بخشی از مقاله
چکیده
یکی از عوامل مهم جذب گردشگر در هر کشور، بازگویی رفتار مناسب مردم و مسئولین با گردشگران سفرکرده به آن کشور می-باشد؛ هرچه این برخورد بهتر و جذابتر صورت گیرد، بازخورد مناسبتری در تعاریف گردشگران صورت گرفته و در نتیجه تمایل سفر به کشور مذکور بیشتر خواهدشد. ایجاد تبلیغات سوء فرهنگی و امنیتی علیه ایران در عرصه سیاست و رسانههای خارجی باعث شده که گردشگر خارجی زیادی تمایل به سفر به ایران را نداشته باشد.
رفتار مناسب مردم و مسئولین با اندک گردشگر خارجی میتواند بخشی از این تبلیغات راخنثی کرده و به رونق این صنعت کمککند. بخشی از این رفتار در فرهنگ هر ملتی نهفته و بخش دیگر آن نیز باید از طریق آموزش صورت گیرد، تا بهترین بازخورد را در جذب گردشگر جدید و یا سفر مجدد گردشگران فعلی داشتهباشد. در این مقاله سعی برآن است که با استفاده از نظریه تقویت و اصلاح رفتار و همچنین چهارچوبهای نظریه انتظار، به بیان تأثیر آموزش و اصلاح رفتار در جذب گردشگر پرداخته و در نهایت باتوجه با نظریات مطرح شده، یک دیاگرام فیزیکی مناسب جهت چگونگی رویت نتایج حاصل از اصلاح رفتار در برنامهریزی سازمانی در جذب گردشگر پایدار ارائه-شود.
مقدمه
صنعت گردشگری امروز دنیا، با توجه به تغییر نگرش نسبی مردم دنیا -بدلایلی همچون تغییر در دیدگاههای تفریحی و دلایل اقتصادی- از دیدگاههای لذتگرایانه به دیدگاههای فرهنگگرایانه، باعثشده تا گردشگران جوان، مقاصدی جدید را برای گذراندن اوقات فراغت خود پیدا کنند. همچنین نوع برخورد مردم کشورهای مقصد، توجه و احترام آنها با گردشگران و بازتاب آن در شبکههای اجتماعی، تبدیل به بهترین تبلیغ برای جذب گردشگران شده است،؛ که باعث رونق گردشگری فرهنگی در تقسیمبندی گردشگری 1ACE شده است
توسعه گردشگری فرهنگی در جوامع غربی طی سالهای اخیر بهحدی بوده که برای آشنایی بهتر گردشگران با نحوه زندگی و آداب و رسوم ملتها و فرهنگهای مختلف، نوع جدید از گرد شگری بصورت زندگی با فرهنگهای مختلف شکل گرفتهاست، که موجب آشنایی و بیان تفاوتهای فرهنگی توسط گردشگران میان آنچه که تاکنون از شبکههای خبررسانی دیده شده و آنچه در واقعیت وجود دارد، شده است.
اخلاق اجتماعی بعنوان بخشی از فرهنگ که متشکل از جمع خلق و خوی افراد است؛ بر نوع تمایل افراد یک جامعه بر انجام عملی دلالت دارد؛ ممکن است که یک عمل در دو منطقه، به صورت متفاوت انجام پذیرد و یا طرز تفکر مردم دو منطقه نسبت به یک موضوع متفاوت باشد
این خلق و خو میتواند تأثیر مستقیمی بر جذب گردشگر در یک کشور داشته باشد.خلق و خوهایی که به مرور زمان تبدیل به صفتهایی برای مردمان یک شهر، منطقه یا کشور میشود. پس تقویت این خلق وخوها بعنوان یک رفتار اجتماعی و همچنین اصلاح رفتارهای ناهنجار و یا آنچه که در فرهنگ جهانی بعنوان یک ناهنجاری شناخته میشود، تاثیرات خود را بر تغییر نگرش گردشگران برای بازدید از یک منطقه یا یک کشور هم در کوتاه مدت و هم در دراز مدت خواهد گذاشت.
روش تحقیق
تحقیق حاضر از نوع تحقیقات همبستگی است که در آن به بیان رابطه بین دو متغیر نوع رفتار و احساس رضایت و تمایل گردشگران به سفر مجدد پرداخته شده است؛ که به لحاظ اجراء، تحقیق حاضر جنبه تحلیلی و آموزشی دارد.
نظریه تقویت و اصلاح رفتار
در این نظریه دو نوع رفتار از هم متمایز میشوند: رفتارهای واکنشی - غیر ارادی - و رفتارهایکنشی - ارادی - . در نظریه تقویت تأکید میشود که باید رفتارهای ارادی انسانها را مورد توجه قرار داد؛ به این ترتیب که پس از متمایز ساختن رفتارهای ارادی مفید از رفتارهای ارادی بیفایده یا مضر، باید رفتارهای ارادی مفید را تقویت کرد و رفتارهای بی فایده یا مضر را تضعیف کرد یا آنها را حذف نمود. این فراگرد "بررسی" و "تقویت یا حذف"رفتار را اصطلاحاً "اصلاح رفتار" می نامند.
