بخشی از مقاله
قرآن دستور ديگري بريا يهود صادر ميكند كه نماز را به پا دارند و زكات را بدهند تا هماهنگي بين مسلمانان وآنها ايجاد گردد همانطور كه روش پيامبران مي باشد كه مردم را به دين واحد دعوت مي كنند. قران نيز مي خواهد با اين دستور تشتت واختلاف را از ميان آنان بردارد و همه را به سوي وحدت دعوت كند .
ولي شايد نكته اين كه از ميان تمام افعال نماز ركوع را تذكر مي دهد و مي گويد با ركوع كنندگان ركوع نمايد. اين باشد كه خواسته است نوع كامل نماز را كه در اسلام مقرر شده است بيان نمايد و بدانند كه مقصود از انجام نماز نمازي است كه مسلمين مي خوانند نه نمازي كه در بين خود آنها مرسوم ا ست كه هيچ ركوع ندارد. به علاوه اين عبادت اشاره به نماز جماعت كه روح اجتماع نماز به عاليترين صورت در آن جلوه گر است نيز مي باشد.
سوگند به آنها كه صف كشيده اند سوگند به صفوف نمازگزاران بعضي از مفسران مي فرمايند منظور از صفوف رزمندگان و مجاهدان راه خدا و يا صفوف نمازگزاران وعبادت كنندگان است.
تاكيد پيامبر(ص) نسبت به شركت در صف اول نماز جماعت در حديثي مي خوانيم كه پيامبر (ص) تاكيد فراواني در زمينه شركت در صف اول نماز جماعت فرمود وگفت: خداوند و فرشتگان درود مي فرستند بر آنهايي كه پيشگامند در اين صفوف و به دنبال اين تاكيد مردم براي شركت در صف اول فشار آوردند قبيله بنام بني عذره بودند كه حماسه هايشان از مسجد دور بودگفتند
ما خانه هايمان را مي فروشيم و خانه هايي نزديك مسجد پيامبر(ص) خريداري مي كنيم تا به صف اول برسيم آيه ي فوق نازل شد و به آنها گوشزد كرد كه خدا نيات شما را مي اند حتي اگر در صف آخر قرار گيريد وچون تصميم براين داريد كه در صف اول باشيد پاداشي نيت خود را خواهيد داشت.
جنبه هاي اجتماعي نماز
ذكر صيغه ي جمع در نعبد ونعستين و همچنين آيات بعد كه همه به صورت جمع است نشان ميدهد كه اساس عبادت مخصوصا نماز بر پايه ي جمع وجماعت است حتي به هنگامي كه بنده در برابر خدا راز و نياز بر مي خيزد بايد خود را ميان جمع و جماعت بينيد تا چه رسد به ساير كارهاي زندگيش به اين ترتيب هر گونه فردگرايي و تك روي و انزواطلبي ومانند اينها مفاهيمي مردود از نظر قرآن و اسلام شناخته مي شود. مخصوصا نماز از اذان واقامه كه دعوت به اجتماع براي نماز است
گرفته لاحي علي الصلاه بشتاب به سوي نماز .. تا سوره ي حمد كه آغازگر نماز است. السلام عليكم كه پايان آن است همه دليل بر اين است كه عبادت در اصل جنبه ي اجتماعي دارد يعني بايد به صورت جماعت انجام شود. درست است كه نماز فرادي نيز در اسلام صحيح است اما عبادت فردي جنبه ي فرعي و درجه ي دوم را دارد.
