بخشی از مقاله
رفتار مناسب با كودك
تصور كودك بدون مشكل امكان ندارد. لذا هر خانواده اي بايد بتواند رفتار مناسب و شايسته را با فرزندان خود داشته باشد.البته والدين امروزي توجه كافي را به تعليم و تربيت فرزندان خود د اشته و مسائل كودكان نيزهم قابل فهم و هم قابل درمان است.ضمنا انتظار مي رود همگان بدانند كه همه افراد يكجور نيستند و موقعيتها نيز منحصر به فرد است.
پس يك راه حل قطعي ومستقل وجود ندارد. راه حلي كه يك روز در مورد كودكي موثر است ممكنست فردا بي تاثير باشد و يا روشي كه در مواجهه با يك كودك جواب مي دهد شايد با كودكي ديگر بي فايده باشد. پس مي توان فهميد كه در ارتباط با مشكل يك كودكي اگر پيشرفتي مشاهده شد كودك را بايد تحسين نمود و در غير اين صورت بايد روشهاي ديگر را آزمود. همچنين بايد توجه داشت كه در انتخاب هر روش نبايد دركوتاه مدت انتظار پيشرفت زيادي را داشت. وانتخاب اهداف هم بايد متناسب با سن،شخصيت،تواناييها، جنس و ميزان رشد عقلي كودك باشد.
و به هر حال…..
مراحلي كه بهتر است از ابتداي مواجهه كودك با مشكل تا به آخرين مرحله از حل مشكل بدان توجه وعمل نمود را مي توان به صورت زير بيان كرد:
-ابتدا مشكل را تشريح كنيد- رفتارهايي را كه مي خواهيد تغيير دهيد دقيقا مشخص كنيد. رفتار كودك را تجزيه و تحليل و آن را به بخشهاي كوچكتر تقسيم كنيد. مي توانيد روي برگي و در يك ستون،رفتارها يا عادتهاي خاصي را كه دوست داريد كودكتان كمتر آنها را انجام دهد بنويسيد ودر ستون مقابل رفتاري را بنويسيد كه دوست داريد فرزنداتان انها را در بيشتر مواقع انجام دهد.
-در هر زمان بر روي يك مشكل تمركز كنيد- از هر ستون فقط يك مشكل را در نظر بگيريد نه همه و يا بيشتر آنها راه اين يك مشكلي را كه نظر گرفته ايد بهتر است كم اهميت ترين باشد كه سريعا مي توان آن را حل نمود تا در شروع احساس موفقيت كنيد. هر تغيير در فرزند شما نيز تاثير كلي وموفقيت آميزي را در مسير تربيت صحيح ايجاد خواهد كرد. به همين ترتيب و بتدريج به بقيه موارد مي رسيد. رفته رفته الگوهاي قديمي عوض خواهند شد و خواهيد ديد كه شما و فرزندتان خيلي زود احساس بهتري نسبت به خود و يكديگر پيدا خواهيد كرد.
-سخت نگيريد- تغييرات در كودك وبزرگسال نه در يك شب بلكه به آرامي ومرحله به مرحله ايجاد مي شود مثال كودك دقايق بيشتري را صرف درس خواند مي كند. يا احساس خوبي در رفتن به مدرسه دارد و يا كارهاي خود را خود انجام ميدهد. اين نشانه يك پيشرفت واقعي است كه هم براي والدين هم براي كودك مفيد است.
-هماهنگ و ثابت قدم باشيد- موفقيت شما در تغيير رفتارهاي فرزنداتان نيازمندهماهنگي وثابت قدمي است. در مورد چيزي كه مي گوئيد جدي باشيد، چيزي را بگوئيد كه منظوري از آن داريد و مطمئن شويد كه هر دو يك چيز را مي گوئيد. والدين هر دو در مورد مشكل و راه حل قبل ازدست زدن به هر كاري بايد اتفاق نظر داشته باشند و بعلاوه اگر با افراد ديگر مرتبط با كودك مثل پرستار كودك،معلم او يا ساير اعضا خانواده و هر فرد ديگري نيز كه بطور منظم با كودك ارتباط دارند هماهنگ باشيد نتيجه كار شما بهتر خواهد بود.
