بخشی از مقاله
كارآموزي آب وفاضلاب اداره آب و فاضلاب شهرستان بهشهر
مقدمه :
آب ژاوال در سال 1950 اولين بار در كشور سوئد با آغاز تكنولوژي كلرزن هاي جهان براي گند زدايي آب شرب بكار گرفته شد . سپس آب ژاوال در كشورهاي اروپاي شرقي ، ژاپن و سنگاپور براي آب لوله كشي مورد استفاده قرار گرفت .
در ايران اولين بار آب ژاول را با نام محصول وايتكس توسط دكتر خطيبي به بازار عرضه شد . آب ژاول رايج ترين ماده اي است كه از آن به عنوان سفيد كننده استفاده مي شود . عامل اصلي و شور در آب ژاول عيپوكلريت سديم (nacl) مي باشد ، هيپوكريت سديم تركيبي فوق العاده قوي است كه در حد خيلي كمي از آن (5درصد را در آب حل مي كنند و با نام هاي مختلف به عنوان سفيد كننده به بازار عرضه مي شود، آب ژاول خاصيت ضد عفوني كنندگي د اشته زيرا يك سفيد كننده كلر دار مي باشد . محلول هيپوكلريت سديم ناپايدار است و در مجاورت نوروگرمايون تا oc تجزيه شد ،اكسيژن آزاد مي كند و نتيجتا از شدت عمل آن كاسته مي شود و به همين دليل بايد در ظرف مات و دور از نور نگهداري شود و لذا بهتر است از محلولهاي تازه آن استفاده شوند زيرا در اثر ماندگي بسيار تجزيه مي شود .
تشكر و قدرداني :
در اين جا لازم مي دارم از گروه عمران به ويژه استاد گرانقدر جناب آقاي مهندس ايرانيخواه و همچنين رياست محترم آب و فاضلاب شهرستان بهشهر جناب آقاي مهندس نجفي و همچنين از رياست محترم دفتر ارتباط صنعت كه باعث ارتباط بين دانشگاه و صنعت گرديده تقدير و تشكر مي نمايم .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 1
تشكر و قدرداني 2
فصل اول
آشنايي كلي با مكان كارآموزي
فصل دوم
ارزيابي بخش هاي مرتبط با رشته علمي كارآموز 5
فصل سوم
آزمون آموخته ها و نتايج و پيشنهادات 6
مزاياي بهره برداري از آب ژاول 7
معايب بهره برداري از آب ژاول 7
روشهاي تزريق آب ژاول 8
تصفيه آب 11
دريچه هاي بازديد 18
نتيجه گيري 21
تصاوير همراه با توضيحات 22
فصل اول :
آشنايي كلي با مكان كارآموزي
اداره آب و فاضلاب بهشهر كه زير مجموعه آب و فاضلاب استان مازندران مي باشد . كه از سال 73 از سازمان آب منطقه اي جدا و به صورت سازماني مستقل به نام آب و فاضلاب شكل گرفته است .
اين شركت داراي دو طبقه مي باشد كه طبقه اول آن در قبل از انقلاب ساخته شده كه منبع آب شرب شهرستان بهشهر نيز مي باشد ودر طبقه ي بالايي آن ساختمان اداري واقع مي باشد .
فصل دوم :
ارزيابي بخش هاي مرتبط با رشته علمي كارآموز
در طول دوران كارآموزي اينجانب در قسمت تصفيه خانه آب و فاضلاب بهشهر مشغول به كار و كسب تجارب بودم .
فصل سوم :
آزمون آموخته ها و نتايج و پيشنهادات
در اين جا آموخته هاي خود را كه حاصل دو و نيم ماه كسب تجارب بوده را به صورت گزارش مختصري به حضور شما تقديم مي دارم .
اگر مسلمان فقط يك دنيا را داشته باشد به بهداشت خود و محيط خود مي پردازد.
‹‹ ژوزف ماكب كاب جهانگرد و اسپانيايي، كتاب عظمت مسلمين در اسپانيا دوران تفتيس و عقايد››
آب شرب ايران در انتظار خلاقيتي نوين در صنعت كلرنياسيون است ، آب شربي كه با انواع آلاينده هاي شيميايي و بيولوژيكي همزمان با افزايش روند رو به تزايد جمعيت در آستانه بحران كيفي قرار گرفته و سلامتي انسان را در آغاز قرن بيست و يكم به خطر انداخته است .
در راستاي محور اصلي تصفيه خانه هاي آب شرب شهر بهشهر مي توان توسط كلرنياسيون آب ژوال و كاربرد آن در گند زدايي آب آشاميدني بعنوان يك تجربه موفق مطرح شده است . آب ژوال رايج ترين سفيد كننده ايست كه ماده اصلي آن هيپوكلريست سديم مي باشد .
استقرار سيستم آب ژوال بصورت اتوماتيك با سيستم آلارم و بدون نياز به اپراتور ،استفاده از سيستم ثقلي بدون صرف انرژي برق،كاربرد انژكتور ،ايجاد خلاء در خط رانشي بدون نياز به كلرنياتور از دستاوردهاي مهم اين طرح بود و نهايتا بررسي نتايج آناليز در شيميايي و كلرسنجي درمحدوده استاندارد با تعيين كلر فعال و سود اضافي نگراني درخصوص افزايش Na+ را مرتفع ساخت و با تدوين فرصت هاي نظرسنجي در بين 100 متشرك و اظهار رضايت شهروندان از عدم تغييرات طعم آب جايگزين مناسبي براي گاز لكر شناخته شد .
مزاياي بهره برداري از آب ژاول:
1- عدم نياز به آموزش نيروي انساني
2- عدم نياز به اقدامات خاص قبل از بهره برداري
3- در دسترس بودن كارخانجات آب ژوال در خراسان
4- پيشگيري از مخاطرات جانبي به هنگام انتقال
5- امكان استفاده از اماكن دور از دسترس
6- سهولت استفاده از آب ژاول جهت شستشو وگند زدايي
معايب بهره برداري از آب ژوال
1- مشكلات ناشي از انتقال جابجايي آب ژاول
2- در زمان محدود آب ژاول (معمولا در تابستان كمتر از 2 ماه درصد خلوس از 14 به 5 تقليل مي يابد )
3- خوردگي اتصالات فلزي در محدوده ايستگاه ژاول خصوصا خطوط تزريق.
روشهاي تزريق آب ژاول:
1- بصورت ثقلي
2- تزريق نيمه اتوماتيك
3- تزريق تمام اتوماتيك
4- با استفاده از انژكتور بدون نياز به كلرنياتور
كاروش اول يا ثقلي در تصفيه خانه بهشهر استفاده مي شود كه بصورت دستي و ثقلي بدون نياز به كلرنياتور به مخزن تزريق مي گردد اگرچه اين روش با صرف هزينه كمتري انجام مي شود اما از حداقل قابليت اطمينان برخوردار بوده و نياز به مراقبت هاي شديد اپراتور مي باشد و هزينه هاي دستمزد را نيز بالا مي برد .
آبرساني در شهرستان بهشتر ابتدا توسط چشمه عمارت انجام شده است كه مردم به وسيله جوبهاي آبي كه توسط چشمه عمارت واقع در قسمت جنوبي شهر زير كوه قرار داشته استفاده مي نموده اند .در حدود 400 سال پيش شاه عباس صفوي با ساخت چشمه عمارت آب را توسط سه كانال به سه آب انبار ساخته شده انتقال مي داده و مردم از اين كانالهاي سرباز ساخته شده از آجر و ملات و نيز آب انبار كه در سه نقطه شهر بوده تامين مي شده است .
اين روند ادامه داشته تا حدود 80 سال پيش با ساخت كارخانه چيت سازي اولين مخزن بتني توسط مهندسان آلماني كه سازنده كارخانه چيت سازي بوده اند در محوطه چشمه عمارت ساخته شده است كه هنوز هم قابل بهره برداري مي باشد .
همين مهندسان آلماني دروسط ساختمان آب چشمه عمارت كه در وسط عمارت مي جوشيده مخزن بتني 30m3 ساخته اند و توسط يك لوله 2 اينچ بصورت ثقلي آب را به مخزن بتني ساخته شده در همان محوطه در فاصله 30m انتقال مي دادند و آنگاه توسط يك لوله از بست 150 ميليمتر به كارخانه چيت سازي كه در فاصله حدود 4 كيلومتري مي باشد انتقال مي دادند كه در اين مسير شيرهاي عمومي نصب شده و مردم از آن استفاده مي كردند بايد گفت اين اولين شبكه آبرساني درشهر بهشهر بوده است .
شهر بهشهر هم اكنون با اشتراك حدود 22000 مشترك و توليد آبي حدود 900.000 متر مكعب در ماه تامين آب شرب انجام مي گردد و پرت شبكه حدود 28% مي باشد و طول شبكه آبرساني بهشهر با شبكه كمتر از 80 ميليمتر km66 وبزرگتر از 80 ميلي متر km155 مي باشد و خط انتقالي برابر 63 كيلومتر تامين مي گردد .
هم اكنون تامين آب شرب بهشهر بدليل كاهش دبي چشمه در حدود 35lit/s و هم چنين با 10 حلقه چاه در بهشهر كه بدليل ضعيف شدن سفره هاي آب شهر و پيشروي آب شور كيفيت آنان نيز كاهش پيدا كرده است .
