بخشی از مقاله
چکیده
امروزه به دلیل عدم توجه و پرداختن به نیازهای یک گروه عمده از استفاده کنندگان فضاها، یعنی کودکان بی سرپرست، فضاهایی جهت تأمین محیطی امن در راستای حضور آن ها و برخورداری صحیح از تحصیلات آموزشی در جهت شناخت توانایی ها و شکوفایی استعداد با هدف بکارگیری آن در آینده ای سالم را برخوردار نبوده اند. یکی از راه حل های مناسب برای بهبود شرای این کودکان، جهت ساختن فردایی بهتر، طراحی فضای معماری آموزشی برای آن ها در جهت کاهش بزهکاری و نحوه صحیح آموزش به این کودکان بوده است. به همین منظور هدف مقاله حاضر بررسی نقش عوامل معماری مؤثر در فضای آموزشی طراحی شده با هدف کاهش جرم و بزهکاری در کودکان بی سرپرست می باشد. در این پژوهش در گام نخست جهت دست یابی به مبانی نظری تحقیق، به بررسی اطلاعات از طریق کتابخانه ای با استفاده از کتب و مقالات معتبر پرداخته شده است. در ادامه به صورت کمی از دو پرسشنامه عوامل معماری مؤثر در طراحی مرکز آموزشی کودک بی سرپرست و عوامل تأثیر گذار بر کاهش جرم استفاده گردیده است. در مرحله بعدی داده های گردآوری شده و نتایج و اطلاعات بدست آمده نشان دهنده آن است که عوامل روانشناسی محی و عوامل کالبدی فضا و محی فیزیکی و اجتماعی به ترتیب بیشترین تأثیر را در کاهش جرم در طراحی مرکز آموزشی برای کودکان بی سرپرست دارا بوده است.
مقدمه
کودکان سرمایه های با ارزش هرکشوری می باشند که می توان با آموزش مناسب در فضاهایی مطلوب این سرمایه هارا حفظ نمود. شناخت کودک و آگاهی از نیازهای روحی و جسمی او می تواند دردستیابی به طراحی فضاهای آموزشی مناسب موثر باشد. با شناخت جنبه های روانشناسانه کودکان میتوان به طراحی بهتری دست یافت و فضای معماری در صورت هماهنگی و انطباق با ویژگی های روانی وجسمانی کودکان به صورت مطلوب مورد
استفاده قرارگیرد. طراحی فضایی برای کودکان ، با توجه به شناخت کودکان بی سرپرست و کاهش آمار جرم در این قشر از افراد، راهکارهایی برای رفع کمبود این گونه فضاهای آموزشی با توجه به روح و روان کودکاناز اهداف پژوهش حاضر می باشد که در کاهش ارتکاب کودکان به سمت بزهکاری مؤثر و کارآمد خواهد بود - لطف عطا، . - 1389 فرزندانی که در محی خالی از عشق و دلبستگی خانوادگی و در فضای ناامن بزرگ و تربیت می شوند در معرض بحران های عاطفی، اخلاقی، اجتماعی و روحی قرار خواهند گرفت و این بحران ها با آن که در ظاهر گریبانگیر همان افراد و فرزندان است اما در معنای عمیق تر و در باطن، جامعه را گریبانگیر و مبتلای خود می سازند، بر این اساس جامعه با چنین کودکانی مواجه است که به دور از افکار و رسانه های همگانی مورد کودک آزاری قرار می گیرند. والدین این افراد، به دلیل بزهکاری، اعتیاد، سوء رفتار، بیماری صعب العلاج، فوت، زندانی شدن، مسائل اخلاقی و ... صلاحیت خود را برای نگهداری این کودکان از دست داده اند. در عصر حاضر، جامعه ما و البته بسیاری از جوامع دنیا با یک دشواری و معضل بزرگی به نام کودکان بی سرپرست روبرو هستند. - ملازاده، . - 1382 کودکان بی سرپرست واقعیت تلخ جامعه هستند که به دور از مهر و محبت و تربیت والدین قرار می گیرند و همین دوری از مهر و محبت تاثیرات منفی روی آنها گذاشته است. یکی از آسیب های جدی که جامعه را تهدید می کند گسترش کودکانی است که به دلایل گوناگون همه وقت خود را در خیابان می گذرانند و از طریق تکدیگری، بزهکاری و شغل های کاذب امرار معاش می کنند که این معضل پیامدهای ناگواری را در آینده نه چندان دور برای جامعه در پیی خواهد داشت - بابایی، . - 1369
محی اجتماعی عمومی در ارتباط با همه افراد جامعه است و دارای آثار مشترکی برای آنها می باشد. با توجه به نقش حساس و پر اهمیت این محی بر تکامل شخصیت و واکنش مناسب افراد جامعه، در ابتدا باید به دنبال رفع کمبودها و ضعف های موجود، در زمینه مسائل اجتماعی، فرهنگی،اقتصادی، سیاسی و ... همت گماشت. اهتمام به سالم سازی محی اجتماعی وفراهم کردن زمینه ی تحقق آن توس دولت، اگر به پیشگیری کامل رفتارمجرمانه نینجامد، دست کم دامنه و اشکال بزه دیدگی اطفال را کاهش میدهد و این گروه را در برابر رفتارهای معترضانه محافظت خواهد کرداز دیگر عوامل زمینه ساز بزه دیدگی کودکان، بحث فرهنگی و آموزشی است. از آنجا که اصل سوم و همچنین اصل سیام قانون اساسی ایجاد زمینهو فراهم سازی شرای تحصیل را بر عهده دولت گذاشته است، می توان آن را از جمله وظایف مهم و سرنوشت ساز دولت دانست. توانمندسازی معلمان و مربیان مدارس و مهد کودک ها در جهت پرورش قوای فکری و روحی دانش آموزان، آشنایی با روحیات کودک، برنامه ریزی در جهت آموزش حقوق کودک به دانش آموزان و آموزش موارد کودک آزاری و نحوه ی گزارش دهی و ...می تواند در جهت کاهش جرم کودک آزاری مؤثر باشد - سیگل و لاری، . - 1997 بنابراین، پیشگیری اجتماعی در محی عمومی از طریق فرهنگ سازی مناسب، اجرای سیاست اقتصادی عادلانه در جهت رفع یا کاهش فقر و تأمین امنیت مالی و رفاهی خانواده ها، ارائه خدمات آموزشی بهداشتی و پیشبینی راهکارهای مناسب در جهت مبارزه با نقض حقوق کودک در جامعه و طراحی مکان هایی مناسب برای این گروه از کودکان سعی در کاهش بزه دیدگی این گروه آسیب پذیر دارد - فرخی و زینالی، . - 1390 طراحی فضاهای مرتب با کودکان نمی تواند کار چندان ساده و صحیحی باشد بلکه بیشتر ما را بر آن می دارد که باید محیطی بر اساس نیازها و ویژگی های مؤثر بر رشد و یادگیری و آموزش کودکان شکل داد تا کودکان در بستری مناسب تربیت گردند - . - Higgins, et all, 2005 وقتی کودک در ارتباط با محی قرار می گیرد در ابتدا سعی می کند که محی را با سیستم درونی و هوش خود سازش دهد، ولی چون همیشه نمی تواند امکان پذیر باشد و کودک با موارد و مسائلی مواجه می شود که با تجارب قبلی اش متناسب نیست، از این رو خود را با تجربه جدید سازگار می نماید - ملازاده، . - 1382 در حقیقت تجربه هر فرد در زندگی و مهارت هایی که کسب می نماید
مربوط به شرای محیطی و محصول تأثیر متقابل میان آن فرد و محیطی است که در آن زندگی می کند، فعالیت به عنوان عامل اصلی رشد و یادگیری کودک فرآیندی است که در ارتباط با فضا و محی کودک، رشد همه جانبه او را موجب می گردد و محی با ایجاد فرصت و تحریک و تشویق کودک در رفتار او تأثیر می گذارد خواه این رفتار مثبت باشد خواه منفی - شریعتمداری، . - 1385 بنابراین این پژوهش در سه قالب صورت گرفته است:
- 1 شناسایی عوامل معماری در طراحی مرکز آموزشی کودک بی سرپرست - 2 یافتن عوامل مؤثر در کاهش جرم در کودکان بی سرپرست
- 3 ارتباط بین عوامل معماری و عوامل مژثر بر کاهش جرم در کودک بی سرپرست
گام اول و دوم بر اساس مطالعات کتابخانه ای بوده که عوامل معماری مؤثر در مرکز آموزشی کودک بی سرپرست و کاهش جرم در جهت دست یابی به مبانی نظری تحقیق، به بررسی و تحلیل اسناد و اطلاعات کتابخانه ای و منابع اینترنتی پرداخته می شود. بر اساس بررسی های کتابخانه ای عوامل مؤثر معماری به 3 دسته کلی و عوامل کاهش جرم نیز به دسته کلی تقسیم بندی می گردد که عوامل معماری شامل عناصر کالبدی فضا، محی فیزیکی و اجتماعی و عوامل روانشناسی محی می شود. جدول 1 زیر مجموعه های این 3 گروه از عوامل معماری را نمایش می دهد.
