بخشی از مقاله
محتوای اطلاعاتی اعلامیه سود نقدی و بررسی سری زمانی کوتاه مدت آن
در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران
دانشگاه آزاد اسلامی- واحد اراک
مولفین:
دکتر محمد حسن جناني ، محمد خرمی
چکیده:
در این پژوهش ارتباط بین ورود اطلاعات حسابداری و بطور خاص سود نقدی
وتغییرات قیمت سهام که در نهایت بیانگر وجود محتوای اطلاعاتی اعلام سود نقدی است بررسی شده است. وجود محتوی اطلاعاتی از طریق بررسی بازده های غیرعادی ناشی از اعلام سود نقدی در روزهای اطراف اعلام سود سنجیده شده است.
بازده های غیرعادی برای هر سهم را در یک دوره 21 روز برآورد کرده ایم (10 روز قبل و 10 روز بعد). همچنین اثرات ورود اطلاعات جدید که در این پژوهش خاصاً اعلام سود نقدی بوده است در روزهای پیش از اعلام و پس از اعلام سود نقدی با بهره گیری از خط روند سری زمانی بررسی شده است.
نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که اعلام سود نقدی در بازار سرمایه ایران دارای محتوی اطلاعاتی می باشد و موجب تغییر قیمتها می شود و بازده غیرعادی در اطراف روز اعلام سود نقدی ایجاد خواهد کرد.
همچنین در روزهای پیش از اعلام سود نقدی بازده های غیرعادی رویکردی نزولی و در روزهای پس از اعلام رویکردی صعودی دارند تا در نهایت به یک تعادل نسبی می رسند. هر سه فرضیه
این پژوهش در سطح معناداری مورد نظر تایید شده اند.
این پژوهش در بازار سرمایه ایران (بورس اوراق بهادار تهران) و در فاصله زمانی 82 تا 87 انجام گرفته است. در این تحقیق از نرم افزارهای بانک اطلاعاتی بورس و برای پردازش اطلاعات از اکسل و نرم افزار تحلیل آماری SPSS استفاده شده است.
واژه های کلیدی:
ارزیابی، بورس اوراق بهادار، سود نقدی پرداخت شده، بازده سهام، بازده مورد انتظار، بازده غیرعادی، بازده غیرعادی انباشته
1- مقدمه:
از جمله اطلاعاتی که استفاده کنندگان از اطلاعات مالی شرکتها در تصمیم گیری های خود مورد توجه قرار می دهند اطلاعات مرتبط با بازده سهام شرکتها است. در این میان هرگونه اطلاعاتی که بنحوی مرتبط با شرکت بوده و با عملکرد و وضعیت مالی شرکت ارتباط داشته باشد بر بازده سهام تاثیر گذار خواهد بود. به همین منظور نیز تحقیقات مختلفی در خصوص تغییرات بازده سهام شرکتها صورت گرفته و با روشهای مختلف به بررسی رفتار بازده سهام در برابر انتشار اطلاعات مرتبط با شرکت پرداخته اند.
از جمله اطلاعاتی که بر قیمت سهام و به طبع آن بر بازده سهام اثر گذار است انتشار خبر سود نقدی می باشد. این خبر ممکن است محتوی اطلاعاتی داشته باشد موجب تغییر قیمتها شود و بازده های غیرعادی (بازده ای کمتر یا بیشتر از بازده پرتفوی بازار) ایجاد کند. بررسی رفتار سری زمانی این بازده های غیرعادی درکوتاه مدت در این پژوهش مورد نظر خواهد بود.
2-بیان مسئله:
انتظار می رود که سود حسابداری بخشی از اطلاعاتی باشد که توسط سرمایه گذاران برای ارزیابی مخاطره و بازده مورد استفاده قرار گیرد. از این رو قابل پیش بینی است که سود حسابداری و بطور خاص سود نقدی اعلامی دارای محتوی اطلاعاتی باشد. همچنین از آنجا که بازار سرمایه ایران به شکل قوی ویا حتی نیمه قوی کارا نمی باشد انتظار نوسانات قیمت و به طبع محتوی اطلاعات ناشی از یک خبر همچون خبر اعلام سود نقدی دور از انتظار نیست.
