بخشی از مقاله
چکیده
رفتارهای اجتماعی دارای جنبه ی قلمروی هستند که باید بصورت فضایی، تعریف شده و با توجه به مکانها تغییر یابند .از آنجا که قلمروها مشخص شده، نظارت شده و دفاع شده هستند، رفتارها نیز به این صورت مشخص میگردند. مفهوم قلمرو تنها موضوعی فضایی نیست، بلکه یک پدیده اجتماعی نیز هست .در حقیقت قلمرو را میتوان موقعیت و مکان یک اجتماع در فضا دانست . لازم به ذکر است که در مقابل، بسیاری از رفتارهای اجتماعی نیز دارای جنبه های قلمروگرا هستند که باید بصورت فضایی تعریف شده و با توجه به مکانها تغییر یابند. در حقیقت، قلمرو ابزاری شاخص برای گذر از یک فضای ساده نمود که قلمرونقش اساسی در زندگی انسان دارد و این امکان را فراهم مینماید که فضای اطراف خود را سازماندهی نموده و به آن هویت فردی یا جمعی دهد.
قلمروپایی با امکان تغییر محیط و به نوعی شخصیسازی آن تاثیر بسزایی در ایجاد حس هویت دارد. کودکان اعضای کوچک و لطیف جامعه اند و قابلیت تاثیرگذاری و شکل گیری محیطشان را با بیان تمایلات و نیازهایشان دارند اما در این امر مهم به معماری آشنا به علوم رفتاری کودک نیازمندند تا از سویی کودک و فضا و خواسته های او را بشناسد و درک کند و از سوی دیگر مشکلات او را در محیط کشف و در رفع آنها برآید. هدف از ارائه این تحقیق ایجاد راهبردی برای طراحی اتاق کودک باتوجه به قلمرو او می باشد. حال این سوال پیش که با چه راهکارهایی میتوان این قلمرو را برای او تشکیل داد.
.1 مقدمه
کودکان عامل پیوند دهنده نسل های گذشته و آینده در هر جامعه محسوب می شوند. انتقال سنتها ، فرهنگها، اعتقادات و باورها پیشینه های هویت بخش، در صورت لزوم اصلاح محیط اجتماعی نیز در هر جامعه از طریق کودکان میسر است. » دوران کودکی بهترین زمینه برای تعالی شخصیتی تربیتی میل بیشتر به زندگی جمعی و تشریک مساعی انسان مهیا می سازد. توجه به ایجاد محیطی مناسب برای رشد کودکان و آشنایی با نیازها و سرنوشت فطری او در دوران کودکی به آن نیازمند استاتاق کودک قلمرویی مخصوص به آنان است.
آنجا برای آنان همچون جهان بزرگ تصور می شود. آنان در آنجا به موسیقی گوش فرا می دهند، بازی می کنند، در رویاهای خود فرو می روند، کتاب می خوانند و. ... از این رو کودک همواره در حال جنبش و جنبیدن است و دوست دارد کنجکاوی و کاوش را همراه با بازی در دنیای خود انجام دهد، بنابراین محیط اطرافش باید مطابق با فعل و انفعال درون کودک باشد و حواس و حس کنجکاوی او را بر انگیزد.
.2 روش تحقیق
این پژوهش با هدف کاربردی و با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است. گردآوری اطلاعات نیز با استفاده از مطالعات کتابخانه ایی، استفاده از مدارک و گزارشهای موجود انجام شد.