هميشه يك راه حل را به اندازه كافي به كار ببريد تا فرصت دستيابي به نتيجه دلخواه را داشته باشيد. معمولا والدين خيلي زود خسته مي شوند و بچه ها اين را ميدانندواگر والدين مقاوم واستوار نباشند، بچه ها به خواسته هاي آنها احترام نمي گذارند و خود را موظف به انجام آنها نمي دانند چون مطمئن هستند كه با كمي گريه واندكي سماجت به هدفشان مي رسند. پس وقتي شما تصميم خود را در مورد اينكه چگونه با يك مشكل روبرو شويد
گرفتيد ترديد به خود راه ندهيد. مثال وقتي كودك شما به خريد شكلات مورد نظر خود از سوپر ماركت اصرار و بدخلقي مي كند بعد از چند روز مقاومت شما در استفاده از يك روش مقابله اي، از كمتر شدن عصبانتيهاي فرزندتان متعجب خواهيد شد. در اين صورت ادامه دادن راه برايتان آسانتر خواهد بود.در صورتي كه راه انتخاب شده پاسخ نداد يكي ديگر از روشهاي پيشنهادي را ميتوانيد به كار ببريد.
- با ديد مثبت به رفتار كودك نگاه كنيد- سعي كنيد رفتار عمومي فرزندتان را با ديد مثبت نگاه كنيد. به جز رفتارهايي كه شما را آزرده ومايوس مي كنند. پس در حالي كه روي يك رفتار ناپسند او كار مي كنيد و در حال اصلاح آن هستيد به او اطمينان دهيد كه دوستش داريد و به او احترام مي گذاريد. هرگز تحسين را بخصوص در مورد كودكان كم ارزش نپنداريد.
-بگذاريد بچه ها بدانند منتظر چه بايد باشند- در مورد رفتاري كه مي خواهيد آن را تغيير دهيد و در مورد راه حلهايي كه مدنظر قرار ميدهيد در پي يك فرصت مناسب باشيد تا به كودك توضيح دهيد چه اتفاقي قرار است بيفتد. آن را به سادگي تشريح كنيد. گفتن كلمات و مفاهيمي به كودك از جمله اينكه سعي كن مسئوليت پذير باشي ،خوش خلق باش،پسر خوبي باش و… معناي خاص را براي كودك تفهيم نمي كند. بايد به كودك بگوئيد كه دقيقا چه مي خواهيد بكنيد و چه انتظاري از او داريد.
اهداف كلي خود را آشكار نكنيد ولي با حالتي دوستانه از محبت وعاري از هر گونه تهديد، اجازه دهيد هدفي را كه هر دو براي رسيدن به آن كار مي كنيد بداند. براساس سن كودك و اهميت مشكل مي توانيد از واگذاري دوست داشتينهاي كودك به او مثل جايزه هم استفاده كنيد.
-بيشتر از تاييد كردن استفاده كنيد تا از تنبيه كردن- اگر كودك شما با انجام رفتاري به شما نگاه مي كند تا بداندعملي را كه انجام مي دهد درست است يا نه. در صورت خوب بودن يا اشكال نداشتن بهتر است بگوئيم «درسته يا خوبه». در صورتي كه رفتارش غلط يا خطرناك باشد بهتر است قاطعانه بگوئيم «نه».هميشه سعي كنيد با هدف مطمئن از فكر و تصميم خود سخن بگوئيد. گفته هاي خودرا جدي بگيريد و آنها را رها نكنيد.
هميشه سعي كنيد ديدي مثبت به فرزندتان داشته و بعد در تربيت او اقدام كنيد و چنانچه كاري موافق ميل شما انجام داد رضايت خودتان را به كودك ابراز كنيد. حال اگر در شرايط خاصي بخواهيد نارضايتي خود را از رفتار كودك نشان دهيد اطمينان داشته باشيد تاثير رفتار عدم رضايت شما به مراتب بيشتر از زماني خواهد بود كه كودك بخاطر رفتارهاي خوب خود تشويق نشده باشد.
