بخشی از مقاله
نظرسنجي تلفني از مردم درباره محرم وعزاداري
دین - همشهري آنلاين:
مركز مطالعات و تحقيقات رسانه‌اي روزنامه همشهري در يك نظرسنجي تلفني از مردم درباره محرم و عزاداري (3 بهمن) پرسيده است
مركز مطالعات و تحقيقات رسانه اي روزنامه همشهري اين طرح را با مدير يت سرور السادات قاضي زاده هاشمي و همكارانش شبنم چهره، فريده درفشي، سميه گايگاني و فاطمه يزداني اجرا كرده است:
پيشگفتار
عزادارى و برپايى مراسم ماتم در سوگ خوبان و اولياء خدا امرى است كه ريشه درقرآن و سيره نبوى(ص) وسيره امامان(ع) دارد. اين عزادارىها مصداق مودت اهل بيت(ع) است. (شورا، آیه 23).
در سيره امامان(ع) هم برنامهاى كه هرگز در هيچ شرائطى ترك نشد برپائى عزا بر سالار شهيدان امام حسين(ع) بود. امام سجاد(ع) پس از امام حسين(ع) تا زنده بود در هر مجلس از داغ حسين مىگفت و در حقيقت مجلس عزا برپامىكرد. امام باقر(ع) هم در شرائط سخت و خفقانى دستور مىداد روز عاشورا عزاى امام حسين را بر پا كند. مالك جهنى مىگويد امام باقر(ع) در روز عاشورا فرمود: همه براى امام حسين گريه كنند و اهل خانه را دستور بهگريه بر حضرت مىكرد. (كامل الزيارات، ص174) همين سيره را حضرت امام صادق(ع) و امامان ديگر (ع) داشتند آنها بر اين امر اصرار داشتند كه از رهگذر عزادارى و برپائى عزاى سالار شهيدان چراغ پرفروز نهضت حسينى روشن بماند كه ماند. در ادامه به نمونه اي از مجالس عزاداري امام حسين (ع) اشاره مي كنيم:
1- پيامبر اكرم(ص) براى امام حسين(ع) در روز اول ولادتش مجلس عزا گرفت. (مقتل خوارزمى، ج1، ص88.)
2- در منزل ام سلمه در دوره كودكى براى امام حسين مجلس عزا گرفتند.( مجمع الزوائد هيثمى، ج9، ص189.)
3- در منزل عائشه براى حضرت امام حسين(ع) مجلس عزا گرفتند.(7 مقتل خوارزمى، ج1، ص159)
4- در خانه امام على(ع) براى حضرت عزا گرفت.( مقتل خوارزمى، ج2، ص167)
بنابراين اگر بگوئيم بنيانگذار عزادارى بر سيد و سالار شهيدان حضرت نبى اكرم(ص) و امامان(ع) بوده اند سخنى بگزاف نگفتهايم.
هم اكنون هم اگر بخواهيم احيا گر عزادارى راستين و عاشورايى باشيم بايد در مجالس عزادارى هم از مقاماتملكوتى امامان بگوئيم وهم از مقامات مُلكى آنان! بايد از جنبه الگوئى و اسوه بودن آنها بگوئيم و نبايد به صرف ابرازعشق اكتفاء نمائيم. مجالس عزاى حسينى نه تنها نام سيدالشهداء(ع) را پرآوازه نگهداشته بلكه سبب ماندگارى پيام اسلام عزيز شدند. باتوجه به جايگاه رفيع عزادارى و گوهر ارزشمندى كه درآن نهفته است بديهى است كه دشمنان تلاش گستردهدر جهت تخريب و تحريف آن داشته باشند. در برههاى از زمان كه
عباسىها قدرتمند بودند در پى تخريب عزاىسالار شهيدان بودند كه عزاداران را دستگير مىكردند، شكنجه و اعدام مىكردند و در برههاى كه قدرت مقابلهنداشتند، در پى تحريف آن بودند تا جلوى تأثير گذارى اين سنت مبارك را بگيرند. در ادامه بايدگفت كه وظيفه ما در اين برحه از زمان جلوگيري از تحريف در عزاداري امام حسين و برپايي هر چه با شكوه تر مجلس عزاداري امام حسين(ع) است.
در پايان به چند جمله از امام حسين مي پردازيم:
امام حسين (ع) مي فرمايد:
1- بدترين مردم كسي است كه آخرتش را فداي دنيايش كند.
