بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
اصول معماري ايراني
هنر و معماري ايران از ديرباز داراي چند اصل بوده كه به خوبي در نمونه‌هاي اين هنر نمايان شده است. اين اصول چنين هستند:
مردم‌واري، پرهيز از بيهودگي، نيارش، خوبسندگي و درون‌گرايي.
اسلاید 2 :
lمردم‌واري: مردم‌واري به معناي رعايت تناسب ميان اندام‌هاي ساختماني با اندام‌هاي انسان و توجه به نيازهاي او در كار ساختمان‌سازي است.
lپرهيز از بيهودگي: در معماري ايران تلاش مي‌شده كار بيهوده در ساختمان‌سازي نكنند و از اسراف پرهيز مي‌كردند.
lنيارش: واژه نيازش در معماري گذشته ايران بسيار بكار مي‌رفته است. نيارش به دانش ايستايي، فن ساختمان و ساختمانيه (مصالح)شناسي گفته مي‌شده است.
lخودبسندگي: معماران ايراني تلاش مي‌كردند ساختمانيه مورد نياز خود را از نزديكترين مكان‌ها بدست آورند و چنان ساختمان مي‌كردند كه نيازمند به ساختمانيه جاهاي ديگر نباشد و خودبسنده باشند.
lدرون‌گرايي: اصولاً در ساماندهي اندام‌ها گوناگون ساختمان به ويژه خانه‌هاي سنتي، باورهاي مردم، بسيار كارساز بوده است. يكي از باورهاي مردم ايران، ارزش نهادن به زندگي شخصي و حرمت آن و نيز عزت نفس ايرانيان بوده كه اين امر به گونه‌اي معماري ايران را درونگرا ساخته است.
اسلاید 3 :
معماري پيش از پارسي
تا پيش از كوچ آرياييان به ايران، تيره‌ها و ملت‌هايي نه چندان شناخته شده در ايران زندگي مي‌كردند كه معماري پيشرفته‌اي داشتند.
تپه زاغه: يكي از مراكز اوليه استقرار كشاورزي در ايران است. اين مكان در دشت قزوين قرار دارد و آثار مهمي از اواخر هزاره هشتم تا اواسط هزاره پنجم پيش از ميلاد در آن بدست آمده است.
شيوه معماري پارسي
شيوه پارسي، نخستين شيوه معماري ايران است كه روزگار هخامنشيان تا حمله اسكندر به ايرنان، يعني از سده ششم پيش از ميلاد تا سده چهان را دربر مي‌گيرد.
يكي از ويژگي‌هاي ايرانيان كهن و هنرمندان آنها، باور به تقليد درست بوده كه آن را بهتر از نوآوري مي‌دانستند. تقليد يا برداشتي كه منطق داشته باشد و با شرايط زندگي سازگار باشد. به گمان فراوان آريايي‌ها هنگام كوچ و گذر از كنار درچه اروميه، در برخورد با معماران ارارتويي، از آن الگو گرفته و آن را برساو كرده‌اند (برساو كردن برابر الگو گرفتن از نگاره‌هاي طبيعت و دگرگون كردن آنها به ريخت‌هاي ناب هندسي است).
اسلاید 4 :
نيارش
در معماري پارسي، آسمانه تخت با تير و ستون اجزاء اصلي ساختمان بوده است. از چوب به سادگي مي‌شد براي پوشش دهانه‌هايي از 5/2 تا 5/3 گز بهره‌گيري كرد، ولي در معماري تخت جمشيد، دهانه ميان دو ستون را تا حدود 6 گز (40/6 متر) رسانده‌اند و اين بزرگترين دهانه چوب پوش در جهان آنروز بود.
بنياد شيوه معماري پارسي از همان ساختمان‌هاي ساده كه در سرزمين‌هاي غرب و شمال غرب ايران و ديگر جاها بوده و برگرفته شده است، اما پديده تازه‌اي كه با گسترش فرمانروايي پارسها روي مي‌دهد، همكاري هنرمندان مختلف از سرزمين‌هاي گوناگون در كار ساختمان‌سازي است. روشن است كه كشوري به بزرگي ايران دوره هخامنشي با ملت‌هاي گوناگون مختلفي كه زير سلطه داشته، اين كار را مي‌بايست انجام دهد.
اسلاید 5 :
آرايه
در شيوه پارسي آرايه‌هايي بكار رفته كه هر كدام منطق خاصي داشته است. آرايه سرستون در معماري ايران ريشه كهني دارد. در دخمه‌هاي مادي، سرستون‌هايي بر ديواره كنده شده كه همانند سرستون‌هاي ايواني يوناني هستند. شايد بتوان منطق دست يافتن به اين ريخت‌ها را چنين پنداشت كه چون براي سوار كردن و نگهداشتن دو تير در كنار هم بر بالا و دو سوي يك ستون، آنها را با ريسماني به نام كبال به هم مي‌بسته‌اند و سپس تخته‌اي روي آنها براي بالشتك مي‌گذاشتند، اين چفت و بست و پيچش ريسمان سرتيرها كم كم دگرگون شده و همانندي چون سرستون ايواني پيدا كرده است. در تخت جمشيد اين آرايه در چند جا يافت مي‌شود.