در اين مطالعه ما به دنبال درك اين مطلب هستيم كه:
سرمايه گذاران فعال در بورس اوراق بهادار نسبت به اطلاعيه هاي سود نقدی هر سهم چگونه واكنش نشان مي دهند؟
آیا اعلامیه سود نقدی در کوتاه مدت دارای محتوای اطلاعاتی است؟
آيا جهت بازده هاي غيرعادي ناشي از اعلاميه سود نقدي در روزهاي پيش از اعلام و پس از اعلام از روند خاصي پيروي مي كند؟
آيا سری زمانی بازده های غیرعادی انباشته ناشی از اعلامیه سود نقدی در دوره زمانی پیش از اعلام سود نقد نزولی است؟
آيا سری زمانی بازده های غیرعادی انباشته ناشی از اعلامیه سود نقدی در دوره زمانی پس از اعلام سود نقد صعودی است؟
مطالعه محتوي اطلاعاتي ارقام حسابداري و بطور خاص در اين پژوهش اعلام سود نقدي عمدتاً از طريق بررسي وجود بازده غیرعادی حول خبر اعلامیه سود نقدی سهام مورد آزمون قرار می گیرد. در صورت وجود چنین بار اطلاعاتی ناشی از خبر اعلام سود نقدی، بررسی اثرات و جهت گیری تغییرات بازده های غیرعادی حاصل از این اطلاعیه در کوتاه مدت به کمک سری های زمانی مورد آزمون قرار خواهد گرفت.
اطلاعات این تحقیق در دوره زمانی 5 ساله یعنی از سال 1382 تا پایان 1386 گردآوری خواه
منظور از اجراي اين نوع تحقيق صرفاً براي شناخت بیشتر شرايط موجود يا ياري رساندن به فرآيند تصميم گيري است.
3) اهداف تحقیق
نظر به اینکه تصمیم گیری در مورد خرید، نگهداری یا فروش سهام برای سرمایه گذاران از اهم امور تلقی می گردد و گذشته از دیگر شواهد و اطلاعات، توان پیش بینی نرخ بازده سهام دراخذ چنین تصمیم هایی بسیار تأثیر گذار می باشد.
هدف اصلي از این تحقیق بررسی وجود محتوی اطلاعاتی سود نقدی (که از طریق بازده های غیرعادی قابل سنجش است) در روزهاي حول خبر اعلام سود نقدي خواهد بود. و
اهداف فرعي اين پژوهش بررسی رفتار سری زمانی این بازده های غیرعادی درکوتاه مدت در روزهای حول خبر انتشار سود نقدی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران م
ی باشد.
نتایج این تحقیق می تواند توجه سرمایه گذاران را جلب نماید تا تصمیمات سرمایه گذاری خود را بهبود بخشند. لذا این تحقیق در صدد بررسی آزمون فرضیاتی در مورد وجود محتوی اطلاعاتی سود نقدی است و با توجه به وضعیت موجود در بورس اوراق بهادار تهران نیاز سرمایه گذاران در بورس را با بکارگیری روش ها و شیوه های مطلوب در ارتباط با خرید و فروش سهام مرتفع و راهنمای خوبی برای سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران جهت اتخاذ تصمیمات هرچه بهتر سرمایه گذاران قلمداد گردد.
4) اهمیت تحقیق
تصمیم گیری امری است که از ساده ترین تا پیچیده ترین امور زندگی انسان با آن درگیر است. سرعت توسعه فن آوری، گسترش ارتباطات، اتصال بازارهای کشورها به یکدیگر و نظایر آنها موجب وسیعترشدن گستره های عملیاتی و در نتیجه پیچیده تر شدن محیط های اقتصادی و سرمایه گذاری گردیده که در نتیجه آن امر تصمیم گیری اقتصادی به موضوعی تبدیل شده که انجام آ
ن روز به روز مشکل تر و نیازمند داشتن اطلاعات و توانمند هایی بالاتر برای تصمیم گیرندگان ا
ست. اینجاست که اهمیت کسب اطلاعات مفیدتر جهت تصمیم گیری های دقیقتر ضرورت پیش از پیش خود را آشکار می سازد و طبیعی است که در چنین فضای آکنده از رقابت و تغییر، تصمیم گیری های اقتصادی نیز هرچه بیشتر متکی بر دانش و اطلاعات گردیده و از جنبه های تصادفی و غیر منطقی فاصله می گیرد. در این میان پایه و اساس بسیاری از تصمیم گیری های اقتصادی استفاده کنندگان را می توان اطلاعات مالی و حسابداری و خاصه صورت های مالی اساسی دانست. از بین استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری، سرمایه گذاران مهمترین بهره وران تلقی می گردند.
