دانلود مقاله کشت چقندر قند

بخشی از مقاله

مقدمه
كشت چغندر با قدمت چهل ساله در استان اصفهان از زراعت هاي سابقه داري است كه رواج كشت آن با احداث كارخانه قند اصفهان در سال 1340 هم زمان بوده است . شواهدي در دست است كه نشان مي دهد زارعين استان قبل از اين تاريخ هم با كشت چغندر قند آشنايي داشته اند .
شرايط آب و هوايي مناسب و اراضي مستعد ، در مدت زماني كوتاه موجب توسعه كشت چغندر قند در بيشترمناطق زراعي استان گرديد .
در طي سالهايي كه از كشت وتوليد چغندر قند استان مي گذرد ، فراز و نشيب هايي در مسير توليد اين محصول وجود داشته است ، كه عمدتاً ريشه اقتصادي داشته ورقابت ساير محصولات زراعي نيز در بروز چنين حوادثي بي تأثير نبوده است .
در سالهاي مناسب ،مقدار توليد اين محصول تا حدود 800 هزار تن نيز گزارش شده است . در مقابل سالهاي ناموفقي نيز براي اين كشت وجود داشته ، كه توليد محصول تا 150 هزارتن نزول كرده است (به ظرفيت رساندن كارخانه هاي قند جلددومزراعت چغندر ) در طي سالهاي موفق ،محصول توليد شده علاوه بر اشباع كارخانه هاي قند استان اصفهان به استان هاي همجوار نيز حمل گرديده است .سابقه طولاني وظرفيت هاي بالقوه درتوليد اين محصول اميدواري هاي فراواني

را درخصوص امكان تأمين مواد اوليه كافي براي كارخانه قند استان نويد ميدهد . بر اساس اطلاعات موجود ،تعداد پيمانكاران چغندر كار استان در سالهاي موفق كشت به بيش از 20 هزار نفر بالغ گرديده است .در اين صورت چنانچه متوسط تعداد خانوار روستايي را كه به طور گروهي براي توليد اين محصول اشتغال داشته اند شش نفر در نظر بگيريم ،ميزان سهم اشتغال زايي توليد محصول چغندر قند در استان جايگاه خوبي خواهد داشت .
با احتساب نيروي انساني شاغل در بخش خدمات تأمين نهادها ،حمل ونقل ،تهيه زمين و عمليات كاشت ،داشت و برداشت و حمل محصول به كارخانه قند مشخص ميگردد كه چنين مجموعه بزرگي از نيروي كار جامعه در رابطه با كشت وتوليد وفراوري محصول بطورمستقيم وغيرمستقيم به كار و فعاليت اشتغال دارد وهمچنين در فرايند تبديل شكر به ساير فراورده ها نيز چه ميزان اشتغال ايجاد مي گردد .

علاوه برخاصيت اشتغال زايي قابل توجه اين محصول ، از مزيت هاي نسبي چغندر قند اين است كه به علت محدوديت هايي كه در بخش عمده اي از اراضي زراعي استان از لحاظ شوري و قليايي وجود دارد،كشت چغندر قند در تناوب با گندم و جو ،اين اراضي را به صورت قابل استفاده در آورده است .
تناوب چغندر قند –گندم – علوفه ،يا پنبه –گندم – علوفه جزء رايج ترين تناوب هاي زراعي ،به ويژه در مناطق زراعي ،شرق اصفهان مي باشد،كه با تسهيل شرايط توليد اين محصول ، امكان توسعه اين كشت در مناطق ياد شده بطور قابل توجهي افزايش مي يابد . گذشته از موارد فوق در طي سالهاي متمادي ، استان اصفهان سومين توليد كننده محصول چغندر قند كشور است كه حدوده ده درصد از كل توليد اين محصول را به خود اختصاص داده و از لحاظ كيفي ، بخصوص در مناطق سردسير از وضعيت مطلوب و رضايت بخش نيز برخوردار بوده است . در حال حاضر به علت افزايش هزينه هاي توليد اين محصول و به دليل سنتي بودن كشت و جايگزيني ساير محصولات ضرورت دارد كه با انجام سرمايه گذاري هاي لازم از طريق ارايه خدمات ماشيني و نيز ارتقاء سطح دانش زراعي كشاورزان و آشنايي آن با روش هاي نوين زراعي و نتيجتاً كاهش هزينه هاي توليد ، رغبت و اشتياق زارعين به انجام اين كشت فراهم گردد .
در اين زمينه مي توان با اعمال مكانيزاسيون ، ارتقاء مهارت ها و دانش زراعي كشاورزان و كمك هاي مالي و فني به كارخانه هايي شد كه اهرم هاي مناسبي در جهت احيائ جديد اين كشت و اقتصادي نمودن توليد آن مي باشند . شرايط خوبي را فراهم نمود . شايان يادآوري است كه نقش آموزش و ترويج و انتقال يافته هاي علمي و فني به زارعين و استفاده از دستاوردهاي تحقيقاتي مي توان راه گشاي مناسبي در جهت رفع بسياري از معضلات توليد اين محصول قرار گيرد .

فصل اول
( سازگاري ارقام و تهيه زمين و كاشت )

1- سازگاري ارقام چغندر قند
چغندر قند سازگاري وسيعي با شرياط محيطي متنوع دارد . به سرما و گرما نسبتاً مقاوم است . تحمل به خشكي دارد و به شوري خاك مقاوم مي باشد . اما به دليل پر هزينه بودن چغندر قند ، بايد توليد آن را به خاك هاي حاصلخيز و شرايط محيطي بسيار مناسب محدود نمود . قبل از هر كار لازم است زمين هايي را كه دذاراي بافت مناسب مي باشد براي كشت چغندر قند انتخاب نمود . اراضي مناسب براي كشت چغندر قند بايد داراي بافت متوسط شني رسي باشند و اراضي با بافت خيلي سبك ( شني ) يا خيلي سنگين ( رسي ) براي كشت چغندر قند توصيه نمي گردد .
بر اساس آزمايش هاي مقايسه ارقام كه در بخش تحقيقاتي چغندر قندر اصفهان انجام گرفته ، براي مناطق بدون محدوديت شوري و آب و خاك و طول دوره رشد ارقام مولتي ژرم IcI با محصول ريشه خوب و كيفيت بالا قابل توصيه است . ارقام PP.22 و 7233 با محصول ريشه بالا و قند م

توسط براي مناطق معتدل توصيه مي گردد. در مورد توصيه ارقام ديركاشت پس از قطع اخرين آب زراعت هاي جو و گندم كه در سالهاي اخير در بسياري از مناطق استان اصفهان رايج گرديده از سال 1368 به بعد مطالعات زيادي در بخش تحقيقات چغندر قند انجام شده است . بر اساس اين نتايج ارقامي كه براي كاشت معمول قابل توصيه مي باشند ، براي كشت هاي دير هنگام نيز توصيه مي شوند .
همچنين در سالهاي اخير مطالعاتي به منظور پيدا كردن ارقام مناسب براي مناطق سردسير اصفهان و استان چهار محال بختياري ، در بخش تحقيقات چغندر قند انجام شده است . در اين آزمايش ها نيز همان ارقام مناسب براي كاشت معمول و همچنين . رقم PP.23 با درصد قند بالا و محصول خوب كه مناسب مناطق سردسير مي باشد نيز قابل توصيه هستند .