اسلاید 6 :
پاسارگاد
پاسارگاد، يا به گفته مردم شهر مادر سليمان، ميان شيراز و اصفهان جاي دارد و در زمان هخامنشيان باغي بوده است دربرگيرنده چندين ساختمان، دو كاخ با طرح كاملاً ايراني، شامل تالاري ستوندار و بزرگ در ميان دو اندام شبيه به ايوان در دو طرف آن. نقشه كلي آن شبيه حرف H است و در دو سوي يكي از ايوانها دو اتاق نيز وجود دارد. در پيرامون آن انواع آب‌نماهاي بسيار زيبا با فواره و حوض ساخته شده بوده است. در ميان اين باغ، ساختمان ديگري نيز بوده است كه شايد جنبه مذهبي داشته است. در آستانه درگاه آن، سنگي است كه كوروش را نشان مي‌دهد و در بالاي سر او شكل ذوالقرنين است. پلي نيز بر روي جوي يا رودخانه‌ايي ساخته شده بوده كه اكنون ويران شده است. البته گما مي‌رود ساختمان پل، تاقي نبوده و تيرپوش بوده است.
اسلاید 7 :
پروفسور استرناخ درباره باغ‌هاي پاسارگاد مي‌نويسد: در جريان برپايي يك پايتخت يادماني كه نشان‌دهنده اقتدار هخامنشيان بود، كوروش با بلندپروازي يك باغ را نيز در برنامه ساختماني خود گنجاند. باغ‌هاي سلطنتي آشور و بابل همواره بخشي مجزا يا مكمل براي كاخ بوده‌اند، اما مي‌بينيم كه كاخ‌هاي كوروش با ايوان‌هاي طويل و فضاي باز اطراف خود به عنوان بخشي مكمل از طرح مفصلي به كار رفته‌اند كه در آن، به تعبيري خود باغ به صورت اقامتگاه سلطنتي درمي‌آيد.
ساختمان‌هاي تخت جمشيد نزديك به پنج سده پيش از ميلاد ساخته شده‌اند و عبارتند از:
پلكان بزرگ ورودي، دروازه ملل، آپادانا، تالار صدستون، ورودي كاخ مركزي، تچراي داريوش، هديش خشيارشا و حياط روبروي آن، تالار شورا، خزانه شاهي و ساختمان‌هاي ديگر.
اسلاید 8 :
عروج هخامنشي به سوي اوج، ارتباطي كاملاً منطقي با ساير رفتارها و قانونمندي‌هاي معماري دارد و با آن ممزوج است. قبل از همه وجود پايدار و مسلم كرسي‌بندي‌هاي مرتفع و ديوارهاي خاكريزي شده جلب توجه مي‌كنند كه به بنا شخصيت مي‌دهند و آن را متجلي و برپا مي‌دارند و موجب نوعي فراخي و گستردگي مي‌شوند كه پلكان‌هاي مجلل و باشكوه و ورودي‌هاي شيب‌دار آن تا آن زمان بي‌سابقه و ناشناخته بوده‌اند. آتشكده‌ها نيز تماماً به شكل برج هستند. مخصوصاً بايد به گورهاي صخره‌اي آن اشاره كرده كه عليرغم سنن كاملاً متداول آن زمان، اين گورها در ديوارهاي صخره‌هاي مرتفع كوه‌ها حفره شده‌اند و هنوز در محوطه‌هاي غيرقابل دسترس قرار دارند كه نمونه بارز آن نقش رستم است.
اسلاید 9 :
آپادانه
مجموعه كاخ داريوش تركيبي است از چند بناي گوناگون. كل مجموعه جهت شرقي و غربي دارد و بر اين محور چند حياط (ميانسرا) شامل فضاهاي مختلف قرار دارند. كاخ آپادانا (آپادانه) در شمال مجموعه واقع شده است. مجموعه كاخ داريوش چند فضا و اندام اصلي زير را شامل مي‌شود:
lتالار بار يا كاخ آپادانا
lحياط مركزي ميناكاري
lحياط خزانه كاخ داريوش
lحياط چهل ستون
lتالارهاي اطراف حياط ميناكاري
lبناهاي شمالي كاخ داريوش
اسلاید 10 :
مساحت تالار يا كاخ آپادانا، 10434 متر است. اين كاخ كه بارگاه يا آپادانه ناميده شده توسط اردشير دوم تجديدبنا شده است. بناي كاخ آپادانه در تخت جمشيد نقشه‌اي شبيه به اين كاخ دارد. طرح كاخ بنايي كوشك مانند با سه ايوان ستوندار در سه جبهه شمالي، شرقي و غربي آن است. تالار مركزي با ابعاد 58×58 متر و داراي 36 ستون مي‌باشد. ارتفاع ستون‌ها حدود 20 متر است و با سر ستون‌هاي كله گاوي شكل ساخته شده است. ايوانها هر كدام داراي دو رديف ستون شش تايي مي‌باشند. ضلع جنوبي آپادانا داراي دو خروجي است كه به قسمت مسكوني و حياط‌هاي كاخ باز مي‌شوند.
به طور كلي ويژگي‌هاي شيوه پارسي را مي‌توان چنين برشمرد:
