بخشی از مقاله
چکیده:
تحولات جهانی بعد از جنگ جهانی دوم از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی و ایجاد شهرهاي بزرگ، آلودگی محیط هاي شهري و نیز افزایش اوقات فراغت منجر به گسترش گردشگري روستایی گردید. در دهههاي بعدي گردشگري به عنوان ابزاري براي توسعه روستایی مطرح گردید. در این راستا صاحبنظران سعی نمودهاند با ارائه دیدگاهها و الگوهاي مختلف نقش گردشگري را در توسعه روستایی ارتقاء دهند.
منطقه تفریحی عباس آباد - شهرستان بهشهر - یکی از مناطق نمونه گردشگري است که داراي جاذبههاي طبیعی، فرهنگی و تاریخی بیشماري است. تحقیق حاضر با انجام مطالعات کتابخانهاي و میدانی با هدف شناخت و تحلیل پیامدهاي اقتصادي گردشگري در منطقه عباس آباد بر روستاي التپه انجام شده است. نتایج مطالعات بیانگر آن است که گسترش گردشگري در منطقه منجر به ایجاد اشتغال، افزایش قیمت اراضی، کاهش مهاجرت، گسترش ساخت و ساز و تغییر کاربري اراضی شده است.
-1 مقدمه
در شرایطی که قرن بیستم به پایان رسیده است، هنوز توسعه روستایی با مسائل و چالش هاي متعددي مواجه است زیرا که راهبردهاي گذشته در زمینه توسعه روستایی موفقیت آمیز نبوده و نتوانسته است مسائلی همچون فقر، اشتغال، بهداشت، امنیت غذایی و پایداري محیط زیست را تامین کند، این مسأله باعث شده است که در سال هاي اخیر بار دیگر توسعه روستایی مورد توجه قرار گرفته و نظریه پردازان، برنامه ریزان و مجریان حکومتی در صدد برآیند تا با راهکارها و استراتژي هاي جدید، از معضلات و مسائلی که این نواحی گریبانگیر آن می باشند، بکاهند.
یکی از این راهبردهایی که اخیراً در اغلب کشورهاي جهان مورد توجه قرار گرفته و حتی در برخی از این کشورها به اجرا در آمده است و نتایج مثبتی هم به همراه داشته، توسعه و گسترش گردشگري در نواحی روستایی که داراي پتانسیلهاي لازم براي گسترش گردشگري است، می باشد - افتخاري، 1385، . - 2 سیاستگزاران و برنامه ریزان براي گردشگري به چشم صنعتی که ثبات اقتصادي و اجتماعی را براي جوامع روستایی به دنبال دارد، می نگرند و بسیاري هم می پندارند توسعه گردشگري راه حل بسیاري از مشکلاتی است که مناطق روستایی گرفتار آنها هستند.
پس گردشگري عنصر لازم براي حرکت به سوي اصلاح نواحی روستایی است. از گردشگري روستایی به عنوان کاتالیزوري کارآمد براي بازسازي و توسعه اقتصادي و اجتماعی نواحی روستایی یاد شده به طوري که طی سالهاي اخیر در سراسر اروپا براي رفع چالش هاي اقتصادي و اجتماعی نواحی حاشیه اي و یا روستاهایی که با کاهش فعالیت هاي کشاورزي سنتی روبه رو شده اند، گردشگري در کانون توجه قرار گرفته است
در این میان کشور ایران با دارا بودن شرایط متنوع آب و هوایی و جاذبه هاي فرهنگی و طبیعی و اقلیمی و همچنین گسترش آداب رسوم محلی، این توانمندي را دارد تا با شناسایی و ارزیابی جایگاه توریسم، نقاط قوت و ضعف توسعه توریسم روستایی، فرصت هایی را از دل تهدیدهاي موجود فراهم آورد تا موجب توسعه روستایی و بهره مند شدن نسل هاي امروز و آینده از معیشت پایدار و پتانسیل هاي موجود در ساختار اقتصادي ، اقلیمی و اجتماعی روستا گردد.
روستاي التپه در شهرستان بهشهر در حوالی منطقه گردشگري عباس آباد قرار دارد بر طبق سرشماري سال 85 این روستا داراي 467 خانوار و 1903 نفر جمعیت می باشد که سالیانه تعداد زیادي از گردشگران از این منطقه دیدن می کنند، گسترش جریان هاي گردشگري در این ناحیه، توأم با فقدان برنامه ریزي و مدیرت کارآمد، اثرات مثبت و منفی اقتصادي فراوانی را در پی داشته است.
