دانلود مقاله سویا

بخشی از مقاله

سويا

1-مقدمه :
لوبيا روغني ، سويا يا سوژا از دانه هاي روغني است كه از قديم الايام و حداقل 2800 سال قبل از ميلاد در چين كشت مي شده و از گياهان مقدس بشمار مي رفته است. احتمال مي رود كه لوبياي روغي از Gliycine ussuriensis مشتق شده باشد . اينگونه در آسياي شرقي رشد مي كند . سويا در كشورهايي مثل آمريكا گياه دانه اي مهمي تلقي مي شود سويا قبل از سال 1940 به

طور عمده براي علوفه كشت مي شد اما امروزه پس از ذرت وگندم مقام سوم از نظر توليد دانه و از لحاظ ارزش غذايي پس از ذرت دومين رتبه را در كشور مزبور دارا مي باشد . 51% از توليد جهاني سويا به آمريكا اختصاص داشته و 38% توليد جهاني آن در سه كشور ديگر يعني برزيل ، جمهوري خلق چين و آرژانتين توليد مي گردد . بقيه توليد سويا در ميان كشور هاي مختلفي درآسيا و

آمريكاي جنوبي پخش شده است و به طور جزئي نيز در آفريقا و اروپا توليد مي شود ( 4) .
لوبياي سويا در 30 سال اخير به يك محصول عمده در آمريكا تبديل شده است . بين كشاورزان درجه اهميت آن بعد از ذرت و بيش از گندم ، سيب زميني ، جو دوسر ، پنبه وساير محصولات زراعتي شناخته شده مي باشد . افزايش بسيار زياد در توليد و ارزش سويا از سال1940 به بعد در امريكا صورت گرفت ؛ كه دوعامل در اين امر سهم به سزايي دارند :
دانه سويا به طور متوسطه 40% پروتئين و 20% روغن دارد كه از لحاظ ارزش غذايي در ميان گياهان مهم زراعي دانه اي بي رقيب مي باشد .
تلاش تحقيقاتي گسترده اي در جهت به نژادي ارقام اصلاح شده ، مبارزه با آفات و بيماريها و فن آوري توليد صورت گرفته است (8 ) .

سويا ، سابقه به منظور تامين علوفه كشت مي شد ولي امروزه در كشورهايي مثل امريكا ، يكي از مهمترين گياهان روغني به شمار مي رود . در كشور ما هم كشت اين گياه اخيراً توسعه پيدا كرده است و از روغن آن استفاده مي شود. در گيلان ، ساليان پيش زراعت و اريته اي از سويا معروف به پشم باقلا يا كرد باقلا ، معمول بوده است . در سال 1343 ،گروه صنعتي بهشهر با وارد كردن و اريته هاي سويا و انجام مقايسه عملكرد و تعيين واريته هاي مناسب ، اقدام به توسعه كشت اين گياه كرد .
سويا تقريباً در مدتي كوتاه يك محصول عمده ايالات متحده آمريكا شد . صنايع سويا نيز بر اساس موارد استفاده و فرآورده هاي سويا شكل يافت . موارد استفاده سويا در كشاورزي و صنعت متكي به روغن زياد و پروتئين فراوان دانه است . سويا يك محصول بازار پسند بوده و بخش قابل توجهي از درآمد هشت ايالت رودخانه ميسي سي پي توليد كنندگان 75 درصد سوياي آمريكارا شامل مي شود. درآمد هاي حاصل از نيمي از صادرات محصولات توليدي در فرم دانه ، كنجاله و روغن بصورت يك عامل بسيار موثر در بالانس تبادل تجارت محسوب مي شوند ( 8 ) .
واريته اي جديدي با تطابق به ساير نيازمنديها توليد شد كه سطح توليد اقتصادي سويا در ايالات متحده امريكا به سهولت گسترش يافت وممكن است آينده بيشتر گسترش يابد . سويا از خط استوا تا بيش از 50 درجه عرض جعرافيائي قابل كشت است . بدون ترديد سويا در سطحي بسيار وسيعتر نسبت به زمان حال بخصوص در مناطق نيمه گرمسير و يا با عرض جعرافيايي متوسط كشت خواهد شد . و اين احتمال بطور قوي بستگي به تشخيص آن عوامل محيطي ، مثبت يا منفي ، دارد كه بر رشد و نمو گياه اثر گذارند و همچنين بستگي دارد به تشخيص نيازهاي مديريت و استفاده از آنها كه بر پذيرش يك گياه جديد اثر مي گذارند (7 )‌.

