بخشی از مقاله
چکیده
آفت اصلی فضای سایبری، دنیائی شدن همه مقولات زندگی است. در دنیای محصورشده با تکنولوژیهای جذاب و فریبنده که درحال شبکهای شدناست، دیگرلحظهای تکنولوزی مدن افسارگسیخته از انسان جدا نیست. آفت بزرگ دیجیتالی شدن اطلاعات ازاطلاعات فردی تا اطلاعات استراتژیک دسترسپذیرشدن آن است. لذا درک واقعبینانه ازتهدیدات امنیتی درگرو توجه به عوامل نرمافزاریاست که در واقع حلقه واسط بین محیط امنیتی کشورها وسختافزارها قرار دارند و بدین جهت برداشتها ازمفهوم امنیت ملی دراین فضابه چالش کشیدهاست. در این فضای مجازی جرایم مختلفی مانند سرقت، کلاهبرداری، جعل، جاسوسی به وقوع میپیوندد. برخی از این جرایم سبب آسیب و صدمهزدن به جامعه و به عنوان تهدیدی علیه امنیت محسوب میگردد. برخی دیگر از این جرایم صدمات مالی واقتصادی وارد میکند و برخی نیز به عنوان تهدید و آسیبی علیه اشخاص میباشد. جرایم سایبری به عنوان یکی از مسائل غیرقابل انکار در حوزه سیاست جنایی کشورها میباشد و به همین دلیل دولتها درصدد مقابله با اینگونه جرایم برمیآیند.
واژگان کلیدی: امنیت، تهدید، فضای مجازی، فضای سایبری.
مقدمه
با توجه به پیشرفت تکنولوژی و ارتباطات و افزایش میزان جرایمی که توسط افراد خاص در فضای سایبری و با اهداف مختلف به منظور صدمه و خسارات مالی و جانی زدن، صورت میگیرد واژه تهدیدات سایبری در سطح ملی و حتی در سطح فراملی مطرح شده است و از جمله شدیدترین جرایم مطرح می باشد. در سطح فراملی به ایالات متحده آمریکا می توان اشاره داشت، نخستین کسی که به شناسایی مسئله تهدیدات سایبری پرداخته است رونالد ریگان اولین ریاست جمهوری ایالات متحده میباشد. یکی از دغدغه های اصلی وی در دوران حکومتش جلوگیری از حمله به اطلاعات طبقه بندی شده یا دستیابی به اطلاعات غیرطبقه بندی شده بود.
بنابراین، تهدیدات سایبری به دلیل برخورداری از ویژگی های خاص خود امنیت ملی را در ابعاد گوناگون تحت تأثیر قرار داده است. و باعث شده است که نه تنها دولتمردان کوچک در جهت دستیابی به قدرت در این فضا باشند بلکه باعث روی کار آمدن بازیگران جدید مانند سازمان ها، اشخاص، به این بازار معاملات قدرت جهانی شده است. بسیاری ازکارشناسان وتحلیل گران حوزه امنیت براین باورندکه پایان یافتن دوران جنگ سردنه تنها منجربه امن ترشدن جهان نشده است، بلکه باعث بوجودآمدن چالش های امنیتی غیرنظامی جدیدی همچون تخریب محیط زیست، رفاه اقتصادی، سازمان های جنائی بین المللی ومهاجرت گسترده افراد، امنیت جهانی راباچالش های جدی تری نسبت به گذشته مواجه ساخته است .تحلیل گران براین باورندکه اهمیت این مسائل جدیدنه تنها بازاندیشی درتهدیدهای امنیتی ، بلکه تجدیدنظردرباره خودمفهوم امنیت راضروری می سازد. - خلیلی پوررکن آبادی ونورعلی وند ،فصلنامه مطالعات راهبردی ، ش - 56
بنابراین فضای سایبری به علت ماهیت وکارکردخودفضای تهدیدزائی راخلق کرده وباعث چالش امنیت درسطوح شده است. سطوح امنیت تحت تاثیرسه پارامترانسان، اعتقادات وجامعهدرمواجهه بافضای مجازی وسایبری شکل می گیرد. فضای مجازی به مانند فضای حقیقی دارای تهدیدات وآسیب پذیری هائی است که انسان دربرخوردباآن ، شرایطی رابرای مصونیت دریک چرخه دائمی شکل می دهد. تهدیدات سایبری دارای ابعاد گوناگون با ویژگی های متفاوتی می باشد که هر کدام می تواند امنیت ملی را به شیوه های مختلف مورد تهدید قرار دهد که به بررسی هرکدام از آن ها خواهیم پرداخت. مقاله حاضر در پی پاسخگوئی به این پرسش است که تهدیدات سایبری تا چه حد برامنیت ملی تاثیرمی گذارند و درچه ابعادی خود را نمایان می سازند.
روش شناسی تحقیق:
روش تحقیق کیفی و بصورت کتابخانه ای و اسنادی می باشد.
فرضیههای تحقیق:
-1 فضای سایبری به دلیل گستردگی و فراگیری، میتواند به عنوان رقیب و تهدیدی برای امنیت ملی تلقی شود. -2 به نظر می رسد اجرای قوانین مرتبط با جرایم سایبری می تواند تهدیدات امنیت ملی را کاهش دهد.
مبحث نخست: فضای سایبری و امنیت ملی
گفتار اوّل: تعریف و ویژگی های امنیت ملی
هرچند ارائه تعریف دقیق در مورد واژه امنیت بدلیل واضح بودن معنای آن مشکل به نظر می رسد ولی واژه امنیت را میتوان به ایجاد وضعیتی ایمن و مطمئن در برابر خطرات وتهدیدها و رهایی از اضطراب و دغدغه خاطر تعریف نمود.مفهوم امنیت ملی یک کشور به توانایی نظامی و استراتژیکی آن کشور جهت حمله یا دفاع موفق در راستای تأمین آرامش و دوری از تهدیدها به کار میرود، به همین دلیل گاهی امنیت ملی را باید معادل با ارزش های حیاتی کشور دانست.
»بری بوزان نیز امنیت رارهایی از تهدید و توانایی دولت وجوامع برای حفظ هویت مستقل و یکپارچگی کارکردی در مقابل نیروی تغییردهنده تعریف می کند. « - بوزان - 1378»ریچارد اولمن نیزیکی از کامل ترین تعاریف را ارائه کرده است:
تهدید امنیت ملی اقدام یا سلسله رویدادهایی است که نخست، به شکلی مؤثر و در دوره زمانی کوتاه خطر افت کیفیت زندگی رابرای ساکنان کشور پیش آورد و دوم با خطر جدی کاهش طیف خط مشی هایی که حکومت یا واحدهای غیرحکومتی خصوصی موجود در داخل کشور - اشخاص، گروه ها، شرکت ها - می توانند از میان آن ها دست به انتخاب بزنند، همراه باشد.
مسلماً با این تعریف تصورما از عوامل تهدیدزا دامنه بیشتری می یابد. - « تریف - 1383 امنیت فضای سایبر بر دو گونه می باشد: -1 امنیت درونی:که متضمن حفظ استاندارهایی شامل اتصال به شبکه امن، نصب و استفاده از آنتی ویروس و آنتی اسپم، حذف و غیر فعال کردن برنامه های غیر ضروری. -2امنیت بیرونی نیز که متضمن نبودن تهدید برای دستگاههای رایانه ای می باشد .
در واقع امنیت بیرونی شامل تهدیداتی است که در فضای سایبر رخ می دهد و سبب اخلال وناامنی در جامعه خواهد شد. در مورد ویژگی ها و خصوصیات امنیت ملی صاحبنظران دیدگاه ها متفاوتی را ارائه نموده اند ولی بر روی سه ویژگی تحول پذیری،نسبی بودن،ذهنی بودن می توان تأکید نمود.
در مورد ویژگی اول یعنی تحول پذیری واژه امنیت می توان گفت اساساً با توجه به پیچیدگی و گستردگی واژه امنیت، دیدگاه ها و نظرات مختلفی در مورد تعریف این واژه مشاهده می شود و بدلیل اهمیت و وابستگی شدید منافع ملی و توجه دولتمردان به امنیت، تعاریف مختلف در مورد این واژه صورت گرفته است. به همین دلیل در مورد واژه امنیت تعریف مشخص و جامع و کاملی تا کنون ارائه نشده است. پس تعریف واژه امنیت با توجه به فرهنگ ها و جوامع مختلف در حال تغییر و تحول است.
»در مورد ویژگی دوم یعنی نسبی بودن باید گفت دستیابی به امنیت مطلق، قابل تصور نیست. کشوری که ممکن است از لحاظ نظامی و اقتصادی دچار ناامنی نباشد، تهدیدهایی با ماهیت فرهنگی و اجتماعی، امنیت آن را در معرض خطر قرار دهد. جنبه دیگر نسبی بودن امنیت، توانایی های نسبی دولت ها برای مقابله با تهدیدهاست - « درویشی - 1376
ویژگی آخر یعنی ذهنی بودن امنیت به برداشت ها از احساس امنیت یا عدم امنیت مربوط می شود و ممکن است افراد و گروه های مختلف نسبت به آن نظر واحدی نداشته باشند. « - روشندل - 1374 یعنی در ذهن آدمی افکارهای مختلف و برداشتهای متفاوت از قضایایی وجود دارد که اگر به آن جامه عمل بپوشانند ممکن است نقض قوانین و مقررات و در نتیجه هنجار شکنی را در پی داشته باشد و سبب ناامنی در جامعه شود، در حالی که شاید برداشت آن شخص ازاین عمل چیز دیگری باشد و انجام آنرا موافق با قوانین و امنیت داخلی کشور معنا کرده باشد.
گفتار دوم: ماهیت متفاوت امنیت
