بخشی از مقاله
تاثیر و ماندگاری تمرین کوتاه مدت و بلند مدت ثبات مرکزی بر تعادل ایستا و پویای دختران نوجوان
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی تاثیر و ماندگاری تمرین کوتاه مدت و بلند مدت ثبات مرکزی بر تعادل ایستا و پویای دختران نوجوان بود. 42 آزمودنی با میانگین سنی 13+-0.9 قدد 153.61+-7.99سانتی متر و وزن 52.25+-16.15 کیلو گرم بدون سابقه اسیب در اندام تحتانی، به صورت تصادفی انتخاب شدند. قبل از اجرای برنامه تمرینی ثبات مرکزی تعادل ایستای آزمونی ها با تست رومبرگ و تعادل پویا با تست تعادل ستاره (SEBT) اندازه گیری شد. بعد از اجرای برنامه تمرینی تعادل ایستا و پویا، در چهار مرحله: الف - بعد از چهار هفته برنامه تمرینی (پس آزمون ۱) ، ب - بعد از هشت هفته برنامه تمرینی (پس آزمون ۲) - ج - بعد از چهار هفته بی تمرینی (ماندگاری ۱) و د- بعد از هثبت هفته بی تمرینی (ماندگاری ۲) اندازه گیری شد. برای تجزیه و تحلیل آماری از روشهای آماری توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی ( t همبسته) در سصبح معنی داری ۰/۰۵< p استفاده شد. تمرینات ثبات مرکزی افزایش معنی دار تعادل ایستا و پویا را در پس آزمون ۱ و ۲ آزمودنی ها نشان دادند. یافته های تحقیق همچنین نشان داد بعد از چهار و هثبت هفته بی تمرینی تعادل ایستا و پویا کاهش یافت. با توجه به نتایج تحقیق، استفاده از تمرینات ثبات مرکزی برای بهبود تعادل ایستا و پویای دختران نوجوان توصیه می شود. همچنین گذشت زمان میزان هماهنگی بدن را با این تمرینات بیشتر می کند.
کلید واژه ها: تمرین ثبات مرکزی، تعادل ایستا، تعادل پوریا
مقدمه
توانایی حفظ تعادل بدن، عاملی مهم و ضروری در انجام فعالیتهای روزمره و اجرای فعالیتهای ورزشی می باشد (هر تل و همکاران ۲۰۰۰). حفظ تعادل بدن توسط سه سیستم بینایی ، دهلیزی و حسی-حرکتی کنترل می شود ( برایان و همکاران ۲۰۰۰). تعادل در یک تقسیم بندی به سه نوع ایستا، نیمه پویا و پویا تقسیم می شود(روبرت و همکاران ۲۰۰۳). کنترل موقعیت بدن یا همان حفظ تعادل، نیازمند تقابل پیچیده ای میان سیستم عضلانی ، اسکلتی و عصبی است. اجزای عصبی ضروری برای حفظ تعادل را فرآیندهای حرکتی (سینرژی های عصبی – عضلانی)، فرآیندهای حسی (سیستم های بینائی، دهلیزی و حس پیکری) و فرآیندهای عصبی سطوح بالاتر تشکیل می دهند. در حالت ایستاده ساکن هر سه سیستم مذکور در حفظ تعادل نقش دارند، لیکن به نظر می رسد در حین اجرای فعالیت حفظ تعادل بیشتر به فرآیندهای حسی پیکری وابسته باشد(گریبل و همکاران ؛۲۰۰) از نظر فیزیولوژیکی تعادل، تعامل میان سطوح مختلف مکانیسم های کنترل تعادل و از نظر بیومکانیکی به عنوان توانایی حفظ یا برگشت مرکز ثقل بدن (COG) در محدوده پایداری که توسط سطح اتکا تعین می شود، تعریف می .)