2) تاريخچه توليد سويا
الف. در ايالات متحده امريكا
سويا در شرق بعنوان غذاي انسان وحيوان داراي سابقه اي بسيار قديمي است ولي در ساير نقاط جهان توليد سويا تنها در اين قرن اهميت يافته است . زراعت سويا در ايالات متحده آمريكا در سال 1340 بصورت زراعت عمده درآمد و در بعضي از مناطق مانند برزيل اخيراً آغاز شده است ، احتمال مي رود كه به عنوان يك زراعت جديد به ساير مناطق نيز گسترش يابد ( 7 ) .
نظر كلي اين است كه مناطق شمال شرقي چين و منچوري موطن سويا هستند . متخصصان طبقه بندي معتقدند كه احتمالاً سوياي زراعي با نام علمي (L ) Gliycine max يك گياه يكساله خزنده و متعلق به بذوري كه در دهه آخر قرن نوزدهم از چين و منچوري جمع آوري شده بود در باغهاي گياهشناسي كشاورزي اروپاي غربي و ايالات امريكا پخش و گشت گرديد. شرح و تفسير رشد و بازدهي آنها در مجلات علمي آن زمان منعكس از نشريه هاي فني ايستگاههاي كشاورزي ايالتي به چاپ رسيده است . سويا بعنوان غذاي انسان تنها در شرق از اهميت خاصي برخوردار بود .

اغلب ارقام موجود بدليل رشد علفي بعنوان علوفه مورد توجه بودند. پذيرش اين محصول در ايالات متحده امريكا كه به كندي انجام شد ، نتيجه زحمات و علاقه سي . وي . پاپيروC.V.Papir دبليو- جي مورس W. J. Morse D كارشناسان وزارت كشاورزي ايالات متحده است .
ارقام سويايي كه در ابتداء در ايالات متحده كشت مي شدند انتخابهائي بودند از ارقام وارداتي از مجموعة بزرگي از ارقام سويا در شرق كه در زمانهاي مختلف جمع آوري شده بودند كه اساس همان انتخابهاي نسبتاً جديد است . برنامه هاي بهنژادي به منظور توليد دورگ اخيراً شروع ش

ده و در اين برنامه ها از اطلاعات مربوط به انواع خواص ژن ها كه در انتقال صفات مورد علاقه از نظر زراعي دخالت دارند استفاده مي شود .گلهاي كوچك سويا معمولاً خودگشن هستند ولي اندكي دگرگشني نيز بطور طبيعي روي مي دهد . نواحي كشت سويا در ايالات دره ميسي سي پي به كندي گسترش يافت و ايالت ايلينويز توليدكننده شماره يك بود . سطح زير كشت سويا در سال 1938 به چهار هكتار رسيد . عمل آوري و بازار يابي زير بنائي محصولات سويا به خوبي توسعه يافت ، البته سويا در بسياري از مناطق فوق بعنوان گياه علوفه اي ، علوفه خشك ، سيلو يا چرا كش

