بخشی از مقاله
ذرت
مقدمه:
ذرت Zea Mays يكي از گياهان مهم زراعي است كه پس از گندم و برنج بيشترين سطح كشت را دارا مي‌باشد. اين گياه بعلت وسعت مناطق زير كشت و قيمت نسبتاً پائين محصول دانه نسبت به ساير غلات استفاده وسيعتري دارد، اگر چه سطح زير كشت اين گياه از گندم و جو كمتر است، اما ميزان محصول آن در واحد سطح بيشتر مي‌باشد. ( F.A.O. 1985 )
بنابر گزارش سازمان خواروبار جهاني در سال 1364 سطح زير كشت ذرت در ايران 45 هزار هكتار و ميزان توليد آن 50 هزار تن بوده است كه بيانگر عملكرد پائين اين محصول در ايران مي‌باشد. در برنامة افزايش توليد محصولات كشاورزي كه توسط وزارت كشاورزي ارائه شده است پيش بيني مي‌شود كه سطح زير كشت ذرت از 22 هزار هكتار و توليد 5/3 تن در سال 1366 به سطح زير كشت 258 هزار هكتار و راندمان توليد به 5 تن در هكتار در سال 1375 افزايش يابد. استان خوزستان به دليل دارا بودن اراضي حاصلخيز و سطح، آب كافي و انرژي خورشيدي مناسب كاشت نباتات علوفه‌اي بويژه ذرت دانه‌اي با توجه به چهار كربنه بودن آن از نظر فيزيولوژي گياهي كه سازگاري خوبي در مناطق گرم دارد، از پتانسيل توليد بالايي برخوردار مي‌باشد.
اهميت اقتصادي گياه ذرت بر همگان روشن است، چرا كه تقريباً كلية قسمتهاي آن اعم از ساقه، برگ، دانه و حتي كاكل و چوب آن موارد مصرف داشته و بيش از 500 نوع فرآورده‌هاي گوناگون از آن بدست مي‌آيد.
عمده‌ترين موارد مصرف ذرت در تغذيه دام و طيور، انسان و مصارف صنعتي است.
به حداقل رساندن عوامل بازدارندة و حفظ اين محصول از گزند عوامل مختلف مانند آفات و بيماريهاي گياهي، يكي از اقدامات بسيار اساسي در افزايش اين محصول مي‌باشد. شناخت و مبارزة اصولي با اين آفات مي‌تواند گامي اساسي در افزايش عملكرد در واحد سطح باشد.
فصل اول :
آشنایی با مکان کار آموزی
تاريخچه سازمان :
وزارتخانه جهاد كشاورزي در سال 1380 از ادغام دو وزارت جهاد سازندگي و وزارت كشاورزي بوجود آمد. وزارت جهاد سازندگي از زمان جنگ و بعد از آن كارهاي عمراني و سازندگي مربوط به كشور از جمله آسفالت كردن مسيرهاي روستايي، لوله كشي آب و برق رساني به روستاها، برگزاري كلاسهاي آموزشي در زمينه دام و.... را انجام مي‌داد. و كارهاي مربوط به وزارت كشاورزي در واحدهاي زراعت و باغباني، ترويج و مكانيزاسيون و حفظ نباتات خلاصه مي‌شد و پس از ادغام كارهاي مشترك اين دو وزارتخانه يك شده و هر دو با هم اهدافشان مشترك گرديد.
در حال حاضر مديريت جهاد كشاورزي شهرستان اهواز از واحدهاي اداري از قبيل امور اداري و مالي، دبير خانه، روابط عمومي و پشتيباني تشكيل شده و واحدهاي فني آن شامل ترويج (اداره ترويج و نظام بهره برداري)، حفظ نباتات، مكانيزاسيون، باغباني، مهندسي زراعي امور اراضي مي‌باشند.
مراكز خدمات :
مراكز خدمات شهرستان اهواز در مسيرهاي مختلف و به تعداد 9 مركز وجود دارند كه اين مراكز عبارتند از :
حميديه، الهايي، گبير، سوسيه سادات، گمبوها، سفمه، غيزانيه و شركت تعاوني گندمزار كوثران كه هر يك از اين مراكز دهستاني را تحت پوشش خود قرار مي‌دهند.