2- كساني كه بندگي خدا را مي كنند،بندگي ديگري را نمي كنند.
3- از سخني كه تورا پشيمان مي كند و وادار به عذرخواهي مي نمايد، بپرهيز و مگو.
مقدمه
نظرسنجي حاضر، با توجه به اهميت ماه محرم و برپايي مجلس عزاداري امام حسين و نظرات مردم در مورد شيوه عزاداري براي امام حسين (ع) به اجرا درآمد.
کلیات تحقیق
در این گزارش با به کارگیری از نظرسنجي تلفني و بدست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی شده است تا بخشی از نظرات مردم جامعه در مورد شيوه عزاداري براي امام حسين (ع) بدست آوريم.
این گزارش حاصل جمع آوری نظرات 1200 نفر پاسخگو به پرسشنامه تهيه شده توسط واحد نظرسنجی تلفني مركز مطالعات و تحقيقات رسانه اي موسسه همشهري است. اين افراد به صورت تصادفي و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها (از 22000000 الي 88999999) انتخاب شدند. در اين گزارش نظر كساني كه تمايل به پاسخگويي به تمام پرسش هاي تحقيق را داشته اند، منعكس شده است.
اهداف نظرسنجي
نظرسنجي حاضر براي آگاهي از موارد زير به اجرا درآمد:
1. پاسخگويان به چه شيوه هايي عزاداري مي كنند.
2. كدام يك از كارهايي كه در محرم انجام مي شود مورد تاييد پاسخگويان نيست.
3. نظر پاسخگويان در مورد روش مداحي فعلي.
4. نظر پاسخگويان درباره اشكالاتي كه در مداحي فعلي مي بينند.
چكيده:
طرح نظرسنجي حاضر،پژوهشي در ارتباط با برپايي مجلس عزاداري امام حسين و نظرات مردم در مورد شيوه عزاداري براي امام حسين (ع) به اجرا درآمده است كه يافته هايي از اين طرح به دست آمده است كه در اين بخش،به مهمترين قسمت هاي آن پر داخته شده است.
1- 35 درصد پاسخگويان را مردان و 65درصد را زنان تشكيل داده اند
2- 16 درصد از پاسخگويان داراي مدرك كارشناسي و بالاتر و 42 درصد داراي مدرك ديپلم و 6 درصد بي سواد هستند.
3- معادل 37% از پاسخگويان با رفتن به هيات و تكايا، 20% با رفتن به مساجد، معادل 15% با خواندن دعا، نماز و زيارت نامه ها و يا از طريق تلويزيون و 11% با رفتن به جلسات سخنراني عزاداري مي كنند.
4- از میان 814 نفر پاسخگو كه بعضي از شيوه هاي عزاداري را قبول ندارند، 31% سنت هاي غلط (علم كشي، قمه زني، لخت سينه زدن و.....)، 18% عدم رعايت همسايگان (صوتي و محيطي و...)، 17% مخدوش شدن ارزش هاي ديني (عمدتا) حجاب در ازدحام جمعيت و 3% استفاده از آلات موسيقي جديد را در مراسم عزاداري تاييد نمي كنند.
5- معادل 53% از پاسخگويان با روش مداحي فعلي موافق نيستند و 38% با روش مداحي فعلي موافق هستند و 9% در اين باره نظري ندارند.
6- معادل 55% از پاسخگويان الگو برداري از موسيقي هاي روز و استفاده از آلات موسيقي نا متعارف، 28% عدم تطابق محتواي نوحه ها با ارزش هاي اسلامي و غير معنوي بودن آن ها، 11% بزرگ نمايي هاي بيهوده و 6% فرياد زدن و داد كشيدن مداحان را از اشكالات روش مداحي فعلي اظهار كرده اند.
روش نظرسنجي
در این پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفني (نظرسنجي تلفني) به روش پيمايشي و نمونه گيري تصادفي استفاده شده است.
جامعه آماری
جامعه آماری در این تحقیق شامل 1200 نفر از مردم است. لازم به ذكر است كه از اين تعداد 35 درصد مردو 65 درصد زن هستند.
زمان اجرای نظرسنجي
این نظرسنجی از تاريخ 30 دي ماه تا 3 بهمن ماه 1385 توسط گروه نظرسنجي مركز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری بصورت تلفني انجام شده است.