.3 ادبیات تحقیق
شهاب عباسزاده در مقاله خود تحت عنوان بررسی رابطه ی قلمروپایی و روانشناسی محیط اینگونه می نویسد : بسیاری از رفتارهای اجتماعی دارای جنبه ی قلمروی هستند که باید بصورت فضایی، تعریف شده و با توجه به مکانها تغییر یابند . پس از وی ایروین آلتمن 14 از جمله روانشناسانی است که در نیمه ی دهه 70 میلادی به بررسی رفتار اجتماعی انسان در ارتباط با محیط فیزیکی و نحوه ی استفاده ی افراد از محیط در روند تعامل اجتماعی، به ویژه برحسب مفاهیم کلیدی خلوت، فضای شخصی، قلمرو و ازدحام 15 پرداخته است - .آلتمن، - 3: 1390 پس از نظرات مطرح شده توسط آلتمن در دهه ی پایانی قرن بیستم، برخی از پژوهشگران و روانشناسان مفاهیم علوم اجتماعی، نظیر فرانسیس تی مک اندرو اذعان داشتن، خلوت گزینی مانند فضای شخصی و قلمروگرایی به ما کمک میکند تا با حفظ نظم و دوری از تعارض با دیگران، تعاملات اجتماعی خود را کنترل کنیم - .مک اندرو، - 1393:178
.4 مبانی نظری و تعاریف
4؛1 کودک
طبق تعریف فرهنگ فارسی معین، کودک به معنای کوچک، صغیر و فرزندی که به بلوغ نرسیده - پسر یا دختر - یا طفل آورده شده است - معین، . - 3117 : 1362 طبق تعریف کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ایران نیز گروه های سنی به گروه های قبل از دبستان، سال های پایان دبستان، دوره راهنمایی و سال های دبیرستان تقسیم می شود از دیدگاه روان شناسی مراحل رشد کودک شامل ادوار مختلفی است. کودک از تولد تا 15 ماهگی نوزاد نامیده می شود و از 15 ماهگی تا 2 / 5 سالگی کودکی نوپا است. بین 2 / 5 تا 5 سالگی دوران خردسالی یا پیش دبستانی کودک است. میانه کودکی نیز دوران دبستانی یا 6 تا 12 سالگی را در برمی گیرد.
سازمان جهانی یونیسف کودک را به عنوان کسی که سن او کمتر از 18 سال باشد، مگر اینکه سن قانونی ملی قابل اعمال، کمت تعیین شود، تعریف می کند. دوران کودکی طبق تعریف های جامعه شناختی و قانونی بین سال های 1/5 تا 12 سالگی سپری می شود - احسانی موئد، 1393؛. - 6 در زمان های پیشین کودک را مینیاتور بزرگسال می دانستند. فرض بر این بود که کودک از لحاظ کمی و مقداری با بزرگسال متفاوت است. اما از جهات و ابعاد کیفیتی تفاوتی بین کودک و بزرگسال وجود ندارد. در سالهای اخیر، به کودک به منزله ناقص، نگاه میکردند که نسبت به بزرگسال از اندیشه و احساس و فهم اندکی برخوردار است. بهر تقدیر، میزان و معیار همه چیز بزرگسال بود و کودک نسبت به آن سنجیده می شد.
نظریه پردازان شناختی هم چون پیاژه و جروم برونر که رشد ذهنی کودک را مورد بررسی علمی و موشکافانه قرار دادند و راجر براون که رفتار و رشد گویای کودک را توضیح داده است اعتقاد دارند که رفتار کودک می بایست در پرتو قانونمندی های دنیای ویژه او صورت بگیرد. به باور آنان، جهان کودک به گونه ای متفاوت از جهان بزرگسال سازمان یافته و این تفاوت کیفی رفتار کودک و بزرگسال را به طور کلی متمایز می کند، از این رو، مقایسه رفتار کودک و رفتار بزرگسال نه سودمند است . نه درست. ممکن است کودکان نتوانند جهان را بر حسب مفاهیم بزرگسالان درک کنند اما آنان روش هایی موثر و کارآمد جهت جذب اطلاعات و تبیین رویدادها در اختیار دارند - احدی و بنی جمالی، 1368؛ - 76-77
4-2 روانشناسی کودک
روانشناسی کودک که عبارت از تحقیق در رفتار و اعمال کودک از زمان باروری سلول های نطفه ای تا هنگام بلوغ است یکی از شعب روانشناسی و امروزه خود فی نفسه علم مستقلی به شمار می رود. در عصر حاضر روش های مختلف در روانشناسی کودک بکار برده می شود و مهمتر از همه روش مشاهده علمی و آزمایش است و بسیاری از علوم مانند طب و تعلیم و تربیت و روانشناسی و بهداشت روحی و علم اجتماع و مذهب در پیشرفت این رشته از روانشناسی کمک های شایانی نموده اند و هریک از آنها اطلاعات ذیقیمتی به روانشناسان این رشته داده که خود این منابع پایه تحقیقات برای مطالعات در رشد و جنبه های مختلف وجود کودک شده اند - جلالی، 1342؛. - 6