ت مي شد و تا سال 1941 ميزان برداشت سويا براي دانه كمتر از ميزان برداشت براي علوفه بود. كشت سويا بعنوان علوفه به دلايل گوناگون و اساساً اقتصادي سريعاً رو به كاهش گذارد و عملاً نا پديد شد و تنها در مواقعي كه زراعت ساير گياهان علوفه اي با شكست روبرو مي گرديدند صورت مي پذيرفت ( 7) .
جنگ جهاني دوم محرك نيرومندي در توسعه زراعت سويا بود. در آن زمان ارقام ايجاد شده با شرايط ايالات ذرت خيز ايلينوييز ، اينديانا ، آيوا و اوهايو به خوبي سازگار بودند . دقت و كار آئي برنامه هاي به نژادي كه به وسيله وزارت كشاورزي ايالات متحده و ايستگاههاي تحقيقاتي ايالتي اجراء مي شوند ، با گرد آمدن اطلاعات مربوط به انتقال صفات گياهي افزايش يافته و تمامي برنامه ها توسط جامعه متخصصين محصولا ت زراعي آمريكا با ذكر مشخصات منبع هر يك به ثبت رسيده اند . واريته هاي زراعي جديد بدليل در برداشتن صفات مطلوب زراعتي مقاومت به بيماري ، ورس و يا ريزش دانه بجاي واريته هاي زارعي قديمي كشت مي شوند . انتظار مي رود كه واريته هاي جديدتري جانشين واريته هاي موجود شوند . احتمال داردكه سطح زير كشت سويا در ايالات متحده آمريكا افزايش يابد . بهر حال اين نكته را بايد بخاطر سپرد كه گر چه مسائل اقليمي تعيين كننده مكان براي مناسب بودن كشت سويا هستند ، ولي ساير عوامل اعم از عوامل زارعي يا اقتصادي نيز در اتخاذ تصميم براي توليد سويا دخالت دارند ( 7) .
زراعت سويا در كانادا از اهميت كمتري بر خوردار است و تقريباً كل توليد تنها در بخش آنتاريو صورت مي گيرد . عملكرد سويا در آنتاريو برابر با عملكرد سويا در اوهايو بوده و سطح زير كشت حدود 20000 هكتار است ( 8) .
تشريح دلائل گسترش زراعت سويا در آمريكا پيچيده بوده و صاحب نظران در ارزيابي عوامل آن متفق القول نمي باشند . اگر چه بازدهي اقتصادي عمدتاً يك عامل بسيار مهم درگسترش توليد محصول است ولي تطابق دادن زراعت با شرايط اقليمي و سيستم كشاورزي منطقه نيز موثر است . اين عوامل در مدت30 سال گذشته بخصوص در مناطق ذرت خيز دستخوش تغييرات بود كه در نتيجه معيارهاي ارزيابي سويا بعنوان يك نبات زراعي پر منفعت نيز تغيير كرده است ( 8 ) .
افزايش سريع اهميت سويا در كشاورزي ايالات متحده آمريكا بدليل تقاضا براي دانه و يا فرآورده هاي آن نسبت روغن وكنجاله و در بعضي از سالها بيش از نياز بازار بوده است . برنامه حمايت قيمت كه توسط تعاوني اعتباركالا وابسته به دولت وضع شده بود بكار گرفته شد . از اينرو مقادير قابل توجهي روغن در زمانهاي مختلف به موجب قانون 480 كمك هاي خارجي به ساير كشوره

ا صادر شده است ( 8 ) .
تكنولوژي توليد سويا در ايالات متحده همانند عملكرد در هكتار بطور دائم در حال بهبود بوده است . تكميل كار متخصصان به نژادي در تهيه ارقام زراعي جديد نتيجه اثر غير مستقيم فراهم نمودن ادوات زراعي بهتر در انجام به موقع كارها و استفاده از علف كشهاي انتخابي در كاهش رقابت علفهاي هرز با سويا بوده است .
ب) در جهان
اگر چه شرق ، جائي كه سويا سالهاي متمادي كشت مي شده و اينك در آنجا بصورت يك محص

ول اصلي بشمار مي آيد موطن اين گياه است ولي امروزه توليد سويا در آمريكاي شمالي بيش از توليد سويا در شرق است . مراكز اصلي كشت اين محصول در شرق عبارت از چين ، كره شمالي ، كره جنوبي و اندونزي بوده و به مقدار كمتر در ژاپن و چند كشور ديگر در آسياي جنوب شرقي كشت مي گردد . سطح زير كشت سويا در شرق در سال 1975 كمتر از 2/1 سطح زير كشت و توليد دانه كمتر از4/1 توليد دانه آمريكاي شمالي بوده است . ميزان عملكرد در هكتار نيز در شرق كمتر از ميزان عملكرد در آمريكاي شمالي بوده و بنظر مي رسد كه طي ده سال اخير اندك تغيي

ري يافته و تنها در كره جنوبي رو به افزايش است (7 ) .

سويا در تحقيقات فيزيولوژي
سويا در مطالعات بيوشيميايي تثبيت ازت هوا در گره هاي ( نودول ) تثبيت كننده ازت ريشه كه توسط باكتري ريزوبيوم ژاپونيكم تشكيل مي شوند از اهميت خاصي برخوردار است . نودول هاي ريشه سويا بزرگ بوده و بر خلاف نود.ول ريشه ساير گياهان خانواده لگومينوز كنگره اي نمي باشند . استرليزه كردن سطوح خارجي نودول جهت تهيه برش مورد نياز مطالعه بسهولت انجام مي شود . استفاده از ازت غني شده نشان داده است كه تثبيت ازت در نودول سويا مدت كوتاهي بعد از جدائي نودول از ريشه ادمه دارد . نودول سويا سرشار از ماده تنفسي لگو هموگلوبين است . كه مختص نودول تثبيت كننده ازت مي باشد . اين ماده در بافت ريشه هاي فاقد نودول و يا در باكتريهاي غير همزيستي نشده است . سويا در مطالعات مربوطه رابطه بين ازت خاك و مكانيزم تثبيت ازت در گلخانه و مزرعه استفاده گرديده است . كسب حداكثر عملكرد سويا بدون نودول در ريشه ممكن نبوده و وجود كود ازته در خاك موجب كاهش تثبيت ازت مي شود ( 7 ) .

3 ) خصوصيات گياهي:
لوبيا روغني با نام علمي . Gliycine max l گياهي است يكساله از تيره نخود (Leguminosae ) كه بصورت بوته اي استوار و نسبتاً پر برگ رشد مي كند ميانگين ارتفاع بوته به 90 تا 120 سانتي متر مي رسد . طول دوره رشد رويشي آن به رقم ، طول روز و تاريخ كاشت بستگي زيادي دارد. ولي بسياري از ارقام سيكل حياتي خود را طي80 تا 120 روز به اتمام مي رسانند ( 7) .
1-3 ) ريشه : لوبيا روغني داراي ريشه اي نسبتاً مستقيم و با توسعه جانبي زياد است ولي بيشتر ريشه ها در لايه فوقاني خاك ( تا عميق حدود 60 سانتي متر ) گسترده است . روي ريشه هاي گياه گره هاي تثبيت ازت حاوي باكتريهاي حاوي ريزوبيوم مشاهده مي شود.
2-3 )‌ ساقه : لوبيا روغني توليد يك ساقه اصلي مي كند كه از گره هاي پائيني آن تعدادي ساقه هاي جانبي مستقيم انشعاب مي يابد. خوابيدگي كمتر اتفاق مي افتند، مگر در تراكم بوته بالا و آبياري فراوان كه تحت اين شرايط ساقه هاي نازكي توليد مي شود . ساقه ها ، برگها و نيامها را

تار هاي كوتاهي پوشانيده است . از لحاظ وضع ساقه ، واريته هاي مختلف سوياي تجارتي را به دو گروه تقسيم مي كنند . يكي ، گروهي كه در آنها انتهاي ساقه به خوشه گل ختم نمي شود ،‌‌‌ (دائم الرشد ) و ديگري گروهي كه انتهاي ساقه آنها به خوشه گل منتهي مي شود ( محدود الرشد ) واريته هاي گروه اول معمولاً بلندترند ولي در گروه دوم گياهان كوتاه ترند و شاخ و برگ آنها بيشتر است .
3-3) برگ: برگها از سه برگچه بزرگ قلبي شكل با نوك تيز تشكيل و داراي دمبرگ بلند مي باشد

