بخشی از مقاله
چکیده
در جامعه کنونی ایران تلاشهای زیادی مبنی بر استفاده از نیروی انسانی و افکار شهروندان در مسایل و مشکلات شهر و همچنین بالا بردن فرهنگ مشارکتی که جزئی از فرهنگ سیاسی جامعه میباشد انجام گردیده است اما آنچان که باید و شاید تلاش ها در این راه جواب نداده و بیشتر در حالت شعاری باقی مانده است . در این مقاله برای راهکارهای مردمیشدن شهرداری که به عنوان رکنی از توسعه اجتماعی و سیاسی است، از شهرسازی مشارکتی و یا به نوعی برنامهریزی مشارکتی استفاده شده و در روند مقاله به ابعاد عملیاتی و چگونگی تحقق آن نیز پرداخته میشود. در ابتدا به توضیح مفاهیم ، اهداف و ابعاد مشارکت و در ادامه به اینکه شهرسازی مشارکتی چه مطالباتی را دنبال میکند، پرداخته میشود. این مقاله میکوشد تا موانع و فرصتهای شهرسازی مشارکتی با توجه به وضع موجود کشور را بیان کند و نیز گامهای نخستین و ضروری برای ورود شهروندان در فعالیتهای مدیریت شهری - که شامل تشکیلات اجرایی طرح، شناسایی بهره وران، حقوق و تکالیف آنها و نیز راهبردیهای ساماندهی بوده -با توجه و هماهنگ با شرایط ایران بردارد.
واژگان کلیدی :شهرسازی مشارکتی ، مدیریت شهری یکپارچه ، مردم، شهرداری
-1مقدمه
مشارکت شهروندان در امور مربوط به شهر و شهرداری که ازاِلمانهای توسعه به حساب میآید ابتدا در اواخر دهه 1950 و اوایل دهه1960 در کشور آمریکا شکل گرفت . در این دوره، قوانین متعددی مبتنی بر مشارکت شهروندان تصویب شد که ماهیت فرآیندهای تصمیمگیری شهری را تغییر داد. از اواخر دهه 1950 مفهوم مشارکت و توسعه مشارکتی به منزله مفهومی در مباحث توسعه اقتصادی و بدنبال شکست برنامههای اقتصادی دنبال شد - مرادی،. - 12:1380 امروزه آخرین نظریات در مورد مشارکت تأکید دارد که دولت و مردم شرکایی هستند که کار را بایکدیگر تقسیم میکنند - مطوف،. - 51:1378 در این مقاله تلاش میگردد با توجه به شرایط امروز جمهوری اسلامی ایران به کاوش در مفهوم شهرسازی مشارکتی پرداخته شود و الگویی کاربردی برای به کارگیری رویکرد مشارکتی در شهرداری - مدیریت شهری - ارائه گردد.
با توجه به حساسیتهایی که در جامعه وجود دارد در این نوشته سعی شده به جایگاه مشارکت مردم، سطوح مشارکت مردم، مشکلات و موانع مشارکت مردمی ونهایتاً راهحلها راهبردهایی که سطوح مشارکت مردمی را در نظام فعلی افزایش دهد، جزو اهداف تحقیق بررسی شود. در این راستا ضروری به نظر میرسد که در ابتدا انسانها شهرها را میسازند و در آینده این شهرها هستند که انسانها را خواهند ساخت؛ پس چه بهتر است بر سر در هر شهرداری نوشته شود: شهرداری نهادی از مردم، با مردم و برای مردم.
-2چارچوب نظری
برای تعیین مرز مشخصی بین مفهوم شهرسازی مشارکتی با سایر انواع مشارکت و نیز تعریف مشخصی از مدیریت شهری و مشارکت مردمی، ضروری به نظر میرسد تا در ابتدا به تعریف این موارد پرداخته شود. تعریفی که از شهرسازی مشارکتی در این مقاله مورد نظر است عبارت است از : مشارکت مردم در ایجاد، اصلاح و اداره محله و شهر خود - سعیدی رضوانی،. - 24:1385 به این ترتیب، تفاوت دقیق شهرسازی مشارکتی با دیگر انواع اصلی مشارکت، مانند مشارکت اجتماعی - آن دسته از فعالیت های ارادی دلالت دارد که از طریق آن اعضاء یک جامعه در امور محله ، شهر و روستا به طور مستقیم یا غیر مستقیم در شکل دادن حیات اجتماعی مشارکت دارند- - محسنی تبریزی، - 1:1376 و مشارکت سیاسی - دخالت هر چه بیشتر مردم و گروههای اجتماعی در مسائل سیاسی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم - - قوام، - 23:138 در توجه به محیط مسکونی و شهر است.
در کنار مفهوم مدیریت شهری، مفاهیم مشابه دیگری مانند مدیریت شهرداری و یا مدیریت حکومت محلی نیز مطرح است که بسیار اوقات به جای یکدیگر به کار برده میشوند. امامعمولاَ مدیریت شهری، به عنوان زیر مجموعهای از حکومت محلی تعریف شده و به آن شهرداری گفته شده است - سعید نیا،. - 22:1385 در این مقاله منظور از مدیریت شهری همان شهرداری میباشد. برای آنکه مفهوم شهرسازی مشارکتی به درستی باز گردد و تنها به تعریفی از آن اکتفا نشود، در ادامه به معرفی اینکه مشارکت چه اهدافی را دنبال میکند و انواع مشارکت و سطوحی که در جامعه میتوان با توجه به شرایط موجود ایران، انجام داد، میپردازیم.
-3 اهداف مشارکت به منظور انجام هرتحقیقی در ابتدا اهداف تعیین میشود و سپس بر اساس آن مبانی و روشها تدوین میگردد. در اینجا بطور خلاصه به اهداف مشارکت پرداخته میشود:
