بخشی از مقاله
سكته مغزي
هر ساله ميليون ها نفر از مردم جهان، در سنين مختلف و براي اولين بار دچار سكته مغزي مي شوند. همچنين هر سال هزاران نفر در ايران، در اثر سكته مغزي جان مي دهند و كلاً سكته مغزي، سومين علت مرگ و مير در دنياست. نكته قابل توجه اين است كه: اين بيماري به طور ناگهاني اتفاق نمي افتد و پزشكان مي توانند افرادي را كه در معرض ابتلا به آن هستند مشخص كنند.
شما هم با شناختن عوامل خطرساز براي سكته مغزي قادر خواهيد بود از آن جلوگيري نماييد. قبل از هر چيز بايد گفت دو نوع سكته مغزي وجود دارد:
1- سكته مغزي ايسكميك
اين نوع سكته مغزي، زماني اتفاق مي افتد كه يك لخته خون يا چربي، موجب انسداد رگ و قطع جريان خون در مغز شود. انسداد شريان مي تواند داخل يا اطراف مغز رخ دهد، همچنين لخته هاي خوني مي توانند توسط جريان خون از ديگر نقاط بدن به مغز آورده شوند. علل اين نوع سكته عبارت اند از:
- رسوب چربي و ايجاد پلاك در شريان هاي گردني و اختلالات قلبي كه منجر به تشكيل لخته هاي خوني مي گردد.
اين علائم سكته گذرا يا خفيف، حدود چند دقيقه تا چند ساعت طول كشيده و سپس به كلي از بين مي رود.
ولي به خاطر داشته باشيد كه هرگز سكته گذرا را ناديده نگيريد چرا كه اين سكته، نشانگر در راه بودن يك سكته مغزي شديدتر است. پس سعي كنيد دوره ي درمان سكته گذرا را كامل كنيد، حتي اگر نشانه هاي آن از بين رفته باشند.
2- سكته مغزي خونريزي دهنده
اين نوع از سكته هاي مغزي، ناشي از پاره شدن يك رگ خوني در داخل يا سطح مغز مي باشد. وقتي كه يك رگ خوني پاره مي شود، ديگر حس به سلول هاي مغزي نمي رسد، به علاوه نشت خون از رگ پاره شده، مي تواند به بافت مغزي آسيب جدي وارد نمايد.
علل اين نوع سكته عبارت اند از:
- فشاربالا كه موجب تضعيف عروق خوني مي گردد؛
- سخت شدن رگ ها كه عروق مغزي را شكننده مي كنند؛
- آنوريسم يعني ضعيف شدن يك نقطه در ديواره عروق كه مي تواند پاره شود؛
- ضربه مغزي؛
- مصرف مشروبات الكلي.
عوامل خطرساز سكته مغزي
شناخت عوامل سكته مغزي، كليد پيشگيري از آن هستند. اين عوامل عبارت اند از:
سن: سكته مغزي در تمام سنين ممكن است اتفاق بيفتد ولي بروز آن در افراد مسن تر بيشتر احتمال دارد.
جنسيت: مردان بيش از زنان به سكته مغزي مبتلا مي شوند.
سابقه سكته مغزي: احتمال سكته در افرادي كه سابقه قبلي سكته مغزي يا سكته گذرا دارند، بيشتر است.
سابقه خانوادگي: احتمال سكته مغزي در افرادي كه يكي از اعضاي خانواده آنها به سكته دچار شده ، بيشتر است.
ديابت و بيماري هاي خاص
فشارخون بالا: فشارخون بالاي كنترل نشده مي تواند زمينه سازي بسياري از سكته هاي مغزي باشد.
بيماري هاي قلبي: يكي از عوامل ايجاد كننده سكته مغزي، صداهاي اضافي و ضربان هاي سريع و ناكامل قلبي است.
تنگي شريانها: تشكيل پلاك ها در شريان هاي مغزي مي تواند اح
تمال سكته مغزي را بالا ببرد كه البته تشخيص اين امر با شنيدن به وسيله گوشي پزشكي ميسر است.