از وظايف اين مراكز بر طرف كردن نيازهاي كشاورزان در زمينه‌هاي مختلف از قبيل تهيه ماشين آلات، بذور، برگزاري كلاسهاي آموزشي، تهيه كود و اجراي بازديدها مي‌باشد البته با هزينه و اعتبارات مديريت و حمايت آن صورت مي‌گيرد. در هر مركز خدمات 5-4 پرسنل وجود دارد و مسئول هر مركز كارشناس مي‌باشد.
واحد حفظ نباتات:
مجموعه كارهايي كه در جهت حفظ محصولات كشاورزي از گزند عوامل زيان آور انجام مي‌شود. اين عوامل ممكن است اقدامات ترويجي باشد. ما وقتي به كشاورز ياد مي‌دهيم كه چگونه سم پاشي كند حشرات را بشناسد در واقع ما توليد كنندگان را آموزش مي‌دهيم كه در جهت حفظ محصولات كشاورزي فعاليت كند.
يكي از كارهاي اين واحد همكاري با واحد ترويج است به صورتع تشكيل كلاسهاي آموزشي كه مخاطبين آن، كشاورزان ناظر و مروجين مي‌باشند. مقوله ترويج از بخشهاي مهم كشاورزي است. ترويج به معني آموزش روشهاي نوين و انتقال يافته‌هاي تحقيقاتي به كاركنان مي‌باشد.
يكي ديگر از فعاليتهاي اين پيش بيني سموم مورد نياز بخش كشاورزي و نظات بر توزيع آنها به نحوه مصرف آنها مي‌باشد. اينكه در چه زماني، در چه رشدي، به چه ميزان سم مورد نظر استفاده و چگونه استفاده شود.
جمع آوري فلور گياهان يكي ديگر از فعاليتهاي اجراي اين واحد است. تهيه فلور علفهاي هرز به خاطر تهيه استراتژي مختلف در جهت كنترل علفهاي هرز مختلف. مثلا ابتدا فلور علفهاي هرز را بايد داشته باشيم تا بتوانيم بر عليه آنها اقدام كنيم، قدم بعدي اين است كه خانواده آن علف هرز را شناسايي كنيم. همه اين كارها به اين خاطر است كه ما دشمنان گياه را بشناسيم زيرا مبارزه با دشمن مستلزم شناخت آن است. (فلور به مجموعه رستنيها گفته مي‌شود).
جمع آوري فن حشرات منطقه از ديگر كارهاي اين واحد است. به مجموعه حشرات فن گويند. حشرات آفت زا و حشرات مفيد.
تهيه گزارشهاي تحقيقاتي و كارشناسي در مورد عوامل زيان رسان مختلف بالاخص كشتهايي كه مهم است. از وظايف اين واحد است مانند كشت گندم، كلزا، چغندر. در حقيقت نوشتن گزارش اظهار نظر كارشناسان است. نسبت به عوامل زيان رسان محصولات و ارائه كارها.
آموزش و نظارت بر كاركرد ادوات سم پاشي: از ديگر وظايف اين واحد است. در اين قسمت كلاسهايي براي كارشناسان، كارآموزان و مروجين برقرار مي‌شود و چگونگي سم پاشي و نيز نحوه كاليبره كردن بيان مي‌گردد. كاليبره كردن يعني اينكه ما در حقيقت تصميم مي‌گيريم كه يك سم پاش. سموم معمولا به صورت ليتر در هكتار است. ميزان مصرف مواد حشره كش در هكتار ثابت است مقدار آب متغيير است كه بسته به نوع سم پاش متغيير است. نظارت بر عمليات سم پاشي هوايي از ديگر وظايف اين واحد مي‌باشد. در اين خصوص بايد گفت كه كارشناس حفظ نباتات بايد در فرودگاه حاضر باشد و حتما مقدار سم موجود در هواپيما را نظارت دقيق كند. البته بايد توجه داشت كه وجود كارشناس حفظ نباتات ضروري است و نيز كاليبره كردن هواپيماي سم پاش را تغيير دادن نازلها مي‌توان انواع پاششها را بوجود آورد.
