط ،رابطه و چگونگي ارتباط بين آنها مي پردازد. گردآوري اطلاعات در اين تحقيق به روش ميداني و كتابخانه اي صورت مي گيرد. ادبيات و پيشينه تحقيق كه موضوع فصل دوم اين تحقيق ميباشد از طريق مطالعات كتابخانه اي جمع آوري ميگردد.در تحرير ادبيات تحقيق از كتابها،پايان نامه ها،مجلات داخلي وخارجي مرتبط با مو ضوع تحقيق استفاده مي شود.همچنين به منظور گرد اوري اطلاعات از جامعه آماري (شركتهاي عضو سازمان بورس اوراق بهادار تهران)از طريق مطالعات ميداني عمل ميگردد.

تحليل هاي آماري شامل آمار توصيفي و آمار استنباطي ميباشد. در سطح توصيفي با استفاده از نمودارهاي آماري وآماره هاي خلاصه مانند من ويتني،انحراف معيار ،كمترين وبيشترين به توصيف دموگرافيك جامعه پژوهش پرداخته ايم. درسطح استنباطي با استفاده از روشهاي آماري (آزمون كولموگروف-اسميرنوف، كروسكال واليس،كاي دو،آزمون نشانه با نمونه اي دو تاييها) تجزيه وتحليل متغيرهاي تحقيق در راستاي رد يا قبول فرضيه ها انجام شده است.و تحقیقات نشان می دهد که میزان افشای شفاف سازی که شامل (اهداف شرکت ، برآوردهای مهم حسابداری ، نتایج مالی و عملیاتی ، ماهیت ،نوع و چگونگی معاملات با اشخاص وابسته ، فرآیند تصمیم گیری جهت تصویب معاملات با اشخاص وابسته ، بودجه بندی سرمایه ای ) است از اهمیت یکسانی در شرکتهای ایرانی و شرکتهای کشورهای در حال توسعه برخوردار است و تقریبا به طور یکسانی در صورتهای مالی شرکتهای ایرانی و شرکتهای کشورهای در حال توسعه افشا می شود .

واژگان كليدي: افشا ،صورتهاي مالي،ساختار مالي، گزارشگري مالي 
مقدمه:
در بين كليه نهادهاي موجود در يك كشور ، نهاد اقتصاد از اهميت و جايگاه ويژه اي برخوردار است. اين نهاد علاوه بر اينكه بر ساير نهادهاي موجود مانند نهادهاي سياسي ، اجتماعي و فرهنگي تاثيرات فراواني مي گذارد ، تاثيرات بسيار نيز از آنها مي پذيرد. به همين جهت پويايي اقتصاد به شكوفايي ساير نهادها و در مجموع شكوفايي و رشد كليت يك جامعه خواهد انجاميد. در اين راستا پر واضح است كه براي شكوفايي هر نهاد اقتصادي بايد زير مجموعه هاي درگير بااين نهاد ، نقش خويش را در زنجيره به هم پيوسته آن به خوبي ايفا نمايند. از زير مجموعه هاي بسيار مهم اقتصاد ، بازار سرمايه است.در اين بازارها كه پس انداز كنندگان ، وجوه مازاد نياز خود را در اختيار نيازمندان و استفاده كنندگان وجوه قرار مي دهند ، نقدينگي لازم جهت تداوم فعاليت هاي واحدهاي اقتصادي فراهم مي ايند. بديهي است هر چه اين بازارها از كارايي بالاتري برخوردار باشند، انتقال وجوه بهتر صورت گرفته ، توان فعاليت واحدهاي اقتصادي بيشتر شده ودر نتيجه اقتصاد به تدريج شكوفا مي گردد. در اين اقتصاد سالم ودر بين بازارهاي سرمايه، بورس اوراق بهادار از اهميت بسزايي برخوردار است. دراين بازار ، سرمايه واحدهاي اقتصادي به صورت سهم ويا اوراق بهادار مورد معامله واقع شده وگردش وجوه با مكانيزم هاي از پيش تعيين شده صورت مي گيرد.