كتاب نمازشناسي نويسنده: حسن راشدي
«اهميت وفضيلت نماز جماعت»
اولين و بهترين نشان فضليت نماز جماعت اين است كه خداي تعالي، در سه موضع از قرآن صريحا آن امر فرموده است:
1- در سوره بقره فرمود:
يا بني اسرائل !… و امنوا بماانزلت .. و اركعوا مع الراكعين
(اي پسران اسرائيل !.. به آنچه فرو فرستاديم ايمان آوريد.. و با ركوع كنندگان ركوع كنيد)
اين آيات كريمه يهود را به قبول قرآن و اجراي برنامه هاي آن مي خواند و اشاره مي كند به اين كه از مهمترين برنامه هاي اسلام خواندن نماز در صورت گروهي دسته جمعي است ونماز جماعت جزء ضمن اسلام است نه امري زايد وحاشيه اي .گفته اند استفاده از كلمات «ركوع و» و«راكعين» بر جاي «صلوه » و «مصلين» بدان سبب است كه ركوع، در نماز يهود نبوده است واز ويژگي نماز
مسلمانان است وفهم اين معني است كه يهود در صورت قبول قرآن بايد به آيين مسلماني در كنار ديگر نمازگزاران مسلمان به جماعت بگذارند. هم چنين استفاده از كلمه ي «ركوع» ما را به اين حقيقت رهبري مي كند كه ملاك رسيدن به جماعت، «ركوع» بسته است و اگر كسي نتوانند خود را در ركوع به امام برساند آن ركعت از نماز جماعت را از دست مي دهد واز فضيلت آن محروم ماند.(216)
از امام باقر (ع) پرسيدند:آيا نماز جماعت، واجب است؟ فرمود(220): «نماز،واجب است اما گردهمايي در نمازها، واجب شده نيست، ليكن سنت ا ست و كسي كه نماز جماعت را بدون بماند ويا بيماري و يا از روي بي ميلي نسبت به آن وگروه مومنان رها سازد، نمازش پذيرفته نمي شود.شيخ عطار چنين پند مي دهد:(221)
تو گه درجمع باشي ،جمع گردي تو باشي شمع او راشمع گردي
ميان خلق باش و با خدا باش چو جان با تن نشين وزتن چرا باش
مكن ترك جماعت وان جمعه بدي شواز ريا و ذوق سمعه
برون مي رو ولي از خلق مگريز
به صورت با كسي اندر مياميز
از زريق از امام صادق(ع) روايت شده است : به امير مومنان خبر رسيدكه مردمي در نماز جماعت حاضر نمي شوند. آن حضرت سخنراني كردند و فرمودند:(گروهي هستند كه در مساجد ما با ما حاضر نمي شوند! پس با ما نخورند نياشامند رايزني و وصلت نكنند واز غنائم ما چيزي نگيرند يا اين كه با ما در نماز جماعت ما حاضر شوند.) و مسلمانان از خوردن نوشيدن و وصلت كردن با آنان خودداري كردند تا در نماز جماعت حاضر شدند.(222)
همچنين از زريق روايت شده است كه گفت: از امام صادق(ع) شنيدم كه فرمود:(نماز مرد ك در منزلش به جماعت خواند برابر با بيست و چهار نماز است. نمازي كه در مسجد به جماعت خواند برابر با چهل وهشت نماز است و يك ركعت نماز كه در مسجد الحرام خوانده شود برابر با هزارركعت است كه در مساجد ديگر خوانند. نمازي كه در مسجد به تنهايي خوانده شود برابر با بيست وچهار نماز است و نمازي كه در منزلت به تنهايي بخواني غبار پراكنده در فضاست كه چيزي از آن به سوي خدا بالا نمي رود كه كسي كه به منظور روي تابيدن از مسجد در خانه اش به جماعت نماز خواند نماز وي وكساني كه با اونماز گزارند.
نماز ووقف
فكر و فرهنگ نماز مساله اي مسجد سازي موقوفات هنر معماري و تعاون مردمي در بناي مسجد اتفاق و ايثار مال وجان در تاسيس آنرا در جامعه به وجود مي آورد.صدها هزار قطعه زمين و مغازه و مزرعه در طول تاريخ وقف مساجد شده كه اين خود يك صدقه دائمي و يك حركت الهي و خدمت اجتماعي است كه در شعاع نماز و مسجد نصيب مردم مي شود. به علاوه وقف در تعديل ثروت
نقش مهمي دارد وقف چراغي است كه انسان براي فرداي خويش مي فرستد، وقف نشانه ي تداوم مالكيت انسان بعد از مرگ است وقف نشانه ي عشق به مكتب و مردم است.
اجتماع مردم در مسجد بركاتي داردكه با نوشتن چند سطر حق آن ادا نمي شود. در قرآن بارها نماز وانفاق نماز وزكات نماز و قرباني در كنار هم آمده است.
