بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
اصول معماري ايراني
هنر و معماري ايران از ديرباز داراي چند اصل بوده كه به خوبي در نمونه‌هاي اين هنر نمايان شده است. اين اصول چنين هستند:
مردم‌واري، پرهيز از بيهودگي، نيارش،
خوبسندگي و درون‌گرايي.
اسلاید 2 :
مردم‌واري: مردم‌واري به معناي رعايت تناسب ميان اندام‌هاي ساختماني با اندام‌هاي انسان و توجه به نيازهاي او در كار ساختمان‌سازي است.
پرهيز از بيهودگي: در معماري ايران تلاش مي‌شده كار بيهوده در ساختمان‌سازي نكنند و از اسراف پرهيز مي‌كردند.
نيارش: واژه نيازش در معماري گذشته ايران بسيار بكار مي‌رفته است. نيارش به دانش ايستايي، فن ساختمان و ساختمانيه (مصالح)شناسي گفته مي‌شده است.
خودبسندگي: معماران ايراني تلاش مي‌كردند ساختمانيه مورد نياز خود را از نزديكترين مكان‌ها بدست آورند و چنان ساختمان مي‌كردند كه نيازمند به ساختمانيه جاهاي ديگر نباشد و خودبسنده باشند.
درون‌گرايي: اصولاً در ساماندهي اندام‌ها گوناگون ساختمان به ويژه خانه‌هاي سنتي، باورهاي مردم، بسيار كارساز بوده است. يكي از باورهاي مردم ايران، ارزش نهادن به زندگي شخصي و حرمت آن و نيز عزت نفس ايرانيان بوده كه اين امر به گونه‌اي معماري ايران را درونگرا ساخته است.
اسلاید 3 :
معماري پيش از پارسي
تا پيش از كوچ آرياييان به ايران، تيره‌ها و ملت‌هايي نه چندان شناخته شده در ايران زندگي مي‌كردند كه معماري پيشرفته‌اي داشتند.
تپه زاغه: يكي از مراكز اوليه استقرار كشاورزي در ايران است. اين مكان در دشت قزوين قرار دارد و آثار مهمي از اواخر هزاره هشتم تا اواسط هزاره پنجم پيش از ميلاد در آن بدست آمده است.
اسلاید 4 :
شيوه معماري پارسي
شيوه پارسي، نخستين شيوه معماري ايران است كه روزگار هخامنشيان تا حمله اسكندر به ايران، يعني از سده ششم پيش از ميلاد تا سده چهارم را دربر مي‌گيرد.
يكي از ويژگي‌هاي ايرانيان كهن و هنرمندان آنها، باور به تقليد درست بوده كه آن را بهتر از نوآوري مي‌دانستند. تقليد يا برداشتي كه منطق داشته باشد و با شرايط زندگي سازگار باشد. آریایی‌ها چون مردمی کشاورز بودند و در سرزمینی آباد و خرم زیسته بودند، خوبی آشتی جو و سازگار داشتند. به گمان فراوان آريايي‌ها هنگام كوچ و گذر از كنار درچه اروميه، در برخورد با معماران ارارتويي، از آن الگو گرفته و آن را برساو كرده‌اند (برساو كردن برابر الگو گرفتن از نگاره‌هاي طبيعت و دگرگون كردن آنها به ريخت‌هاي ناب هندسي است). مردم ایران از هزاران سال پیش، از چنین شیوه معماری پیروی می‌کرده‌اند، چنانکه مردم ابیانه و افوشته (در نطنز) هم که نامی از ارارتو نشنیده‌اند چنین کرده‌اند.
اسلاید 5 :
نيارش
در معماري پارسي، آسمانه تخت با تير و ستون اجزاء اصلي ساختمان بوده است. از چوب به سادگي مي‌شد براي پوشش دهانه‌هايي از 5/2 تا 5/3 گز بهره‌گيري كرد، ولي در معماري تخت جمشيد، دهانه ميان دو ستون را تا حدود 6 گز (40/6 متر) رسانده‌اند و اين بزرگترين دهانه چوب پوش در جهان آنروز بود. چنین چوبی در خور این دهانه در ایران یافت نمی‌شد. از این رو آنها چوب‌های درخت کنار را از جبل عامل لبنان از راه شوش به تخت جمشید رسانده‌اند و آنرا بکار برده‌اند. نیز پارسیان اتاق‌هایی می‌ساختند که دو ستون در میان آنها بود و دو تیر چوبی را بر روی هم با کنف می‌بستند و روی ستونها می‌گذاشتند. بدین گونه به توانایی باربری تیر می‌افزودند. در تخت جمشید، تالار هدیش خشیارشا را با بیست ستون ساخته‌اند که فاصله زیر سری آنها نزدیک به سه گز و دهانه میان دو ستون چهار گز میباشد.