۲۰۰۲ گردد (هر تل ناحیه ثبات مرکز بدن به عنوان ثبات مجموعه کمری- لگنی - رانی تعریف شده است و در جایی واقع است که مرکز ثقل بدن در آن واقع شده است و خرکات بدن از آنجا آغاز می شود(کایکونن و همکاران ۱۹۹). ناحیه ثبات مرکزی به عنوان جعبه ای در نظر گرفته شده که عضلات شکمی در جلو، عضلات سرینی و فوق شوکی در عقب، عضله دیافراگم در سقف و عضله لگن خاصره در کف و عضلات همربند لگنی در قهر و کف آن قرار گرفته اند (ریچاردسون و همکاران ۱۹۹۲). تقویت عضلات ناحیه نبات مرکزی دارالحجام - حرکات با شتاب بهینه، گم کردن شتاب و ثبات و پایداری تمام حرکات که به صورت زنجیره ای در خلال تمرینات پایه ای انجام می شود، موثر است (هرتل ۲۰۰۲). تمرینانت ثبات مرکز بلان ، تمریناتی است که مجموعه عضلات کمری - - خاصره ای - - رانی را شامل می شود. این عضلات شامل عضلات شکمی، لگنی ، کمری و عضلات لگن خاصره می باشد( کلارک و همکاران ۲۰۰۰). و روی مکانیک و پایداری عصبی-عضلانی مرکز بدن تاثیر گذار است، که این امر باعث تاثیر بزرگی در عملکرد اندامهای فوقانی و تحتانی می شود(کینگ ۲۰۰۰). این تمرینات باید منجر به قدرت، توسعه ثبات و پایداری مرکز بدن و همچنین توانایی فرد برای حفظ مرکز جرم بدن بالای سطح اتکاء گردد و در مقابل باعث توسعه تعادل شود(کلارک و همکاران ۲۰۰۰). تمرین پایداری مرکز بدن باید از یک برنامه سیستماتیک ، پیشرونده و دسترسی عملکردی پیروی کند. این دسترسی عملکردی روی سطح حرکت ، دامنه -حرکتی ، پارامترهای اضافه بار (فیزیوبال، مدیسن بالا، پرورش اندام، تمرینانت ورزش های توان ، لباس های اضافه وزن، دامبل و ...) وضعیت بدن ، مقدار کنترل سرعت اجرا، مقدار بازخورد مدت تمرینی (ست ها، تکرارها، ضرب آهنگ فعالیت، زمان زیر فشار بودن) و همچنین تناوب، تمرکز دارد(کلارک و همکاران ۲۰۰۰). تمرینات پایداری مرکز بدن شامل تمریناتی است که هدفشان قسمت قدامی و خلفی مرکز بدن می باشد (نوریس ۲۰۰۱). پیشنهاد شده است که سیستم پایدار کننده ستون مهره ها شامل ۳ زیرشاخه می باشد آنها عبارتند از: سیستم منفعلی شامل لیگامنت ها، سیستم فعال شامل تاندونها و عضلات و سیستم کنترل عصبی - عضلانی، سیستم منفعل در توافق و همکاری با ستون فقرات، دیسک ها و لیگامنت ها می باشد. سیستم فعال در همکاری با عضلات و تاندونهاست. سیستم کنترل عصبی در همکاری با عصب ها و سیستم عصبی مرکزی می باشد که کنترل سیگنال های مبدل برای مشخص کردن نیاز برای پایداری مهره ها و هدایت سیستم فعال برای مهیا کردن نیازهای پایداری می باشد. عملکرد نامطلوب یکی از هر سه جزء از این سه زیر شاخه ممکن است که منجر به پاسخ سریع از سایر زیر شاخه ها برای جبران کردن موفقیت آمیز و تطابق طولانی مدت پاسخ یک یا سایر زیر شاخه های دیگر یا صدمه به یک یا بیشتر اجزاء هر یک از زیر شاخه ها شود (پاتلا و همکاران ۱۹۹۰). تمرینات پایداری مرکز بدن ممکن است از این عملکرد نامطلوب با استفاده از توسعه پایداری ستون مهره ها جلوگیری نماید (کیمبرلی ۲۰۰۵). همچنین پیشنهاد شده است که کاهش سختی در عضلات اصلی مرکز بدن در افرادی که دارای درد مزمن پایین کمر هستند، منجر