نماز و تشكيلات
چنانچه براي امام جماعت حالتي به پيش آيد كه نتواند به نماز ادامه دهد يكي از كساني كه در نزديكي او هستند در همان حال امامت را به عهده مي گيرد و اين نشانگر آن است كه برنامه هاي اسلامي با رفتن يك فرد نبايد بهم بريزد بلكه بايد تشكيلات و نظام چنان پايه گذاري وبرنامه ريزي شود كه هر گاه فردي رفت ونظام از هم نپاشد وتشكيلات همچنان پابرجا باشد. مهم تداوم راه است هر چند پيشوا عذري پيدا كند.
نماز و نظارت عمومي
اگر هر يك از امام جماعت يا مردم در تعداد ركعتهاي نماز دچار ترديد شوند مي توانند از يكديگر رفع ترديد نمايند مثلا اگر امام جماعت شك كرد سه ركعت خوانده يا چهارركعت ولي ديد مردم بعد از سجده قيام كردند او هم بايد قيام كند يعني بنا گذارد كهسه ركعت خوانده است.
آري يكي ازبركات نماز جماعت رفع ترديد وشك است به ديگران اطمينان كرده است بازگشت ومراجعه به مردم ايمان است.
نماز ومحبت
تعاون ومحبتي كه ميان مسجدي هاست ميان ديگران نيست.
در نظام زندگي مسجدي ها همين كه يك نفر دو سه روز نيامد احوالش را مي پرسند اگر مريض است عيادتش مي روند اگر مشكلي دارد حل مي كنند مسجدي ها احساس غربت نمي كنند. كسي كه هيچ فرزند و برادري نداشته باشد ولي سروكارش با مسجد باشد احساس مي كند همه برادر وفرزندش هستند. بارها ديده شده يك مسجدي ساده كه از دنيا مي رود مجالس او پررونق مغازه ه براي او بسته و تشييع جنازه او شلوغ و باشكوه است.اينها نشانه ي پيوند قلبي
ومحبتي است ك در خانه ي خدا با مومنين ايجاد مي شود. اگر يك مسجدي از سفر مكه بيايد يا پسرش يا ماديا دخترش عروس شود در خود يك دلگرمي احساس مي كند مردم را در غم و شادي خود شريك مي داند هر گز اين عواطف گرم از دوستان مسجدي را نمي توان با چيزي مقايسه كرد.
نماز و آبرو
كساني هستند كه در محله خود حاضر به خلافكاري نيستند چون مردم او و بستگانش را مي شناسند ولي اگر همين اشخاص به منطقه ناشناسي هجرت كنند خلاف براي آنان سنگيني قلبي را ندارد شركت در نماز جماعت انسان را وابسته به مسجد واسلام و مردم ميكن دوبراي مسجدي سيمايي از تقوي مي سازد كه با اين عنوان حتي المقدور حاضر به خلاف نيست وميداند كه خلاف آبروي مذهبي اورا مي برد لباس قدسي و محبوبيت را از تنش بيرون مي آورد. ولي افرادي كه از مردم واسلام و مسجد بريده ان خلافكاري برايشان خيلي فشار ندارد او عنوان مذهبي پيدا نكرده تا غم از دست دادنش را بخورد.
نماز اصلاح كننده ي فرد وجامعه است.
قرآن كريم در كنار اقامه نماز مي فرمايد ما پاداش اصلاح طلبان را ضايع نمي كنيم. معلوم مي شود نماز اگر درست برگزار شود و احكام وشرايط ظاهري وباطني آن مراعات شود جامعه به طرف صلاح مي رود.
نماز گزار در واقع يك نفر مصلح است. عبادت با گوشه گيري نيست بلكه با اصلاح جامعه است نمازگزاران بايد مفاسد را از جامعه بردارند.
در سوره شوري همين كه صفات مومنين را مي شمرد مي فرمايد: كار آنان براساس مشورت است واقامه نماز ميكنند. از اين آيه معلوم مي شود در مجلس مشورتي در هر رده اي كه هستند بايد نسبت به اقامه نماز حساس باشند. اگرمشورت مهم است نماز مهم تر است اگر براي شركت در مجلس مشورتي و انتخابات اينهمه بودجه وسرمايه گذاري صرف پركردن صندوقهاي راي ميشود بايد براي پر كردن مسجد كمي سوز و تلاش باشد.