-چگونه تحسين كنيم- صحيح نيست كه فقط به رفتارهاي نادرست كودك توجه كنيم واعمال درست آنها را ناديده بگيريم بايد بديهي تلقي كنيم ووقتي هم اشكالي در رفتار آنها رخ داد همه اشتباهاتشان را به رخشان بكشيم. انتقاد همراه با كمي ستايش نتايج بهتري به بار مي آورد.كودك شما نيازمند توجه شماست و اوسعي مي كند اين توجه را به هر طريقي بدست آورد.اگر شما روي نكات مثبت تمركز كنيد،در مقابل رفتارهاي خوب بيشتري دريافت خواهيد كرد
زيرا كودك با رفتارهاي مثبت خود سعي در جلب توجه شما خواهد داشت. اگر شما (والدين) به تشويق و تحسين كودكتان عادت نداريد شايد انجام آن براي اولين بار دشوار باشد. اما هر چه بيشتر آن را انجام دهيد برايتان طبيعي تر و آسانتر خواهد بود و بزودي تاثير قدرتمند تعريف وتمجيد را دررفتار كودك خود خواهيد ديد.
-هنگام تحسين به توصيه هاي زير عمل كنيد تا نتيجه بهتري بگيريد:
• رفتار مشخصي از كودك را تحسين كنيد نه شخصيت كلي او را. پس از كلماتي مثل دختر خوب يا پسر خوب استفاده نكنيد بلكه گفتن اين جمله كه اين كارتو صحيح يا عالي است مناسب خواهد بود.
• از تحسينهاي ويژه استفاده كنيد. يعين جملات مناسبي را فقط درجهت تاييد رفتار خاص كودك بگوئيد.
• هر پيشرفتي را تحسين كنيد. حتي اگر بعد از بازي كردن با يك اسباب بازي آن را برداشته وسرجاي خودبگذاريد.
• بطور مناسب ومقتضي تحسين كنيد. يعني سن كودك واخلاق او و نيازهاي او را مثل در آغوش گرفتن ،بوسيدن، لبخند زدن ،چشمك زدن، گفتن كلمه يا جمله مناسب و تحسين برانگيز و بازي كردن را مدنظر قرار دهيد و در عين حال از گفتن جملات تكراري يا انجام رفتار تكراري تشويق كننده بپرهيزيد.
• بلافاصله تحسين كنيد.
• تحسين را با علاقه بي قيد وشرط بياميزيد. به كودك نشان دهيد كه حتي وقتي در حال بررسي رفتارش نيستيد باز به او ارزش قائليد، بدون قيد وشرط دوستش ميداريد، بغلش كنيد ، به او توجه كنيد ، به حرفهايش گوش دهيد، برايش ارزش قائل شويد و به او اطمينان بدهيد كه لازم نيست براي بدست آوردن علاقه شما نگران باشد چون در همه حال وهميشه از آن برخوردار است.
-چگونه ناديده بگيريم- يك راه براي برطرف كردن رفتارهاي آزاردهنده خاص آن است كه آنها را به سادگي ناديده بگيريم. با ناديده گرفتن برخي كارها فكر نكنيد كه در واقع كاري براي بهبود وضعيت انجام نمي دهيد بلكه با ناديده گرفتن بطور حساب شده و مداوم در مورد بعضي از كارها به نتايج حيرت آوري در مورد ترك آن رفتارها مي رسيد. ناديده گرفتن سنجيده، هنر ناديده گرفتن رفتارهايي است كه دوستشان نداريد.
قبل از به كار بردن اين راهبرد (استراتژي) بايد رفتارها را طبقه بندي كنيد. سپس ببينيد كداميك را ميتوانيد ناديده بگيريد وروشن است نمي توان اعمال خطرناكي مثل دويدن به سمت خيابان ،گاز گرفتن ،كتك زدن و… را به سادگي ناديده گرفت.
به راهنماييهاي زير در مورد اين روش توجه كنيد:
تصميم بگيريد كه چه رفتاري را ميتوانيد ناديده بگيريد و چه رفتاري را نمي توانيد. آيا اين رفتاري است كه مي توانيد،مجبوريد، آيا مي خواهيد ناديده بگيريد؟ آيا اين رفتار براي كودك يا فرد ديگري خطرناكت تر است و يا احتمال زيان مالي دارد؟ كاري را كه نمي توانيد به پايان ببريد، هيچگاه ، شروع نكنيد.