و بطور متناوب روي ساقه قرار دارد . برگها با نزديك شدن به رسيدگي محصول ريزش مي يابد ، بطوريكه بوته رسيده فاقد برگ است . بايستي توجه داشت كه دركليه گياهان كمبود نور و مواد غذائي و توسعه بيماريها موجب تسريع در ريزش برگها مي گردد ( 5 ) .
4-3) گل ؛ گلهاي كوچك لوبيا روغني به رنگ سفيد يا بنفش با گل آذين خوشه اي ظاهر مي شود. در هر خوشه 8 الي 16 گل مشاهده مي شود. گلها ابتدا در زاويه داخلي برگهاي پائيني ساقه پديدار مي گردد و گلدهي بطرف بالا ادامه مي يابد . دوران گلدهي2 تا 3 هفته طول مي كشد بنابراين رسيدگي دانه در لوبيا روغني يكنواخت تر از لوبياي معمولي است ( 4 ) .
گل آن از 5 كاسبرگ درست شده است . گلبرگها طوري قرار گرفته اند كه پرچمها و مادگي را در داخل خود مي پوشانند .گلبرگهاي آن ، مثل گلبرگ ساير گياهان تيره نخود از 5 قطعه درست شده است . يكي از همه بزرگتر است و به نام درفش يا استاندارد ؛ دو گلبرگ كوچكتر و شبيه به هم اند كه به اسم بال ، و دو گلبرگ ديگر به نام ناو خوانده مي شوند . پرچمهاي گل سويا ده عدد است ؛ 9 پرچم به هم چسبيده دور مادگي را مي گيرند ويكي آزاد است . مادگي آن كرك دار است . كاسه گل تا روز قبل از آزاد شدن گرده جام گل را مي پوشاند (5 ) .
5-3) تيپ رشدي ؛ گرده افشاني در لوبيا روغني بصورت خود گشني است . ميزان دگرگشني به فعاليت حشرات بستگي دارد . معمولاً فقط 25 تا 50 درصد گلها توليد نيام مي نمايد و بقيه ريزش مي يابد . اين نسبت به توان توليدي گياه در زمان گلدهي ، رقابت قسمتهاي رويشي با زايشي و شرايط محيطي بستگي دارد . هر گل بارور شده توليد يك نيام مي كند . تعداد نيامها در هر بوته ممكن است به 400 عدد برسد . نيامهاي رسيده برنگهاي زرد ، خاكستر ، قهواه اي يا سياه ديده مي شود . معمولاً در هر نيام 2 الي 3 دانه و گاهي تا 5 دانه مشاهده مي شود . دانه ها گرد تا لوبيائي شكل بوده و برنگهاي سبز كمرنگ ، زرد تا قهوه اي تيره ديده مي شود . وزن هزار دانه در بيشتر ارقام 60 الي 200 گرم با ميانگين حدود 150 گرم است ( 5 ) .

4 ) ساختمان دانه و تركيب آن
ساختمان :
لوبياي سويا از خانواده بقولات بوده و داراي واريته هاي متفاوتي از نظر اندازه ، شكل و رنگ مي باشد. شكل آن از گرد كوچك تا قلوه اي بزرگ ، مستطيلي پهن ، زرد ، قهوه اي . سبز ، سياه و يا تركيبي از اين رنگها ديده مي شود . واريته هاي متداولي كه در آمريكا رشد مي كنند تقريباً كروي و زرد هستند . سابقاً واريته لينكن يكي از واريته هاي معمولي بود كه در ايالات ايلينو ، آيوا و

انيديانا كشت مي شد .
سلولهاي حفره اي ، سلولهاي پارانشيمي متراكم ، سلولهاي آلورون و بالاخره سلولهاي لايه متراكم آندوسپرم تشكيل يافته است . سطح لپه از اپيدرم ساخته شده و در سطح داخلي سلولهاي پارانشيمي شكل ، پروتئين و روغن وجود دارد .
مقدار پروتئين هاي جدا شده ممكن است تا 98 درصد برسد. بطور تئوري فرآورده هاي پروتئيني كه با روش صنعتي تهيه مي شوند بايد خالص باشند . كوشش هاي زيادي جهت جدا كردن

بخش پروتئيني با طبقه بندي توسط هوا انجام گرفته ولي موفقيت آميزنبوده است .

تركيب :
لوبياهاي تجارتي متشكل از 8 درصد پوسته ، 90 درصد لپه و 2 درصد هيپوكوتيل و پلومول مي باشند ( 6 ) .

5- اهلي شدن و گونه هاي سويا
سويا در شمال شرقي چين حدود 2500 سال قبل از ميلاد اهلي شده است . سويا از منطقه منشأ خود به جنوب چين ، كره ، ژاپن و كشورهاي ديگر در جنوب شرقي آسيا انتشار يافته است . از نظر رده بندي سويا در خانواده بقولات ( لگومينوز) ، زير خانواده پروانه آسا ( پاپيليونوئيده ) قبيله لوبيا ( فازئوله) و جنس گلاسين (Gliycine ) طبقه بندي مي شود . جنس گلاسين داراي دو زير جنس Gliycine , Soja مي باشد .

زير جنس Soja داراي دو گونه بقرار زير است :
1) Gliycine max (40=x2=n2 ) ، سوياي زراعي .
2) Gliycine max (40=x2=n2 ) ، يك گونه و حشي بومي خاور دور كه رشد پيچيده خوابيده داشته و تمايل به ريزش دانه دارد .
Giycine Soja هرگز به صورت وحشي يافت نشده است و در ميان گو نه هاي شناخته شده ، محتمل ترين جدش G. soja مي باشد. گلاسين ماكس و گلايسين سويا با يكديگر تلاقي پذير بوده ولي خصوصيات رشدي گلايسين سويا آن را به عنوان يك والد در طرح اصلاحي نامطلوب ساخته است ، بجز در موارديكه براي انتقال يك ژن براي يك صفت مورد نظر ازگلايسين سويا به گونه زراعي ماكس اقدام مي گردد . در اين حالت تعدادي تلاقي برگشتي به گونه زراعي براي بازيابي نوع گياه مطلوب مورد نياز خواهد بود . زير جنس Glycine داراي 12 گونه وحشي چند ساله بومي استراليا يا مناطق مجاور در اقيانوسيه مي باشد . ده گونه در اين زيرجنس ديپلوئيد (40=x2=n2) و دو گونه ديگر مخلوطي از بوته هاي ديپلوئيد و تتراپلوئيد دارند . تلاقي بين گلاسين ماكس با گونه هاي زير جنس گلاسين معمولاً عقيم بوده و يا فقط توليد غلاف هاي نارس مي نمايد . با استفاده از نجات جنين در آزمايشگاه ، موفقيت جزئي در تلاقي G.max *G. tomentella حاصل گرديده است ( 4 ) .

6 ) ژنتيك سويا

با توجه به اهميت اقتصادي سويا در مورد اين گياه ، تاكنون تحقيقات ژنتيكي و سيتوژنتيكي نسبتاً مختصري در مقايسه با غلات مهم نظير جو ، ذرت يا گندم صورت گرفته است . سوياي معرفي شده از خاور دور به عنوان ژرم پلاسم پايه در طرحهاي بهنژادي اوليه مورد استفاده قرار گرفت . اين ذخاير توارثي حاوي صفات متنوع ظاهري و فيزيولوژيك از قبيل اندازه و رنگ دانه ، رنگ گل ، پرزدار بودن برگ و ساقه شكل برگ ، تعداد دانه در هر غلات يا زمان گلدهي و رسيدگي بودند . لذا مطالعات ارثي اوليه به اين صفات اختصاص داشت . مطالعات ژنتيكي در سويا با كسب اهميت اقتصادي و توسعه طرحهاي اصلاحي ، جهت پاسخگويي به نياز هاي طرحهاي اصلاحي گرديد ( 2 ) .
اين مطالعات مشتمل بر وارثت تيپ رشد ، تثبيت ازت ، عكس العمل به طول روز ، مقاوم

ت به حشرات و بيماريها و اجزاي كيفي دانه بود . از مطالعات وارثت كمي به منظور ارزيابي وراثت پذيري صفات خاص، هتروزيس و فن آوري بهنژادي استفاده گرديد، اما در كل اين نوع مط

العات مورد توجه كمتري در گياه خودگشني مثل سويا در مقايسه با مطالعات وراثت كيفي قرار گرفت . روش انتخاب دوره اي به همان طريقي كه براي گونه هاي دگرگشن براي اصلاح جامعه استفاده مي شود ، به طور پراكنده و محدود به لحاظ نيروي كار مورد نياز براي دگرگرده افشاني در سويا به كار برده مي شود . به هر حال ، عمل تلاقي ارقام يا لاين هاي اصلاحي برتر و در پي آن انتخاب و سپس تلاقي تفكيك يافته هاي برتر حاصل از تلاقي هاي اين نسل جديد ، يك طرح انتخاب دوره اي طولاني مدت را مي سازد .
بيش از 200 ژن براي صفات كيفي ساده در سويا شناسي شده است و علائم ژني آنها در خبرنامه ژنتيك سويا انتشار يافته است . دستور العمل براي نامگذاري ژن ها و هماهنگي مطالعات ژنتيكي را كميته ژنتيك سويا تعيين مي كند. گروه هاي پيوستگي ژني براي 13 كروموزوم از20 كروموزوم سويا شناسايي شده است . و تركيبات پيوستگي ژن ها درمجموعه ژنتيك سويا در آمريكا نگهداري مي شود. تعداد كروموزومهاي اين دوگونه مساوي 40 است ( 40= N2 ) سوياي معمولي گياهي است بوته مانند ، راست و پر برگ كه ارتفاع آن از 30 تا 180 سانتي متر است (8 ) .

7 ) فن آوري زيستي
روشهاي متداول اصلاح نباتات، بهبودها و تغييرات برجسته اي در ارقام سويا به وجود آورده است . زيستي شناسي مولكولي روشهاي جديدي ارائه نموده كه امكان انتقال ژن از دامنه وسيعتري از موجودات را فراهم نموده ، زيرا اين گونه انتقال ژن وابسته به دگرباروري و توليد مثل نمي باشد . گروه جديدي از ماركرهاي ژنتيكي براي انگشت نگاري DNA از رژم پلاسم و ارقام تجاري سويا با پلي مرفيسم هاي طولي قطعات انحصاري (Rhg4 ) بدست آمده براي مثال ماركرهاي RFLP كه با ژن

مقاومت به نماتد سيست در سويا پيوستگي داشت ، روش انتخاب ديگري را بجاي آزمون متداول گياه پزشكي فراهم نمود ، هر چند روش متداول هنوز هم آزمون مطمئن تري است . گياه سويا براي بروز تحمل به گليفسفات ترانسفورم گرديد . گلي فسفات ماده فعالي است كه به طور گسترده اي در علف كش عمومي ، غير انتخابي و بعد ازظهور كه بر روي برگها به كار مي رود استفاده مي شود . ايجاد تحمل به علف كش در سويا ازطريق مهندسي ژنتيك به تحمل نسبت به تمام علف

كش ها منجر نگرديد بلكه فقط به يك علف كش يا گروهي از علف كشها تحمل نشان داد كه مكانيسم مشابهي دارند . فنون روشهاي زيست شناسي مولكولي تكميل كننده و نه جايگزين شونده روشهاي متداول بهنژادي است (4 ) .

8 ) انواع بوته هاي سويا

بوته سوياي زراعي به صورت افراشته و يكساله است و در صورت وجود فضاي كافي شاخه هاي زيادي توليد مي كند . تلاش هاي اصلاحي براي انتخاب ارقامي با شاخه هاي كوتاه كه تركم بوته اي بالاتري را در مزرعه جا دهد ، متمركز كرده است . ارقام سويا از لحاظ تيپ رشدي به دو گروه زير دسته بندي مي شوند :
رشد نامحدود : كه در آن گلدهي قبل از اتمام رشد طولي ساقه شروع شده و گلها در خوشه هاي جانبي پديد مي آيند .
رشد محدود : كه در آن گلها در آرايش خوشه هاي جانبي و هم در خوشه انتهايي پديد آمده و طويل شدن ساقه با متمايز شدن يك جوانه انتهايي خاتمه مي يابد .
عادت رشدي نامحدود به فصول رشدي كوتاه سازش داشته و توليد گل و بذر قبل ازكامل شدن

رشد بوته سويا ادامه مي يابد . ضمن اينكه سيدگي دانه همه گلها معمولاً به طور همزمان صورت مي گيرد . عادت رشدي محدود به فصل رشد طولاني سازش دارد و در اين نوع ، رشد بوته سو

يا قبل و يا كمي بعد از شروع گلدهي كامل مي گردد.
عادت رشدي محدود توسط يك ژن مغلوب dt كنترل مي شود . ارقام با رشد محدود و نيمه محدود با انتقال ژن dt به داخل ارقام با رشد نامحدود ايجاد شده اند . اين انواع رشدي داراي ساقه هاي كوتاهتر و محكمتر بوده ، اما تشكيل تعداد زيادي غلاف مي دهند كه به قدري در پايين بوته به وجود مي آيند كه در هنگام برداشت از دست مي روند . ارقام با رشد محدود و نيمه محدود در مراحل آغازين گياه به تنش نيز حساس مي باشند ( 4 ) .