بخشی از مقاله
چکیده
شهر تهران یکی از آسیب پذیرترین نقاط کشوردر زمان وقوع زلزله تلقی می شود - سایت اطلاع رسانی مدیریت بحران ایران - و با جمعیت حدود 8/5 میلیون نفر - سایت مرکز آمار و اطلاعات ایران - و وجود566 مهد کودك، ضرورت توجه به آموزش مربیان مهد کودك و پیش دبستانی استان تهران که جمعیتی حدود 4639 نفر را شامل می شوند توجیه می نماید - آمار سازمان بهزیستی استان تهران - . به منظور آگاهی از میزان دانش و رفتار مربیان مهد هاي کودك تهران از پدیده زلزله و رفتار احتمالی آنها در زمان وقوع زلزله تحقیق میدانی در این زمینه انجام شد. حجم نمونه آماري در این پژوهش 288 نفر از مجموع 1055 نفر جامعه آماري مربیان مهد کودك هاي مستققر در15 منطقه از مجموع 22 منطقه شهرداري در تهران بزرگ بوده است.
مقاله حاضر برگرفته شده از نتایج عوامل مؤثر بر دانش و آگاهی مربیان در زمینه زلزله و 4 سؤال از مجموعه سؤالات پرسشنامه این پژوهش است،که به بررسی رابطه بین سن، سابقه خدمت، میزان تحصیلات مربیان مهدها، سابقه تأسیس مهد کودك، و رفتار احتمالی مربیان در هنگام وقوع زلزله در فضاي باز و در فضاي بسته می باشد. همچنین در این مقاله دیدگاههاي مربیان نسبت به پدیده زلزله، وضعیت ایمن سازي غیر سازه اي مهد کودکها مورد ارزیابی قرار گرفته و به عوامل بیرونی مانند محدوده جغرافیایی مهدهاي کودك در نوع رفتار احتمالی مربیان هنگام وقوع زلزله در فضاي باز و فضاي بسته پرداخته شده است.
نتایج دادهها نشان میدهد که دیدگاه مربیان مهد کودکها نسبت به پدیده زلزله مناسب است و درصد قابل توجهی از مربیان مهد کودکها به ایمن سازي غیر سازه اي تاکید داشته اند. همچنین رابطه معناداري بین محدوده جغرافیایی مهد کودك ها و رفتار احتمالی مربیان در هنگام وقوع زلزله در فضاي باز و در فضاي بسته وجود ندارد. همچنین با بررسی رفتار مربیان هنگام وقوع زلزله در فضاي بسته و در فضاي باز مشخص گردید که میزان آگاهی آنان در نوع رفتار مناسب در فضاي بسته بیشتر از فضاي باز بوده، و از میان افراد آگاه در فضاي بسته عده بیشتري به قرار گیري در مکان مناسب اشاره کرده اند.
مقدمه
آموزش در زمینه پدیده زلزله و ایمنی در برابر آن، از سال 1368 با هدف گسترش فرهنگ ایمنی در برابر زلزله در سطح جامعه و افزایش میزان آگاهی و دانستههاي مردم جهت ارتقاء سطح آمادگی آنها شکل گرفت در این میان آموزش کودکان مهد کودکها که بخش وسیعی از جامعه را تشکیل می دهند داراي ضرورت است - سایت پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله - ، به همین دلیل آگاه سازي مربیان این مراکز و آگاهی از رفتار احتمالی این مربیان که ناشی از دانش و آگاهی آنهاست بسیار حائز اهمیت است.
مقاله حاضر با هدف بررسی و شناخت رفتار احتمالی و دانش مربیان مهدهاي کودك در مناطق شهر تهران در زمان زلزله برگرفته از پژوهشی است با عنوان بررسی عوامل مؤثر بر سطح دانش و آگاهی مربیان مهدهاي کودك از زلزله. در این پژوهش جمع آوري اطلاعات ودادهها از طریق مصاحبه حضور ي و تکمیل پرسشنامه انجام شده است. به علت گستردگی مهدها و وسعت تهران بزرگ، جمع آوري پاسخ سوالات پرسشنامه ها توسط دو پرسشگر به مدت 2 و ماه و نیم و انجام پذیرفت.
سؤالات پرسشنامه شامل پرسشهاي باز پاسخ و بسته پاسخ بوده و شامل 3 بخش -1 عوامل مؤثر بر دانش و آگاهی مربیان در زمینه زلزله شامل - سن ، سابقه خدمت، میزان تحصیلات، سابقه تأسیس مهد کودك و محدوده جغرافیایی مهد کودکها - ، دوم؛ میزان اطلاعات، دانش و آگاهی مربیان از پدیده زلزله و از نحوه فراگیري آموزشها، و سوم؛ میزان آگاهی، آمادگی و رفتار احتمالی مربیان در زمان وقوع زلزله در فضاي باز و بسته بوده است.
