بخشی از مقاله
چکیده
امروزه شبکههای اجتماعی به یکی از نیازهای کاربردی جوامع بشری تبدیل شده اند و بخاطر ویژگی ها و پوشش نیازهای انسان امروزی هر روزه بر تعداد کاربران آنها اضافه میشود. آزاد بودن از مکـان و زمـان از مهـم تـرین ویژگی های این ابزار است، در حالی که شکلگیری یک منبع اطلاعاتی ارزشمند بارزترین ویژگی آنها میباشـد. هرچند شبکههای اجتماعی، انسان عصر اطلاعات را توانمندتر کرده ولی تهدیدات و فرصت هایی کـه در حـوزه امنیت ملی ایجاد میکنند قابل بررسی است. در مقاله حاضر سعی شده است ضمن بررسـی توصـیفی گسـترهی تاثیر این شبکهها، انواع تهدیدات و فرصت ها در ابعاد مختلف که از سوی این ابزار بر امنیت ملی وارد میگـردد تحلیل و بررسی، و راهکارهایی برای استفاده از فرصتها و مقابله با تهدیدات ارائه شود.
کلمات کلیدی:
شبکه (های) اجتماعی، جریان داده، تحلیل اطلاعات، متا داده، منابع داده، امنیت ملی، جنگ اطلاعاتی
مقدمه
لایک، شیر، توییت، پلاس همه و همه مفاهیمی هستند که با پدید آمدن و رشد شبکه های اجتمـاعی آنلایـن در دنیـا شکل گرفته است. امروزه کمتر کاربری است که در یکی از شبکههای اجتماعی آنلاین عضو نباشد! در حـالی کـه هـر روز بر تعداد و انواع شبکههای اجتماعی افزوده مـیشـود؛ کاربران نیز تجربه جدید اجتماعی شدن را از نـوعی دیگـر بدست میآورند.
این در حالی است که مهمترین هدف شبکههـای اجتمـاعی گسترش ارتباطات میان فردی است، اما شبکه اجتماعی کـه امروز همه از آن حرف میزنند در یک تعریف ساده چیست؟ آیا این ابزار بر امنیت ملی تاثیرگذار است؟ اهداف اطلاعـاتی شبکههای اجتماعی چیست؟
شبکههای اجتماعی دیجیتال یا آنلاین، عمومـا سـرویسهـای آنلاین مبتنی بر وب هستند. سرویس آنلاین، پلتفرم یا سایتی
محســوب مــیشــود کــه مــردم در آن مــیتواننــد، نظــرات،
علاقهمندی ها و در یک کلام محتوای مورد نظر خود را ایجاد
کنند و با دوستان، نزدیکان و سـایرین بـه اشـتراک بگذارنـد.
شبکههای اجتماعی در کنار فرصت هایی کـه بـرای مـردم یـا
اقتصاد و تجارت فراهم میکنند، تهدیداتی را در زمینـه هـای
گوناگون از جمله موضوع امنیت ملی برای نظامهای حاکمیتی
ایجاد میکنند؛ بنابراین شناخت فرصتها و تهدیـدات وابسـته
با این گونه سرویسهای نوین میتواند در آگاه سـازی بهتـر و
بیشتر نهادهای مرتبط برای مقابلـه بـا تهدیـدات، مفیـد و در پژوهشکده
راستای درک و استفاده از فرصت های پدیـد آمـده ارزشـمند
باشد؛ تا برای هر دو موضوع سیاستها و دستورالعملهای کارا فناوری
و آینده نگری اندیشه کنند. واطلاعات
در این مقاله سعی شده اسـت تـا نقـش و تـاثیرات شـبکههـای ارتباطات
اجتماعی در مقوله امنیت ملی طبق اسناد و منابع مطالعه شـده
و موجود با نگاهی توصیفی-تحلیلی مورد بررسی قرار بگیرد. ×جهاددانشگاهی
351 Social
Networks
مجموعه مقالات همایش تخصصی شبکههای اجتماعی
-1 تعاریف
در ابتدا باید ماهیت و مفاهیم ”شبکه اجتمـاعی“ و ”امنیـت ملی“ روشن گردد. بعد از آشنایی با مفاهیم هـر کـدام بهتـر میتوان ابعاد مثبت و منفی رابطه فـی مـا بـین شـبکههـای اجتماعی و امنیت ملی را مورد بررسی قرار داد.