به وضعیت های از قیل عدم تعادل عضلانی، کنترل عصبی-عضلانی ناکافی و غیر موثر و افزایش فشار در دیسک های بین مهره ای و نیروی فشار دهنده در مهره های کمری و در نهایت صدمه بیشتر می شوند (ریچاردسون ۱۹۹۱). با توجه به اهمیت حفظ تعادل بدن در اقشار مختلف جامعه ، بکارگیری برنامه های تمرینی مختلف در تقویت تعادل مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. آنتونی، پیگارو (۲۰۰۳) در تحقیقی با عنوان مقایسه چهار هفته تمرین پوریا به این نتیجه رسیدند که ترکیب برنامه تمرینی پایداری مرکز بدن و تمرین تعادل بر روی تعادل پایداری مرکز بدن و تمرین تعادل می تواند برای توسعه تعادل نیمه پویا مورد استفاده قرار گیرد. در حالیکه تمرین پایداری مرکز بدن یا تمرین تعادل هر کدام می تواند بطور خاص برای بهبود تعادل پویا مورد استفاده قرار گیرد. سوانی وهس (۲۰۰۳) نشان دادند که استفاده از یک برنامه تمرینی ثبات مرکزی می تواند باعث بهبود وضعیت بدن زنان شناگر دانشگاهی شود. اما باعث افزایش تعادل در این افراد نمی شود. با مروری بر مطالعات گذشته، مشاهده می شود که نتایج متناقضی در مورد تاثیر برنامه های تمرینی ثبات مرکزی بر تعادل وجود دارد. ضمن اینکه برخی محققان معتقدند که بعد از ۱۱ سالگی، تعادل رشد چندانی ندارد و اوج رشد تعادل تا همین سن است. اما برخی دیگر اعتقاد دارند که رشد تعادل تا سن ۱ سالگی ادامه می یابد (شاموای کوک و همکاران ۱۹۸۹). هدف از انجام این تحقیق بررسی تاثیر و ماندگاری تمرین کوتاه مدت و بلند مدت ثبات مرکزی بر تعادل ایستا و پویای دختران نوجوان بود.
روش تحقیق
٤٥ آزمودنی با میانگین سنی 13+-0.9 قدد 153.61+-7.99سانتی متر و وزن 52.25+-16.15 کیلو گرم که فاقد سابقه آسیب یا جراحی اندام تحتانی، سابقه استفاده از سمعک، سابقه مشکل بینایی و یا مشکلات ذهنی بودند انتخاب شدند. سپس فرم رضایت شرکت در تمرینات ورزشی به آنها داده شد و قبل از هر چیز تعادل ایتا و پویای آزمودنی ها اندازه گیری شد و سپس به مدت هشت هفته (هر هفته سه جلسه و هر جلسه نیم ساعت) تمرینات ثبات مرکزی اعمال شد. بعد از اجرای برنامه تمرینی تعادل ایتا و پویا، در چهار مرحله: الفت - بعد از چهار هفته برنامه تمرینی (پس آزمون ۱)، ب - بعد از هشت هفته برنامه تمرینی (پس آزمون ۲)، ج - بعد از چهار هفته بی تمرینی (ماندگاری ۱) و د- بعد از هثبت هفته بی تمرینی (ماندگاری ۲) اندازه گیری شد. برای براورد تعادل ایستای آزمودنی ها پس از گرم کردن مختصر (۱۰- ۵ دقیقه کشش و دوی نرم) از تست رومبرگ با چشم بسته استفاده شد. به منظور اجرای این تست، فرد ابتدا روی هر دو پاى خود به صورت دست به سینه روی یک سطح هموار می ایستد. سپس از هر دو زانو کمی خم میشود و در نهایت پای غیر غالب خود را بالا میآورد که در این لحظه اندازه گیری زمان شروع شده و زمانی خاتمه یافته در نظر گرفته میشود که الف- فرد دستهایش را باز کند یا از حرکات جبرانی تنه و اندام تحتانی استفاده نماید .
