بخشی از مقاله
چکیده
هدف از تدوین این مقاله،بررسی عوامل موثربرتدوین استراتژی درصنعت حمل ونقل ریلی برپایه تحلیل عوامل داخلی - نقاط قوت وضعف - وعوامل خارجی - فرصتها وتهدیدات - بابکارگیری مدل فردآر.دیویداست.باتحلیل عوامل داخلی وخارجی، میزان آگاهی مدیران صنعت ریلی ازنقاط ضعف وقوت ،تهدیدات وفرصتها برآرود وبا تحلیل شرایط رقابتی،صنعت حمل ونقل جاده ای رقیب اصلی صنعت حمل ونقل ریلی تعیین گردیده است.
براساس نقاط ضعف و قوت ، تهدیدات وفرصتها استراتژیهای گوناگون بررسی وبا الویت بندی آنها،تسریع در تکمیل کریدورشمال جنوب،اجرای شهر سازی ریل پایه بمنظور افزایش صادرات وترانزیت بار، با اتصال شبکه ریلی به مراکز بزرگ اقتصادی ،تجاری وصنعتی ،مبادی ورودی وخروجی کشور،منطقه وجهانی با تامین سرمایه مورد نیاز از طریق ایجاد فضای مناسب وپایداربرای حضورسرمایه ومدیریت بخش خصوصی وسازمانهای باتوان مالی بالا واختصاص بودجه مناسب، پیشنهادگردیده است.
صنعت حمل ونقل ریلی بدلیل برخورداری از مزیتهایی از قبیل ایمنی بالا،حمل انبوه بار ومسافر،پایین بودن مصرف سوخت،اثرات سوء زیست محیطی کمتر نسبت به سایر روشهای حمل ونقل - حمل ونقل سبز - میتواند به عنوان یک راهکار استراتژیک برای توسعه اقتصادی باشد.امروزه بکارگیری مدیریت استراتژیک برای تدوین،اجراء وارزیابی تصمیمات وظیفه ای چندگانه بمنظور دستیابی به هدفهای بلند مدت یک سازمان ضروریست.
-1 مقدمه
اهم فعالیتهای شرکت راه آهن در دوبخش مسافری وباری است،توسعه این فعالیتها نیاز به سرمایه گذاری زیادی دارد،این منابع رامیتوان از منابع داخلی وخارجی تامین نمود،این امربا مشکلاتی از قبیل بالابودن حق دسترسی به ریل نسبت به جاده،طولانی بودن زمان بازگشت سرمایه وپایین بودن حاشیه سود مواجه است، با توجه به عدم تعامل مناسب باسرمایه گذاران ،نرخ سود های بانکی بالا،دریافت یارانه بسیار بالا توسط استفاده کنندگاه جاده از دولت ،پایین بودن سرعت توسعه بازرگانی ریلی نسبت به جاده، لازمست با تدوین واجرای استراتژیهای مناسب ،به دنبال رفع موانع توسعه حمل ونقل ریلی بود. دراین مقاله ضمن بررسی عوامل داخلی وخارجی شرکت راه آهن ،بااستفاده از مدل دیوید استراتژیهایی برای توسعه صنعت حمل ونقل ریلی ارائه گردیده است. این مدل شامل سه مرحله اصلی زیراست:
· مطالعه محیط داخلی وخارجی شرکت راه آهن وتعیین ماتریسهای IFEوEFEوCPM
· بابررسی مرحله قبل،استراتژیهای بالقوه با تجزیه تحلیل ماتریس SWOTپیشنهاد وبا استفاده از تکنیکهای دیگرهمانند ماتریس SPACEوBGCاستراتژیهای آینده انتخاب شده اند.
· در مرحله سوم،روش QSPMبرای ارزیابی استراتژی بهتر که اهداف مورد نظر را اقناع کند ،استفاده شده است تا نتایج بهتر حاصل شود.
-2ادبیات تحقیق ومبانی نظری
امروزه مدیریت استراتژیک بطور وسیع دربسیاری از شرکتها وسازمانها استفاده میشود ،مدیریت استراتژیک می تواند با مشخص کردن نقاط ضعف وقوت داخلی وفرصتها وتهدیدات خارجی ،سیاستگذاری مناسبی انجام دهد. با تحلیل این اطلاعات ،امکان ارائه یک طرح که اهداف بلند مدت سازمان را مشخص میکندرا فراهم میاورد. برنامه ریزی استراتژیک یکی از ابزارهای توانمند برای افزایش کارائی وبهره وری است .
مدیران سازمانها ازطریق برنامه ریزی استراتژیک می توانند با کارمندان وشرکاء ودیگران ارتباط برقرارکنند.مدیریت استراتژیک در شرکتهای زیان ده بکارگرفته شد ومشخص گردید که برنامه ریزیهای کمی بسیار دقیق تراز برنامه ریزیهای کیفی هستند مدل فردآر.دیوید دیوید درصنایع شیر ایران بمنظور برنامه ریزی استراتژیک بکار گرفته شده است
همچنین مدل فرد آر.دیوید برای تدوین استراتژی درصنعت حمل ونقل هوایی کشور ترکیه مورد استفاده قرارگرفته است.
1-2 اهمیت توسعه حمل ونقل ریلی در ایران
جمهوری اسلامی ایران؛ازجمله کشورهایی است که به لحاظ قرار گرفتن در موقعیت جغرافیایی بسیار مناسب از مزایای ترانزیتی خوبی بهره مند بوده و با گسترش شبکه حمل و نقل و ارتباط مطمئن و کارآمد می تواند از این مزایای در راستای افزایش درآمدهای ارزی و ارتقای موقعیت استراتژیک خود در منطقه به نحو مطلوب استفاده کند. به عبارتی می توان گفت ارتباط ایران با 15 کشور جهان از طریق مرزهای آبی و خاکی برقرار می شود و درعین حال نیز ایران به نوبه خود میتواندبه عنوان پل ارتباطی میان این کشورها - با یکدیگر وسایر مناطق جهان - ایفای نقش نماید.
از طرف دیگر این کشورها جمعیت بزرگی را در خود جای داده و از درآمدهای زیادی نیز برخوردارند که این عامل نیز به نوبه خود علاوه بر دراختیارداشتن منابع وثروتهای ملی خدادادی می تواند به عنوان عامل توسعه ترانزیت وتجارت درمنطقه موثر باشد. ارتباط کشورهای آسیای میانه با خلیج فارس و همچنین برقراری رابطه تجاری بین شرق آسیا با کشورهای اروپایی از طریق ایران بسیار مقرون به صرفه است به نحوی که بسیاری از این کشورها به دنبال آن هستند تا چنین روابطی را از طریق ایران برقرار کنند
میزان مصرف سوخت در حمل بارتوسط راه آهن ، یک هفتم تا یک هشتم و در جابجایی مسافر یک دوازدهم سوخت مورد نیاز در مقایسه باحمل ونقل جاده ای است.استفاده از حمل ونقل ریلی مزایای زیادی ازجمله کاهش آلودگی های زیست محیطی و کاهش حوادث و سوانح رادرپی دارد، از سوی دیگر جاده های کشور اکنون از انبوه ماشین اشباع است و کشش این حجم ترافیک برای حمل بار را نیز ندارد
بیش از25درصد آلودگی درجهان مربوط به حمل ونقل جاده ای است وبیش از 92درصد هزینه های زیست محیطی مربوط به جاده است،بیش از 10درصد تولید ناخالص ملی کشورها بخاطر ترافیک وآلودگی جاده ازبین میرود
صنعت راه آهن علاوه بر نقش موثرش در کاهش آلودگی هوا و مصرف انرژی یکی از عوامل مهم در توسعه جهانی سازی نیز به شمار می رود . چرا که بخش عظیمی از تجارت ، به صنعت حمل و نقل ، به ویژه راه آهن وابسته بوده وکشورهای فاقد ارتباط موثر با دنیا با مشکلات عمده ای دراین زمینه روبرو خواهند شد.
-3استفاده از مدل دیوید درتدوین استراتژیها
یکی از مدلهای معروف درتدوین واجرای استراتژی مدل فردآردیوید است،که میتوان آنرادر انواع شرکتهاوسازمانها بکار برد.شواهدزیادی وجود داردکه نشان می دهد مدل دیوید درتعداد زیادی از سازمانها اجرا شده است. بکارگیری مدل،مذکورمشخص کردن ماموریتها،چشم انداز،شرکاء،تعیین قوانین،تعیین نقاط ضعف وقوت،فرصتها وتهدیدات،بیان موضوعات استراتژیک ،تعیین اهداف وارزیابی را شامل میشود. این مدل در شکل 1 نمایش داده شده است،این مدل شامل تعیین ماموریت،بررسی عوامل داخلی وخارجی،تدوین استراتژیها وارزیابی وانتخاب آنهاست.این موارد درسه مرحله انجام میشود:-1 تدوین استراتژیها -2اجرا استراتژیها -3 ارزیابی استراتژیها.
تعیین ماموریت وبررسی عوامل داخلی وخارجی به عنوان ورودیهای تدوین استراتژی محسوب میشوند
شکل :1 مدل فردآر.دیوید
-4 ماموریت راه آهن واهمیت تدوین آن
بیانیه ماموریت سندی است که یک سازمان را از سازمانهای مشابه متمایز میکند،همچنین نوع فعالیت سازمانها را مشخص میکند - دیوید . - 2007شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران در دوبخش مهم جابجایی مسافر وحمل بار فعالیت میکند،دارای تجربه ودانش فنی بالا در زمینه ناوگان وزیر بنای ریلی میباشد.باتوجه به گسترش راه آهن درکشورهای همجوار،دارای پتانیسل مناسب جهت انتقال تجربه ودانش فنی به همسایگان است. اهمیت ماموریت سازمان درمدیریت استراتژیک به شیوه ای بسیار مستنددر ادبیات مورد تایید قرارگرفته است،سازمانهای دارای عملکردعالی معمولا دارای ماموریت جامع مستند هستند