قبل از انجام تحقیق به منظور سنجش روایی و اعتبار پرسشنامه، یک آزمون به صورت پایلوت در میان 40 نفر از مربیان مهدها انجام شد و پس از بررسی نقاط ضعف تغییرات لازم در سؤالات پرسشنامه انجام پذیرفت. در انتخاب مهد کودکها با توجه به پراکندگی آنها در مناطق مختلف تهران تلاش شد تا توزی ع مناسب آنها مورد توجه قرار گیرد . پس از جمع آوري داده ها از آزمونهاي مجذورکاي، تحلیل واریانس و آمارهاي توصیفی و استنباطی براي توصیف تحلیل داده ها استفاده شده است .
در این تحقیق جستجویی در میان تحقیقاتی که در کشورهاي خارجی انجام شده صورت گرفت و نتایج نشان می دهد که در کشورهاي دیگر نیز تحقیقات منسجمی در رابطه با نوع رفتار احتمالی مربیان مهدها در زمان وقوع زلزله انجام نشده است. بنابر این، این مقاله می تواند زمینه ساز تحقیقات بیشتري در رابطه با این موضوع باشد و سبب شناخت هر چه تمام تر دانش و رفتار مربیان مهدها که سهم بسزایی در آموزش کودکان کشور دارند را نشان دهد.
پیشینه پژوهش
به منظور پیشبرد آموز ش موضوع زلزله و ایمنی به کودکان و ارتقاء سطح آگاهی آنها و همچنین بررسی رفتار مربیان مهدهاي کودك، تحقیقاتی در این زمینه انجام شده است که به بخشی از اقدامات و تحقیقات انجام شده در این راستا اشاره می شود.
کتاب راهنماي تدریس مفهوم زلزله و ایمنی
در سال 1383 کتابی تحت عنوان راهنماي تدریس مفهوم زلزله و ایمنی - ویژه مربیان مهدهاي کودك - براي مربیان مهد کودکها در پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله تألیف شد. - سایت پژوهشگاه زلزله شناسی - این کتاب جهت کمک به مربیان و ارائه الگوهاي تدریس در زمینه پدیده زلزله به معرفی خصوصیات کودکان مهد کودك و پیش دبستا ن پرداخته است. همچنین کتاب مذکور به نحوه استفاده از روشهاي کمک آموزشی مانند بازي، قصه گویی، شعر، کاردستی، نقاشی می پردازد.
ارزیابی روشهاي کاربردي براي آموزش مفاهیم زلزله به کودکان پیش دبستانی
این پژوهش در سال 1390 در پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله انج ام شد. از آنجا که در سطح کشور مراکز پیش دبستانی و مهد کودك غالباً در ییک مکان متمرکز هستند و 5 و 6 ساله هاي مهد کودکها پیش دبستانی 1 و 2 هستند، نمونه آماري مورد نظر از مهدهاي کودك انتخاب شده و موضوع زلزله و ایمنی با روشهاي مختلف به کودکان آموزش دداده شد. سپس روشهاي مختلف آموزش، از جمله نمایش عروسکی، شعر، قصه، نقاشی و گفتگو مورد بررسی قرار گرفت.
بر اساس نتایج یافته ها راهکارها و پیشنهادهایی به منظور تسهیل فرآیند آموزش در مقطع پیش دبستانی ارائه گردید. در این راستاي روشهاي مذکور، دیدگاه مربییان و کودکان، دیدگاه والدین در خصوص زلزله و ایمنی تشریح و با ارائه یک نمونه طرح درسی با موضوع لزلزله و ایمنیل به مشاهدات تدری س مربیان درباره این موضوع اشاره گردید - ایزدخواه و حشمتی، - 1390 بررسی و بازنگري روشهاي آموزشی مورد استفاده مربیان مهدهاي کودك تهران در رابطه با زلزله و ایمنی این پژوهش در سال 1387 توسط پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و سازمان بهزیستی تهران انجام شد.
در تحقیق مذکور بر اساس نمونه گیري تصادفی ساده، از میان جامعه آماري 560 نفر مربیان مناطق شمیرانات و جنوب تهران تعداد 87 نفر نمونه انتخاب شدند. این مربیان در دوره آموزشی یک روزه که توسط پژوهشگاه و سازمان بهزیستی برگزار گردید شرکت کرده بودند، ابزار پژوهش پرسشنامه اي شامل سه سؤال - یک سؤال باز و دو سؤال بسته - بود و روش تحقیق بر اساس روش زمینه یابی انجام شد. - حشمتی و ایزدخواه، - 1387
2 پژوههشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله
علاوه بر مطالعات و تحقیقاتی که در رابطه با مربیان مهد کودکها که وظیفه آموزش کودکان در این زمینه را به عهده دارند تحقیقات و پژوهشهایی نیز در مورد آگاهی و رفتار خود کودکان در زمینه زلزله و ایمنی در پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله انجام شده که به ذکر برخی از آنها پرداخته می شود.
بررسی آگاهی کودکان و نو جوانان در زمینه موضوع زلزله و پیامدهاي آن
این پژوهش در سال 1382 در پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله انجام شد و به بررسی آگاهی کودکان و نوجوانان مقطع دبستان و راهنمایی پرداخته است. هدف این پژوهش، بررسی میزان آگاهی و شناخت کودکان و نوجوانان 6 تا 14 ساله از پدیده زلزله و پیامدهاي آن از طریق نقاشی م ی باشد، لازم به ذکر است 6 ساله هاي این پژوهش جزء کودکان مهد کودك بوده اندح در این تحقیق نمونه گیري 1041 نقاشی کودکان و نوجوان که در سومین مسابقه آسیایی زلزله و ایمنی در سال 1380 شرکت کرده بودند ارزیابی شد. براي بدست آوردن نتایج داده ها از روش تحلیل محتوا استفاده شد و با استفاده از یک چک لیست نقاشی هاي کودکان و نوجوان مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که سطح آگاهی کودکان 6 ساله ایرانی در مقایسه با دیگر کشورهاي آسیایی شرکت کننده در مسابقه نقاشی مناسب تر بوده و اکثر آنها پناهگیري زیر میز را به تصویر کشیده بودند. - حشمتی، - 1382
ارزیابی دیدگاه زلزله و ایمنی در نقاشی کودکان و نوجوانان
این پژوهش در سال 1375 در پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله انجام شد، 1944 نقاشی کودکان و نوجوانان ایرانی در سه گروه سنی 8-6، 12-9، 15 -13 سال که در دومین مسابقه آسیایی نقاشی زلزله و ایمنی سال 1374 شرکت کرده بودند مورد ارزیابی قرار گرفت. لازم به ذکر است که گروه سنی 6 ساله این تحقیق نیز می توانند جزء کودکان مهد کودك و پیش دبستانی باشند. روش جمع آوري اطلاعات از طریق پرسشنامه و سپس از طریق آزمونهاي آماري مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. - پارسی زاده و رضایی پناه، - 1375
توضیح مختصر عوامل مؤثر بر دانش و آگاهی مربیان
نتایج تحلیل بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد مربیان مهدهاي تهرانغالباً جوان ببوده به طوریکه %51 آنها تا گروه سنی 30 سال قرار میگیرند، همچنین %62 آنها داراي سابقه خدمت کمتر از 5 سال هستند. آنچه که قابل توجه است این که اکثر آنها از تحصیلات دانشگاهی برخوردار هستند به طوریکه %51 داراي لیسانس و %3/5 داراي فوق لیسانس هستند. از طرفی تنها %31 از مهدهاي مورد تحقیق داراي سابقه فعالیت کمتر از 5 سال می باشند.
سازمان بهزیستی مهدهاي تهران بزرگ را از نظر جغرافیایی به سه بخش شمیرانات، شهرستان تهران - شرق، غرب و مرکز - ، ري و جنوب تهران تقسیم نموده است ، به منظور شناخت رفتار مربیان مهدها در زمان زلزله در داخ ل ساختمان و فضاي باز رابطه بین متغیر محدوده جغرافیایی و سؤالات 12 و 13 لاگر با کودکان در فضاي باز باشید و زلزله اي رخ دهد چه کار خواهید کرد؟ ل و ل اگر هم اکنون زلزله اي در مهد رخ دهد چه کار خواهید کرد؟ ل مورد بررسی قرار گرفت . نتایج داده ها نشان می دهد که رابطه معناداري بین مناطق جغرافیایی و نوع رفتارها وجود ندارد، بدین معنا که نوع مناطق جغرافیایی عامل مؤثري در رفتار احتمالی مربیان نبوده استاحتمالاً. اطلاع رسانی و آموزش هاي یکسان در زمینه زلزله از طرق مختلف در مناطق جغرافیایی می تواند یکی از عوامل موثر این نتیجه می باشد.
دیدگاه مربیان درخصوص پدیده زلزله
بررسی نتایج داده هاي تحقیق نشان می دهد که دیدگاههاي مربیان در خصوص پدیده زلزله مناسب است و تنها %1 وقوع زلزله را لساخته دست انسانل می دانند، % 58 افراد نسبت به آن اطلاعات درستی داشته اند و زلزله را، لناشی از خارج شدن انرژي از زمینل میدانند. در این میان %39 مربیان نیز زلزله را لپدیده اي طبیعی و خطرناكل می دانند و فقط %2 راجع به این پدیده هیچ دانش و اطلاعتی ندارند - شکل . - 1