ايجاد شبكه‌هاي مراقبت محصولات مختلف از ديگر وظايف اين واحد است مثلا شبكه مراقبت صيفي جات شبكه مراقبت مجموعه‌اي از اقدامات و كاربرد وسيله هايي جهت زير نظر گرفتن تغييرات جمعيتي آفات و تعيين زمان مبارزه است. از اقداماتي كه مي‌توان انجام داد بازديد از مزارع است كه هر روز بايد اين كار تكرار شود كه اگر آفتي را تشخيص داديم به كشاورز اعلام كنيم تا سم پاشي صورت گيرد البته اين كار توسط كشاورز هم انجام مي‌شود. (بايد از مزرعه) از ديگر
اقدامات استفاده از تله‌هاي مختلف مي‌باشد. براي شكار حشرات و آفات به خاطر اينكه بدانيم جمعيت آنها در روز چقدر است. هر روز تعدادي آفت شكار مي‌شود و ما اين ميزان را روي منحني مي‌بريم در يك روز كه بالاترين مقدار شكار مشخص مي‌شود تعيين مي‌شود كه اين زمان اوج حشرات است. البته بايد توجه داشت كه كنترل حشره و آفت هر چه در مراحل ابتدايي باشد موثرتر خواهد بود. و نيز سم پاشي موثر خواهد شد. پس تاريخ ازدياد آفت از اين نظر مهم
مي‌باشد. تله‌ها انواع مختلف دارند: مثلا تله‌هاي نوري كه حشرات به سبب خاصيت تله‌هاي نوري كه حشرات به سبب خاصيت نور گرايي جذب نور مي‌شوند. ساختمان اين گونه تله‌ها به مانند يك جسم قيفي شكلي است كه درون قيف يك لامپ روشن كرده و زير قيف ظرف سيانور مي‌گذارند البته دور قيف يك پرده هايي قرار مي‌دهند. يا اينكه يك تشت آب زير قيف مي‌گذارند و روزانه آنها را بررسي مي‌كنند و تعداد پروانه‌ها را مي‌شمارند در يك روز حداكثر پروانه‌هاي بدست مي‌آيد كه آن روز به روز اوج حضور پروانه‌ها مي‌باشد. از ديگر تله‌ها مي‌توان به تله‌هاي فرموني اشاره كرد، حشرات ماده يك سري بو از خود ترشح مي‌كنند كه باعث جذب حشره مي‌شود. اين ماده به صورت هورموني ساخته شده و مي‌توان از اين ماده در جذب حشره استفاده كرد و آن را در تله انداخت. فرمونهاي هيليوتيس، فرمون كرم سيب، پروانه كارادنيا در بازار موجود مي‌باشند. (فرمونها بيشتر در مورد پروانه‌ها كرابرد دانند).
شبكه مراقبت در مورد علف هرز كشت گندم در نيمه‌هاي آبان شروع مي‌شود بنابراين بايد نوع علفهاي هرز را تشخيص دهيم. زير نظر گرفتن باغات و مزارع جهت بهترين زمان مبارزه را شبكه مراقبت گويند. يا به عبارتي بازديد از مزارع و تشخيص نوع علف هرز و رديابي و ظهور بيماريهاي مختلف را شبكه مراقبت گويند.
مبارزه با آفات عمومي يكي از وظايف واحد حفظ نباتات است. آفاتي همچون موش، سن و ملخ جزء آفات عمومي يا همه گير به حساب مي‌آيند. آفات عمومي چون همه‌گيري دارد و كشاورز به تنهايي نمي‌تواند از عهده كنترل آفت برآيد پس دولت كنترل آفت را بر عهده مي‌گيرد، ولي آفات خصوصي آفاتي هستند كه در مزارع كشاورز وجود دارد و كشاورز توان مقابله با آن را دارد.