در نتيجه تامين آب شرب هم اكنون 50% درصد آن توسط 5 حلقه چاه كه در شهر نكا حفر گرديده و توسط خط انتقالي بقطر 60m با بهشهر انتقال پيدا مي كند كه دراين راستا واحدهاي صنعتي موجود در حاشيه درياي خزر و روستاي مسير تامين مي گردد .
بهشهر با 13 باب مخزن به حجم 15 هزار متر مكعب جهت تامين آب شرب شهر تامين مي شود .
مشكل عمده دراستفاده از چشمه عمارت اين بوده كه در مواقع بارندگي شديد بدليل نفوذ آبهاي سطحي بداخل حوزه چشمه باعث مي شد چشمه گل آلود گردد و اين گل آلود بودن چشمه يك هفته به طول مي انجاميد كه در اين زمان مردم شهر با مشكل مواجه مي شدند و هيچ جايگزيني وجود نداشت كه در حدود 40 سال پيش شهردار وقت با حفر چند حلقه چاه وايجاد خطوط انتقال و خازني سنگي در محوطه چشمه عمارت شروع به واگذاري انشعاب نموده است ولي كماكان بزرگترين منبع تامين آب شهر همين چشمه بوده كه 60ht/s دبي داشته است به همين دليل در حدود 35 سال پيش تصفيه خانه آب بهشهر با دبي حدود 30lit/s جهت تصفيه آب چشمه عمارت ساخته شده است و نحوه كار بدين صورت است .
تصفيه آب
مرحله اول : زاج يا آلوم به فرمول سولفات آلومينيوم با 18 مولكول آب بعنوان منعقد كننده متعارف جهت كدورت آب هاي سطحي و زيرزميني بكار مي رود . با توجه به اينكه ماده بعنوان منعقد كننده موجب خنثي شدن بار ذرات كلوئيد مي شود و موجب ته نشيني آنها مي شود جهت عملكرد بهتر اين ماده از آهك بعنوان يك تركيب جهت قلياليت لازم براي عملكرد بهينه آلوم بكار مي رود . يعني در محيط قليايي آلوم بهتر عمل منعقد سازي مي نمايد .
هيدروكسيد آلومينيوم آلوم (سولفات آلومينيوم)
وقتي آلوم وارد آب مي شود بايستي در زماني كوتاه مثلا بايد به تمام پيكره آب پخش مي شود (جهت اطمينان كوآگولاسيون(لختگي)يكسان)
-ابتدا: اختلاط سريع جهت انجام يكسان انعقاد(حركت سريع ميكسر)
-دوم: لخته سازي كه د راين عمل آب بطور آرام بهم زده مي شود تا لخته هاي درشت ايجاد مي شود .
- سوم : ته نشين : ميكسر قطع مي شود تا زمان داده مي شود و ته نشين انجام گيرد.
سپس آب ذلال از بالا خارج مي شود .
زمان مانده دو ساعت است يعني آبي كه در ابتدا وارد مخزن شده تا آلوم تركيب شده تا زمان خروج از حوضچه دو ساعت بايد زمان داده شود .
مرحله دوم : يك سري لخته بعلت سبك و ريز بودن در مدت زمان ته نشيني در نظر گرفته شده در حوضچه ته نشيني ،ته نشين نمي شود .
همچنين يك سري ذرات كلوئيدي وجود دارند كه وارد واكنشهاي انعقاد و لخته سازي نشده اند لذا جهت حذف اين عامل كدورت فرايند بعدي كه صافي مي باشد .
در صافي انواع مختلف وجود دارند صافي هاي شني كند ؛ كن و صافيتهاي تحت فشار
صافي تحت فشار: اين صافي براي دبي هاي بالا و زمان كوتاه و در مكانهاي كه زمين به اندازه كافي نداريم استفاده مي شود.
-صافي تحت فشار: يا قائم يا افقي اند .
آب از بالا با فشار وارد مي شود ،اصلاح داخل خلل و فرج سيليس گرفته مي شود آب صاف شده از زهكش زير فيلتر خارج مي شود .
فشار گيج گم مي شود افت زياد مي شود ،دبي خروجي هم كم مي شود .
با عمل شتسشوي معكوس بايستي انجام شود تا راندمان به حالت اوليه برگردد.
مرحله سوم: در اين مرحله آب استاندارد شده ، كدورت حذف شده ولي سختي بالاست .
يعني در آب كاتونيهاي كلسيم و منيزيم بيش از حد استاندارد وجود دارد پس بايستي حذف شود كه بوسيله رزينها كه واحدي بعنوان تبادل يوني انجام مي گيرد حذف مي شود.
كلسيم و منيزيم را مي گيريم و سديم پس مي دهند .
بعد از اينكه ظرفت تبادل رزينما كم شد بوسيله نمك سديم رزينها را احيا مي كنند .