-1-1 شبکه اجتماعی چیست؟
فناوری های نـوین همچـون فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات و
ابزارهای فضای مجازی فرصت شکلگیری اجتماعات جدیدی
از کاربران را در محیط وب و اینترنت فراهم میکنند.
منظور از ”شبکه اجتماعی“ محدودهی وسیعی از سرویس ها و
شیوههای انتشار سریع اطلاعات است. سـرویس هـای شـبکه
اجتماعی معمولا در فضاهای اجتماعی مبتنـی بـر اینترنـت و
موبایل مطرح مـیشـوند کـه بـه منظـور تسـهیل ارتباطـات،
همکاری ها و اشـتراک گـذاری اطلاعـات از طریـق شـبکهی
اینترنت و بکارگیری فناوری Web 2.0 خواهد بود.
یک شـبکه اجتمـاعی دارای سـاختاری اجتمـاعی اسـت، کـه
معمولا از تجمع و گردهمـایی گـروه هـای فـردی و سـازمانی
شکل گرفته است که براساس یافتن وابستگی افـراد از طریـق
روابط ریاضی و کشف الگوهای شناخته شـده بـا هـم مـرتبط
هستند یا میشوند. برخلاف دیدگاه فردیناند تونیس1 و تـلاش
او برای تمیز دو مفهـوم ”اجتمـاع“ و ”جامعـهدر“ تجمّعـات و
روابط انسانی، بسیاری از کارشناسان اینترنت تمایـل دارنـد از
اصطلاح ”اجتماع“ برای اشاره بـه جمـع کـاربران شـبکههـای
اجتماعی استفاده کنند؛ هر چند روابـط کـاربران شـبکه هـای
اجتماعی رابطه ای واسطه گونه و نه رودررو است. شـبکه هـای
اجتماعی میتوانند دارای کاربرد عمومی و یـا بـر حسـب نـوع
پژوهشکده کاربرد، حرفه و تخصص، سـاختار و جنسـیت کـاربران مـورد
استفاده گروه خاصی قرار بگیرند؛ که به شبکه هـای اجتمـاعی
فناوری عام و خاص تفکیک میشوند.
سرویسهای شبکه اجتماعی به کاربران خود امکاناتی از قبیل
و اطلاعات
مــدیریت، ایجــاد و نمــایش روابــط اجتمــاعی مجــازی خــود،
ارتباطات
تبلیغات، تجارت و خـدمات دیگـری را ارائـه مـیدهنـد. ایـن
× جهاددانشگاهی
Social 352 1 Ferdinand Tonnies
Networks
خدمات همچنین ممکن است دارای محتوای وقـایع روزمـره، وقایع شرکت ها و موسسات، رویدادهای سیاسی و اجتمـاعی نیز باشند. بنابراین، اغلـب امکانـاتی را کـه کـاربران اینترنتـی پیش از این بر حسب نیاز یا علاقه خود، میبایسـت از طریـق مراجعه به چندین سایت یا سرویس اینترنتی کسب میکردند، اکنون میتوانند بطور مجتمع و یکجا در شبکههای اجتمـاعی در اختیار داشته باشـند. پـس واضـح اسـت کـه چـرا بیشـتر کاربران اینترنتی بخش قابـل تـوجهی از زمـان فعالیـت هـای اینترنتی خود را در یک یا چند شبکهی اجتماعی میگذارند. همانطور که گفته شد توسط سرویس هـای شـبکه اجتمـاعی میتوان مجموعه ای از اطلاعات و ارتباطات را در معرض دیـد عموم قرار داد، هر چند ممکن اسـت همـین سـرویس هـا در انتشار محتوا برای کـاربران محـدودیت هـای خـاص امنیتـی اعمال یا در مقابل ارتباطات بسیار گسترده ایجـاد محـدودیت کنند. امکاناتی همچون ”اجازه دسترسی“ یکی از خصوصـیات اصلی بسیاری از شبکههای اجتماعی است. این سرویس ها به اعضا و گروه ها اجازه میدهد تا تعیین کنند کـه چـه کسـانی میتوانند بـه پروفایـل، اطلاعـات، ارتباطـات و فضـاهای آنهـا دسترسی داشته باشند. این کار با تعیین درجه دسترسی برای افراد مختلف صورت میگیرد. اما آیا این محدودیت هـا بـرای افراد پشت صحنه شبکههای اجتماعی نیز قابل اعمـال اسـت؟ آیاواقعاً اطلاعات کـاربر را از دسترسـی همـه افـراد غیرمجـاز محفوظ میدارد؟ چرا محتوا و اطلاعات کاربران مهم هستند؟