جنس پاسخگويا
جدول شماره 1 جنس پاسخگویان را نشان می دهد. بر اساس جدول اکثریت پاسخگویان 65% را زنان و 35% را مردان تشکیل می دهند.
جدول شماره 1- توزيع پاسخگويان بر اساس جنس
جنس تعداد درصد
زن 779 65
مرد 421 35
جمع 1200 100
سن پاسخگويان
جدول شماره 2 نشان می دهد که پاسخگویان در چه گروه سنی قرار دارند از 1200نفر پاسخگو 16% از پاسخگویان بين 21تا 25 سال، 15% درصد از پاسخگويان بين26 تا 30سال قرار دارند و 9% از پاسخگويان بالاتر از 60 سال سن دارند.
سن تعداد درصد
15- 20 137 11
21- 25 189 16
26- 30 179 15
31- 35 148 12
36- 40 157 13
41- 45 104 9
46-50 92 8
51- 60 89 7
60 سال به بالا 105 9
جمع 1200 100
سطح تحصیلات
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3 از میان 1200نفر پاسخگو 42% در مقطع ديپلم ، 16% در مقطع ليسانس و بالاتر و 6% بي سواد هستند.
ميزان تجصيلات تعداد درصد
ديپلم 501 42
ليسانس و بالاتر 193 16
ابتدائي 153 13
راهنمائي 105 9
دانشجو و فوق ديپلم 95 8
دبيرستان 86 7
بي‌سواد 67 6
جمع 1200 100
پاسخگويان به چه شيوه اي عزاداري مي كنند
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 4 از میان 1200نفر پاسخگو 37% با رفتن به هيات و تكايا، 20% با رفتن به مساجد، 15% با خواندن ادعيه و يا از طريق تلويزيون و11% با رفتن به جلسات سخنراني عزاداري مي كنند.
شيوه عزاداري پاسخگويان تعداد درصد
رفتن به هيات و تكايا 444 37
رفتن به مسجد 236 20
خواندن ادعيه و يا از طريق تلويزيون 178 15
رفتن به جلسات سخنراني 137 11
برگزار كننده مراسم عزاداري هستم 79 7
تماشاي هيات‌هاي عزاداري 53 4
اداي نذر (كمك در هيات‌ها از راههاي مختلف) 40 3
عزاداري نمي‌كنم 33 3
جمع 1200 100
كارهايي كه در عزاداري مورد تاييد پاسخگويان نيست
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5 از میان 1200نفر پاسخگو 68% اعتقاد دارند كه در برگزاري مراسم عزاداري مواردي به چشم مي خورد كه بايد در باره آن ها بازنگري صورت پذيرد. به گمان اين دسته، مواردي در شيوه هاي عزاداري وارد شده است كه مي تواند خلوص و طهارت عزاداري واقعي براي اهل بيت و بويژه خامس آل عبا (عليهم السلام) را مخدوش سازد. اين دسته به مواردي چون: قمه زني، علم كشي، كم محتوا بودن اشعار مداحان، استفاده از شمايل ونقاشي هاي غيرموجه، استفاده از ريتم و آلات موسيقي جديد، اسراف و تبذير و مخدوش شدن ارزش هاي ديني (عمدتا) حجاب در ازدحام جمعيت اشاره مي كردند. 25% از پاسخگويان مساله حادي در عزاداري مشاهده نكرده‌اند
جدول شماره 5 توزيع پاسخگويان بر اساس كارهايي كه در عزاداري مورد تاييد آنها نيست
كارهايي كه در عزاداري مورد تاييد پاسخگويان نيست تعداد درصد
موارد نامناسب در شيوه هاي مرسوم عزاداري 814 68
مساله حادي مشاهده نكرده‌ام 296 25
بي جواب 90 7
جمع 1200 100
موارد نامناسب درشيوه هاي عزاداري از نظر پاسخگويان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6 از میان 814 نفر پاسخگو كه بعضي ازشيوه هاي عزاداري را قبول ندارند، 31% سنت هاي غلط (علم كشي، قمه زني، لخت سينه زدن و.....)، 18% عدم رعايت همسايگان (صوتي و محيطي و...)، 17% مخدوش شدن ارزش هاي ديني (عمدتا) حجاب در ازدحام جمعيت و 3% استفاده از آلات موسيقي جديد را در مراسم عزاداري تاييد نمي كنند.
