بخشی از مقاله
اثر غلظت هاي مختلف عصاره ورمی کمپوست به عنوان محیط کشت پایه بر کشت درون شیشه اي گیاه به
لیمو
چکیده
ورمی کمپوست یکی از مهمترین کودهاي بیولوژیکی می باشد که از طریق کشت مصنوعی کرمها تولید می گردد. ورمی کمپوست با انواع گوناگونی از میکروارگانیزم ها و مواد مغذي مورد نیاز گیاه شامل عناصر نیتروژن، فسفر ، پتاسیم و عناصر ریز مغذي غنی شده
است. همچنین ورمی کمپوست باعث بهبود بافت خاك، هوادهی بیشتر و جذب و نگهداري مواد غذایی و آب براي گیاان می شود. در
این مطالعه جوانه هاي جانبی گیاه به لیمو از گیاهان رشد یافته در شرایط درون شیشه اي جدا شده و بر روي محیطحاوي MS
ترکیبات مختلف عصاره ورمی کمپوست به تنهایی و یا در ترکیب با 1 میلی گرم در لیتر هورمون BAP و 0/5 میلی گرم در لیتر هورمون NAA همراه با ذغال فعال کشت گردیدند.نتایج نشان داد که بیشترین طول نوساقه (15/3) در ترکیب ورمی کمپوست 1/4 با غلظت 10 درصد و بدون تیمار هورمونی مشاهد شد.همچنین بیشترین تعداد ریشه (10) در ترکیب ورمی کمپوست کامل با غلظت 10
درصد ایجاد شد.این نتایج نشان می دهد که ورمی کمپوست می تواند جایگزین مناسبی براي محیط هاي کشت بافت به منظور
ریزازدیادي درون شیشه اي گونه هاي گیاهی مختلف باشد.
وازهها، هاي کلیدي : تعداد ریشه جوانه جانبی ،کشت درون شیشه اي، محیط کشت MS، ورمی کمپوست
مقدمه
ورمی کمپوست ( (Vermicompost یا کمپوست کرمی، عبارت است از کود آلیبیولوژیکی که در اثر عبور مداوم و آرام مواد آلی
درحال پوسیدگی از دستگاه گوارش گونه هایی از کرم هاي خاکی (که بسته به موضوع کار وهدف ،گونه انتخابی متفاوت خواهد بود که بهترین گونه اي که به منظور بهبود ساختمان خاك مورد استفاده قرار میگیرد Eisenia foetida است که به رنگ قهوهمایلاي
به قرمز و کوچک تر از کرمهاي خاکی معمولی می باشد ) ودفع این مواد از بدن کرم حاصل می گردد. این مواد هنگام عبور ازبدن
کرم آغشته به مخاط دستگاه گوارش (موکوس) ، ویتامینها و آنزیمها شده که در نهایت به عنوان یک کود آلی غنی شده و بسیار مفید
براي ساختمان و بهبود عناصر غذایی خاك تولید و مورد مصرف واقع می گردد. همچنین این کود آلی حاوي میکروارگانیسمهاي
هوازي مفید مانند ازتوباکترها وعاري از باکتریهاي غیر هوازي، قارچها و میکروارگانیسمهاي پاتوژن می باشد و ورمیکمپوست داراي هوماتها می باشد که داراي اثرات مشابه هورمونها و تنظیم کننده هاي رشد گیاهی هستند و باعث افزایش عطر و اسانس گیاهان معطر
١
شده در حالیکه خود ورمی کمپوست عاري از بو و آلودگی است .قابل ذکر است که عصاره ورمی کمپوست داراي ویژگی هاي
میکروبی و شیمیایی سودمند ورمیکمپوست جامد است .(3)
به لیمو با نام علمی (Lippia citrodoria) درختچه اي است خزان پذیر از خانواده ي شاهپسند (Verbenaceae) است که ارتفاع
آن به 3 تا 5 متر می رسد. از به لیمو در درمان سوء هاضمه، نفخ، سردردهاي یک طرفه، دردهاي عصبی، سرگیجه و علائم
سرماخوردگی استفاده می شود بعلاوه در تقویت حافظه و ایجاد آرامش نیز مفید است. همچنین به عنوان ادویه در مصارف خانگی نیز
کاربرد دارد. اسانس به لیمو داراي خواص باکتري کش و حشره کش بوده و همچنین در صنعت عطرسازي نیز از آن استفاده می شود
.(2)
در طی دهه هاي اخیر تولید گیاهان عاري از آلودگی در شرایط درون شیشه اي در سطح جهانی افزایش چشمگیري داشته است. یکی
از مشکلاتی که بسیاري از کشورها خصوصا کشور ما در فرایند کشت بافت با آن مواجهه می باشند قیمت تمام شده گیاهان حاصل
از کشت بافت به دلیل قیمت بالاي محیط هاي کشت و وارداتی بودن این محصولات می باشد. با توجه به خصوصیات و ویژگی
هاي ممتاز ورمی کم÷وست در داشتن مواد آلی و آنزیمی مورد نیاز گیاه ایم ماده می تواند جایگزینی مناسب به منظور کاهش قیمت و
همچنین افزایش بهروري تولید گیاهان در شرایط درون شیشه اي باشد.