از ديگر اقدامات اين واحد مي‌توان به قرنطينه كردن اشاره كرد. قرنطينه كردن يك سري عمليات هستند براي جلوگيري از آفاتي كه در كشور وجود ندارد ولي در كشورهاي همسايه وجود دارند. در مورد محصولات انباري مي‌توان لمبه گندم را نام برد و پروانه سفيد اشجار (آفات جنگل) كه در ايران نيست ولي چوبهايي كه وارد مي‌شوند نياز به يك چكاب كامل دارند. پس ما بايد همواره يك سري اطلاعات راجع به اين آفتها داشته باشيم. دو نوع قرنطينه داريم :
1ـ قرنطينه داخلي 2ـ قرنطينه خارجي
منظور از قرنطينه داخلي :عوامل زيان رساني است كه در يك استان وجود دارد و ديگر استان نيست به مانند كرم سرخ پنبه، كرم ساقه خوار برنج كه در شمال است ولي در خوزستان نيست. در مورد محصولاتي كه به خارج صادر مي‌شوند بايد گفت كه همواره با محصول صادراتي يك گواهي بهداشت نباتي مي‌باشد. وجود اين گواهي در مورد ورود و يا خروج لازم است ولي با وجود گواهي بهتر است كه خودمان نيز محصول را معاينه كنيم. اين گواهي شامل: نام محصول، كشور صادر كننده، كشور وارد كننده، تاريخ صدور گواهي، تاريخ عمليات ضد عفوني و چگونگي آن و با چه سمي و... مي‌باشد.
از ديگر اقدامات اين واحد كنترل بيولوژيك آفات گوجه فرنگي و ذرت در اهواز مي‌باشد.
واحد دامپروري :
حيوانات اهلي كه مي‌توانند براي ما مفيد باشند را دام گويند. دامپروري عبارت است از نگهداري و استفاده از دامهاي اهلي. گاوها را از نظر توليد به سه دسته تقسيم مي‌كنند:
1ـ شيري 2ـ گوشتي 3ـ دو منظوره
بهترين نژاد شيري گاو هولشتاين است. از نژاد نرمادي، نژاد هم فورد و نژاد آنگوس اشاره كرد از نژاد دو منظوره مي‌توان به نژاد قرمز دانماركي اشاره كرد. از نژادهاي ايراني مي‌توان به نژاد دشتياري اشاره كرد كه در چابهار و ايرانشهر است شير خوب مي‌دهد توليد گاو مي‌توان به شير، گوشت، و پشم اشاره كرد. براي دستيابي به بهترين توليد و ارزان‌ترين توليد بايستي بهترين شرايط با كمترين هزينه را برايشان ايجاد كنيم. شرايط ژنتيكي را نمي‌توانيم دست كاري كنيم پس
شرايط محيطي را بايد براي آنها فراهم كنيم. منظور از شرايط محيطي :محل، بهداشت، تغذيه دام مي‌باشد. پس از اهداف دام اين است كه شرايط محيطي را به گونه‌اي ايجاد كنيم كه توليدات را از نظر كمي و كيفي بالا ببريم و طيور، پروژه پرورش گاوميش، پروژه نوسازي و به سازي اماكن دامي، پروژه استحصال مواد علوفه‌اي و غني سازي علوفه‌اي خشبي.پروژه پرورش گاوميش، پروژه نوسازي و به سازي اماكن دامي، پروژه دامداريهاي صنعتي، پرورش زنبور گاوداريها و ثبت و ركوردگيري اصيل و نيز پرورش اسب اصيل درب و يك سري كارهاي متفرقه ديگر مثل ترويج بيمه دام.
پروژه پروار بندي :
هدف از پروار دام توليد گوشت زياد در واحدهاي دامي مي‌باشد. البته بايد توجه داشت كه كميت و كيفيت گوشت در واحد دامي را بالا ببريم: يك سري شرايط را بايد رعايت كنيم تا توليد افزايش يابد. انتخاب دام مي‌تواند يك عامل موثر باشد اينكه ما چه دامي را انتخاب كنيم كه خوب رشد كند و خوب به ما گوشت بدهد. البته با غذاي مناسب بهترين گوشت را به ما بدهد. در هر كشوري يك نوع دام خاص بهترين محصول را مي‌دهد. در شهرستان ما گاوهاي دو رگ خوب هستند از نظر گوشت و از نظر مقاومت به بيماريها. بعد از عامل انتخاب عواملي همچون واكسيناسيون، سم پاشي، ضد انگل و خوردن داروهاي انگلي داخل و خارج نيز موثر مي‌باشد.