كشيدن سيگار: سيگار مي تواند موجب افزايش فشارخون و صدمه به سرخرگ ها گردد.
چاقي: چاقي خطر ابتلا به فشار خون بالا، بيماري هاي قلبي، ديابت و بالاخره سكته مغزي را افزايش مي دهد.
اعتياد: الكل و كوكائين علاوه بر افزايش فشارخون، احتمال بروز سكته مغزي را نيز افزايش مي دهند.
كنترل سكته مغزي
معمولاً پزشكان قبل از وخيم شدن بيماري ها، مي توانند از تشديد آنها جلوگيري كنند. لذا حتماً با پزشك متخصص خود مشورت كنيد. اين كار به شما كمك خواهد كرد كه وزن و فشار خود را كنترل كرده و از مسائلي كه سلامتي شما را تحت الشعاع قرار مي دهند جلوگيري كنيد. به خاطر داشته باشيد! مصرف كمِ نمك و ورزش كردن شما را در پايين نگه داشتن فشار خون، ياري مي دهد.
علائم سكته مغزي
همواره علائم سكته مغزي را جدي بگيريد. سكته مغزي يا گذرا مي تواند به همراه همه يا تعدادي از علائم زير باشد:
- ضعف، سوزن سوزن شدن يا مور مور شدن دست و پا يا هر دو؛ ممكن است اين علائم در يك طرف بدن ظاهر شوند. فلج اندام ها هم ممكن است رخ دهد.
- مشكلات بينايي از جمله تاري ديد، كاهش بينايي، دوربيني و حتي نابينايي كامل، مي تواند از علائم سكته مغزي باشد.
- مشكلات تكلم، برخي از بيماران توان روان صحبت كردن را از دست مي دهند.
- گاهي افرادي كه دچار سكته مغزي مي شوند، هوشياري خود را نسبت به زمان و مكان حاضر از دست مي دهند، به طوري كه ممكن است تلوتلو خورده و بر اثر گيجي به زمين بيفتند.
- اين بيماران احتمال دارد هوشياري خود را نيز از دست داده و دچار اغماء شوند.
- سردرد شديد، تهوع، استفراغ و سفت شدن گردن نيز ممكن است ايجاد شود.
اگر سكته مغزي رخ داد:
عملكرد سريع مي تواند زندگي بيمار را نجات داده و عوارض مغزي ايجاد شده را به حداقل برساند، پس حتماً اورژانس را خبر كنيد، حتي اگر علائم پس از مدتي از بين رفته باشند. اقدامات اورژانس جهت بهبود وضع مصدوم با ارزيابي هاي لازم و پيشگيري از عوارض مي تواند در نجات جان بيمار مؤثر باشد. پس از انتقال بيمار به بيمارستان، اقداماتي همچون تصويربرداري، سي تي اسكن، الكتروكارديوگرافي و ساير آزمايشات از قلب انجام مي شود. در پاره اي از موارد نيز، به وسيله جراحي، خونريزي يا انسداد كه موجب سكته مغزي شده از ميان برداشته مي شود. البته حيات دوباره افرادي كه دچار سكته مغزي شده اند، بستگي به خفيف يا شديد بودن سكته و دائمي يا برگشت پذير بودن آن دارد.
سکته مغزي و پيشگيري از آن
بيمار) مادر 69 ساله‌اي دارم که به دنبال سکته مغزي دچار فلج نيمه راست بدن و اشکال در تکلم شده است. آيا اين وضعيت قابل معالجه است و مي‌تواند دوباره کارهاي روزمره خود را انجام دهد و اختلال در صحبت کردن وي بر طرف شود؟
(آقاي دکتر اکبر سلطان‌زاده، متخصص بيماري‌هاي داخلي مغز و اعصاب پاسخگوي سئوالات زير مي باشد)
سئوال)آقاي دکتر لطفاً بفرمائيد که منظور از سکته مغزي چيست؟
پاسخ) سکته مغزي يعني بسته شدن يا پاره شدن يک شريان مغزي که به دنبال آن اختلال در گردش خون آن ناحيه از مغز ايجاد شده و موجب تظاهرات عصبي زياد مثل فلج نيمه بدن، اختلال تکلم و اختلال در راه رفتن مي‌شود.