بورس اوراق بهادار چنان چه بتواند جايگاه مطلوب خويش را در اقتصاد يك كشور به دست آورد و نقش خود را به خوبي ايفا نمايد بي شك رشد و شكوفايي اقتصاد را تسريع نموده است. در شرايط كنوني اقتصاد ايران توجه به بورس اوراق بهادار اجتناب ناپذير بوده و تمامي نهادها و كساني كه در چرخه فعاليتهاي بورس اوراق بهادار داراي وظيفه اند بايد نقش خود را به خوبي ايفا كنند تا به بستر مناسبي براي رسيدن به رشد مناسب اقتصادي و انتقال از يك اقتصاد سنتي به اقتصاد مدرن دست يابيم.در بين بازنگران بورس ، سرمايه گذاران اعم از مردم

عادي يا حرفه اي،مهمترين جايگاه را دارا ميباشند.سرمايه گذاران بايد با اطلا عات كامل و صحيح در اين بازار گام بگذارند و بدانند كه چه نقش مهمي را در كارايي و پويايي اين بازار بازي مي كنند.بي شك در گرو همين اگاهي خواهد بود كه سرمايه گذاران در كنار ساير عوامل موثر بر بازار خواهند توانست گامهايي بسيار مهم و جدي در راستاي بهبود وضعيت اقتصادي كشور بر دارند. مهمترين ابزار آگاهي در اين بازار، اطلاعات مالي با ويژگي هاي كيفي لازم مي باشد. يكي از ويژگي هاي كيفي اطلاعات مالي ، قابليت اعتماد در درستي ارائه اطلاعات و رعايت قوانين تعيين شده در تهيه صورتهاي مالي مي باشد. اطلاعات مالي هنگامي قابل اتكا است كه آثار مالي معاملات و ساير رويدادها با رعايت قوانين و استانداردهاي مربوطه به

گونه اي بي طرفانه اندازه گيري شده و نتايج اندازه گيري ها و گزارشات مالي قابل تاييد مجدد باشد. ضمنا تئوري كارگزاري بيانگرتضادمنافع بين توليدكنندگان اطلاعات و استفاده كنندگان آن است . اين تضاد منافع موجب انگيزه لازم براي توليد كننده اطلاعات در جهت بهينه نمودن منافع خويش است كه زيان استفاده كنندگان آن را در بر دارد.در نتيجه استفاده كنندگان از اطلاعات مالي هنگامي مي توانند به آن اعتماد داشته باشندكه شخص مستقل نسبت به ميزان اعتماد اطلاعات و رعايت قوانين از جمله استانداردهاي حسابداري و يا قوانين تدوين شده توسط (هیئت استاندارد های حسابذاری مالی) ويا قوانين (استاندارد های بین المللی گزارشگری حسابداری ) نظر حرفه اي ارائه كند.

فصل اول
كليات تحقیق

1-1 مقدمه
همچنين هدف سرمايه گذاران از استفاده از اطلاعات مالي در بورس کمک به افزايش بازده (بدست آوردن مبالغي اضافه بر سرمايه گذاري اوليه) آنها مي باشد، از طريق سرمايه گذاري در واحدهاي اقتصادي و بررسی اطلاعات صورتهای مالی این واحد ها،می ثوان به هدف فوق دست یافت.
به نظر مي رسدكه بهترين منبع اطلاعاتي تعيين بازده يك واحد اقتصادي صورتهاي مالي ارائه شده توسط واحد اقتصادي همراه با اظهار نظرحسابرس مستقل مي باشدتا استفاده كنندگان بتوانند با اطمينان كامل نسبت به صورتهاي مالي ارائه شده تصميمات مورد نظر را اتخاذ نمايند. در اين راستا تحقيق حاضر به دنبال بررسي معناداري بين موارد افشاي شفاف سازي در صورتهاي مالي شركتهاي ايراني و مقايسه نتايج، با نتايج تحقيقات مشابه در كشورهاي در حال توسعه مي باشد.

2-1 تاريخچه مطالعاتي

اين موضوع قبلا توسط يك موسسه حسابداري در پاكستان بررسي شده و به اين نتيجه رسيده كه بيشتر قوانين در افشاي صورتهاي مالي در جامعه آماری مورد بررسی رعايت مي گردد.
در سال 2009 تحقيقاتي به صورت مشابه نیز در فرانسه صورت گرفت اين موضوع در 12 كشوردر حال توسعه نیز بررسی شده وقوانين ISAR در صورتهاي مالي اين 12 كشور مقايسه گردید. دراين تحقيق نيز نتايج قبلي مبني براينكه بيشتر اين قوانين در صورتهاي مالي اين كشورهارعايت مي شود حاصل گشت همچنین پایان نامه ای توسط رضا ارزیتون وبا راهنمایی دکتر محمد عرب مازار با عنوان بررسی رابطه ویژگیهای ساختار مالی و عملکردی شرکتها با سطح افشاي اطلاعات در صورتهای مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار درسال 1388 انجام شد و به نتایج ذ يل دست یافت:

- بین ویژگیهای ساختار مالی و عملکردی شرکتها و افشا کافی در صورتهای مالی رابطه معنادار وجود دارد.
- بین ویژگیهای عملکردی شرکتها و افشا کافی در صورتهای مالی رابطه معنادار وجود دارد.

3-1 بیان مسئله
در اين تحقيق از استانداردهاي بين المللي گزارشگري حسابداري ISAR استفاده شده كه در52گروه،5بعد افشا رادر نظرگرفته است. در تحقيق حاضر سعي مي كنيم يكي ازاين 5 دسته را با عنوان شفاف سازي كه توسط ISAR پيشنهاد شده درشركتهاي عضوبورس اوراق بها دار تهران بررسي نما ييم وسپس نتايج بدست آمده در ايران را با نتايج حاصله از تحقيقاتي كه اخيرا برروي شركتهاي كشورهاي درحال توسعه صورت گرفته مقايسه نماييم.شايان توجه است كه اين تحقيق به كيفيت افشا وانچه واقعا در شركتها افشا مي شود تمركزي ندارد. اين تحقيق بدنبال پاسخگویی به این سوالات است :1 -آيا بين ميزان افشاي اهداف شركت در شركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود دارد؟ 2 - آيا بين ميزان افشاي برآوردهاي مهم حسابداري در صورتهاي مالي شركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود دارد؟

3 - آيا بين ميزان افشاي نتايج عملياتي ومالي در صورتهاي مالي شركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود دارد؟4- آيا بين ميزان افشاي ماهيت ، نوع و چگونگي معاملات با اشخاص وابسته درشركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود دارد؟5- آيا بين ميزان افشاي فرآيند تصميم گيري جهت تصويب معاملات با اشخاص وابسته در شركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود ارد؟ 6- آيا بين ميزان افشاي آثارتصميم گيريهاي جايگزين(بودجه بندي سرمايه اي) در شركتهاي ايراني باشركتهاي كشورهاي درحال توسعه رابطه معناداري وجودارد؟

4-1 چهارچوب نظري
درباب اين موضوع تحقيق مشابهي در ايران صورت نگرفته اما به صورت مشابه درسال 2009 تحقيقاتي در فرانسه صورت گرفته است واين موضوع در 24 كشوردر حال توسعه نيز با عنوان غير مشابه قوانين ISAR را در صورتهاي مالي اين 24 كشور بررسي و مقايسه نموده است.در اين تحقيقات بررسي شده به اين نتيجه دست يافتند كه بيشتر اين قوانين در صورتهاي مالي اين كشورهارعايت مي شود .
همچنين اين موضوع در سال 2007 توسط يكي از كارشناسان يك موسسه حسابداري چارتراز پاكستان صورت گرفت و به اين نتيجه رسيدند كه بيشتر اين قوانين درصورتهاي مالي مربوطه رعايت مي گردد.
این تحقیق به پشتوانه مطالعات مشابه قبلی ،موارد افشا در صورتهای مالی شرکتهای ایرانی را با کشورهای در حال توسعه مقایسه کرده و در این بررسی ابعاد مختلف افشا را که در مدل تحلیلی زیر آمده است،مد نظر قرر میدهد.

5-1 فرضيات تحقيق
فرضيه اصلي : بين موارد شفاف سازی درصورتهاي مالي شركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود دارد.
فرضيه هاي فرعي :
1- بين ميزان افشاي اهداف شركت در شركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود دارد.
2- بين ميزان افشاي برآوردهاي مهم حسابداري در صورتهاي مالي شركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود دارد.
3- بين ميزان افشاي نتايج عملياتي ومالي در صورتهاي مالي شركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود دارد.
4- بين ميزان افشاي ماهيت ، نوع و چگونگي معاملات با اشخاص وابسته درشركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود دارد.
5- بين ميزان افشاي فرآيند تصميم گيري جهت تصويب معاملات با اشخاص وابسته در شركتهاي ايراني با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه رابطه معناداري وجود دارد.
6- بين ميزان افشاي آثارتصميم گيريهاي جايگزين(بودجه بندي سرمايه اي) در شركتهاي ايراني باشركتهاي كشورهاي درحال توسعه رابطه معناداري وجودارد.

6-1 اهداف تحقيق
هدف از تحقيق ، بررسي معناداري بين مواردافشاي شفاف سازي در صورتهاي مالي شركتهاي ايراني با شركتهاي مشابه در كشورهاي در حال توسعه مي باشد . اين تحقيق از طريق بررسي موردي صورتهاي مالي شركتهاي ايراني عضو بورس اوراق بهادارو جهت بررسي اينكه آيا قوانين ISAR در صورتهاي مالي شركتهاي ايراني رعايت مي شود يا خير و نهايتا ارائه پيشنهاد جهت رعايت بهترقوانين(در صورت عدم رعايت قوانين) در صورتهاي مالي صورت گرفته است.
انگيزه انتخاب موضوع علاقه شخصي و همچنين كمك به عموم سرمايه گذاران جهت استفاده بهينه از اطلاعات مالي در تصميم گيري هاي مربوط به مبادله سهام در بورس مي باشد.
در اين تحقيق علاوه بر هدف اصلي بررسي متغيرهاي فرعي در صورتهاي مالي شركتهاي ايراني شامل،افشاي شفاف سازي در مواردي شامل اهداف شركت ، برآوردهاي حسابداري در صورتهاي مالي ، نتايج عملياتي و مالي درصورتهاي مالي ، ماهيت ، نوع و چگونگي معاملات اشخاص وابسته ، فرآيند تصميم گيري جهت تصويب معاملات با اشخاص وابسته ، قواعد و مقررات حاكم بر معاملات غير مترقبه ، موارد مسئوليتهاي هيئت مديره در ارتباطات شركت ، نيز به عنوان متغيرهاي مستقل در مقايسه با شركتهاي كشورهاي در حال توسعه مقا یسه شده است.
مهم ترين اهداف تحقيق حاضر تعيين ميزان شفافيت در صورتهاي مالي شركتهاي ايراني در مقا يسه با شركتهاي كشورهاي درحال توسعه ميباشد. همچنين با بررسي متغيرهاي تحقيق درصورتهاي مالي شركتهاي عضو بورس اوراق بهادار تهران ، ميزان رعايت اين متغيرها در شركتهاي ايراني وسپس مقايسه نتايج با نتايج حاصله در كشورهاي در حال توسعه جهت ايجاد روشي مناسب براي همسوكردن منافع مديران و ساير ذينفعان در جهت تهيه صورتهاي مالي همسوبا قوانينISAR از ديگر اهداف اين تحقيق مي باشد.
در صورتي كه بين متغيرهاي مستقل و وابسته رابطه معنادار وجودداشته باشدبه اين نتيجه مي رسيم كه ايران نيزهمگام با كشورهاي در حال توسعه صورتهاي مالي خود را براساس استانداردهاي بين المللي تهيه مي كندو صورتهاي مالي از شفافيت لازم برخوردارهستند ولي در صورتي كه رابطه معنادار بين متغيرها وجود نداشته باشد بايد به دنبال راهكاري براي ايجاد شفافيت در صورتهاي مالي شركتها و الزام آنها به رعايت قوانين بين المللي باشيم.