پرورش دام :
تغذيه مهمترين بحث در واحد دامي مي‌باشد. حدود 60-50 % هزينه‌هاي تغذيه مي‌باشد جيره غذايي دام بايد بالازس باشد يعني جيره از نظر كليه مواد غذايي متناسب باشد. نكته‌اي كه بايد رعايت كرد اين است كه بايد از دادن غذاي يكنواخت به دام جلوگيري كرد و بايد غذاي متنوع به دام بدهيم و نيز بايد توجه كنيم كه خوراك دام رقابت با خوراك انسان نداشته باشد. مي‌توان از كاه، تفاله ني شكر، پس مانده زراعت غلات و ضايعات توليد محصول روغني (كلزا) آفتابگردان استفاده كرد. بايد توجه داشت كه كلنجاله‌ها پر؟؟؟ هستند، خانواده غلات انرژي زيادي توليد مي‌كنند و خانواده لگومينوز نيز پروتئين زيادي توليد ي كنند. از
خانواده لگو مينوز مي‌توان يونجه، شبدر، باقلا، را نام برد، يونجه بهترين علوفه دا است. پرورش گاوميش به عنوان دام آينده داراي فوائد زيادي مي‌باشد و آمار آن رو به رشد است. انرژي اضافه علوفه‌ها خبشي نامناسب را بهتر از گاو استفاده مي‌كند، ضريب هضم گاوميش بالاتر است، انرژي اضافه علوفه‌ها را به صورت چربي نگه نمي‌دارد بلكه از طريق شير دفع مي‌كند (شير پر چرب). گوشت گاوميش نوع كلسترل آن ضرري براي انسان ندارد. اماكن دامي بايد به گونه‌اي باشد كه در آن نور، رطوبت، تهويه، بهداشت و درجه حرارت تا حد امكان باشد.
نقطه راحتي دام به طوري باشد كه از نظر درجه حرارت و محيط براي دام مناسب باشد. در خوزستان دامداريها را سه طره ايجاد مي‌كنند بهتر است كه اسطبل را به سمت جنوب شرقي تهيه كرد. آبشخور و آبخوري بهتر است كاشيكاري باشد. مرغداري كاملا صنعتي است زيرا كنترل حرارت سخت است و مرغ حساس. در فصل تابستان مرغداريها معمولا تعطيل است.
جيره مرغ :
مناسب‌ترين جيره براي مرغ ذرت است كه پر انرژي مي‌باشد. اگر ذرت نبود به سراغ چربي رفته و بعد به سراغ مواد قندي مي‌رويم. سخت‌ترين بخش دامپروري، بحث گاوشير مي‌باشد ع توليد و پرورش زنبور عسل مي‌توان به توليد عسل و گرده افشاني در كار كشاورزي اشاره كرد. در امر پرورش زنبور اين نكته حائز اهميت است كه هر چند سال يكبار ملكه بايد عوض شود زنبور نر هميشه در كندو نيست فقط در زمان جفت‌گيري هست. هر چه زنبور فعاليت بيشتري داشته باشد زودتر مي‌ميرد. از شهد گلها عسل توليد مي‌شود و از گرده گل موم. شهد درون كسيه‌اي در بدن ريخته مي‌شود ولي محل جمع آوري گرده توسط پاهاي اولي مي‌باشد.
پروژه ثبت و روكوردگيري :
در رابطه با گو شيري كه زير پوشش كشوري قرار دارد بايد گفت كه يك سري كارهاي اصلاحي را بايد انجام داد مثلا از نظر توليدشان محدود است. بهترين نژاد، نژاد عربي است. اسب اصيل به اسبي گفته مي‌شود كه اجداد آن 3 الي 6 پشت آن مشخص باشد.