بر این اساس اطلاعات حسابداری بایستی سرمایه گذاران را جهت پیش بینی رویدادهای آتی یاری دهد. سرمایه گذاران اغلب به دنبال به حداکثر رساندن بازده سرمایه گذاری خود هستند. جهت این امر تشخیص اینکه سهام چه زمانی خريداری شده تا کی نگهداری و چه زمانی فروخته شود ایشان را قادر به تأمین هدف به حداکثر رسانی منافع حاصل از سرمایه گذاری های خود می نماید.
بدین علت موضوع محتوی اطلاعاتی اعلامیه سود نقدی و بررسی سری زمانی کوتاه مدت آن در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران انتخاب گردید تا از طریق بررسی تجربی و انجام آزمونهای علمی بر روی اطلاعات وقوع یافته طی سالهای متمادی در بورس اوراق بهادار تهران راهکارهای مفیدی با ارائه پیشنهادهای مطلوب به سرمایه گذاران جهت کسب بیشترین بازدهی در دوران های مشابه فراهم گردد. لذا این تحقیق در راستای کمک به تصمیم گیری سرمایه گذاران و صاحبان سهام جهت انجام معاملات بر سهام بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
5- مدل تحلیلی تحقیق و نحوه اندازه گیری متغیرهای تحقیق:
اعلام سود سهام، دارای محتوای اطلاعاتی بوده و موجب نوسان قيمت سهام مي شود (تبريزي و صمدی، 1385،ص12)1. نوسانات قیمت سهام موجب پدید آمدن بازده غیر عادی می شود. بررسی وجود این بازده های غیر عادی ناشی از اعلامیه سود نقدی و جهت گیری این بازده های غیرعادی در کوتاه مدت به کمک سری های در این پژوهش مد نظر است.
برای اینکه معناداری فرضیات را بتوانیم از طریق ازمونهای آماری بررسی کنیم ناگزیر از محاسبه بازده غیرعادی تجمعی2 خواهیم بود.
در ادبیات مالی مرسوم است که محتوی اطلاعاتی سود توسط بازده های غیرعادی سنجیده می شود. انحراف یا خطا در پیش بینی بازده های سهام را بازده های غیرعادی می نامند. در حقیقت بازده غیرعادی از اختلاف بازده واقعی و بازده مورد انتظار(امید ریاضی بازده سهام) حاصل می شود و توسط فرمول زیر محاسبه خواهد شد (پارسائیان،1385،ص227)3:
که در آن Rit بازده واقعی سهام i در روز t و E(Rit) بازده مورد انتظار4 سهام i در روز t خواهد بود. که به صورت ارائه شده در زیر محاسبه می شوند:
Rit بازده واقعی سهام i در روزt : بازده های واقعی سهام برای شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، از نرم افزار «ره آورد» استخراج شده اند. در این نرم افزار جهت محاسبه بازده های سهام روزانه از رابطه زیر استفاده شده است (رهنمای رودپشتی،1385،ص330)5:
که در آن:
α = درصد افزایش سرمایه
= P t+1قیمت در زمان t+1
= P tقیمت در زمان t
D = سود نقدی پرداخت شده
محاسبه بازده روزانه بازار: با استفاده از شاخص قیمت ونقدی سهام از ابتدای سال1382 تا پایان سال 1387:
که در آن TEDPIX tشاخص قیمت و نقدی می باشد.
پس از محاسبه Rit و Rmt برای هر شرکت در طی دوره زمانی مورد نظر، با استفاده از مدل قیمت گذاری دارائی های سرمایه ای بازده مورد انتظار را بدین ترتیب محاسبه خواهیم ک
رد؛
ابتدا با در نظر گرفتن رابطه زیر
با استفاده از حداقل مربعات α و β را برای هر شرکت و هر سال جداگانه برآورد می کنیم، یعنی در این مرحله ما برای هریک از شرکتهای نمونه و به ازای هر سال(1382 تا 1387) یک
α و β برآورد شده داریم. دلیل اینکه ما α و β هر سال را جداگانه محاسبه می کنیم این است که ممکن است β شرکتها در این دوره تغییر کند و در نتایج تحقیق اثر بگذارد.