بر اساس مطالعه اي ديگر رقم 7233 و رقم 5505H كه ارقام مولتي ژرم با محصول ريشه بالا و به ترتيب متحمل به شوري و مقاوم به بيماري كرلي تاپ هستند قابل توصيه براي مناطق رودشت مي باشند .
همچنين بر اساس مطالعات انجام شده ( گزارش پژوهشي چغندر قند ) پروژني ـ 107 رقم 7233 مي توان براي اكثر مناطق استان مناسب باشد . به علت اين كه بين شوري و خشكي همبستگي نزديكي وجود دارد ، پروژني -3 رقم 7233 مي تواند براي مناطقي از استان كه داراي محدوديت شوري و كمبود آب است نيز مناسب باشد .
2- تناوب زراعي
زميني كه به كشت چغندر قند اختصاص مي يابد نبايد جا كار باشد . كشت پي در پي چغندر قند در يك زمين موجب گسترش آفات و بيماريهايي مانند شته ريشه و پوسيدگي ريشه خواهد شد . ضمناً در زمين هايي كه به نماتد آلوده هستند ، براي كاهش جمعيت نماتد رعايت تناوب زراعي الزامي است . بنابراين توليد محصول خوب مستلزم رعايت يك تناوب حداقل سه ساله مي باشد .
3- تهيه زمين
تهيه بستر بذر با شخم عميق در پاييز و يا بهار آغاز مي گردد . در زراعت چغندر قند شخم در پاييز ، ترجيح داده مي شود . زيرا با توجه به يخبندان زمستانه كلوخه هايي كه بر اثر شخم كه در پاييز بوجود آمده اند ، در بهار به راحتي خرد مي گردند .
در مزارع چغندر قند داراي خاك سنگين ، استفاده از زيرشكن قبل از شخم موجب نرم شدن لايه هاي زيرين خاك و تهويه مناسب آن مي گردد و محصول ريشه را افزايش مي دهد .
زمان شخم بايد طوري تعيين گردد كه رطوبت خاك در وضعيت گاورو باشد . چنانچه رطوبت خاك بالا باشد ضمن ايجاد كلوخه ، موجب فشرده شدن لايه هاي پاييني خاك نيز مي گردد . بنابراين با شخم صحيح و به موقع امكان نفوذ ريشه چغندر قند به خوبي فراهم خواهد شد و از انشعاب و يا چند شاخه شدن آن جلوگيري مي شود . در نيمه دوم اسفند ماه با فراهم شدن شرايط آب

و هوايي و امكان كشت چغندر قند ، زمين ديسك زده مي شود و سپس با ماله تسطيح و يا صاف مي گردد . تسطيح زمين براي ايجاد يك مزرعه مكانيزه اولين شرط موفقيت محسوب مي شود . اين كار موجب آبياري يكنواخت و رشد هماهنگ بوته ها نيز مي گردد .
4- كود
استان اصفهان در حاشيه كوير واقع گرديده است و داراي آب و هواي نيمه بياباني و بياباني خفيف مي باشد اغلب خاك هاي استان از لحاظ مواد آلي فقير و عمدتاً زير يك درصد مي باشد . ب

نابراين به منظور دستيابي به يك محصول قابل قبول و با در نظر گرفتن مسايل زيست محيطي و كاهش هزينه توليد لازم است به مصرف متعادل و متناسب كودهاي آلي و شيميايي توجه شود . براي جلوگيري از خستگي زمين و امكان برداشت محصول خوب در سالهاي متمادي ، مصرف كودهاي آلي مانند كمپوست ، كو.دهاي حيواني كاملاً پوسيده به ميزان 20 تا 30 تن در هكتار در اراضي كه مواد آلي آنها زير يك درصد است . مانند اراضي رودشت ، مهيار ، برخوار ، قهاب . اردستان ، جرقويه و شهرضا به طوي يك سال در ميان توصيه مي شود . مصرف كودهاي آلي ، محيط خاك را براي فعاليت ريشه مهيا مي سازد و ظرفيت نگهداري آب را افزايش مي دهد و زمين را در اوايل فصل كاشت گرمتر مي گردد و بذرها بهتر و سريعتر جوانه مي زنند . در مناطقي كه آب كافي در دسترس باشد مي توان با كشت گياهاني مانند يونجه ، شبدر و برگرداندن آنها به عنوان كود سبز اقدام نمود .
براي مصرف كودهاي شيميايي توصيه مي شود . قبل از كاشت از خاك مزارع ، نمونه برداري به صورت مركب انجام شود و نمونه هاي خاك براي تجزيه عناصر غذايي به آزمايشگاه خاك شناسي و كارخانه هاي قند استان اصفهان ارسال گردد . مصرف كودهاي ازته بستگي به ميزان مواد آلي خاك دارد . تقريباً 20/1 مواد آلي خاك را ازت تشكيل مي دهد . بنابراين براي توصيه كودهاي ازته بايد

ميزان ماده آلي خاك مد نظر قرار گيردذ . در مناطق سردسير و مرطوب استان مانند سميرم حداكثر 120 كيلو ازت توصيه مي شود . در مناطق مركزي استان ، مانند براآن ، لنجانات ، جي و قهاب و اطراف زاينده رود ، حداكثر 100 كيلوگرم ازت خالص و در مناطق خشك و شور استان مانند مهيار رودشت و برخوار حداكثر 180 كيلوگرم ازت خالص در هكتار توصيه مي شود . بهتر است كود مصرفي به دو قسمت مساوي تقسيم گردد ، يك قسمت بعد از وجين و تنك اول و قسمت ديگر يك ماه بعد و لازم است از مصرف كود ازته سه ماه قبل از برداشت جداً خودداري شود .
مصرف كودهاي فسفره نيز در صورتي كه ميزان فسفر كمتر از 15 ميلي گرم در كيلوگرم خاك باشد ضروري است . بر اساس مطالعاتي كه در مناطق مختلف استان انجام گرفته است . به طوري كلي

در مزارعي كه فسفر موجود در خاك كم باشد ، حداكثر مقدار 100 كيلوگرم فسفر در هكتار توصيه مي گردد كودهاي فسفره بايد در پائيز و حداكثر تا اسفند ماه در زمين پخش و به وسيله گاوآهن با خاك مخلوط گردد . در صورت وجود كودكار توصيه مي شود كود فسفر در زمان كاشت به صورت رديفي، در عمق 5 سانتيمتر خاك و به فاصله حدود 5 سانتيمتر در كنار هر رديف كاشت گياه قرار گيرد .
براي تأمين پتاسيم مورد نياز گياه چغندر قند بهتر است ، از سولفات پتاسيم استفاده شود . در اين صورت گوگرد مورد نياز گياه نيز تأمين مي شود . با توجه به آهكي بودن اكثر خاك هاي استان مصرف سولفات پتاسيم مي تواند نقش مؤثري در آزادسازي عناصر غذايي ديگر مانند آهن ، روي و فسفر داشته باشد . مصرف كودهاي پتاسه بخصوص در مناطق براآن ، لنجان وجي و قهاب ، حداكمثر 100 كيوگرم در هكتار توصيه مي گردد . ولي تصميم نهايي در مورد مصرف كود پتاسه منوط به تجزيه خاك است . زيرا با توجه به حد بحراني پتاسيم كه حدود 250 ميلي گرم در كيلوگرم است توصيه مي گردد . به دليل كمبود بر در مزارع چغندر قند در مناطق غير شور استان مثل لنجانات و سميرم . مصرف 10 كيلوگرم در هكتار اسيدبوريك همراه با آب آبياري و يا بصورت سرك توصيه مي شود . در اراضي شور استان مصرف كود اسيدبوريك ضرورتي ندارد .
5- تاريخ كاشت
بذرهاي چغندر قند در درجه حرارت پنج تا شش درجه سانتيگراد شروع به جوانه زني مي كنند و بالا رفتن درجه حرارت موجب افزايش سرعت جوانه زدن مي گردد . در استان اصفهان به جز مناطق سردسير ، كشت چغندر قند از اسفند ماهع شروع و تا اواخر خردادماه ادامه مي يابد . كشت