كتاب عبادت و خودسازي
از آنجا كه اسلام دين اجتماعي ودين توحيد و همبستگي است براي نماز جماعت اهميت بسيار قائل است. لازم است برادران ايراني وشيعيان ساير كشورها از اعمال جاهلانه كه موجب تفرق صفوف مسلمين است احتراز كنند. ولازم است در جماعات اهل سنت حاضرشوند واز انعقاد تشكيل جماعات در منازل به هنگام حج اجتناب نمايند. نماز جماعت در اسلام مظهر يگانگي وبرادري ومهر والفت است و بي آنكه كسي عهده دار نظم آن باشد خود د اراي روح انضباط ونظم وترتيب است.
مسلمانان با شنيدن صداي اذان از اينسو وآنسو روانه مساجد مي شوند و چون بانگ تكبير واقامه نماز گفته شد همه همراه با صفوف منظم خود به جا مي خيزد و باهم تكبير ميگويند و آنگاه با سكوتي توام با وقار وتوجه به معاني حمد وسوره كه توسط امام جماعت خوانده ميشود گوشي مي دهند وآنگاه همه با هم گويي داراي يك روحند به ركوع وسجود مي روند و مي نشينند و بر مي خيزند و در پايان نماز به يكديگر سلام مي دهند و دست يكديگر را مي فشارند و مصافحه مي كنند.
بديعي است كه در يك چنين اجتماعي نفاقها وكينه ها و بدبينيها و بدخواهيها و همچنين اختلافات طبقاتي رخت بر مي بندد و جاي خودرا به مهر وصفا برادر يو برابري ميدهد.
به نام تنها سزاوار عبادت
كسانيكه وظيفه تشويق وترغيب دانش آموزان را به حضور در نماز جماعت به عهده دارند مي بايست همواره به اعمال و رفتار خويش توجه خاصه نموده و هيچگاه و به هيچ عنوان زمينه كدورت و يا خدايي ناكرده تفرقه را ايجاد ننمايند و از اخلاق و رفتاري نيكو برخوردار باشند براي مثال داراي حجاب كامل، گفتاري خوش وباروري باز با همنوعان خود برخورد داشته باشند،يعني اينكه داراي جاذبه رفتاري باشند تا ديگران به آنان جذب شوند، در اين صورت است كه با اخلاق خويش بسياري از دوستان راجذب نموده و با خود همراه خواهند ساخت، ضمن اينكه يكي از اصولي ترين جذب افراد، محبت نمودن به آنان است همانطور كه حضرت امام صادق(ع) در پاسخ به سوالي كه از ايشان پرسيدند دين چيست حضرت فرمودند محبت. و وقتي افرادجذب شدند مي بايست محل نماز جماعت محلي پاك ومطهر در عين حال داراي يك فضاي روحاني باشد كه در آن و در آرامش كامل نماز گذاران هم به اداي وظيفه ديني خود عمل نمايند و هم آنرا محلي براي ارائه مشكلات موجود خود و در مقابل دوستان ديگر نمازگزار راه حل هايي را به آنان تقديم دارند براي مثال ممكن است دانش آموزي در يكي از دروس داراي مشكلاتي باشد وبا طرح مشكل خود دانش آموز ديگري آماده همكاري با او باشد و در اين صورت بهترين اتفاق ممكن روي خواهد داد. بطوريكه دانش آموز نيازمند با استفاده از امكانات عملمي دوست ديگر، كمبودهاي علمي خود را رفع خواهند نمود:
ب:استفاده از راهنماييهاي پيش نماز (امام جماعت)
وقتي كه نماز به جماعت بر پا مي شود، لطف وصفاي خاصي فضاي نماز خانه و يا مسجد را در بر مي گيرد وپس از اقامه نماز به سخنان امام جماعت گوش فرا مي دهيم و هر روز كه نماز جماعت برگزار مي شود، يك مطلب جديد را فرا مي گيريم كه در لحظه لحظه زندگي خويش از ان بهره مند خواهيم شد