در این راستا، مقاله حاضر اثرات اقتصادي توسعه گردشگري را در این روستا مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و در پی آن بوده است تا مشخص کند اثرات مثبت اقتصادي متاثر از گردشگري کدامند؟ ومیان سطح توسعه گردشگري یا کارکرد مبتنی بر گردشگري با اثرات مثبت اقتصادي چه رابطه اي وجود دارد؟
جامعه آماري تحقیق شامل التپه با جمعیت 1903 نفر - 467 خانوار - می باشد. براي تعیین حجم نمونه نیز ابتدا از روش شارپ- کوکران استفاده گردید و پس از تعیین حجم نمونه با استفاده از روش نمونه گیري تصادفی، پرسشنامه هاي مورد نظر در روستا نمونه تکمیل شده است.
=d احتمال وجود صفت - - %95
=P حجم جامعه N - 1903 - =q احتمال وجود عدم صفت =n حجم نمونه مورد نیاز
- خطاي نمونه گیري0/05= - t1 /96=d
بر اساس این فرمول حجم نمونه مورد نیاز 320 نفر می باشد که با توجه به فرمول تصحیح شده آن به274 مورد تقلیل یافته است.
-2 مبانی نظري پژوهش:
گردشگري روستایی طی سال هاي1970درمناطق روستایی آلپ شکل گرفت. این نوع گردشگري شباهت زیادي به اکوتوریسم دارد با این تفاوت که در یک محیط روستایی انجام می پذیرد و اهداف آن وسیع تر است. براي اولین بار در منطقه کوههاي آلپ - فرانسه،آلمان وایتالیا - به دنبال هجوم روز افزون گردشگران که به این مناطق آمدند و فشار روز افزونی را براي توسعه محیط هاي روستایی وارد نمودند،گردشگري روستایی به عنوان یک گزینه براي توسعه مطرح شد که اهداف آن حل مشکل مهاجرت جوانان و عدم توسعه اقتصادي خصوصاً تخریب منابع طبیعی و میراث فرهنگی آن نواحی بود. در دیگر نواحی مانند اسلواکی، علت اصلی سود آور نبودن تولید و مهاجرت روستاییان، دلیلی بر جهت گیري به سمت یک منبع ثانویه براي افزایش درآمد روستا ئیان بود
در واقع گردشگري روستایی حاصل کنش متقابل اقتصاد امروز جهان بر بنیان هاي از تجارت آزاد و رویکردي به تعدیل اقتصادي فضاهاي سرزمینی، در روندي از پذیرش»مزیت نسبی« محسوب می شود
از این رو از آنجا که شرایط گسترش گردشگري روستایی خارج از هستی شناسی نوین در بستري از نوآوري هاي تکنولوژیکی پسامدرن شکل گرفته است در ارتباط با تحلیل و بررسی این الگوهاي فضایی گردشگري نیاز مند دیدگاهی پساساختاري هستیم. براین مبنا و در نظر گرفتن گردشگري در نواحی روستایی به عنوان یک محصول می تواند در تحلیل گردشگري روستایی، که عملکرد آن در یک مقیاس کوچک می باشد، بستر مناسبی را فراهم آورد
گردشگري روستایی بخشی از بازار گردشگري و منبعی براي اشتغال و درآمد بوده و می توان آن را ابزار مهمی براي توسعه ي اجتماعی و اکولوژیکی جوامع روستایی قلمداد کرد. درکشورهاي بسیاري این امر با خط مشی هاي کشاورزي در ارتباط است و غالباً به عنوان راهبردي براي حفظ محیط زیست و فرهنگ سنتی روستایی ارتقا داده می شود. مسلماً گردشگري نقش اساسی در میزان توسعه وحفظ ذخایر نواحی ایفا می کند. بطور کلی گردشگري روستایی از دوجنبه داراي اهمیت است، یکی به عنوان فعالیت گسترده جهانی و دیگري نقش آن بر توسعه سیاستهاي منطقه اي ومحلی؛
علاوه براین باید پذیرفت که ویژگی هاي متمایز از قبیل فعالیت هاي موقعیت هاي ویژه،گردشگري روستایی را از سایر بخش ها یا اشکال جهانگردي جدا نمی سازد، اما این نکته جالب است که تعریفی ازگردشگري روستایی که مورد قبول همگان باشد، وجود ندارد
درحالی که، درنگاه اول، تلاش براي تعریف گردشگري روستایی به نظرکار آسان می آید، همان طورکه »لین« می گوید: به گردشگري که در حومه شهر اتفاق می افتد، گردشگري روستایی می گویند