چغندر قند در اسفندماه موجب افزايش دوره رشد و در نتيجه افزايش عملكرد چغندرقند مي شود و هر چه كشت چغندرقند به تأخير بيافتد ، توليد ريشه كاهش مي يابد . معمولاً درصد قند چغندرهايي كه در اسفندماه كاشته مي شوند و در آبان ماه برداشت مي گردند . پايين است . اما درصد قند كشت هاي خرداد و برداشت در اواخز آذرماه ، به مراتب بالاتر از زودكاشت ها مي باشد . در استان اصفهان كاشت زود با هجوم آفات ربرو است و به سمپاشي نياز دارد . كاشت

ديرتر چغندرقند ، ضمن كاهش دفعات سمپاشي ، ميزان آب در هكتار را در زمان اوج نياز گندم يا جو به آب كاهش مي دهد . تحقيقات انجام شده نشان مي دهد كه كاشت در اواخر خرداد يعني بعد از قطع آبياري مزارع جو و گندم و برداشت در آذرماه ، مي تواند محصول با عملكرد 35-30 تن در هكتار و درصد قند حداقل 16 درصد را توليد نمايد . در ضمن تعداد دفعات سمپاشي عليه آفات به طور محسوسي كاهش مي يابد و ميزان خسارت بيماري هايي مانند كرلي تاپ و پوسيدگي هاي ريشه كاهش مي يابد . در خاكم هاي سنگين در كاشت زود هنگام . مواجه ساختن چغندرقند با تنش رطوبتي 45 تا 0 روزه موجب صرفه جويي در مصرف آب شده ، عملكرد محصول و همچنين درصد قند كاهش قابل ملاحظه اي پيدا نمي كند . در مناطقي كه كمبود آب آبياري و هجوم افات در اوايل فصل رشد زياد باشد ، تاريخ كاشت ديرتر توصيه مي گردد . در مناطقي مانند سميرم كه طول دوره رشد چغندرقند كوتاه است. كاشت دير سبب كاهش عملكرد ريشه مي گردد . و در اين مناطق بايد تلاش نمود كه در اولين فرصت كشت انجام شود . زيرا ، تأخير در كاشت موجب افت عملكرد ريشه خواهد شد .
استفاده از گلدان كاغذي و كشت نشاء چغندر قند نيز باعث افزايش عملكرد محصول مي گردد .
6- روش كاشت
بعد از تهيه زمين با استفاده از خط ساز جوي و پشته ايجاد مي گردد و با استفاده از شيپر پشته ها صاف مي گردند و قرار دادن بذرها در عمق يكسان ا مكان پذير مي شود . سپس با استفاده از منوژرم ( تك جوانه ) با فواصل 8 تا 12 سانتيمتر كاشته مي شود . كشت بذرهاي تك جوانه با فاصله 12-8 سانتيمتر باعث حذف تنك بوته ها و صرفه جويي در هزينه داشت مي گردد . بنابراين در اراضي شيرين كه خاك و آب ، محدوديت شوري نداشته باشد بذرهاي تك جوانه توصيه مي شود كاشت بذرهاي منوژرم در اعماق يكسان اهميت زيادي دارد . عدم يكنواختي در عمق كاشت باعث رشد غير يكنواخت بذرها مي شود و اين خود مشكلاتي را در كنترل علف هاي هرز به ر

وش شيميايي ايجاد مي كند .
در مزارع چغندر قند اصفهان به خاطر روش نامناسب تهيه بستر . كاشت عميق بذرها ، شوري خاك و آب ، تراكم بوته در حد مطلوب نيست . ايجاد تراكم مطلوب شرط اول يك زراعت موفق مي باشد . از طرف ديگر چغندرهايي كه ، نه زياد بزرگ و نه زياد كوچك باشند داراي عيار بيشتري هستند . بنابراين چغندركاران بايد تلاش نمايند كه چغندرهايي با وزن متوسط توليد نمايند . هر چه وزن چغندرقند از يك كيلوگرم بيشر شود . عيار موجود در آن با افزايش وزن كاهش مي يابد . توليد چغندرهايي با وزن 1000-700 گرم موجب افزايش درصد قند مي گردد . براي تهيه اين گونه چغندرها وجود تراكم مطلوب و يكنواخت ضروري است . مناسب ترين تراكم براي چغندر

قند در اصفهان 100-80 هزار بوته در هكتار مي باشد . يعني وجود 10-8 بوته در هر متر مربع نشانه تراكم مطلوب است .
7- آبياري
هنگامي كه عمليات كشت بذر به اتمام رسيد آبياري اول و يا خاك آب شروع مي گردد . آبياري اول به دليل خشك بودن خاك و فراواني خلل و فرج به كندي صورت مي گيرد .و زمان آبياري دوم بسته به تاريخ كشت و بافت خاك متفاوت است . ولي كلاً بايد قبل از اين كه سطح خاك خشك شود آبياري انجام شود . تنظيم آبياري اول و دوم در سبز شدن يكنواخت مزرعه بسيار مؤثر است . در اراضي شيرين آبياري نشتي بايد طوري انجام گيرد كه از فرو رفتن پشته ها به زير آب جداً خودداري گردد . زيرا اين عمل موجب سله بستن خاك شده و جوانه زدن بذرها را با اشكال مواجه مي سازد . چغندرقند در مرحله جوانه زني به خشكي حساس است و طولاني شدن فاصله آبياري اول و دوم موجب كاهش تراكم بوته ها مي گردد . مقدار آب مصرفي در زراعت چغندرقند در مناطق گرم و خشك استان مانند رودشت ، مهيار و برخوار حدود 16 هزار متر مكعب در هكتار و براي اراضي مركزي استان مانند براآن ، كبوترآباد وجي و قهاب ، حدود 12 تا 15 هزار متر مكعب در هكتار برآورده شده است . به علاوه چنانچه فاصله آبياري ها از نيمه دوم مرداد به بعد افزايش يابد ، ميزان آب مصرفي در هكتار به مقدار قابل ملاحظه اي كاهش مي يابد و درصد قند نيز افزايش مي يابد .
چغندر قند در طول دوره رشد ، حدود 12 تا 16 بار به آبياري نياز دارد . بهترين روش آبياري براي چغندر قند آبياري باراني و در مرحله بعد آبياري جوي و پشته اي است . از مزاياي ابياري باراني نسبت به آبياري نشتي مي توان كاهش تلفات آب ، مصرف آب كمتر و جلوگيري از اتلاف و شسته شدن كودهاي مصرفي را نام برد . البته بايد توجه داشت كه شوري آب آبياري در روش باراني از حد معيني ( 4 دسي سيمنس بر متر ) تجاوز ننمايد . بر اساس مطالعه اي پيشنهاد گرديد كه تعداد آبياري كاهش يابد به ترتيبي كه حدود 7 تا 8 آبياري به صورت زير انجام گيرد .
1- خاك آب

