بخشی از مقاله
چکیده
از میان حواس پنجگانه انسان بینایی به عنوان مهمترین حس انتقالی در میان دیگر حواس است، و در منتقل کردن احساسات و ادراکات مختلف به مغز انسان، نقش مهمی دارد. در این انتقال، عناصر و عوامل بسیاری از جمله نور از اهمیت ویژه و بسزایی برخوردار است. روشن است که هستی و بقای بشریت و همچنین یادگیری، آرامش، پیشرفت و ارتقای کیفیت زندگی اغلب انسان ها در گرو نگاه کردن و دیدن است ، و لازمه دیدن ، نور است .و از طرفی یکی از مهمترین ویژگی های فضاهای داخلی مسکونی که نقش مهمی در تامین نیازهای فیزیولوزیکی، روانشناختی و زیبایی شناختی افراد ساکن در آن بازی می کند، نور و روشنایی طبیعی است که عدم توجه به آن و به کارگیری نا مناسب آن در فضا می تواند تاثیرات مخربی را بر سلامت جسمی و روحی ، رفتار ها و نگرش ها ، همچنین حالات و عملکرد منفی ساکنان خود داشته باشد. نور روز طبیعی می تواند تقاضا برای سیستم روشنایی الکتریکی را کاهش دهد . پنجره ها مزیت مضاعفی برای دید به فضای بیرون و ارتباط با مردم در جهان خارج را فراهم می سازد. که این ارتباط می تواند مزایای روانشناختی و فیزیولوژیکی مهمی را فراهم سازد.روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی است. و ابزار مورد استفاده در این تحقیق پرسشنامه می باشد. و جامعه آماری آن افراد ساکن در خانه های آپارتمانی واقع در شهر رشت می باشد. پرسشنامه محقق ساخت ،اجرا شده و با استفاده از نرم افزار spss تحلیل و بررسی شده است. در این مقاله سعی شده است تا ضمن نشان دادن اهمیت نور ، با توجه به تاثیرپذیری جسم و روان انسان از نور و همچنین دست یابی به میزان و نحوه تاثیر عوامل گوناگون و متغیر های کنترل شده ای از قبیل جهت پنجره ، درصد سطح شیشه خور، ارتفاع دست انداز، میزان شفافیت پنجره بر بهره گیری مناسب از نور روز در منازل مسکونی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان دهنده آن است که نور یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر کیفیت زندگی افراد است. با بهره گیری مناسب از نور طبیعی روز می توان شاهد افزایش کیفیت روشنایی فضا، سطح سلامت جسمی، روحی و در نتیجه کارایی افراد و افزایش سطح کیفیت زندگی آنها بود. اهمیت و ضرورت تحقیق جایی نماینگر می شود که خانه های امروزی کمتر فاقد آرامش، احساس تعلق به مکان، گرمی و صمیمیت و احساس امنیت می باشد که سرانجام با نحوه فضا سازی در معماری با استفاده از نور طبیعی می توان طوری فضاسازی نمود که محل سکونت دارای کیفیت زندگی در فضاهای مسکونی باشد. به وسیله نور پردازی می توان در جهت درک حسی فضایی تلاش نمود.
واژه های کلیدی: نور طبیعی، معماری، فضای مسکونی، کیفیت زندگی
1
مقدمه
نور طبیعی موهبتی الهی است. در هر طلوع خورشید به ما داده و در غروب آن از ما گرفته می شود.(جین پل ساتر) نور اولین شرط در هر نوع ادراک بینایی است و از آنجایی که بخش مهمی از ادراک ما از محیط اطرافمان توسط حس بینایی
صورت می پذیرد می توان گفت نور عامل مهم و اساسی در شکل بخشیدن به ادراک ما از فضای پیرامونمان می باشد.(کورت،.(1383هر ماده ای جلوه گری و کیفیت نمایش خود را از وجود نور دارد، لذا نور نقش مهمی را در ارائه و نمود بهتر عناصر معمارانه و غیر معمارانه در فضا دارد. نور جزئی از ذات زندگی بوده و در بسیاری از فرهنگ ها نور یا خورشید به عنوان منبع نور عنصری خدایی محسوب می شده و آن را ارج می نهادند (کورت،(1383
تحقیقات بیشماری در مورد تاثیرات نور بر فضاهای معماری صورت گرفته است ( هوپ کین سون.(1950 بقاء و سلامت جسمی و روانی و اخلاقی انسان در گرو نور می باشد. هدف از این تحقیق تاکید بر ارتباط حفظ تعادل روانی، اخلاقی و سلامت جسمانی و رشد وشکوفایی و خلاقیت و کیفیت زندگی انسان به سبب تاثیر پذیریهای محیطی و نیز نور می باشد. محیط خانه جاییست که مهمترین ساعات شبانهروز را در آن سپری میکنیم. وقت صرف وعدههای غذایی و اوقات خواب، بیداری و بعد از ظهرها از زمانهایی هستند که اغلبمان این ساعتها را در خانه میگذرانیم. حس و حال ما در این ساعات تا حد زیادی تحت تاثیر محیط خانه قرار دارد. فاکتورهای بسیاری در این تاثیرگذاری سهیم هستند که نور از مهمترین آنهاست.
در سرتا سر تاریخ مردم باور داشتند که نور خورشید می تواند به کاهش احساسات خستگی و افسردگی کمک کند. در واقع پژوهش های اخیر تایید کرده اند که نور خورشید تاثیرات ضد افسردگی بر مردمی دارد که از اختلالات افسردگی رنج می برند (کریپکه ،گیلین ، مالانسی ، ریسچ و جانوسکی ، (1987 به نظر می رسد برای افرادی که از اختلال خلقی فصلی یا بی نظمی فصلی (SAD) رنج می برند قرار گرفتن در معرض نور طبیعی مفید باشد.
مقدار نور مورد احتیاج ما در فضاهای مختلف تفاوت میکند و بستگی به نوع استفاده از فضا و کارکرد آن دارد. بعضی از فضاها احتمالا در روز و یا فقط در شب مورد استفاده قرار میگیرند، لذا میبایست این مسائل را در موقع انتخاب نور برای فضای مورد نظر مورد توجه قرار داد، مقدار تابش نور خورشید را میتوان توسط پرده، نوع شیشه و بزرگی و کوچکی پنجره تنظیم کرد. ساعات تابش نور خورشید در روز، معین است و تغییری در ساعات تابش و جهت آن نمیتوان داد، ولی نور مصنوعی را میتوان به طور دلخواه در جهتهای مختلفی تنظیم کرد که در ساعات مختلف قابل استفاده باشد.
