بخشی از مقاله
مگس ميوه شرقي Oriental fruit fly
Diptera:Tephritidae
اهميت اقتصادي:
اين مگس از آفات مهم بسياري از انواع ميوه مي باشد كه بندرت روي كدوئيان نيز مشاهده مي شود. Waterhouse در سال 1993 اين آفت را يكي از پنج گونه آفت مهم كشاورزي درآسياي جنوب شرقي دانسته است. اطلاعاتي در مورد اهميت اين گونه در تمام آسيا حتي مناطقي كه آفت هنوز گزارش نشده است وجود دارد. بر همين اساس از ميان اين كمپلكس گونه هاي carambolae و B.
papayae كه داراي انتشار وسيع تر هستند ، خسارتزا نيز مي باشند. I.M.White گزارش نمود كه اين دو گونه و B. occipitalis، B.philippinensis و B.kandiensis همانند B.dorsalis خسارتزا هستند درحالي كه B.caryeae ممكن است خسارتزا باشد و گونه B.pyrifoliae تنها در مناطق محدودي آفت محسوب مي شود.
اهميت قرنطينه اي:
اين مگس علاوه بر حضور در ليست آفات و بيماريهاي قرنطينه خارجي ايران در ليست آفات و بيماريهاي قرنطينه خارجي EPPO به عنوان يك مگس ميوه غير اروپايي وجود دارد.و همچنين در ليست هاي APPPC، COSAVE، CPPC، IAPSC، JUNAC و OIRSA به عنوان آفت قرنطينه اي محسوب مي شود. اين آفت بومي آسيا بوده و مانند ساير مگسهاي ميوه قادر به استقرار در كليه مناطق گرمسيري مي باشد.
حضور مگس تنها در هاوايي و نه در محدوده كشور امريكا اين آفت را از نظر سيماي بين المللي به عنوان آفت قرنطينه اي مهم جلوه داده است. با توجه به انتشار آفت در شمال هند ودر قسمتهاي مركزي چين، B.dorsalis از ساير گونه هاي ديگر كمپلكس كمتر در مناطق حاره ديده شده است. خطر مستقيم استقرار اين آفت در مناطق سرد بسيار كم است. خطر اصلي و مهمتر آفت براي كشورهاي اروپايي در صورت وجود اين مگس بخاطر وضع قوانين سختگيرانه قرنطينه اي در مورد صادرات ميوه است .
سايرگونه هاي اين كمپلكس بيشتر گرمسيري بوده و كمترحالت آفت پيدا نموده اند. در مورد بعضي از آنها مانند. B.caryeae ، B. kandiensis و B.pyrifoliae اطلاعات زيادي وجود ندارد و به صورت فراوان و با انتشار وسيع روي محصولات كشاورزي ظاهر نشده اند.
ميزبانها:
مگس ميوه شرقي روي دامنه وسيعي از انواع درختان ميوه ظاهر مي شود به عنوان مثال در چين و ژاپن روي Annona squamosa،سيب، كارامبولا، موز ، Capsicum, Clausena lansium, ، گواوا، انبه ، پرتغال ، پاپايا ، هلو ، گلابي ، آلو، و گوجه فرنگي يافت مي شود. دامنه ميزباني گونه هاي تازه شرح داده شده كامل نمي باشد. ساير گونه ها بيشتر روي انبه ، گواوا و پاپايا پيدا شده و ظاهرا مانند B.dorsalis پلي فاژ هستند.
در امريكاي جنوبي B. carambolae تنها روي كارامبولا و گياه Syzygium samarangense مشاهده مي شوند. ميزبانهاي وحشي هنوز مستدل نيست. در ناحيه EPPO انواع زيادي از ميوه ها ميزبان بالقوه محسوب مي شوند.
مناطق انتشار:
- B.dordalis
اين گونه امروزه در قسمتهاي شمالي مناطق انتشار B.dorsalis complex در آسيا و منحصرا در نيمكره شمالي وجود دارد. گونه هاي ديگر درجنوب شبه قاره هند و جنوب شرقي آسيا يافت مي شوند. اين آفت از ناحيه EPPO و اروپا گزارش نشده است.
آسيا: بنگلادش، بوتان، كامبوج، چين،هند، ژاپن، لائوس، ميانمار، نپال، پاكستان ، سري لانكا، تايوان، تايلند و امارات متحده عربي
آمريكاي شمالي: اين آفت در سالهاي گذشته داراي طغيانهايي بوده است ولي طبق گزارش سال 1987 فائو ريشه كن شده ولي دوباره در سال 1989 در كاليفرنيا مشاهده گرديد وجود آفت از سال 1945 در هاوايي گزارش شده است.
اقيانوسيه: گوام ( از سال 1947) و جزاير مارياناي شمالي
-B.carambolae
اين آفت از ناحيه EPPO و اروپا گزارش نشده است.
آسيا: برونئي، هند، اندونزي، مالزي، سنگاپور و تايلند
آمريكاي جنوبي: گينه فرانسه، گويان و سورينام
-B.caryeae
اين آفت از ناحيه EPPO و اروپا گزارش نشده است.
آسيا: هند، عمان و سريلانكا
- B.kandiensis
اين آفت از ناحيه EPPO و اروپا گزارش نشده است.
آسيا: سريلانكا
-B.occipitalis
اين آفت از ناحيه EPPO و اروپا گزارش نشده است.
آسيا: برونئي، مالزي و فيليپين
-B.papayae
اين آفت از ناحيه EPPO و اروپا گزارش نشده است.