بررسی ها نشان می دهد که تا کنون مطالعاتی مبنی بر کاربرد عصاره ورمی کمپوست در محیط هاي کشت گیاهی وجود ندارد. در این بررسی براي اولین بار اثر غلظت هاي مختلف عصاره ورمی کمپوست بر تولید نوساقه ها و تعداد ریشه ها در شرایط درون شیشه اي
در گیاه دارویی به لیمو بررسی می گردد.
مواد وروشها
نمونه هاي گیاهی
در این بررسی از ریزنمونه هاي گیاهی کشت شده در محیط MS حاوي 1 میلی گرم در لیتر هورمون BAP درمیلیترکیب با 0/5
گرم در لیتر هورمون NAA همراه با 2 گرم ذغال فعال که بیشترین تعداد و طول ساقه و ریشه را در آزمایشات انجام شده تولید می کردند استفاده گردید.
تهیه عصاره ورمی کمپوست
ابتدا 100 گرم از ورمیکمپوست را با 400 سی سی آب مقطر مخلوط کرده و به مدت 24 ساعت بر روي شیکر اانکوباتور در دماي
25 درجه سانتی گراد قرار داده شد سپس محلول حاصله را به وسیله پارچه تنظیف صاف نموده و محلول به دست آمده به مدت 4
دقیقه در دور 1500 rpm ساتریفوژ گردید. محلول بالایی از تیوپ هاي سانتریفیوژ شده جدا و به عنوان عصاره ورمی کمپوست در
آزمایشات بعدي استفاده شد.
تهیه محیط کشت
عصاره حاصل در غلظتهاي 100, 50, 25 تهیه گردید .(با اضافه کردن آب مقطر به محلول حاصل غلظت 1/2 و 1/4از این عصاره
تهیه شد) که با نسبت هاي 10%،%20 و 30% به محیط کشت حاويپایه(1 (MS میلی گرم در لیتر هورمونبا BAP در ترکیب
0/5 میلی گرم در لیتر هورمون NAA همراه با 2 گرم ذغال فعال افزوده شد.همچنین عصاره کامل ورمی کمپوست به نسبت %50 050) میلی لیتر عصاره 50 + میلی لیتر آب مقطر ) 250 ) % 25میلی لیتر عصاره ورمی کمپوست 750 + میلی لیتر آب مقطر ) ) %5
50 میلی لیتر عصاره ورمی کمپوست 950 + میلی لیتر آب مقطر ) بدون محیط MS ساخته شد که حاوي mg/l 36,73 شلات آهن وgr/l 30 ساکارز وgr/l 2 ذغال فعال بودند.
٢
صفات اندازه گیري شده
در این مطالعه طول نو ساقه ها که عبارت است از میانگین طول نوساقهها در هر ریزنمونه به کل ریزنمونه هاي شده در پتري،
تعداد برگ ها طول و تعداد ریشه ها یک ماه پس از کشت بررسی شد.
شرایط کشت
به تمامی محیطهاي کشت 30 گرم در لیتر ساکارز به عنوان منبع کربن و 7 گرم در لیتر آگار افزوده شد. pH محیطهاي کشت 5/8
فبل از افزودن آگار تنظیم گردید. محیطها در اتوکلاو در دماي 121 درجه سانتیگراد با فشار 1/2 کیلوپاسکال به مدت 20 دقیقه
استریل شدند. تمام کشتها در اتاق رشد تحت شرایط دمایی 23-2˚Cو در فتوپریود 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی نگهداري
شدند. همچنین عمل واکشت به فواصل هرشد30 روز یک بار انجام .
. آنالیز داده ها
دادههاي بدست آمده در آزمایش فاکتوریل و با طرح پایه کامل تصادفی با 3 تکرار در هر تیمار (در هر تکرار 10 ریزنمونه کشت شد)
مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تجزیه آماري طرح با استفاده از نرم افزار MSTATC صورت گرفت. مقایسه میانگینها با استفاده
از آزمون چند دامنه اي دانکن با سطح احتمال 5 درصد انجام شد.