با توجه به α و β برآورد شده در مرحله قبل و صرفنظر از خطای برآورد و با جایگذاری Rmt محاسبه شده در فرمول زیر، E(Rit) بازده مورد انتظار را پیش بینی می کنیم.
جهت آزمون فرضیه های تحقیق می بایست این بازده های غیرعادی محاسبه شده در صفحه قبل را برای دوره های زمانی حول خبر اعلام سود نقدی سهام که در این تحقیق 21 روز (10 روز قبل و 10 روز بعد از اعلام سود نقدی سهام) است را داشته باشیم. بدین منظور ناچاریم بازده های غیرعادی را برای دوره های مورد نظر مثلاً از 10 روز قبل تا 1 روز قبل (1-،10-)، انباشته کنیم:
بازده غیرعادی انباشته برای یک دوره زمانی مثلا از 10 روز قبل تا 1 روز قبل از اعلام سود نقدی برای اوراق بهادارi ، بدین صورت نوشته می شود:
با توجه به فرضیات ارائه شده، در نهایت هدف ما مقایسه میانگین دو جامعه می باشد. بدین منظور باید از متغیر بدست آمده (CARi) که برای هر شرکت به صورت جداگانه می باشد، میانگین حسابی به صورت بگیریم:
6-چارچوب نظری تحقیق
اعلام سود برآوردی، دارای محتوای اطلاعاتی بوده و موجب نوسان قيمت سهام مي شود (تبريزي و صمدي، 1385،ص12)2. ارزش اطلاعات حسابداری از دیدگاه سرمایه گذاران از طریق تحقیقات مشاهده ای مورد آزمون قرار گرفته و همبستگی اطلاعات منتشر شده حسابداری و تغییرات قیمت سهام محاسبه و تحلیل شده است. چنانچه این همبستگی با اهمیت باشد می توان آن را شاهدی بر سودمندی اطلاعات حسابداری برای سرمایه گذاران به شمار آورد (شباهنگ،1387، ص45)3.
تاثیر اطلاعات حسابداری بر بازده غیرعادی آتی سهام با ویژگی کیفی مربوط بودن این اطلاعات ارتباط منطقی دارد. مربوط بودن اطلاعات حسابداری، شامل توان تفسیر وضعیت فعلی و پیش بینی وضعیت آتی واحد اقتصادی است. نتایج حاصله تحقیقات نشان می دهد که اطلاعات مربوط به درجه اهرم مالی، اقلام تعهدی، نرخ بازده سرمایه گذاری، رشد دارایی ثابت، تغییر در وجوه نقد عملیاتی، ارزش بازار شرکت، نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام، هزینه استقراض و توزیع سود نقدی بر بازده غیر عادی آتی سهام تاثیر گذار است (بهرام فر و شمس عالم،1384).
7- فرضیه های تحقیق
با توجه به اهداف تحقیق و با در نظر گرفتن موضوع تحقیق « محتوی اطلاعاتی اعلامیه سود نقدی و بررسی سری زمانی کوتاه مدت آن در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران » طی سالهای 1382 تا پایان 1387 فرضیه های پژوهشی زیر تدوین و ارائه می گردد تا پس از جمع آوری اطلاعات، آنها را برای تأیید يا رد مورد آزمون قرار دهیم:
1) اعلامیه سود نقدی در کوتاه مدت دارای محتوای اطلاعاتی است، موجب نوسان قیمت می شود و بازده غیرعادی ایجاد خواهد کرد.
2) سری زمانی بازده های غیرعادی انباشته ناشی از اعلامیه سود نقدی در دوره زمانی پیش از اعلام سود نقد نزولی است.
3) سری زمانی بازده های غیرعادی انباشته ناشی از اعلامیه سود نقدی در دوره زمانی پس از اعلام سود نقد صعودی است.
8-قلمرو تحقیق
قلمرو تحقیق از لحاظ زمانی، مکانی و موضوعی به شرح زیر می باشد؛
• قلمرو زمانی
قلمرو این تحقیق از نظر زمانی پنج سال یعنی بین سالهای 1382 تا پایان 1386 می باشد.