در این نظریه توجه ویژهای به مفاهیم "تقویت" و "تنبیه" میشود. منظور از "تقویت"، عملی است که احتمال تکرار یک رفتار را افزایش میدهد. مانند قدردانی از کودکان، به خاطر استفاده از جملههای مؤدبانه در مکالمههای روزمره، که این تشویقکردن باعث تکرار این عبارتها در مجموع سخنان وی خواهد-شد .[ 4] تقویت میتواند از طریق حذف یک حالت منفی، تنبیه و یا چشم پوشی نیز ایجاد شود. اسکینر بر این باور است که بهترین رهیافت در انگیزش، همراه کردن تقویت مثبت با "چشم پوشی" است؛ بدین ترتیب که به رفتارهای مطلوب پاداش داده شود و رفتارهای نامطلوب نادیده گرفته شوند
گاهی میتوان متعاقب انجام هر عمل، آن را تقویتکرد؛ مدیران اثربخش از مجموعه متنوعی از برنامههای زمانبندی تقویت استفاده میکنند تا به هدفهای خود برسند؛ بعنوان مثال اگر هدف تشویق یادگیری سریع باشد از برنامه تقویت با نرخ ثابت استفاده میشود و اگر هدف حفظ رفتار در بلند مدت باشد از برنامه تقویت با نرخ متغیر استفاده میشود.
بنابراین مدیران می توانند با یکی از برنامه های زمان بندی بصورت تقویت با فواصل ثابت یا فواصل متغیر و یا تقویت با نرخ ثابیا متغیر استفاده کنند .
شکل : - 1 - انواع رفتارهای صحیح رفتار
شکل : - 2 - انواع برنامه های زمانبندی تقویت
نظریه انتظار
براساس این نظریه، انگیزه هر عمل و علت بروز هر رفتار، تحت تأثیر موارد ذیل معین میشود :
الف - انتظار افراد از نتایج - پاداش یا تنبیه - حاصل از یک رفتار معین؛ ب - جذابیت آن نتایج در ارضاء نیازهای افراد مذکور؛ ج - اعتقاد به امکانپذیری تحقق نتیجه.
بنابراین انگیزش، نتیجه ادراکی است که با مقایسه آنچه افراد انتظار کسب آن را دارند و آنچه واقعاً بدست میآورند، برایشان حاصل میشود. طبق این نظریه، افراد هنگامی اقدام به عمل میکنند که هم احتمال دستیابی به نتیجه مطلوب وجود داشتهباشد و هم نتیجه مذکور به اندازه کافی انگیزنده و مشوق آنها باشد؛ به این ترتیب هنگامی که احتمال کسب نتیجه مطلوب از رفتار مورد نظر کم است و جذابیت نتیجه مورد نظر نیز ناچیز است، احتمال انتخاب آن رفتار کاهش مییابد. بنابراین انگیزه انجام کار، به "نتیجه مورد انتظار" و"جذابیت آن نتیجه" بستگی دارد .
انگیزش افراد تابعی است از " جذابیت نتایج" و "اعتقاد به اینکه کوشش فرد به انجام کار منجر میشود" و "انجام کار به نتیجه مطلوب ختم میشود". مفهوم "جذابیت نتایج" بر شدت نیازی که به وسیله این نتایج برآورده میگردد، دلالت دارد. بنابر این نظریه، میزان تلاش افراد از طریق رابطه ذیل قابل محاسبه است:
- - 1 - رابطه میزان تلاش افراد در نظریه انتظار استفاده از نماد بر احتمال اقدام فرد از طرق گوناگون برای رسیدن به نتایج گوناگون دلالت دارد. بنابر رابطه فوق، میزان تلاش تابع احتمال انجام کار، احتمال تحقق هدف، و درصد مطلوبیت و جذابیت نتیجه است. پس عملکرد تابعی از انگیزش، توانایی، و تلاش است؛ همچنین رضایت، تابعی از "نتایج کسب شده" و "تصوری که فرد از میزان رعایت عدالت و انصاف در سازمان دارد" محسوب می شود؛ به عبارت دیگر، بین عملکرد و انگیزه و همچنین رضایت و نتایج، همبستگی مستقیم وجود دارد.