2- پي اب حدود 7 تا 15 روز بعد از خاك آب بسته به شرايط مزرعه انجام شود .
3- گوشمالي حداقل مدت يك ماه بعد از پي آب و سبز شدن ( حدود خردادماه تا اوايل تير ماه ) انجام شود .
4- سه نوبت آبياري از اويل تيرماه تا اواخر مرداد ماه ( تير و مرداد ) انجام گيرد .
5- دو نوبت آبياري از اواخر مرداد تا پايان فصل برداشت ، به ترتيب به فاصله 30 و 40 روز انجام شود .
بايد توجه نمود كه در اثر كاهش آب مصرفي عملكرد غده ها كاهش يافته ، ولي عيار آن افزايش مي يابد و با احتساب اين كه خريد چغندرقند بر اساس معيار عيار ضرب در عملكرد محسابه مي گردد ، در نتيجه براي زارع سودمندتر است . در ضمن براي كارخانه هاي قند هم ، استحص

ال قند از چغندرهاي با عيار بالا مقرون به صرفه تر است.
8- زراعت چغندر قند در اراضي شور
بذر چغندر قند در مرحله جوانه زني به شوري خاك و آب بسيار حساس است . استفاه از آب شور در آبياري هاي داوليه موجب خشك شدن گياهچه ها و در نتيجه كاهش تراكم بوته مي گردد . بنابراين بايد از مصرف آب با شوري بالاتر از 3 تا 4 دسي سيمنس بر متر ، تا سبز شدن چغندر قند خودداري گردد . در اراضي شور روش كاشت در كرت بهتر از فارو مي باشد . كاشت بذر در ناحيه داغ اب و همچنين مرطوب نگه داشتن زمين تا سبز شدن بوته ها روش هاي ديگري براي مقابله با شوري مي باشند . بعد از سبز شدن بوته ها . استفاده از آب آبياري تا شوري 5 دسي سيمنس بر متر ، تأثير قابل ملاحظه اي در كاهش عملكرد محصول نخواهد داشت و عملكرد كاهش چنداني نمي يابد . چنانچه با آب شورتر از ان آبياري انجام گيرد ، عملكرد ريشه كاهش مي يابد . در اراضي شور استفاده از ارقام مقاوم به شوري توصيه مي شود بنابر تحقيقات انجام شده رقم P.3 ، 7233 نسبت به ساير ارقام ، به شوري مقاوم تر است .

فصل دوم
بيماريها و آفات

آفات و بيماريهاي مهم چغندر قند در استان اصفهان
از ميان آفات و بييماري هاي متعددي كه قادرند چغندرقند را مورد حمله قرار دهند تعداد معدودي از انها در مزارع چغندركاري استان مهم مي باشند و از نظر ايجاد خسارت داراي اهميت اقتصادي بوده و لازم است با مديريت كنترل صحيح خسارت آنها را كاهش داد . مهمترين انها كه در تمام مناطق چغندر كاري استان شيوع دارند عبارتند از :

1-1- كك چغندرقند :
شكل بدن اين حشره تخم مرغي و طول آن 2-5/1 ميليمتر رنگ آن سياه برق است و در مقابل نور سبز تيره ديده مي شود . ران پاهاي عقبي كلفت و قوي بوده و به كمك انها حشره مثل كك هاي خانگي مي جهد .
خسارت :
حشرات بالغ زمستان گذران در مرحله ظهور برگ هاي اوليه به بوته هاي چغندرقند خسارت وارد مي كنند . در اثر تغذيه آفت برگ هاي چغندرقند سوراخ ، سوراخ شده و در صورت يكه روي هر بوته سه تا پنج عدد كك مشاهده شود ، با احتمالل 90% نابودي گياه حتمي است .
شدت خسارت آفت درسالهاي مختلف متفاوت بوده و خسارت آن در سالهاي گرم و خشك به مراتب بيشتر است . اين آفت زمستان را به صورت حشره كامل زير گياهان خشكيده ، زير كلوخه ها و شكاف هاي زمين مي گذراند . در بهار وقتي درجه حرارت محيط به حدود 10 درجه سانتيگراد رسيد ، كك ها از پناه گاه خود خارج شده و از جوانه ها و برگ هاي تازه روئيده چغندر و يا علف

هاي هرز مانند : سلمك ، ترشك و تره تيزك تاج خروس وحشي و خرفه تغذيه مي كنند . اين آفت در سال يك نسل دارد.
مبارزه
الف ) مبارزه زراعي
1- شخم عميق پس از برداشت محصول : در صورت انجام اين كار توسط كليه زارعين هر منطقه ، جمعيت آفت كاسته خواهد شد كه احتمالاً نيازي به مبارزه شيمياي در سال بعد نخواهد داشت .
2- از بين بردن علف هاي هرز ميزبان .
3- آبياري مرتب زراعت اثرات خوبي در كاهش خسارت آفت دارد .
4- كاشت زود هنگام چغندرقند در كاهش خسارت اين آفت بسيار موثر است .

ب ) مبارزه شيميايي
با مشاهده دو عد كك روي هر بوته چغندرقند با يكي از سموم زير بايد مزرعه را سمپاشي نمود .
1- كارباريل يا سوين ( پودر و تابل 85% ) سه كيلوگرم در هكتار .
2- فوزالون يا زولون ( امولسيون 35% ) سه ليتر در هكتار .
3- اتريمفوس يا اكامت ( اموليسيون 50% ) يك ليتر در هكتار .
4- در مواقع بحراني مي توان با نظر كارشناس متخصص از سموم گروه پيرتروئيدها مثل فن والريت 20% يا پيرمترين 35% به ميزان 750 سي سي در هكتار با آفت مبارزه نمود .
1-2- خرطوم كوتاه ( خال سياه ) چغندرقند
اين آفت در اصفهان به نام هاي سنگ برداري و. خرطومي يا خال سياه معروف است . حشره بالغ سوسكي است كه طول بدن آن 16-10 ميليمتر و رنگ عمومي بدن خاكي و پوشيده از پرزهاي خاكستري رنگ است .

خسارت
اين افت در دو مرحله به زراعت چغندرقند خسارت وارد مي نمايد . مرحله اول مربوط به حشرات كامل است كه به محض سبز شدن بذرها و ظهور دو برگ اوليه حشرات كامل به مزارغ چغندرقند حمله كرده و از يك طرف برگ را مورد تغذيه قرار داده و آن را به شكل داس در مي آورند و بعد از مدتي تغذيه ، حشرات ماد روي برگ هاي اوليه حفره اي ايجاد مي كنند و. در داخل آن يك تخم قرار مي دهند و روي آنها را با ماده سبز رنگي مي پوشانند . كه بعداً سياه رنگ مي شود و به همين خاطر ان را خال سياه مي گويند . مرحله دوم خسارت مربوط به لارو اين آفت است كه پس از خروج از تخم به داخل زمين رفته و روي ريشه مستقر مي شود و از آن تغذيه مي كند و در مراحل اولي

ه رشد منجر به نابودي بوته مي شود . همچنين ترشحات ناشي از زخم ريشه موجب جذب قارچ هاي خاكزي شده كه منجر به خسارت شديد آنها نيز مي گردد . در زمان طغيان گاهي زارعين مجبور به واكاري مي شوند . اين آفت بعد از چغندرقند به علف هاي هرز مانند سلمك و خرفه و شور حمله مي كند .

طرز زندگي
اين آفت در زميستان به صورت حشره كامل و يا لارو در داخل خاك و ريشه هاي چغندر بسر مي برد . اگر زمستان هوا مساعد باشد آغت را به همه شكل مي توان ديد . در بهار و هم در زمان با سبز شدن بو ته هاي چغندر قند حشرات كامل از پناه گاه خود خارج شده و به طرف مزارع چغندر قند حمله مي كنند و آنهايي كه به صورت لارو بوده اند به شفيره و سپس حشره كامل تبديل مي شوند . به همين دليل پيدايش آفت در مزارع چغندر قند تدريجي است . فعاليت اين حشره در روزهاي آفتابي و گرم شديد تر است و در روزهاي ابري و باراني فعاليتي ندارند . حشرات پس از مدتي تغذيه ، جفت گيري و تخم ريزي كرده و لاروها كه زرد رنگ هستند ، قسمت زير برگ را سوراخ مي كنند و بر روي زمين مي افتد و خود را به ريشه مي رساند و ابتدا لانه اي به شكل كو زه درست شده و سپس از ريشه تغذيه مي كنند . دوره لاروي حدود 70 روز و سپس تبديل به شفيره مي شوند كه شباهت كاملي به حشره دارد . اين آفت در مناطق سرد يك نسل و در مناطق گرم معتدل دو تا سه نسل دارد .

مبارزه
الف )‌ مبارزه زراعي
1- انجام شخم عميق براي از بردن لارو هاي كه در زمين باقي مي مانده اند .
2- وجين و از بين بردن علف هاي هرز حاشيه مزارع .
3- آبياري مرتب مزرعه از تفريخ تخم ها و نامساعد نمودن زندگي آفت در صورت امكان .
4- عدم كاشت چغندر قند در زمين هاي شني
5- كاشت قطعات كوچك از اين زراعت به عنوان تله در حاشيه مزرارع اصلي و سمپاشي مرتب آن ها.
درصورت رعايت موارد فوق نيازي به مبارزه شيميايي نخواهد بود .

ب- مبارزه شيميايي
1- تعيين زمان مناسب سمپاشي كه بسيار اسان است و كشاورزان بايد مزارع خود را با دقت مورد باز ديد قرار دهند و به محض روييدن بو ته هاي چغندر قند و مشاهده علايم خسارت ، با نظر كارشناسان متخصص ، با يكي از فرمو ل هاي زير مزارع خود را سمپاشي كنند .
1- كار بايل يا سوين ( پودر 35% )‌ سه كيلو گرم در هكتار .
2- اتر يموس يا اكامت ( امو لسيون 50 % ) 5/1 - 1 ليتر در هكتار .
3- فوزالون يا زولون ( امو ليسون 35% ) سه ليتر در هكتار .

1- 3 شب پره ي زمستانه
شب پره ي زمستانه يا غنچ يا كرم طوقه بر ( اصطلاح محلي اصفهان ) .
علاوه بر چغندر قند در گياهان ديگر نيز مانند : خيار ، سيب زميني ، يونجه ، آفتابگردان ، ذرت . كنجد و غيره حمله مي كند.
حشره كامل پروانه بزرگي است كه عرض آن با بال هاي باز 50-45 ميليمتر و روي بال هاي جلوي آن سه لكه ، به ترتيب از نوك بال مثلثي . دايره اي و لوبيايي شكل وجود دارد. بال هاي عقبي سفيد رنگ ، تخم ها تك تك و گاهي نيز به صورت دسته اي گذارده مي شود . رنگ لارو متغير و از خاكي تا خاكستري مشاهده مي گردد طول بدون لارو به 50-45 ميليمتر مي رسد . شكل شفيره كله قندي و رنگ آن حنايي و طول آن 20-15 ميليمتر مي باشد .
اين افت زمستان را به صورت لارو كامل در عمق 5-10 سانتيمتري خاك مي گذراند .و در بهار پس از گرم شدن هوا لاروها در نزديكي سطح زمين حدود پنج تا شش سانتي متري تبديل به شفيره مي شوند و بعد از 20-15 روز پروانه ها ظاهر مي شوند و پس از گذشت چهار تا پنج روز لاروها از تخم خارج شده و تا سن دو ، روي بوته تغذيه مختصري دارند و سپس پاي بوته افتاده روزها در زير خاك به سر مي برند و شب ها بيرون مي آيند و شديداً تغذيه خود را از طوقه گياه شروع مي كنند و منجر به نابودي بوته مي شوند . اين آفت داراي سه نسل است و مهمترين خسارت آفت در نسل اول ، به چغندر قند است و در نسل سوم به چغندرهاي بذري وارد مي شود. تعيين زمان مبارزه با اين آفت آسان است ، زيرا در اثر تغذيه لارو اين آفت ، بوته ها پلاسيده مي شوند و اگر صبح زود خاك پاي بوته را كمي عقب بزنيم لارو را خواهيم يافت . چنانچه در هر 100 بوته 12-10 عدد لارو باشد، سمپاشي الزامي است .
مبارزه
الف ) مبارزه غيره شيميايي
شخم عميق بعد از برداشت ، و جين علف هاي هرز مزرعه و كولتيواتور زدن از عوامل محدود كنن

ده آفت مي باشد.
ب ) مبارزه شيميايي
مبارزه شيميايي با اين آفت مشكل است و سمپاشي را بايد زماني انجام داد كه حشره تخم گذاري كرده و تخم تغيير رنگ داده اند و با لارو هاي سن يك از تخم خارج شده اند . براي مبارزه از فرمول هاي زير بايد استفاده نمود .
1- كار با ريل يا سوين ( پودر و تابل 85% ) به مقدار سه كيلوگرم در هكتار و يا اتر يمفوس ( اكامت 50 % ) 5/1 - 1 ليتر در هكتار .
2- در صورتي كه لارو وارد خاك شود ، مي توان با فرمول زير هنگام غروب آفتاب طعمه پاشي نمود.
كارباريل يا سوين ( پودر و تابل 85% ) 500-300 كيلوگرم.
سبوس گندم 10 كيلوگرم.
آب 5 ليتر.
اين مقدار طعمه مسموم براي 1000 متر مربع زراعت چغندر قند ، در سطح پاشيده ميشود

.

1-4 كرم برگ خوار چغندر قند ( كارا درينا )
اين آفت در استان اصفهان به نام هاي محلي اهه يا رهه و يا خنج معروف است و علاوه بر چغندر ، به بسياري از گياهان زراعي از جمله پنبه ، سيب زميني ، لوبيا ، عدس ، ماش ، پياز ، گوجه فرنگي ، بادمجان ، يونجه . كنجد و به علف هاي هرز ( پيچك ، سلمه تره ، تاج خروس وحشي و هفت بند ) حمله مي كند .
حشره كامل شب پره اي است ، كه رنگ بال هاي رويي آن قهوه اي و روي هر يك از آنها د

و لكه يكي دايره اي و ديگري لوبيايي شكل وجود دارد، كه رنگ آن ها نارنجي است . رنگ بال هاي زيري سفيد ، طول بدن 13-10 ميليمتر و عرض بدن با بال هاي باز 32-24 ميلي متر ، پروانه ماده در انتهاي بدن داراي يك دسته موي شبيه قلم مو مي باشد .
تخم ها روي برگ ها با صورت دسته هاي 70 عددي كه با مو پوشيده مي گردد ، گذاشته مي شود و شكل لارو ( كرمينه ) ان سبز رنگ و گاهي سياه رنگ است و پس از رشد كامل به 30 ميلي متر مي رسد . لاروها ابتدا به صورت دسته جمعي به گياه ميزبان حمله مي كنند و از قسمت سبزينه تغذيه مي كنند و در حالت هاي طغيان برگ ها را سوراخ سوراخ كرده و به شكل توري در مي آورند . و در مواردي حتي رگبرگ ها را مورد تغذيه قرار مي دهند و با نابود كردن جوانه مركزي موجب مرگ گياه مي شوند .
شفيره در داخل خاك و در درون محفظه بيضي شكل تشكيل مي شود . رنگ شفيره خرمايي و از درون اين شفيره ها پروانه بيرون مي آيد . پس از سوراخ كردن لانه گلي پروانه خارج مي شود .
زمستان گذراتي آفت به صورت شفيره مي باشد و در اسفندماه كه هوا رو به گرمي مي رود شفيره از خواب زمستانه بيدار مي شود و از داخل شفيره ، پروانه به تدريج خارج مي گردد . اين آفت در استان اصفهان شش نسل دارد و مهمترين نسل آن كه از نظر خسارت اهميت دارد . نسل دوم و سوم آفت است .

برگ خوار چغندر قند 6 نسل دارد . و تراكم آفت در نسل هاي سوم و چهارم شديدتر از ساير نسل ها است .
حداكثر شكار پروانه هاي نسل اول در اواسط خرداد و در نسل دوم اواسط تير ماه و نسل سوم مرداد ماه و نسل چهارم اواخر مرداد و نسل پنجم شهريور و نسل ششم از اوايل مهرماه شروع و تا فروردين ماه سال بعد ادامه دارد .
ميزان درجه حرارت لازم برا ينسل اول در مدت 45 روز 4/15431 و براي نسل چهارم در مد

ت 29 روز 15261 و براي نسل سوم در مدت 19 روز 6/15552 و براي نسل چهارم در مدت 24 روز 4/15370 و براي نسل پنجم در مدت 29 روز 7/15588 و براي نسل ششم افت صورت شفيره زمستان گذراني نموده است .
مبارزه
الف ) مبارزه غير شيميايي
1- پس از برداشت محصول شخم عميق توصيه مي شود . زيرا لاروها و شفيره هاي افت آف

ت با شخم عميق از بين مي روند .
2- در بهار مزراعي كه با مشكل كمبود آب روبرو نيستند ، با مساعد شدن هوا هر چه زودتر بايد عمليات كشت انجام شود تا زمان حمله آفت به اندازه كافي گياه رشد كند و حمله آفت موجب نابودي آن نگردد .
3- مبارزه با علف هاي هرز حاشيه مزارع ( آفت در نسل اول و دوم . تخم خود را روي علف هاي هرز مي گذارد ) .
ب ) مبارزة شيميايي
مبارزه شيميايي وقتي ضرورت پيدا مي كند كه روي هر 100 عدد بوته 30 عدد لارو افت مشاهده شود . در اين موقع مي توان با يكي از فرمول هاي زير مزارع را سمپاشي كرد .
1- كار بايل يا سوين ( پودر و تابل 85% ) به ميزان 3 كيلوگرم در هكتار .
2- اتريمفوس يا اكامت ( امولسيون 50% ) 5/1 ليتر در هكتار
3- فوزالون يا زولون ( امولسيون 35% ) 3 ليتر در هكتار
4- در بعضي موارد و در حالت هاي طغياني مي توان از پيرتروئيدهاي مجاز طبق توصيه كارشناسان استفاه نمود .

1-5- بيد چغندرقند يا ليتا
حشره كامل اين آفت پروانه كوچكي ست كه طول بدن آن به 7-6 سانتيمتر مي رسد . بدن حشره از موهاي ريز و كرك هاي نرمي پوشيده شده ، شاخك ها قرمز رنگ ، عرض بدن با بال هاي باز14-10 ميليمتر ، بال هاي حشره بدن را به شكل شيرواني مي پوشاند. رنگ بال ها سياه متمايل به خاكستري ، تخم ها معمولاً به صورت چند عددي در كنار رگبرگها و يا انتهاي دمبرگ ها و جوانه مركزي گذاشته مي شود .
شكل تخم ، تخم مرغي و حدود 45/0 ميليمتر طول دارد . طول بدن لارو درمرحله رشد كامل

5/11 ميليمتر ، سر لارو سياه و به تدريج كه مسن تر مي شود به رنگ قهوه اي در مي آيد . روي بدن لارو پنج نوار متمايل به قرمز مشاهده مي شود . شفيره ها ابتدا زرد رنگ و سپس به رنگ قرمز در مي آيند . شفيره آفت هميشه د داخل پيله ابريشمي سفيد رنگ تشكيل مي گردد اين آفت فقط از گياه چغندر و علف هاي خانواده چغندرقند تغذيه مي كند و يكي از خصوصيات آفت اين است كه از نور گريزان است . به همين دليل لارو هميشه براي خود پناهگاهي درست كرده و خود را مخفي مي نمايد .

خسارت
محل خسارت آفت در ناحيه جوانه مركزي گياه بوده و در اثر تغذيه و تجمع فضولات آفت و ترشح شيره گياهي جوانه ها كاملاً به هم چسبيده ، فاسد و سياه مي شوند . خسارت اين آفت گاهي به پنج تا شش تن كاهش محصول در هكتار مي رسد .

طرز زندگي
اين آفت زمستان را به صورت لارو در سر بوته ها و چغندرهاي باقي مانده در مزرعه مي گذراند . ولي چنانچه زمستان معتدل باشد ، همه مراحل رشدي آفت را مي توان ديد . در بهار پس از گرم شدن هوا لاروها در خاك تبديل به شفيره مي گردند و پس از مدت كوتاهي پروانه ها ظاهر مي گردند ، كه اين موقع هم زمان با رشد چغندرقند مي باشد . اين افت در استان اصفهان در سال هاي گرم و خشك تا شش نسل دارد .
بيد چغندرقند مخصوص مناطق گرم است . به همين دليل در مناطق معتدل و فصل هاي خنك اين افت خسارت چنداني ندارد . خسارت آفت بشتر در مناطق گرمسير است و هواي گرم باعث

تشديد آن مي گردد.
مبارزه
الف ـ مبازره زراعي
1- جمع آوري و از بين بردن بقاياي چغندرقند ( بويژه سر ريشه ها ) .
2- شخم عميق و يخ آب زمستانه .
3- زود كاشتن چغندر قند در بهار .
4- آبياري به موقع و مرتب .

