بخشی از مقاله
چکیده
بی سرپرستی بیشتر از آنکه یک مشکل فردی باشد مشکل اجتماعی است. باید همواره به این نکته آگاه باشـیم که در سالهای آینده این کودکان قدرت حرکت و همگامی با جامعه و حتی توان مطرح شدن بعنوان سرمایه هـای بسیار با ارزش برای سازندگی کشور را دارا باشند و اگر بدانیم در زندگی آنها خﻸ پر نشدنی به نام خـانواده وجـود دارد باید حتی اﻻمکان شرایط زیست آنها را به گونه ای فراهم کرد که حداقل فرد را جزئی از یک خانواده با ایجاد عﻻئق و همبستگیهائی مشابه بدانند. هدف از این پژوهش اصﻻح الگوی رفتاری کودکان بی سرپرسـت بـر اسـاس شناخت نیازهای آنها و همچنین ایجاد شرایط زیست محیطی مناسب در جوابگویی به رفتارهای روحی و روانـی و همچنین افزایش میزان اثر کالبد مادی فضا بر روح و روان استفاده کنندگان با استفاده از طراحی مرکز نگهـداری از کودکان بی سرپرست می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی و ابـزار گـردآوری اطﻻعـات بـا استفاده از بانک های اطﻻعاتی، بررسی های میدانی،مطالعات اسنادی،مصاحبه و مشاهده می باشد. نتایج حاصل از این مطالعه بیان می کنند که طراحی براساس نیازها و خواست هـای ایـن کودکـان مـی توانـد احسـاس تعلّـق و اهمیت داشتن را در این کودکان ارتقا بخشد و موجب بهتر شدن تعامﻻت اجتماعی آنها شود.
واژگان کلیدی: محیط فیزیکی، یتیم خانه، رفتارکودک، اصفهان
-1 مقدمه
عوامل اجتماعی-اقتصادی پیچیده ای منجر به بروز گسیختگی خانواده در جامعه شده و بدنبال آن پدیده بی سرپرستی تعداد زیادی از کودکان به عنوان یک چالش جدی مطرح شده است. ناسازگاری والدین، خاصه وقتی منجر به جدایی و طﻻق شود، آسیب پذیری فرزندان را افزایش می دهد. از دست دادن والدین یا یکی از آن ها خانواده را دچار نقص می کند و آنگاه که خانواده گسسته تداوم زمانی پیدا کند، تأثیرات منفی بیشتری بر کودکان داشته و زمینه را برای بروز آسیب های اجتماعی مختلف مهیا می سازد. ریشه هر نوع رفتار ضد اجتماعی کودکان را در آسیب های خانوادگی می توان جستجو کرد( بابایی،.(1381
امروزه می دانیم که انسان ، نه موجودی منزوی و ایزوله ، بلکه موجودی وابسته و در ارتباط تنگاتنگ با پیرامون خود است. این وابستگی نیاز نام دارد. نیاز، وابستگی ما انسان ها به آن چه بیرون از ما قرار دارد ، برای رفع نقایص و کمبودهای درونی ، در
1
جهت رشد و اعتﻻی خود می باشد. نیاز به عنوان محرک انگیزه در انجام رفتارهای مختلف ، نقش مهمی در زندگی ما دارد و منشاء بسیاری از انگیزه ها و رفتارهای ما است( پاکزاد ، .(1392 بی سرپرستی بیشتر از آنکه یک مشکل فردی باشد ، مشکل اجتماعی است. این کودکان قربانی خشونت جامعه ای هستند که نه تنها آنها را از داشتن پدر و مادر و کانون گرم خانواده محروم ساخته، بلکه پذیرای آنها نیست و به چشم سربار به آنها می نگرد. در ذهن کوچک کودک که همواره نیاز به یک پناه را احیا می کند ، بودن در محیطی که بطور دائم احساس تشویش، نگرانی ، اضطراب و ترس همیشگی دارد، ضعف در شخصیت را بدنبال خواهد داشت و افسردگی و خزیدن به کنجی آرام، آرزوی متداولی در بین این دسته از کودکان است و به عکس ممکن است بعضی از این کودکان برای جلب توجه و مطرح شدن در جامعه دست به اعمال خشونت آمیز بزنند و در نهایت به شخصیت ناهنجار با قدرت خلق مشکﻻت فراوان برای جامعه تبدیل شوند (بابائی،.(1369
طراحی محیط کالبدی واجد کیفیت مطلوب، سبب تعریف سرزندگی در محیط می شود. در واقع می توان گفت که سرزندگی یکی از مؤلفه های سازنده کیفیت کلی طراحی یک محیط است. یک محیط متشکل از سه بعد در هم تنیده کالبد، فعالیت ها، تصورات است. ایجاد یک محیط سرزنده توسط سه مؤلفه کلی صورت می گیرد.( حسین زاده، سلطان زاده،(1392
جدول-.1 سه مؤلفه کلی محیط سرزنده
-1مؤلفه عملکردی • نفوذ پذیری( فیزیکی)، گوناگونی(فعالیت ها)، انعطاف پذیری
• کیفیت امنیت محیط برای فعالیت ها
-2 زیبا شناختی- تجربی • نفوذ پذیری(بصری)، گوناگونی(فرم ها)، خوانایی، انعطاف پذیری، تناسب بصری،
غنای حسی و رنگ تعلق، امنیت
-3 مؤلفه زیست محیطی • کیفیت اقلیم خرد فضا( آسایش اقلیمی) شامل: آفتاب گیری، سایه اندازی، باد،
رطوبت و ...
• کیفیت اصوات، بو و رایحه محیط
• تقلیل آلودگی ها( هوا، زمین، آب)
-2 روانشناسی رفتار کودک
دوران کودکی به جهت نقش مهمی که در سرنوشت آینده انسان ایفا می کند، فرصت بی نظیری است که نباید آن را از دست داد .فرصتهای یادگیری در اوایل دوران زندگی کودک آثار مهمی در پرورش توانائیهای بعدی او دارد .چرا که بیشترین رشد هوشی کودک در 4 سال اولیه زندگی اتفاق می افتد بطوریکه این رشد معادل رشد هوشی در 13 سال بعدی زندگی اوست . کودک انسان کوچک است که همه چیز را درک می کند و هر دوره از زندگی او وابسته به دوره دیگری است ، رشد جسمانی کودک همیشه یک سیر صعودی را طی می کند که گاهی سریعتر و گاهی کندتر است ولی باید دانست که رشد روحی و اخﻻقی کودک همیشه دارای یک روند تکاملی نیست . به عبارت دیگر خصوصیات اخﻻقی هر سن همیشه نکات خوب و بد هر دو را داراست و تضمینی برای صعود اخﻻقی و روحی همراه با رشد جسمی وجود ندارد .