ب – پای مقابل را روی زمین قرار دهد . ج – از وضعیت تعادل خارج شده و یک گام بردارند. د- شود. و برای برآورد تعادل پویای آزمودنی ها، از تست ستاره استفاده شد. SEBT به دلیل اطمینان بودن و همچنین کم بها بودن نسبت به تست های مشابه دیگر که به صورت جاری در دسترس هستند و برای محاسبه تعادل بکار می روند، بیشتر مورد توجه تحقیق است. این آزمون برای محاسبه کنترل پوسچرا پویا بکار می رود و دارای هثبت جهت است که شبیه ستاره بر روی زمین به گونه ای که خطوط نسبت به هم دارای زاویه ۵؛ درجه باشند رسم می شود. جهت اجرای این تست و نرمالیزه کردن داده ها، طول واقعی پا از خار خاصره فوقانی قدامی تا قوزک داخلی پا اندازه گیری می شود، بعد از پنج دقیقه گرم کردن آزمودنی در وسط شبکه به صورت دلخواه می ایستد و عضلات چهار سر و همترینگ خود را کش می آورد. هر شخص شش تمرین را در تمام جهت ها انجام می دهد و سپس آهسته به جای اول خود باز می گردد. در مرحله آزمون، آزمودنی پای خود را تا جایی که می تواند به طوری که تعادل خود را از دست ندهد در هر یک از جهت ها، جایی که می تواند در روی خط باز می کند و دورترین نقطه از خط را که لمس کرد آن نقطه ثبت می شود و دوباره آهسته به حالت اول خود بر می گردد و در هر قسمت سه مرتبه این کار تکرار می شود و رکورد آن ثبت می شود. بعد از هر کوشش به آزمودنی ۱۵ ثانیه استراحت داده می شود و در نهایت میانگین آنها محاسبه بر اندازه طول پا بر حسب سانتی متر تقسیم و سپس در عدد ۱۰۰ ضرب می شود تا فاصله دستیابی بر حسب درصدی از اندازه طول پا بدست آید. در این روش اگر پای راست اندام مورد آزمون باشد تست در جهت خلاف عقربه های ساعت اجرا می شود و اگر پای چپ، اندام مورد نظر باشد در جهت عقربه های ساعت انجام می شود. آزمودنی ها تمرینات ثبات مرکزی را به مدت هشت هفته انجام دادند. این تمرینات عبارت بود از ۱- حرکت منحنی C. این حرکت را ۱۰-۵ بار مکررا انجام می دهد. ۲- دراز کشیده به پشت با زانوی خم ۹۰ درجه و سپس صاف کردن زانو. این حرکت ه بار و هر بار ۱۰ ثانیه طول می کشد. ۳- حرکت پل شانه. ابتدا این حرکت را باه بار تکرار و سپس با تسلط بر این حرکت با ۱۰ بار تکرار انجام می دهد. ؛ - حرکت اشاره با پنجه : این حرکت ه بار برای هر پا انجام می شود. ۵ - حرکت کشش خم کننده ران"؛ این حرکت با ۳-۲ بار تنفس برای هر پا تکرار می شود. ۹۹- حرکت غلت پایین اغلت بالا": این حرکت تا ۱۰ بار تکرار انجام می شود. ۷- حرکت گربه" : این حرکت را ۱۰- ۵ بار تکرار انجام می دهد. از آمار توصیفی برای محاسبه میانگین و انحراف استاندارد سن، قد، وزن و تعادل ایتا و میزان دستیابی در تعادل پویا و از آمار استنباطی برای مقایسه نتایج پیش آزمون - پس آزمون جهت تعیین واریانس درون گروهی در سطح معنی داری ۵ ۰/ ۰ > p استفاده شد.
جدول یک نتائج پیش آزمون- پس آزمون 1 و 2 را نشان دهد. نتایج نشان داد تعادل ایستا و پویای آزمودنی ها بعد از اعمال برنامه تمرینی چهار هفته ایی و هشت به طور اری (0.05>p) افزایش یافت. همچنین نتایج نشان می دهد با افزایش مدت زمان برنامه تمرینی اندازه اثر تعادل ایستا و پویای آزمودنی ها در پس آزمون ۲ افزایش می یابد.
།