7-1 اهميت تحقیق
در برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادي ، اجتماعي و فرهنگي كشور مقرر گرديده بودكه درچارچوب هدفهاي توسعه كشور با اتخاذ سياستهاي پولي – مالي و تنظيم مقررات ،نسبت به بكارگيري منابع سرمايه اي بخش خصوصي اقدام شود و همزمان با اين اقدامات بورس اوراق بهادار ايران تجديد فعاليت نمود.اين تجديد فعاليت مستلزم حضور فعا ل شركتهاي سهامي عام بوده همه ساله با افزايش تعداد شركتهاي پذيرفته شده در بورس، فرآيند نظارت برآنهاابعاد بيشتري را در بر مي گرفت.بخشي از اين نظارت گزارشگري شركتها را شامل مي شود. بديهي است در جهت افزايش اعتماد سرمايه گذاران گزارشهاي منتشره ميبايست كليه ابعاد ضروري را افشا نمايند.تحقيق حاضر از اين جهت اهميت دارد كه چگونگي افشا در صورتهاي مالي را در بورس تهران با شركتهاي مشابه در ساير كشورهاي در حا ل توسعه مقايسه مي نمايد.

8-1 حدود مطالعاتی
1-8-1 قلمرو مكاني تحقيق
با توجه به ماهيت تحقيق قلمرو مكاني مي بايست از جامعيت مناسبي برخوردار باشد بنابراين مبناي انتخاب قلمرو مكاني تحت پوشش قرار دادن تمامي شركتهاي يك جامعه مشخص و معتبر بوده است به اين منظور شركتهاي پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان قلمرو تحقيق انتخاب گرديده است.

2-8-1 قلمرو زماني تحقيق
قلمرو زماني تحقيق سال 1388را شامل ميشود و اطلاعات جامعه اماري در سال مورد نظر مورد تجزيه و تحليل قرار ميگيرد.

3-8-1 قلمرو موضوعی
محوراصلی این تحقیق ارتباط چند متغییر( اهداف شرکت،برآوردهای حسابداری در صورتهای مالی،نتایج عملیاتی ومالی در صورتهای مالی،ماهیت،نوع وچگونگی معاملات با اشخاص وابسته،آثار تصميم گيريهاي جايگزين)در صورتهای مالی شرکتهای ایرانی باشرکتهای کشورهای در حال توسعه می باشد.

9-1 تعاريف عملياتي واژگان و اصطلاحات
گزارشگري مالي : ارائه اطلاعات مالي در مورد وضعيت مالي ، نتايج عملكرد و گردش وجوه نقد واحد تجاري در طي يك دوره حسابداري به اشخاص ذينفع مي با شد.
ساختار مالي : مجموعه اي از ابزارهاي مالي ، بازارها و نهادهاي مالي فعال در يك اقتصادساختار مالي گفته مي شود .
صورتهاي مالي : گزارشهايي كه وضعيت مالي و نتايج حاصل از عمليات يك واحد تجاري را در خلال يك دوره زماني مشخص ارائه نمايند صورتهاي مالي اساسي شامل: ترازنامه ، صورت سود و زيان جامع و صورت جريانهاي نقدي است

فصل دوم
مروری بر ادبيات تحقيق
 

1-2 مقدمه
اطلاع رساني و شفاف سازي در بازار سرمايه،تمامي نهادهاي فعال دراين بازار وبه طورمشخص بورسها،واسطه هاي مالي وناشران اوراق بهادار را در بر مي گيرد، هر چند شايد بيشترين توجه دو حساسيت معطوف به اطلاعات عملكرد ناشران باشد،ليكن شفافيت عملكردبورس ها و واسطه ههاي مالي نيز از اهميت در خوري برخوردارند.