• قلمرو مکانی
قلمرو تحقیق از نظر مكاني، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد.
• قلمرو موضوعی
از لحاظ موضوعی بررسی محتوی اطلاعاتی اعلامیه سود نقدی و بررسی سری زمانی کوتاه مدت آن در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران خواهد بود.
9-جامعه آماری
جامعه آماری این پژوهش به لحاظ دسترسی آسانتر به اطلاعات مالی، شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در نظر گرفته شده اند.
10- روش نمونه گیری
روش نمونه گیری در این تحقیق به صورت حذفی می باشد. یعنی ابتدا لیستی از کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تهیه می شود و سپس شرکتهایی که شرایط نمونه مورد نظر در تحقیق حاضر را نداشته باشند حذف می شوند و بقیه شرکتها که دارای شرایط زیر باشند به عنوان نمونه مورد نظر انتخاب می شوند.
1- جز گروه شرکتهای سرمایه گذاری نباشند. زیرا سود شرکتهای سرمایه گذاری متاثر از سود شرکتهای سرمایه پذیراست. بنابراین در زمان اعلام سود نقدی شرکتها، قیمت سهام شرکتهای سرمایه گذاری تعدیل شده اند.
2- حداقل از ابتدای سال مالی 1382 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشند.
3- اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه متغیرهای تحقیق در مورد آن شرکتها، در طول دوره تحقیق وجود داشته باشد.
4- شركتهايي كه در دوره تحقيق سهامشان در بورس مورد معامله قرار گرفته و دچار وقفه معاملاتي نشده باشند.
5- سالهای مالی شرکتها منتهی به پایان اسفند باشد.
شرکتهایی که هر یک از محدودیت های فوق را داشته اند برای محاسبه م
تغیرهای تحقیق واجد شرایط نبوده اند و حذف شده اند. در میان شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، تعداد 72 شرکت شرایط فوق الذکر را داشته اند که به عنوان نمونه برای سالهای 1382 تا 1387 انتخاب شده اند.
از میان 72 شرکتی که اطلاعات مالی کامل داشته اند در طول 6 سال (1382 تا پایان سال 1387)، تعداد 373 تاریخ اعلام سود نقدی به عنوان نمونه برای آزمون فرضیه اول انتخاب شد.
علیرغم مشکلات محاسباتی و زمان گیر بودن مراحل جمع آوری داده ها، حجم زیاد نمونه بر اعتبار تحقیق خواهد افزود. همچنین لیست شرکتهای نمونه و تاریخ اعلام سود نقدی نقدی آنها در جدول 1- ضمیمه آورده شده است.
1-10 اطلاعات مورد نیاز و نحوه جمع آوری اطلاعات
پس از مشخص شدن نمونه ها به جمع آوری اطلاعات جهت آزمون فرضیه ها پرداخته می شود که با توجه به فرضیه های مطرح شده به منظور محاسبه متغیرهایی که شامل اطلاعات حسابداری هستند، از اطلاعات روزانه بورس در زمانهای مورد نظر - 21 روز اطراف اعلام سود نقدی نقدی - استفاده شده است.
11-روش و نوع تحقيق
اين پژوهش از ديدگاه هدف يك تحقيق كاربردي مي باشد. اينگونه تحققات با استفاده از زمينه و بستر شناختي و معلوماتي كه از طريق تحقيقات بنيادي فراهم شده براي رفع نيازمندي هاي بشر و بهبود و بهينه سازي ابزارها، روشها ، اشيا و الگوها در جهت توسعه رفاه و آسايش و ارتقاي سطح زندگي انسانها مورد استفاده قرار مي گيرند ( حافظ نيا،1377،ص51)1.همچنين تحقيق حاضر بر اساس ماهيت و روش يك تحقيق همبستگي مي باشد. در تحقيق همبستگي بركشف وجود رابطه بين دو گروه از اطلاعات تاكيد مي شود(همان منبع،ص 67)2.
12-ابزار گردآوري اطلاعات
به منظور دستیابی به این اطلاعات و اطلاعات مربوط به بازده سهام و شاخص قیمت روزانه از نرم افزار ره آورد نوین استفاده گردیده است. کلیه اطلاعات مورد نیاز جمع آوری شده وارد نرم افزار "Excel" شده، متغیرهای تحقیق به صورت جداگانه برای هر شرکت، همانطور که در فرایند ذکر شده در بخش 5-1 آورده شده است، محاسبه شده و سپس این اطلاعات جهت آزمون آماری وارد نرم افزار "SPSS" شده و مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته است.ما می خواهیم فرضیات خود را در یک دوره کوتاه مدت 21 روزه (10 روز قبل و 10 روز بعد از اعلام سود نقدی
نقدی) آزمون کنیم.
با توجه به مفاد قانون تجارت ایران، چون سود سهام پیشنهادی به شکل نقد، پس از تصویب مجمع عمومی به سود سهام پرداختنی تبدیل می گردد، تاریخ اعلام همان تاریخ تصویب توسط مجمع عمومی صاحبان سهام است و واحد سرمایه گذار در این تاریخ می تواند سود حاصل از سرمایه گذاری را شناسائی کند (نظری،1377،22). بنابراین ما تاریخ مجمع را به عنوان تاریخ اعلام سود نقدی سالانه در نظر گرفته ایم، با مراجعه به نرم افزار رهآورد نوین مشخص شد که تاریخ اعلام سود نقدی نقدی معمولاً چند روز پس از تاریخ انتشار صورتهای مالی است که برای هرکدام از اعضا نمونه بطور جداگانه رهگیری شده است.
13-روش اجرای تحقیق
ابتدا اطلاعات مربوط به بازده واقعی روزانه شرکتها در دوره مورد نظر (از سال 1382 تا پایان 1387) محاسبه گردیده و همانطور که در بخش 5-3 توضیح داده شده میانگین بازده غیرعادی انباشته1 21 روزه حول خبر اعلام سود نقدی شرکتهای نمونه محاسبه کرده و با استفاده از مدل تشریح شده در زیر به آزمون فرضیه اول می پردازیم.
انتظار می رود چنانچه خبر اعلام سود نقدی نقدی سهام دارای محتوی اطلاعاتی نباشد و اثری بر بازده های غیرعادی نداشته باشد، میانگین بازده غیرعادی انباشته اطراف اعلام سود نقدی برابر صفر و در غیر این صورت اگر اعلام سود نقدی دارای محتوی اطلاعاتی باشد، میانگین بازده غیرعادی انباشته عددی غیر صفر خواهد بود:
این آزمون را برای دوره 21 روزه حول خبر انتشار سود سهام انجام می دهیم.
دلیل اینکه ما چند روز قبل از اعلام سود نقدی سالانه را نیز در نظر می گیریم این است که ممکن است بازار خبر خوب و بد در مورد سود اعلامی را یک یا دو روز زودتر بفهمد در مقابل اگرچه در بازار کارا بیان می شود که هر نوع بازده اضافی سریعاً از بین می رود ولیکن، هر بازده مثبت یا منفی غیرعادی می تواند برای چند روز بعد از روز صفر(روز اعلام سود نقد
ی ) که بازار اطلاعات را هضم کرده است، ادامه می یابد. نتیجتاً جمع بازه زمانی چند روز در اطراف روز صفر به نظر منطقی تر می رسد تا اینکه تنها روز صفر مورد بررسی قرار گیرد. از طرفی، به دلیل اینکه در برخی موارد ممکن است سرمایه گذاران بلافاصله پس از اعلام سود نقدی تصمیم به خرید و یا فروش سهام خود گرفته باشند اما با توجه به صف خرید و یا فروش سهام موفق به این کار نشوند. بنابراین دوره زمانی 21 روزه (10 روز قبل و بعد از اعلام سود نقدی) در نظر گرفته شده است.
یکی از روشهای محاسبه روند در سری زمانی روش کمترین مربعات (رگرسیون) می باشد.
همچنین برای بررسی فرضیه های دوم و سوم از مدل رگرسیون خطی بین متغیر مستقل و متغیر وابسته استفاده خواهیم کرد.
در صورتیکه یک نمونه تصادف n تایی از متغیرهای (x,y) داشته باشیم در این صورت برآورد ضریب همبستگی در جامعه به صورت زیر خواهد بود.
رابطه شماره 1-3)
که مقدار آن همواره بین 1- و 1 می باشد.
1) اگر باشد آنگاه رابطه خطی بین y,x معکوس است. (فرضه دوم)
چنانچه ρ کوچکتر از صفر باشد، ارتباط معنادار معکوسی بین متغیر مستقل و متغیر وابسته وجود خواهد داشت و نشان دهنده نزولی بودن سری زمانی بازده های غیرعادی انباشته ناشی از اعلامیه سود نقدی در دوره زمانی پیش از اعلام سود نقدی خواهد بود.
2) اگر باشد آنگاه رابطه خطی بین y,x مستقیم است. (فرضه سوم)
چنانچه ρ بزرگتر از صفر باشد، ارتباط معنادار مثبتی بین متغیر مستقل و متغیر وابسته وجود خواهد داشت و نشان دهنده صعودی بودن سری زمانی بازده های غیرعادی انباشته ناشی از اعلامیه سود نقدی در دوره زمانی پس از اعلام سود نقدی خواهد بود.
در نهایت با استفاده از آزمونهای آماری به بررسی صحت معناداری فرضیات تحقیق خواهیم پرداخت.
1-13- روشهای آماری
برای اعتبار بخشیدن به نتایج حاصل از تحقیق، بایستی فرضیه ها
تحقیق را با استفاده از آزمون های آماری مورد آزمون قرار دهیم. فنون آماری مناسب برای بررسی صحت یا سقم فرضیها، فنون «آزمون فرض آماری» هستند. در واقع هر حکمی در باره جامعه را یک فرض آماری می نامند که قابل قبول بودن آن باید بر مبنای اطلاعات حاصل از نمونه گیری از جامعه بررسی شود (آذر، 1377، ص94)2.
برای بررسی معنا داری فرضیه اول از آزمون فرض آماری میانگین یک جامعه استفاده خواهد شد. از آنجا که نمونه از جامعه ای نرمال با انحراف معیار نامعلوم انتخاب شده و چون حجم نمونه بیشتر 30 می باشد، توزیع X براساس قضیه حد مرکزی از تقریب نرمال برخوردار است و آماره آزمون عبارت است از:
2-13-مفروضات رگرسيون
در این مرحله به بررسی صحت فرضیات زیر بنایی شامل همگنی واریانس، نرمالیتی، استقلال باقیمانده ها بین متغیرهای مستقل می پردازیم.
1- از نمودار پراکنش باقیمانده های استاندارد شده در مقابل پیش بینی های استاندارد شده برای بررسی همگنی واریانس استفاده می کنیم که وجود تقارن حول خط صفر در نمودار مذکور نشاندهنده همگنی در واریانس می باشد.
2- برای بررسی نرمالیتی از آزمون کولموگروف- اسمیرنف استفاده می کنیم. اگر مقدار احتمال مربوط به این آزمون بزرگتر از (05/0) باشد با اطمینان 95% می توانیم نرمال بودن باقیمانده ها را مورد تأیید قرار دهیم.
3- برای بررسی استقلال باقیمانده ها از آماره دوربین واتسن و آزمون Runs استفاده می کنیم. اگر مقدار آماره دوربین واتسن نزدیک به عدد 2 باشد می توانیم استقلال باقیمانده ها را بپذیریم.
همچنین اگر مقدار احتمال آزمون Runs بزرگتر از (5% باشد نیز می توانیم با اطمینان 95% استقلال باقیمانده ها را مورد تأیید قرار دهیم.
14-توصیف داده هاي آماري
در این بخش به توصیف داده ها و اطلاعات بدست آمده از تحقیق در قالب نمودارها و جداول توصیفی خواهیم پرداخت.
آمار توصیفی متغیرهای مستقل و وابسته در جدول شماره 1-4 شامل شاخص های مرکزی و پراکندگی برای متغیرهای تحقیق محاسبه شده است. این نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS حاصل شده است. میانگین به عنوان مهم ترین شاخص مرکزی به همراه انحراف معیار، چولگی و کشیدگی به عنوان مهم ترین شاخص های پراکندگی محاسبه شده است. انحراف معیار پراکندگی داده ها، چولگی تقارن داده ها و در نهایت کشیدگی بلندی داده ها را نشان می دهد.
همچنانکه در فصل سوم بیان شد به منظور آزمون فرضیه اول که عبارتست از "اعلامیه سود نقدی در کوتاه مدت دارای محتوای اطلاعاتی است، موجب نوسان قیمت می شود و بازده غیرعادی ایجاد خواهد کرد."
یک نمونه شامل 71 شرکت که مشتمل بر372 تاریخ اعلام سود انتخاب گردید. نگاره شماره 1-4 بازده های غیرعادی انباشته حول خبر اعلام سود (10 روز قبل و بعد) را در سالهای 1382 تا پایان 1387 نشان می دهد:
نگاره شماره 1-4، بازده های غیرعادی انباشته حول خبر اعلام سود نقدی در سالهای 1382 تا پایان 1387
این نمودار بیانگر این مطلب است که در روزهای اطراف اعلام سود نقدی بازده های غیرعادی وجود دارد، به عبارت دیگر اعلام سود نقدی دارای محتوای اطلاعاتی در بازار سرمایه ایران می باشد. جدول توصیفی فرضیه اول به صورت زیر می باشد:
بازده های غیرعادی 21 روزه حول خبر اعلام سود
تعداد مشاهدات 372
میانگین 342/0-
میانه 282/0-
واریانس 075/0
انحراف معیار 273/0
ضریب چولگی 277/0-
ضریب کشیدگی 302/1-
جدول شماره 1-4
برای آزمون فرضیه دوم و سوم که بترتیب عبارت بودند از؛
- سری زمانی بازده های غیرعادی انباشته ناشی از اعلامیه سود نقدی
در دوره زمانی پیش از اعلام نزولی است و
- سری زمانی بازده های غیرعادی انباشته ناشی از اعلامیه سود نقدی در دوره زمانی پس از اعلام صعودی است.
با استفاده از تحلیل رگرسیون به برآورد خط روند در روزهای پیش از اعلام و پس از اعلام سود نقدی دست زده ایم. نتایج توصیفی آزمون این فرضیات در نگاره های شماره 2-4 و 3-4 و همچین جدول 2-4 آمده است:
نگاره شماره 2-4، بازده های غیرعادی انباشته قبل از اعلام سود نقدی در سالهای 1382 تا پایان 1387
نگاره نمودارشماره 3-4، بازده های غیرعادی انباشته بعد از اعلام سود نقدی در سالهای 1382 تا پایان 1387
همانطور که در نمودارهای بالا نشان داده شده است خط روند مربوط به بازده ها غیرعادی در روزهای پیش از اعلام، روندی نزولی و در روزهای پس از اعلام سود نقدی روندی صعودی داشته است. خط روند و ضریب تعین مربوط به سری زمانی داده های تحقیق در این نمودار ها (2-4 و 3-4) توسط نرم افزار قدرتمند excel رسم شده است. در جدول زیر به توصیف عددی داده های فرضیات 2 و 3 پرداخته ایم؛
بازده های غیرعادی انباشته قبل از اعلام سود نقدی بازده های غیرعادی انباشته بعد از اعلام سود نقدی
تعداد مشاهدات 373 373
میانگین 197/0- 453/0-
میانه 163/0- 505/0-
واریانس 036/0 080/0
انحراف معیار 190/0 283/0
ضریب چولگی 601/0- 296/0
ضریب کشیدگی 290/0- 334/0
جدول شماره 2-4، توصیف عددی متغیر های فرضیات دوم و سوم
با توجه به جدول بالا مشاهده می کنیم که میانگین و میانه تقریباً نزدیک به هم هستند و ضریب چولگی نیز نزدیک به صفر می باشد. این دلیل محکمی مبنی بر این است که متغیرهای فرضیه دوم به طور نرمال توزیع شده اند.
15-تحلیل آماری فرضیات تحقیق
1-15-بررسی تحلیلی فرضیه اول
فرضیه اول تحقیق را بدین گونه بیان کردیم؛
- اعلامیه سود نقدی در کوتاه مدت دارای محتوای اطلاعاتی است، موجب نوسان قیمت می شود و بازده غیرعادی ایجاد خواهد کرد.
فرض آماری این فرضیه چنین خواهد بود؛
که در آن CAR میانگین بازده های غیرعادی 21 روزه حول اعلام سود نقدی میباشد.
