بخشی از مقاله
خلاصه
بررسی بیولوﮊی آزمایشگاهی زنبور Trichogramma pintoi و تاثیر نوع میزبان مورد استفاده برای پرورش در بهینهسازی پرورش انبوه آن میتواند حائز اهمیت باشد. در بیولوﮊی آزمایشگاهی زنبورT. pintoi
مدت زمان هر یک از مراحل رشدی ، زادآوری، نسبت جنسی و نرخ رشد زنبور پرورش یافته روی تخمهای بید غلات (Sitotroga cerealella Olivier) و بید آرد (Ephestia kuehniella Zeller) مورد مطالعه قرار
گرفت. برای مطالعه بیولوﮊی آزمایشگاهی، ٤٠ زنبور ماده بارور از کلنیهای پرورش زنبور روی تخم بیدهای آرد
(TPE) و غلات((TPS جدا گردید و روزانه ١٥٠ عدد تخم تازه میزبان پرورشی مربوطه در اختیار هر زنبور قرار داده شد و تخمهای روز قبل به تفکیک نگهداری شدند. آزمایشات در دمای ١ ٢٥ درجه سانتیگراد، دوره نوری ١٦ ساعت روشنایی و ٨ ساعت تاریکی و رطوبت نسبی ٥ ٥٠ درصد انجام گرفت. طول دوره پیش از
بلوغ (جنینی، لاروی و شفیرگی) در زنبورهای TPE و TPS بهترتیب ١٢و١١ روز بود. این زنبورها فاقد دوره پیش از تخمریزی بوده و قادرند بلافاصله بعد از خروج از تخم تخمریزی کنند. میانگین طول دوره تخمریزی،
دوره بعد از تخمریزی، طول دوران بلوغ و طول عمر حشرات ماده در زنبورهای گروه TPE بهترتیب ٢٤/٨، ٠٩/٢، ٣٣/١٠ و ٣٣/٢٢ روز و در زنبورهایTPS بهترتیب ١٧/٥، ٧٧/١، ٩٣/٦ و ٩٣/١٧ روز تعیین شد که این
مقادیر بصورت معنیداری در زنبورهای پرورش یافته بر روی بید آرد بیشتر از زنبورهای پرورش یافته بر روی بید غلات بود. تعداد کل تخم گذاشته شده توسط هر فرد ماده در طول عمر خود، درصد تفریخ تخمها و نسبت افراد ماده تولید شده در زنبورهایTPE بهترتیب ٣/٩٧، ٨٦/٩١ و٥٣/٠ و در زنبورهایTPS بهترتیب ٦/٧١، ٨١/٩٥ و ٧٠/٠ محاسبه گردید که تعداد تخم گذاشته شده در زنبورهای TPE بیشتر از TPS بود ولی درصد تفریخ تخمها و نسبت افراد ماده در زنبورهای TPS بیشتر از TPE بدست آمد. با اینکه درصد تفریخ تخم و نسبت افراد ماده تولید شده در زنبورهای TPS بالاتر بود ولی از آنجاییکه زنبورهای TPE بصورت معنیداری تعداد تخم بیشتری تولید کرده بودند، لذا در نهایت تعداد افراد ماده تولید شده توسط زنبورهای TPE بیشتر از زنبورهای TPS بود. نرخ ذاتی افزایش جمعیت زنبورهای TPE و TPS به ترتیب ٢٥٧/٠ و ٢٨١/٠ محاسبه
گردید که در زنبورهای پرورش یافته روی بید آرد اندکی پایینتر یود. با در نظر گرفتن کلیه پارامترهای محاسبه شده میتوان اظهار داشت که زنبور T. pintoi با تخمهای بید آرد سازگاری بیشتری داشته است.
واﮊههایکلیدی: Trichogramma pintoi، بید آرد، بید غلات، بیولوﮊی
مکاتبه کننده: یعقوب فتحیپور
Trichogramma pintoi Voegele
٨٨٢ مجله علوم کشاورزی ایران، جلد ٣٤، شماره ٤، سال ١٣٨٢
مقدمه
جنس Trichogramma مهمترین و بزرگترین جنس خانواده Trichogrammatidae از بالاخانواده Chalcidoidea
است که دارای انتشار جغرافیایی وسیع میباشد. بطوریکه از گرمترین بیابانها تا مناطق قطبی کره زمین فعالیت دارند (١٤، ١٥). گونههای متعلق به این جنس بیش از سایر حشرات مفید دیگر در کنترل بیولوﮊیک مورد استفاده قرار گرفتهاند و همه ساله تحقیقات زیادی در مورد کاربرد آنها انجام میگیرد.
در ایران نیز زنبورهای جنس Trichogramma از مرطوبترین تا خشکترین نواحی کشور گزارش شده (٣) و در حال حاضر در برخی نواحی مثل خراسان، مرند، مغان و مناطق شمالی و مرکزی کشور، علیه آفات پروانهای مزارع و باغات، رهاسازی انبوه انجام میگیرد (١).
یافتههای متعددی در ارتباط با بیولوﮊی عمومی زنبورهای تریکوگراما منتشر شده است. تخمهای تریکوگراما پس از گذاشته شدن بسرعت رشد کرده و پس از ٢٤ ساعت تفریخ میشوند. بهعقیده بیشتر محققین این زنبورها دارای سه سن لاروی هستند(١٢). سه الی چهار روز بعد از پارازیته شدن تخم میزبان، گرانولهای سیاهرنگ ملانین در سطح داخلی کوریون بوجود آمده وسبب سیاه شدن تخم میزبان میشود و لارو بعد از تغذیه از محتویات داخل تخم، تبدیل به پیششفیره میشود. در این مرحله طرح شکل حشره کامل از جمله بالهای آن ظاهر میشود. بعد از مرحله شفیرگی، حشره کامل با ایجاد سوراخی در جدار پوسته تخم میزبان از آن خارج شده و بلافاصله شروع به پرواز و فعالیت برای ایجاد نسل بعدی میکند(١٢).
زنبورهای تریکوگراما در محدوده دمایی ١٠ تا ٣٥ درجه سانتیگراد فعال بوده و این زنبورها بدون دیاپوز حقیقی هستند ودر شرایط مناسب محیط نسلهای متوالی ایجاد میکنند (١٨).
فعالیت حیاتی تریکوگراما بصورت حشره کامل اعم از جنس نر و ماده به فاصله چند دقیقه بعد از خروج از تخم میزبان و باز شدن کامل بال شروع میشود. خروج نرها زودتر از مادهها صورت میگیرد. حشرات ماده در موقع تخمریزی فضای نسبتا سایهدار و کم نور را ترجیح میدهند و نور مستقیم موجب کاهش میزان تخمریزی و طولانی تر شدن طول دوره تخمریزی میشود. این زنبورها با روش جنسی تولید مثل میکنند و
مادههای جفتگیری نکرده، فقط نر تولید میکنند. تغذیه زنبورهای کامل از شیره و نوش گلها و مواد قندی صورت میگیرد.
چرخه زیستی زنبورهای تریکوگراما بطور متناوب بین مراحل پارازیت و آزاد طی میشود. در مرحله پارازیتوییدی
(نابالغ)، تخمهای میزبان بوسیله زنبور مورد حمله واقع شده و این تخمها فقط در مرحله ابتدایی، زندگی خود را حفظ میکند
ﻭ در مراحل بعدی بصورت یک بستر یا محیط غذایی برای رشد
ﻭ نمو زنبور درمیآیند. بعد از تکمیل سیکل زندگی تریکوگراما در داخل تخم، زنبور کامل از تخم میزبان خارج میشود. این زنبورها در مرحله بلوغ دارای زندگی آزاد هستند(١٨).
در سال ١٨٩٥ اولین بار تفکر پرورش انبوه تریکوگراما برای کنترل آفات پروانهای در نشست حشرهشناسی و جامعه تاریخ طبیعی لندن مطرح شد (١٢). در پرورش انبوه این زنبورها موردی که حائز اهمیت است یافتن میزبان مناسب آزمایشگاهی است که ضمن پرورش آسان آن، بیشترین سازگاری بیولوﮊیک بین میزبان و پارازیتوئید وجود داشته باشد. مهمترین
میزبانهای آزمایشگاهی شناخته شده برای تولید انبوه زنبورهای تریکوگراما، تخم بید آرد (Ephestia kuehniella Zeller) و
بید غلات (Sitotroga cerealella Olivier) میباشد.
برای انتخاب گونههای مناسب و بهترین شرایط پرورش زنبورهای تریکوگراما، آزمایشهای استانداردی در آزمایشگاه انجام شده و پارامترهای متعددی از جمله طول عمر، طول دوره تخمریزی، قدرت تولید مثل، نرخ رشد، درصد پارازیتیسم، نسبت جنسی، درصد تفریخ تخمهای زنبور و مواردی از این قبیل محاسبه میشود. اندازهگیری این پارامترها اغلب در قالب بیولوﮊی این زنبورها مورد بحث و مطالعه قرار میگیرد (١٢، ١٣، ١٩، ٢٠).
عوامل متعددی میتوانند پارامترهای بیولوﮊیک زنبورهای تریکوگراما را تحت تاثیر قرار دهند که از مهمترین این عوامل میتوان به گونه میزبان، سن تخم میزبان و شرایط فیزیکی محیط زندگی (میزان دما و رطوبت) اشاره کرد (٥، ٧، ٨، ٩، ١١، ١٩).
هدف از انجام این تحقیق، مقایسه برخی از پارامترهای
بیولوﮊیک زنبورهای