ب ـ مبارزه شيميايي
با مشاهده دو بوته الوده چغندرقند در هر متر مربع ، با يكي از سموم زير مزرعه را بايد سمپاشي كرد .
1- ديازينون 60% ( اموليسيون ) 1 ليتر در هكتار .
2- اتريمفوس يا اكامت ( امولسيون 50% ) 2/1 ليتر در هكتار .
3- پيرتروئيد هاي مجاز 75 سي سي در هكتار .
1-6- شته ريشه چغندرقند
شته ريشه چغندرقند در اصفهان احتمالاً گونه اي از جنس Pemphigus و يا smynthurodes مي باشد . اين شته هاي بدون بال ، در اندازه هاي كوچك تا متوسط و كروي شكل ، به رنگ سفيد متمايل به زرد هستند و داراي پوشش مومي سفيد رنگ در انتهاي بدن مي باشند . وجود اين شته اولين بار در سال 1371 از مناطق برخوار و قهاب از روي ريشه هاي چغندرقند و سلمك جدا و گزارش شده است . پس از آن تا سال 1375 آلودگي در اكثر مناطق چغندراري استان اصفهان مشاهده گرديد و شدت آلودگي در بعضي از مزارع چغندرقند بخصوص در سميرم ( حنا ) بسيار بالا و موجب خسارت قابل وجهي است .
علايم ناشي از آلودگي به اين شته در مزرعه ، زردي برگ ها ( به صورت لكه هاي نامنظم هلالي شكل ) و ضعيف بودن بوته هاي آلوده مي باشد .
سطح ريشه هاي آلوده به همراه خاك اطراف آنها بر اثر ترشحات مومي سفيد رنگ توسط شته ، سفيد متمايل به خاكستري است . بوته هاي آلوده داراي ريشه هاي ضعيف بوده و به راحتي با دست از زمين خارج مي گردند . بر اثر تغذيه اين شته ها از شيره گياهي ، عيار قند به شدت كاهش مي يابد . به طوري كه عيار بوته هاي آلوده در يك مزرعه 11 و عيار بوته هاي سالن در

همان مزرعه 16 بوده است . زمستان گذراتي اين شته به صورت بالغ و يا پوره روي ريشه هاي چغندر قند جا مانده در زمين و ساير گياهان ميزبان مي باشد كه با كشت مجدد چغندرقند روي ريشه هاي فرعي مستقر شده و در طول فصل زراعي شروع به زاد و ولد مي نمايد . انتقال اين شته به وسيله شته هاي بالدار موسس صورت مي گيرد . همچنين خاك هاي برگشتي با كاميون هاي حامل چغندرقند به مزارع ، باعث انتقال اين آفت مي شود .
براي پيشگيري و مبارزه با اين شته ، انجام شخم هاي زمستانه و تابستانه و از بين بردن گياه سلمك و چغندرهاي جا مانده در زمين ،بعد از برداشت و جلوگيري از انتقال خاك هاي برگشتي از كارخانه قند به مزارع بسيار موثر است .همچنين كشت ارقام مقاوم چغندرقند از مهمترين راه هاي كنترل اين آفت به شمار مي رود.

در مورد مبارزه شيميايي ،تا مطالعه كامل بيولوژي آفت،نمي توان توصيه اي نمود.

1-7 نماتدهاي زيان آوردر كشت چغندرقند
نماتدها جانوران ريز ميكروسكوپي كرمي شكل هستند كه با چشم غير مسلح ديده نمي شود و فقط پس از جدا كردن آنها از خاك يا بافت هاي گياهي آلوده با دستگاه مخصوص مي توان آنها را مشاهده كرد به همين دليل وجود آنها را بيشتر از روي علائم خسارت ايجاد شده روي ريشه ها مي توان تشخيص داد.
نماتد مولد سيستس چغندرقند اولين بار در اصفهان در سال 1364 در مزارع چغندرقند بر خوار مشاهده شد و بعد از آن به دليل عدم رعايت توصيه هاي فني كارشناسان ، آلودگي هر سال نسبت به سال قبل توسعه بيشتري پيدا نمود.
به طوري كه آخرين بررسي ها تا سال 1373 با جمع آوري 568 نمونه خاك وريشه چغندرقند، از مزارع مختلف استان، تعداد 190 مورد آلودگي مشاهده شده است . بنابراين حدود2/32% از مزارع چغندرقند استان در حدود زيان اقتصادي به نماتد چغندرقند .با متوسط23/60 عدد تخم و لارو در هر گرم خاك در مناطق برآن. برخوردار ،ميمه،رودشت.قهاب،كوهپايه، لنجانات،شهررضا.مهيار، اردستان، نجف آباد. سميرمو گلپايگان آلوده مي بتشند.
اولين نشانه هاي بيماري در اندام هاي هوايي بوته هاي مبتلا روي برگها ظاهر مي شود.به طوري

كه برگ هاي بوته هاي آلوده ،در ساعت هاي گرم روز وتابش آفتاب پژمرده شده ودر ساعت هاي خنك دوباره شاداب مي گردند. در اندام هاي زير زميني ريشه هاي فرعي كوچك ،بدشكل و حالت افشان به خود مي گيرند.
روي ريشه هاي فرعي و گاهي ريشه هاي اصلي تعداد زيادي اندام هاي كروي شكل شيري رنگ به اندازه ته سنجاق به نام سيست كه حاوي تخم هاي نماتد است تشكيل مي شود. در اثر تغذيه نماتد از شيره گياهي ريشه هاي چغندرقند كوچك و ضعيف مي شودوميزان درصد قند آن كاهش مي يابد.
اين نماتدها علاوه بر چغندرقند به گياهان زراعي ديگر مانند چغندرهاي علوفه اي ، لبويي و بر

گي، انواع كلم،ترب، خاكشير. شور، هفت بند،ترشك،خاكشي تلخوآتيپلكس حمله مي نمايد.
نماتد مولد سيست چغندرقند زمستان را به صورت تخم درون سيست هاي قهوه اي در خاك و با كشت مجدد چغندرقند لاروهاي نماتد ازتخم خارج و به ريشه هاي فرعي حمله مي كنند . اين نماتد در شرايط منطقه قهاب اصفهان داراي چهار نسل مي باشدكه طول مدت هر نسل به ترتيب 46،43.7،76 روز مي باشد. اگر تا اوايل آذرماه گياه چغندرقند با ميزبان هاي ديگر در زمين باشند نسل چهارم انگل نيز تكميل مي گردد.
مبارزه
با رعايت اصول بهداشت زراعي به شرح زير مي توان از انتقال نماتد به مزارع آلوده جلوگيري نمود و جمعيت نماتد را در مناطق آلوده در حد پائين تر از زيان اقتصادي نگه داشت.

الف-عدم انتقال نماتد
براي اين كار بايد مزارع به طور مرتب مورد بازديد و نمونه برداري قرار گيرند و مزارع آلوده در هر منطقه مشخص و علامت گذاري گردند. بايد توجه داشت كه يكي از مهم ترين منابع انتشار آلودگي ،خاك هاي بر گشتي به وسيله كاميون هاي حمل چغندرقند به كارخانه مي باشد ،كه بايد از انتقال مجدد اين خاك ها و بقاياي گياهي از كارخانه به مزارع جتوگيري نمود.
ب)آيش
رعايت آيش يك ساله در گردش زراعي با زدن دو بار شخم تابستانه و دفع عتف هاي هرز ميزبان نماتد در طول زمان آيش، در كاهش دادن جمعيت نماتد بسيار موثر است.
ج- تناوب زراعي
مدت گردش زرارعي بستگي به شدت آلودگي (جمعيت تخم، تعداد لارو و نماتد در هر گرم خاك)و نوع بافت خاك دارد.
در زمين هاي با بافت سبك (شني) با آلودگي كم ( كمتر از 10 عدد تخم و لارو در هر گرم خاك ) تناوب دو تا سه ساله و براي زمين هاي با بافت سنگين و آلودگي زياد ، تناوب چهار تا شش ساله توصيه مي گردد . بهترين گياهان مورد استفاده در تناوب چهارساله شامل گندم ، شبدر ، جاليز ( طالبي ) ، ذرت ، پنبه و پياز به عنوان گياهان غير ميزبان مي باشند . كه جمعيت نماتد را در حد زير خسارت اقتصادي كاهش مي دهد . نكته مهم در اجراي تناوب زراعي ، مبارزه با علف هاي هرز ميزبان نماتد مولد سيستم چغندرقند در زراعت هاي غير ميزبان مي باشد .
دـ گياهان تله نماتد سيست چغندرقند

كشت گياهان تله يكي ديگر از راه هاي كنترل اين نماتد در مزارع آلوده مي باشد . در اين خصوص آزمايش هاي مقدماتي نشان داده است كه ، كشت ارقامي از تربچه وحشي و خردل سفيد در كاهش جمعيت نماتد بسيار مؤثر بوده است .
نماتد مولد غده ريشه در مناطق چغندركاري استان اصفهان داراي پراكندگي وسيع مي باشد و بخصوص در مناطق گرم كه داراي خاك هايي با بافت سبك 0 سني ) مي باشند خسارت آن بسيار شديد است .
در بررسي هاي انجام شده گونه هاي javanica Melaidogyne و M.incognita در مزارع آلوده به نماتد چغندر قند تشخيص داده شده است .

اين نماتدها پرگون خوار هستندوتا كنون 583 گونه ميزبان از گياهان زراعي ، درختان مثمر و غير مثمر و علف هاي هرز در استان اصفهان گزارش شده است ،كه مهمترين آنها عبارتند از انواع محصولات صيقلي از خانواده كدوئيان ، توتون ،تنباكو ، سيب زميني ، انواع كلم ، گوچه فرنگي ، بارهنگ ، تاج خروس و سلمك .

علايم بيماري
علايم بيماري درمزرعه چغندرقنددر اوايل آلودگي به صورت لكه اي ديده مي شود. بدين صورت كه در اين لكه ها ،بوته ها باتراكم نسبي كمتري وجود دارند.
اين بوته ها اكثراً ضعيف و از نظر رشدي عقب مانده و زرد هستند . برگ ها به صورت متراكم تر وپهنك آنها باريك ترمي شود . همچنين برگ هاي اين بوته ها در ساعت هاي گرم روز پلاسيده مي شودو همه برگ ها به سطح زمين مي چسبند و به هنگام عصر و شب تدريجاً حالت عادي خود را باز مي يابند . چنانچه مزرعه از سال قبل ، آلودگي نسبتاً زيادي داشته باشد ، در ابتداي رشد ومخصوصاً در مزارع دير كاشت ، باتوجه به عكس العمل متقابل نماتدها با اكثر قارچ هاي خاكزي و تعدادي از باكتري ها حالت بوته ميري گياهچه هاي به تعداد بيشتر و فراوان تري ديده مي شود . در اين مرحله زيان اساسي از نظر تعداد بوته در هكتار به مزرعه وارد مي آيد .
تقريباً تا حدود اواخر تيرماه در مناطق معتدل استان و اواسط تيرماه ، در مناطق گرم استان مانند اردستان تنها همين علايم به صورت ظاهري در مزارع آلوده قابل ديدن است . ولي از اين به بعد بوته هاي آلوده تقريباً دچار توقف رشد مي گردند و برگ هاي قديمي گاهي از حاشيه وزماني به طور عمومي از خارج بوته به طرف داخل شروع به زرد شدن و خشكيدن مي كنند . چنانچه در اين مرحله بوته هاي چغندرقند از زمين خارج شوند ،مشاهده ميشودكه چغندر توليد ريشه و ريسك هاي

فراوان و انبوهي نموده است . ( گاهي تا حدود 45% از وزن غده را فقط ريشه هاي آلوده تشكيل مي دهد ) . انتهاي ريشه اصلي ( غده چغندرقند ) چند شاخه مي شود و ريشك ها و ريشه هاي فرعي همگي داراي تعداد زيادي غده هستند ،كه غده روي ريشه هاي ايجاد شده مانند دانه هاي تسبيح به دنبال هم قرار گرفته اند .
ريشه هاي چغندرقند از قسمت انتهايي تغيير رنگ مي دهند وبه رنگ قهوه اي و سياه تبديل مي شوند . اين ريشه ها به سرعت دچار پوسيدگي وگنديدگي مي شوند و با پيشرفت بيماري به ط

رف طوقه ادامه مي يابند كه نهايتاً موجب خشكيدن گياه مي شود.ميزان خسارت اين نماتد با توجه به جمعيت اوليه نماتد در خاك ، شرايط محيط ونوع خاك متفاوت است . حداقل سه مرحله مختلف خسارت وجود دارد . مرحله اول با شدت حدود 60% خسارت به محصول ، با تجمع حدود 1000 عدد لارو وتخم نماتد ، در 250 گرم خاك مزرعه قبل از كاشت . مرحله دوم خسارت متوسط ،حدود30% خسارت به محصول با تجمع حدود 200 عدد لارو و تخم نماتد در 250 گرم خاك مزرعه قبل از كاشت . مرحله سوم خسارت كم،حدود10% خسارت به محصول در جمعيت هاي كمتر از 50 عدد لارو وتخم در 250 گرم خاك.
حدود 20% از اراضي زير كشت چغندرقند استان اصفهان به اين انگل آلوده است و از اين مقدار حداقل 5% در آلودگي شديد و 5% آلوديگي متوسط و 10% باقي مانده در آلودگي كم قرار دارند

. به عبارت ديگر 5/5 درصد كل چغندرقند استان در اثر اين انگل از بين مي رود.
مبارزه
1- رعايت اصول بهداشت زراعي ، شامل از بين بردن بقاياي گياهي و علف هاي هرز ميزبان ،پس از برداشت محصول.
2- انجام دو شخم تابستانه همراه با آيش كه تاثير بسيار زيادي در كاهش جمعيت انگل داشته و عملكرد محصول را تا ميزان 100 تن در هر هكتار افزايش داده است .
3- اجراي تناوب زراعي ، با توجه به دامنه وسيع ميزبان اين انگل (مخصوصاً روي نباتات زراعي معمول در منطقه ) ظاهراً به نظرميرسد كه تناوب زراعي نمي تواند در مبارزه با انگل چاره ساز باشد. ولي توجه به اين مساله كه گياهان مهم زراعي مثل گندم، جو، برنج و ارزن يا بعضي از ارقام ذرت كه

بطور رايج ومعمول در برنامه گردش زراعي يا چغندرقند قرار دارند . در شمار ميزبان هاي سه گونه از نماتدهاي مولد غده استان نمي باشد.گذشته از اين ، واريته هاي خاصي از بعضي گياهان زراعي مهم مثل يونجه ، شبدر و سورگوم نيز تحمل نسبتاً خوبي در مقابل حمله اي نماتد دارند . بنابراين مي توان از اين گياه نيز در برنامه تناوب زراعي چغندرقند استفاده كرد . در تمام اين موارد شرط موفقيت (كاهش جمعيت انگل در خاك) كنترل مطلوب علف هاي هرز ميزبان انگل در زراعت مربو

طه است ، كه اينكار تا حدودزيادي با استفاده از علف كش هاي مناسب قابل حل است.