آسيا: برونئي، اندونزي و مالزي
اقيانوسيه:استراليا، گينه جديد پاپوآ
-B.Philippinensis
اين آفت از ناحيه EPPO و اروپا گزارش نشده است.
آسيا: فيليپين
-B.pyrifoliae
اين آفت از ناحيه EPPO و اروپا گزارش نشده است.
آسيا: تايلند
مناطق انتشار B.dorsalis
علائم خسارت:
محل تخمگذاري به صورت نقاطي روي ميوه هاي مورد حمله مشاهده مي شود. ميوه هاي با شيريني زياد مانند هلو مايعي شيرين تراوش مي نمايند كه در محل تخمگذاري سفت مي شود.
شكل شناسي:
تخم:
تخم اين آفت به طول 8/0 ميلي متر، عرض 2/0 ميلي متر و داراي ميكروپيل در انتهاي جلويي به صورت برآمدگي ديده مي شود. پوسته (كوريون) آن مشبك مي باشد. رنگ تخم از سفيد تا سفيد مايل به زرد متغير است.
لارو:
لارو اين آفت از گونه هاي مشابه به سختي قابل تشخيص است. لذا براي تشخيص قطعي مي بايستي لاروها پرورش داده شوند.
شفيره:
بشكه اي شكل و داراي بيشتر خصوصيات لاروي است ولي اندكي محل سوراخ هاي تنفسي جلويي و عقبي تغيير كرده است. رنگ آن سفيد تا قهوه اي مايل به زرد متغير و طول آن معمولا 80-60 درصد لارو است.
لاروهاي درحال تغذيه مگس ميوه شرقي
حشرات بالغ
رنگ: صورت با وجود لكه هاي تيره در محل شيارهاي شاخك مشخص است. سپر غالبا سياه ( به جز نقوش زرد حاشيه اي) و لبهاي پشت گرده اول(Postpronotal lobe) وقسمت حاشيه گرده (Notopleurae ) زرد رنگ، سپرچه كاملا كمرنگ ولي بعضي مواقع داراي خطي عرضي و باريك قاعده اي سياهرنگ دارد. حاشيه Costal بال داراي نواري رنگي از انتهاي رگبال Sc تا درست زير انتهاي رگبال R4+5 ، رگبال عرضي r-m و dm-cu بدون لكه و نقش است. سطح زيرين بندهاي سوم تا پنجم شكم داراي لكه هاي T شكل سياه و لبهاي پشت گرده اول (Postpronotal lobes )بدون مو مي باشد.
سر: كتوتاكسي (مو) كاهش يافته و بدون موهاي ocellar و postocellar مي باشد. طول اولين بند تاژك شاخك حداقل سه برابر قاعده شاخك است.
سينه: موها كم، بدون موهاي dorsocentral و katepisternal، سپر داراي موهاي anterior supra-alar و prescutellarاست. سپرچه به صورت دو لبي (bilobed) نبوده و داراي دو موي حاشيه اي مي باشد.
بالها: رگبال Sc با زاويه اي 90 درجه به سمت بالا خم شده و قبل از رسيدن به حاشيه بال ضعيف مي شود. رگبال R1 داراي موي پشتي، cell cup بسيار باريك و حدود نصف عمق cell bm، cup extention بسيار كشيده و برابر يا بلندتر از طول A1+ CuA2، سلول bc و نيمه قاعده اي سلول c بدون پوششي از موهاي ريزاست.
شكم: تمام بندهاي شكمي قابل مشاهده و مجزاي از هم است. سطح پشتي بند پنجم داراي يك جفت ناحيه فشرده شده (ceromata) مي باشد. نر ها داراي يك رديف مو روي هر حاشيه بند سوم هستند.
حشره بالغ مگس ميوه شرقي
زيست شناسي:
تخمهاي B.dorsalis زير پوست ميوه گذاشته مي شود. اين تخمها پس از 3-1 روز تفريخ شده و لاروهاي خارج شده به مدت 35-9 روز تغذيه مي كنند. اين آفت در دماهاي زير 13 درجه سانتيگراد قادر به رشد و نمو نمي باشد. شفيره در خاك در زير ميزبان ايجاد شده و حشرات بالغ در تمام طول سال ظاهر مي شوند. اين گونه يك حشره گرمسيري بوده و قادر به زنده ماندن در زمستانهاي ناحيه Eppo (به جز در جنوب) نمي باشد. بالغين در دماهاي پايين بهتر مي توانند باقي بمانند. آستانه بي تحركي هفت درجه سانتيگراد كه در زمستان تا دو درجه سانتيگراد پايين مي آيد.
روشهاي بازرسي جهت كشف آفت:
رديابي اين گونه و ساير گونه هاي وابسته توسط تله هاي طعمه اي مقدور مي باشد. متيل اوژنول در غلظت كم جلب كننده اين گونه ها است و تا يك كيلومتر مي تواند شعاع عمل داشته باشد. طعمه ها در يك فتيله پنبه اي در ميانه تله پلاستيكي كه در دو طرف آن سوراخ است آويزان مي شوند. . اين طعمه ها مي توانند با حشره كشها مخلوط شوند و يا تكه اي كاغذ آغشته به دي كلروفوس داخل تله گذاشته شود.
تله ها روي درختان ميوه در ارتفاع حدود دو متري زمين قرار داده شده و اين تله ها بعد از چند روز بايد تميز گردند زيرا ممكن است اين تله ها هركدام صدها مگس را درچند روز صيد كنند. ولي خود اين طعمه ها حداقل براي دو هفته كارآيي دارند.