اسلاید 6 :
در معماری پارسی نوآوری‌های شگفتی در ساخت آسمانه تخت بکار برده می‌شد. برای نمونه در تیرریزی آسمانه برای اینکه تیرچه‌ها در دو دهانه کنار هم، سنگینی بار را بر روی یک تیر باربر نگذارند، راستای چیدن آنها را تغییر می‌دادند. بدین گونه سر هر تیرچه بالشتکی به پهنای یک تیر باربر پیدا می‌کرد و این برای گسترش بار تیرچه بهتر بود.
بنياد شيوه معماري پارسي از همان ساختمان‌هاي ساده كه در سرزمين‌هاي غرب و شمال غرب ايران و ديگر جاها بوده و برگرفته شده است، اما پديده تازه‌اي كه با گسترش فرمانروايي پارسها روي مي‌دهد، همكاري هنرمندان مختلف از سرزمين‌هاي گوناگون در كار ساختمان‌سازي است. روشن است كه كشوري به بزرگي ايران دوره هخامنشي با ملت‌هاي گوناگون مختلفي كه زير سلطه داشته، اين كار را مي‌بايست انجام دهد.
اسلاید 7 :
آنچه مهم است گردهم آمدن هنرمندان مختلف و پدید آوردن شیوه‌ای متناسب و ایرانی است که در آن عناصر گوناگون بصورت منطقی در کنار هم قرار می‌گیرند و این هنر است. البته این کار تنها در تخت جمشید انجام نشده است، در شوش نیز به همین گونه، همچون ساختمانهای تپة نوشیجان ساختمانی را ساخته‌اند، گر چه بدلیل گرمای زیاد محل، آن را با طبیعت اطراف وفق داده‌اند.
با وجودی که اوزیر (ساختار) ساختمانهای این روزگار از سنگ بوده است اما از دیوار خشتی نیز برای پنام (عایق) بهره‌گیری شده تا جایی که در شوش، دیوار خشتی به ستبرای 5 گز (5.33 متر و تنها بصورت اسپر ساخته شده است. در تخت جمشید و پاسارگاد نیز از همین پنامها بهره‌گیری شده است. همین روش در ساخت تیرپوشهای تخت جمشید و دیگر بناها نیز انجام شده است. درست است که الگو از دیگر جاها گرفته شده است، اما دهانه‌ها را تا ده متر پهنا (از محور تا محور ستونها) رسانده‌اند و این شیوه ساخت برای اولین بار در معماری جهان آن روز رخ می‌دهد.
اسلاید 8 :
آرايه
در شيوه پارسي آرايه‌هايي بكار رفته كه هر كدام منطق خاصي داشته است. آرايه سرستون در معماري ايران ريشه كهني دارد. در دخمه‌هاي مادي، سرستون‌هايي بر ديواره كنده شده كه همانند سرستون‌هاي ايواني يوناني هستند. شايد بتوان منطق دست يافتن به اين ريخت‌ها را چنين پنداشت كه چون براي سوار كردن و نگهداشتن دو تير در كنار هم بر بالا و دو سوي يك ستون، آنها را با ريسماني به نام كبال به هم مي‌بسته‌اند و سپس تخته‌اي روي آنها براي بالشتك مي‌گذاشتند، اين چفت و بست و پيچش ريسمان سرتيرها كم كم دگرگون شده و همانندي چون سرستون ايواني پيدا كرده است. در تخت جمشيد اين آرايه در چند جا يافت مي‌شود.
اسلاید 9 :
همچنین سر ستون‌های کله گاوی در گودی پشت آنها سر تیرها جای می‌گرفته‌اند و از رانش آنها نیز جلوگیری می‌شده است. پس هر کدام از این آرایه‌ها در عین اینکه یک آذین بشمار می‌رفتند، دارای منطق نیارشی هم بوده‌اند. پارسیان همواره این گفته ارزشمند را پاس می‌داشتند که «آزموده» را نباید دوباره آزمود.
همانگونه که می‌دانیم هنر پیکره (مجسمه) سازی در ایران، چون هم دین‌های پیش از اسلام در ایران، هم دین اسلام بت‌پرستی را نمی‌پذیرفتند، چندان رواج نداشته است.ن
اسلاید 10 :
نقش رستم
آثار معماری نقش رستم در برگیرنده استودان‌های کنده شده بر دیواره کوه و کعبه زرتشت است. در ساختمان کعبه زرتشت، از کلاوه‌های کردی الگو گرفته شده است. گفته شده این ساختمان برای نگهداری اوراق کتاب اوستا ساخته شده بوده است. همچنین گمان می‌رود نیایشگاهی بوده و در زیر آن سرداب داشته است.