معمولاً علل شايع سکته‌هاي مغزي در ايران فشار خون بالا، چربي بالا، ديابت، چاقي و کشيدن سيگار مي‌باشد.
*علل ايجادکننده سکته مغزي چيست و در کشور ما علل شايع سکته مغزي کدام‌ها مي‌باشند؟
علل ايجادکننده سکته مغزي عبارتند از:
سن بالا؛ بزرگ‌ترين عامل خطر براي سکته مغزي سن بالاست. همان طور که مي‌دانيد بيشتر افراد پير مبتلا به سکته مغزي مي‌شوند.
علاوه بر عامل سن، تعدادي از بيماري‌ها نيز مي‌توانند خطر سکته را افزايش دهند. در بيشتر بيماران دچار سکته مغزي، يک يا چند تا از اين بيماري ها وجود دارد. مهم‌ترين آنها عبارتند از:
ديابت کنترل نشده، ضايعه دريچه‌اي قلب، بيماري‌هاي دريچه‌اي قلب به خصوص در جوانان که از مهم‌ترين علل بروز سکته‌هاي مغزي است.
معمولاً علل شايع سکته‌هاي مغزي در ايران فشار خون بالا، چربي بالا، ديابت، چاقي و کشيدن سيگار مي‌باشد.
*به هنگام بروز سکته‌هاي مغزي، شخص دچار چه علامتي مي‌شود و در اين حالت اطرافيان بيمار چه کارهايي را بايد انجام بدهند؟
در هنگام سکته‌مغزي ممکن است بيمار اختلال در صحبت کردن پيدا کند، صورت او کج شود، در راه رفتن نيمه بدن خود را بکشد يا فلج کامل پيدا کند يا به اغما برود. اختلال ناگهاني در بينايي يک يا هر دو چشم، عدم تعادل و سرگيجه، تهوع و استفراغ، از دست رفتن هوشياري از ساير علايم است. وظيفه اطرافيان، بردن بيمار نزد متخصص مغز و اعصاب يا رساندن او به اورژانس بيمارستان مي‌باشد. لازم به ذکر است که علايم ذکر شده مخصوص سکته نيست و مي‌تواند در بيماري‌هاي ديگر هم ايجاد شود. ولي وقتي علت آن سکته باشد، به طور ناگهاني و سريع ايجاد مي‌شود. بايد اين باور غلط که بيمار سکته‌اي را نبايد حرکت داد از ميان برود.
*عوامل مهم ايجادکننده سکته مغزي کدام است يا اين عوامل قابل درمان هستند؟
براي پيشگيري از سکته مغزي بايد از عوامل ايجادکننده آن پرهيز نمود؛ مثل سيگار، رژيم پرچربي، ديابت، رژيم پر نمک و در افراد داراي فشارخون بالا، کنترل فشار و کنترل ديابت ضروري است. بهتر است اين بيماران روزي يک عدد قرص آسپرين جهت پيشگيري استفاده کنند.
*چگونه مي‌توان از بروز سکته مغزي پيشگيري کرد؟
پيشگيري از سکته مغزي به طرق مختلفي امکان‌پذير است. يکي از اين راه‌ها مي‌تواند مصرف روزي يک عدد قرص آسپرين باشد. مهم‌ترين اقدام لازم براي پيشگيري از بروز سکته مغزي حذف يا کاهش عوامل خطر و زمينه‌ساز بيماري است. رژيم غذايي مناسب، کنترل و درمان بيماري‌هاي قلبي و ترک سيگار از مهم‌ترين کارها براي پيشگيري از سکته مغزي هستند.