يعني در حوضچه ايحا رزينمها بهمراه نمك سديم مخلوط مي شود و كلسيم و منيزيم موجود در رزين با سديم نمك مبادله مي شود و لذا رزين احيا مي شود يعني دوباره زنده مي شود و آماده بكار.
در حال حاضر آب كمي بو و طعم دارد براي حذف طعم و بو احتمالي موجود در آب از فرايند از كربن فعال يا كربن استفاده مي شود .
مواد آلي عموم موجب بو و طعم و مواد معدني موجب طعم در آب مي شود .
ذغال بصورت گرانول (دانه دانه)در آب ريخته مي شود .
با گسترش و توسعه روز افزون جمعيت شهرها ، روستاها و محدوديت منابع تامين آب موجود كميت و كيفيت منابع آب مورد استفاده پاسخگوي نيازمنديهاي حال و آينده اجتماعات شهري و روستايي نيست بنابراين لازم است براي تامين آب شرب مصرفي در جستجوي منابعي دهها كيلومتر دورتر از محل هاي مصرف بود و آب را با هزينه اي گزاف و بطريقي مناسب به محل مصرف انتقال داده پراكندگي روستاها ، كاهش آب چشمه ها و رودخانه ها نياز روز افزون روستائيان ،كشاورزان و عشاير منطقه به آب شرب موجب گرديده ‹‹ آب›› از يك كالاي مصرفي به كالايي با ارزش و سرمايه اي تبديل گردد .
به همين دليل خطوط انتقال آب كه از داخل زمينهاي كشاورزي و مراتع عبور مي نمايد و مخازني كه در مسير خطوط انتقال ساخته مي شوند همواره دستخوش دست كاري و نابساماني قرار گرفته اند .بررسي هاي انجام شده از مجتمع هاي بزرگ آبرساني نشان داده است كه دسترسي افراد غير به شيرآلات تنها از سر كنجكاوي نه سوءنيت ، سالانه صد ها ميليون ريال خسارت مادي به هر يك از مجتمع هاي آبرساني وارد كه با تحمل مشكلات و صرف هزينه قابل جبران است اما خلل در روند جريان اب نارضايتي مشتركين و كاهش اعتماد جامعه مخاطب از مصاديق بارز خسارت هاي معنويت كه به راحتي قابل جبران نيست .
اجزاي حوضچه هاي شيرآلات خطوط انتقال و شبكه هاي توزيع آب.
حوضچه هاي شيرآلات اتاقكهايي هستند كه به منظور حفاظت و دسترسي به شيرآلات قطع و وصل انشعابات با تخليه هوا و رسوب در طول خطوط انتقال و شبكه هاي توزيع آب ساخته مي شوند . اين حوضچه ها بطور عمده از نوع بتن مسلح و بسته به نوع و قطر شيرآلات و تاسيسات موجود در آنها داراي اشكال و ابعاد مختلفي مي باشد . اين حوضچه ها مطابق شكل شماره 2 بطور ساده به صورت يك چهار ديواري مي باشند كه معمولا بسته به مورد با سقف غير يكپارچه و قابل حمل يا سقف يكپارچه و غير قابل حمل اجرا مي شوند .
اجزاي حوضچه هاي شيرآلات عموما عبارتند از :
1- سازه بتني كف و ديواره
2- سقف بتني
3- دريچه بازديد و پلكان
4- تجهيزات مكانيكي و شيرآلات داخل حوضچه
5- لوله هاي زهكشي كف و هواكش سقف
اصول طراحي حوضچه هاي شيرآلات خطوط انتقال ،شبكه هاي توزيع آب :
بطور كلي در طراحي حوضچه ها سه هدف ذيل بايستي برآورده شود :
- عملكرد مطلوب با بهره برداري مناسب: به معناي انجام وظيفه حوضچه بطوريكه اهداف در نظر گرفته شده در طرح هيدروليكي پروژه را برآورد و در زمان بهره برداري نيز دچار خدشه و نقصان شود . در اين هدف نحوه معماري ،چيدمان ،استقرار اجزاء تشكيل دهنده حوضچه ،نوع و قطر شيرآلات تعيين مي گردد.
- ايمني ومقاومت : به معناي خدشه دار نشدن پايداري و مقاومت حوضچه در برابر بارهاي وارده در اين هدف ضخامت اعضا سازه اي ميزان آرماتورها وساير الزامات سازه اي تامين مي گردد .
- پايداري و دوام : به معناي حفظ معيارهاي مربوط به دوام و طول عمر حوضچه .
در اين هدف مواردي چون كنترل عرض ترك ، كنترل تغيير شكلها ، تراكم و توپري بتن و مسايل خوردگي و غيره مورد بررسي قرار مي گيرد .
