بخشی از مقاله
چکیده – به منظور بررسی و شناسایی زنبورهاي پارازیتوئید بالا خانواده Chalcidoidea در ارتباط با گیاه رز وحشی - Rosa beggeriana Schrenk - ، گال هاي این گیاه از محل هاي مختلفی در منطقه کوهپایه واقع در استان کرمان درسال 1390 جمع آوري گردید. زنبورهاي خارج شده از گال ها توسط کلید هاي شناسایی موجود مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج شناسایی نمونه ها نشان دادکه پنج خانواده شامل خانواده هاي Pteromalidae, Eupelmidae, Erytomidae , Eulophidae Torymidae از بالا خانواده Chalcidoidea در این منطقه در ارتباط با رز وحشی می باشند. تعداد شش زیر خانواده Tetrastichinae, Entedoninae, Pteromalinae, Eupelminae , Eurytominae, Toryminae, در این مطالعه شناسایی شدند.
-1 مقدمه
بالا خانواده کلسیدوایده یکی از بزرگترین ومتنوع ترین بالا خانواده هاي بال غشائیان است.[3] تک نیایی بودن این بالا خانواده به اثبات رسیده است. طبقه بندي این خانواده ها تجربی است و تعداد این خانواده ها در این بالا خانواده بین 39-38 متغیر است. گروه هاي زیادي توسط خصوصیات plesiomorphic تشخیص داده شده اند .[5] زیست شناسی پارازیتوئیدي در Chalcidoidea به بالاترین حد تکاملی خود می رسد. گونه هاي منفرد و گروهی، اکتوپارازیتوئید، اندوپارازیتوئید، پارازیتوئید اولیه، ثانویه، ثالثیه هستند و ممکن است تمامی مراحل زندگی میزبان از تخم تا شفیره را مورد حمله قرار دهند.[5] میزبان هاي شناخته شده کلسیدها حدود 340 خانواده متعلق به 15 راسته حشرات هستند.
حدود 80 گونه کلسید به عنوان آفت کشاورزي شناخته شده اند - غالبا به دلیل دانه خواري در خانواده هاي Erytomidae و - Torymidae و بعضی کلسیدها خصوصا آنهایی که هایپرپارازیتوئید هستند زیان آور قلمداد شده اند اما اکثریت آنها از لحاظ اقتصادي و زیست محیطی مفید می باشند . اکثریت گونه هاي کلسید پارازیتوئیدهاي اولیه دیگر حشرات و عنکبوتیان - Arachnids - می باشند، در نتیجه اعضاي این بالا خانواده در سیستم کنترل جمعیت هاي بند پایان اهمیت دارد بطوریکه بالغ بر 800 گونه در برنامه هاي کنترل زیستی نقش داشته اند .[5]
این بالا خانواده در کشاورزي نقش به سزایی دارد زیرا آفات کشاورزي را به صورت طبیعی کنترل می کند و ازنظر اقتصادي مقرون به صرفه است. از طرف دیگر استفاده زیاد از حشر ه کش ها علیه آفات به علت دوام و پایداري طولانی این سموم و باقی ماندن آنها در طبیعت باعث از بین رفتن حشرات مفید هم می شوند.[1] واژه گال از کلمه لاتین galla به معنی رویش ناهنجار ایجاد شده روي درختان به خصوص درختان بلوط مشتق شده است که بعدها در زبان هاي اروپایی به نام هاي دیگر galle ،gealla ،galla ،gal در آمد. فسیل گال زنبورها از دوره ترشیاري حدود 20 میلیون سال پیش قدمت دارد.[ 9] گال هایی که توسط حشرات ایجاد می شوند در رابطه با ارتباطات گیاه وگیاه خوار و بر هم کنش هاي بین گیاه خواران و دشمنان آنها بیش تر مورد توجه قرار می گیرند.
[4] هر ارگانیسم گال زا داراي میزبان اختصاصی می باشد. در اینجا ارتباط پارازیتیکی وجود دارد و تنها ارگانیسم گال زا براي رشد و تکثیر از میزبان نفع می برد.[9] زنبورهاي گال زا خصوصا گال هاي بسته روي درختچه هاي رز را ایجاد می کنند که از لحاظ ساختاري مجموعه اي هستند و ارتباط آنها با گیاه میزبان نسبت به گروههاي دیگر ماهرانه تر است .[9] در این بین Dog - Rosa caninae L. - rose به عنوان یک رز وحشی اجدادي به طور رایج در ایران، به عنوان پایه نهال دیگر رز هاي کشت شده مورد استفاده قرار می گیرد.
گونه دیگر Damak rose یا Rosa damascene - Persian rose - Mill.در نواحی نیم خشک ایران مثل کاشان و کرمان رشد می کنند و داراي ارزش اقتصادي می باشند، بطوریکه از آن به عنوان تولید چندین محصول مثل گلاب و روغن رز استفاده می شود که بطور وسیعی در تکنولوژي غذا مصرف می گردند و نقش دارویی دارند. زنبورهاي گال زا می توانند خسارات بزرگی براي گونه هاي رز کشت شده و وحشی داشته باشند[10] شکل - . - 1 از این نظر مطالعه پارازیتوئیدهایی که به زنبورهاي گالزاي رز حمله می کنند قابل اهمیت می باشند. این تحقیق به منظور مطالعه بر روي زنبورهاي بالاخانواده Chalcidoidea در منطقه کوهپایه واقع در استان کرمان انجام شده است.
-2 مواد و روش ها
در این مطالعه که در سال 1390 در محل هاي مختلفی در منطقه کوهپایه در استان کرمان انجام شد، ابتدا گالهاي رز جمع آوري شده و پس از انتقال به آزمایشگاه آنها را درون ظرو ف پلاستیکی قرار داده و درب آنها را با پارچه توري پوشاندیم . زنبورهاي خارج شده موقتا درون الکل % 75 نگهداري و بعدا روي کارت هاي مخصوص مونته شدند. نمونه هاي زنبورها توسط کلید هاي شناسایی موجود شناسایی شدند.
-3 بحث و نتیجهگیري
در این مطالعه که بر روي بالا خانواده Chalcidoidea انجام شده پنج خانواده و شش زیر خانواده شناسایی شد که به ترتیب زیر معرفی می شوند:
خانواده pteromalidae
یکی از گروهاي بسیار بزرگ می باشد. داراي جلاي فلزي سبز تا آبی بوده، بدنی باریک و ضعیف یا بزرگ و قوي و طول بدن آنها 1-48 میلیمتر است. شاخک داراي 13- 8 قطعه، شکاف نوتالی اغلب ناقص و رگبال حاشیه اي به خوبی گسترش یافته است و پنجه پا عقبی پنج بندي است. این خانواده داراي 32 زیر خانواده می باشد. این خانواده داراي میزبان هاي متعددي بوده و بسیاري از آنها پارازیتوئید گروهی و خارجی لارو و شفیره بال پولک داران و قاب بالان بوده اما بعضی به شفیره دو بالان و لارو بال غشائیان حمله می کنند.[3]
زیر خانواده pteromalinae
جزء بزرگترین زیر خانواده هاي پترومالیده است. مشکل عمده کسانی که بر روي تاکسونومی زیر خانواده ها کار می کنند تشخیص دادن Miscogasterinae از pteromalinae است. شاخک آنها داراي دو یا سه آنلی است و داراي چماق نوك تیز هستند. نوتالی ناقص است پاي عقب داراي یک سیخک راسی است. بالها کوتاه هستند و اغلب به میانه شکم نمی رسند. شکم فاقد ساقه است. مارجینال به صورت مشخصی ضخیم شده است. اسکوتلوم به شدت محدب است. این زیر خانواده از حشرات با دگردیسی کامل استفاده می کنند. تعداد کمی از آنها دو بالان شکارچی را Syrphidae - و - Chamaemyiidae مورد حمله قرار میدهند که آنها نیز به نیم بالان حمله می کنند .[3] تعداد 54 نمونه از این زیرخانواده از محل اردوگاه شهید باهنر و روستاي درب آسیاب در منطقه کوهپایه جمع آوري شد.
خانواده Eupelmidae
یک خانواده نسبتا کوچک از بال غشائیان پارازیتیک است. این خانواده داراي سه زیر خانواده است. مزوپلیئورون این سه زیر خانواده بسیار توسعه یافته و تشکیل یک سپر محدب را می دهد. اندازه آنهااز 1,3 تا 7,5 میلیمتر متغیر است به شدت متالیک هستند اما گاهی زرد یا نارنجی هستند شاخک ماده ها 11 تا 13 بندي و نرها نه قسمتی است. در اشکالی که بالها کامل است مارژینال به خوبی رشد کرده و پست مارژینال و استیگما نسبتا رشد کرده اند. یوپلمیدها اکتو پارازیت لارو یا حشراتی است که معمولا در بافت هاي گیاهی یا پیله ها پنهان میشوند یا اندوپارازیت و شکارگر حشرات و تخم هاي عنکبوتیان هستند.[3]