نکته مهم آن است که در نتیجه ارضاء نیازها، اعتقاد به مثمرثمر بودن کوششها، از حیث "منجر شدن کوشش به نتیجه جذاب" تقویت میشود و بدین ترتیب انگیزه فرد برای کوششهای بعدی را تحت تأثیر قرار میدهد. استمرار فعالیت این چرخه بازخور، بتدریج موجب بهبود کیفیت عملکرد میشود
بازخورد دو نظریه تقویت رفتار و انتظار در جذب گردشگر در ایران گردشگری از آن موضوعاتی است که ارتباط ارگانیک میان سازمان ها و نهادهای مختلف را نیاز دارد. سازمان میراث فرهنگی، سازمان حفاظت از محیط زیست، نیرویانتظامی، صنعت بیمه، بانکداری، شهرداری، وزارت امورخارجه و... باید در نهایت همکاری با هم در پیشبرد گردشگری در یک کشور عمل کنند .
اگر واقعبینانه نگاه شود، در ایران رابطه میان ارگانهای مختلف در حد مطلوبی نیست. همچنین آمادگی جامعه برای پذیرش گردشگر هنگامی صورت میگیرد که مسئولان و مدیران، علاوه بر توجه به زیرساختهای سخت افزاری گردشگری در رابطه با آگاهی جامعه بعنوان زیرساخت نرمافزاری نیز بهطور همزمان و موازی بیاندشند. قوانین سازمانها و وزارتخانهها باید در جهت همکاریهای بین سازمانی و به سمت رونق گردشگری اصلاح شوند، آموزش های رفتاری در میان جامعه باید از طریق رسانه ها آموزش داده شود، نیروهای حفاظتی و انتظامی باید برای برخورد با مشکلات احتمالی روشهای نوینی را بیاموزند، وزارت امورخارجه باید با اسلوبهای جدید ترغیب و تشویق گردشگران آشنا شود و...
به این طریق جامعه منتظر ورود گردشگران برای یک تغییر ناگهانی نمیماند، بلکه از قبل به آمادگی نسبی میرسد و در نتیجه تأثیرات منفی گردشگری کاهش مییابد. بصورت کلی گردشگری، ارائه کننده الگوهای جدیدی میباشد که این الگو می تواند ویژگیهای شخصیتی و فضای زندگی مردم را تغییر دهد و ساماندهی نماید؛ همچنین نمایش دهنده ویژگیهای ساختار جامعه، ارزشها و اعتقادات مردمانی هستند که در آن سرزمین سکونت دارند
حال اگر رفتار و ساختار یک جامعه و یا مسئولین آن برای پذیرش گردشگر، بعنوان اعضای موقت و جدید جامعه و با فرهنگهای جدید آمادگی نداشته باشد، واکنش رفتاری مناسبی از سوی جامعه مقصد انجام نمیگیرد، در نتیجه وضعیت جذب گردشگر در آن کشور حالت انفعالی به خود میگیرد.
با توجه به بررسی های به عمل آمده در برنامه ملی توسعه گردشگری، راهکارهای توسعه گردشگری در شش بخش بازاریابی و تبلیغات، خدمات و تسهیلات گردشگری، اطلاع رسانی و رسانهای، منابع انسانی، زیرساختها، اصلاحات ساختاری و سیاست گذاری و اقدامات قانونی طبقه بندی می شوند که هر بخش میتواند زیرمجموعههای خاص خود را بر اساس معیارهای مختلف داشته باشد :
جدول : - 1 - دسته بندی زیرمجموعه های راهکارهای توسعه گردشگری در نظریه تقویت و انتظار
باتوجه به جدول فوق و بیان راهکارهای اصلی توسعه گردشگری و شمردن زیرمجموعههای آن در ساختار مدیریت کلان و همچنین عواملی که نیاز به تقویت رفتار داشته و اتفاقاتی که در اثر تقویت رفتار باید انتظار وقوع آن را داشته باشیم، میتوان به تاثیرات خطی و همبستگی رابطه بین این دو اصل مهم پیبرد. در همین راستا برای بیان موثرتر این رابطه و با توجه به راهکارهای بیان شده برای توسعه گردشگری، میتوان فرمول و دیاگرام زیر را جهت بیان علمی این مسئله در مدیریت رفتار بیانکرد:
طبق فرمول فوق، میزان بازخورد رونق گردشگری که حاصل از تقویت رفتار مطابق با نظریه انتظار میباشد، تابعی از عوامل موثر در تقویت رفتار، در درصد تاثیر عوامل بازخورد دهنده رفتاری مطابق نظریه انتظار، در مدت زمان بازخورد طرح میباشد. گزینههای فوق خود تابعی از عوامل موثر در توسعه گردشگری و زیرمجموعههای آنها میباشد. پس در نهایت این ساختار، با یک هدفگذاری شروع و با میزان رضایت از نتیجه عمل به پایان میرسد.
در این میان عوامل تعدیلگر بیرونی همچون مسائل سیاسی و درون سازمانی، سیاستهای کلان کشوری در بخشهای غیر مرتبط و... میتواند از رسیدن به نتیجه مطلوب بکاهد
